Van SPECULAAS EN BOTER BANKETLETTER H. BOSSERT ZOON 1 PHILIPS WAARBpRGKLEEDING voor veiHaagden* prijs te koopen. Ziet Etalages Peperkoek jg F «sips December-aanbieding H. PRINZ ST. NICOLAAS DANSEN ST.NICOLAAS-ETALAGE LETTERS 3 an Banketbakkerij VAN SCHAGEN HOEKMEIJER’S MEUBELFABRIEK NOORD-HOLLANDSCH DAGBLAD SINT NICOLAAS-NUMMER het kouder wordt, nu onze COMB. KREYMBORG ST. NICOLAAS-CADEAUX DANCING WAPEN VAN HEEMSKERK s- LANGESTRAAT 22 - ALKMAAR - MAGDALENENSTR. 11 HET MODERNE BINNENHUIS BESTELT UW BANKET- HEEREN-KINDERKLEEDING IN DE NIEUWE WERELD iiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiniiiiiiiw GEEN PUNTEN GEEN BONNEN Het St. Nicolaas-Cadeau, H. NAUTA - BANKETBAKKERIJ SPOORSTRAAT 0 TELEFOOR 2315 II. BOSSERT ZOON Juist op tijd, hebben wij besloten reeds nu verlaagde prijzen vast te stellen, zooals deze anders eerst in Dec. gelden Profiteert van deze unieke gelegen heid in Nederland, om REEDS NU 41 DIJK 21 ALKMAAR ▼an ONZE TELEFOON 2113 LANBESTRAAT 7 ALKMAAR WONINGINRICHTING MiUA*’* «taOMR te AoeteJk wwtenitefc. «Mwr tet tew 4mmo te* fr- - I S De St. Nicolaas-etalage achter den winkel 5 *3 (Köster's Volkszaak) BANKETSTAVEN Aanbevelend, STUKJES BANKET Kwaliteit welbekend Houttil 5 - Tei. 2715 e.a. Sint Nicolaas gebak bij Zaterdag 27 Nov. aanvang 2 uur tot 12 uur Zondag 28 Nov. aanvang 3M oor tot 12 uur n.a. Band the sweet and hot players THEO VAN GIJZEN 5 BANKETBAKKERIJ De moderne jeugd stelt het thans zonder huwe lijksmakelaar een Coraet, Corselet of Buikband van het oudste en best gesorteerde adres SPECIAAL CORSETTENMAGAZIJN Fa. HIKE BREYER - J. e» E. TEN KORTENAAR MIENT 17 ALKMAAR TELEF. 2413 Een meubel dat goed gemaakt ia, blijft altijd goed Kunstnijverheid HIIGBKOIWEHSTR. 11 - ALKMAAR IS GEREED! heeft een groote sorteering IS BELEEFD TOT EEN BEZOEK UITNOODIGEND CB KOOPT ZE BIJ HU1GBROUWERSTRAAT 11 ALKMAAR. Nienwe Sloot 38 ca <B 3 HET AANSCHAFFEN VAN LEPELS, VORKEN EN MESSEN IS EEN ZAAK VAN VERTROUWEN die dit vertrouwen reeds jarenlang van stad en omgeving njochten genieten ST AAL WAREN van de beproefde merken HERDER en VON BRO6Y daar aan toegevoegd het thans in den handel gebrachte GERO-STAAL II k J. B. KOSTER W maar van lederèn GULDEN contant gekocht betalen wjj een DUBBELTJE terug. Onze pryzen zijn als steeds uiterst laag en scherp concurreerend en dan nog een dubbeltje van den gulden! Dus voor manufacturen, dames- en heeren-ondergoed, kousen, sokken, fantasiebroeken, nachthemden, costuumrokken, pullovers, enz. ens. naar DE VOORUITGANG ACHTERSTR. «3 Aanbevelend L. VLEESCHHOUWER Geldig tot 5 December Alkmaar Meubelfabriek Achterstraat Vertegenwoordiger van het zob- dat elke vrouw het liefste heeft en ook het meest practisch is: Overal, waar de Hollanders bijeen zijn vyordt Sint Nicolaas gevierd. Toen de Hollanders te New-York en te II- bany een herinnering*- on gedachte- nlsfeest inttelden aan 't geliefde moe- derland, kozen zij daarvoor hot St. Nicolaasfeest en ook cle Hollandsche Mennonieten In Pennsylvania. bakkers echter het bakken y/n verschll- stfan wy slechts s paard-en-wa- i-te-paard, enz., levert van Fabriek aan Verbruiker Huishoudelijke- en Weelde-artikelen Sieraden - Kunstaardewerk - Kristalwerk Onbreekbaar Git - Lederwaren - Koper Tin - Matnikkel - Kourzilver - Verzilverd en vlekvrijmetaal. Maar In het vervaardigen van de speculaas en taal-taal-ftgjiren zat ook romantiek. Gees tige beelden, harten voor de verliefden en amors met pijl en boog leder vond wellicht iets van zijn gading in het zoete honlnggebak. Het taal-taai Het zich feitelijk beter vormen en drukken dan de speculaas, omdat het een glad oppervlak en een fijnen deegkorrel bezit. In de 15e en 16e eeuw kwamen de bekende „Hyllkmakers”, d.ws. huweiyksmakers. Daar vandaan komen ook de vrijers en vrij sters, welke men, zooals de koekebakker de Groot in Hildebrand's „Camera Obscura” zegt: „tot de plooitjes van den kraag en de ruitjes van den breizak toe” vergulde. De ..Hylikmaker” was bij onze voorouders een krachtige bontgenoot voor schuchtere jongelin gen, die niet vrijpostig het oude Hollandsche liedje: „Zeg meisje Hef, mag ik met jou verkee- ren?” durfden zingen. En wanneer de „Hyllk- maker" dankbaar werd aanvaard, dan was dit )en teeken, dat des jongelings liefde werd be antwoord. Later is de naam „Hylikmaker” door den volksmond verbasterd en maakte men er „Hei ligmaker” van. De koekbakkers voerden omtrent den St. Nl- colaastyd een waren strijd onder elkaar In het vergulden van koek en taai-taai en toen zy al> LEDEREN JASSEN, HANDSCHOENEN Motorkappen, Rijlaarzen, Beenpijpen, enz. Groote sorteering Werlunansgoederen van prima kwaliteit Beleefd aanbevelend Met een bekoorlijke schroomvalligheid wachten de Volendamsche meisjes op de goede gave welke de Sint overal uitdeelt. op het eind van de 18e eeuw de figuren nog aantrekkelijker wilden maken door er hard ge kleurde zijden linten en franjes oo te plakken, greep de overheid in, omdat men hierin een gevaar zag voor de volksgezondheid. Het werd verboden nog iets anders te gebrui ken dan het gewone suikergoed, dat op de koe ken werd gespoten door middel van een pa pieren zakje. De aardige kleurige poppen geraakten op den achtergrond en verdwenen langzamerhand. Hoe de Jan Klaassens feitelijk aan het St. Nicolaasfeest te pas komen, zal wel velen een raadsel zijn, wanneer men de geschiedenis van dezen populairen schalk niet kent. Het volgende werd omtrent de relatie van St. Nicolaas met Jan Klaassen verhaald: Eens heeft Jan Klassen den ouden Sint een poets gebakken. Op een nacht vroor het zeer vele graden en de Heilige Man was door zijn gedraaf over de daken verkleumd van de koude. De Sint be sloot toen In den eersten den besten schoorsteen te krulpen, welken hij tegenkwam en deze schoorsteen behoorde aan het huis van Jan Klaassen. Laatstgenoemde zat met zijn vrouw Katrijn bjj het vuur. Op bezoek waren de Dood van Pierlala, de Lange en de heele santekraam van Ka balt, terwijl allen zich te goed deden aan vulgaris snert. Toen de Sint zoo pardoes door den schoorsteen kwam vallen, was ieder een beduusd, maar Klaassen sprak: „Kom mee, en zet u aan!” en de Sint, blij, dat hij by zulke goede menschen was, nam de ultnoodl- Dit is zeer typisch, daar, zooals man waat, In da Angal-Sakslscha landen vooral vaal ophef gemaakt wordt bij da viering van Christmas of Kerstmis. Voorsten van een prachteoUeciie dooien BONBONS, BORSTPLAAT- en CHOCO- LADEF1GUREN. Zeer fijne CHOCOLADE LETTERS. Groote sorteering MARSEPEIN- ARTIKELEN van ons bekend eigen fabrikaat. Verder dagelijks verseh BOTERBANKET, BOTERLETTERS, BOTERSPECULAAS, HONING- EN GEMBERTAAI specu- taal-taai- sulkerwerken, al kunnen vervaard!- Het fabriekswerk de gezonde voiks- vol romantiek en verdrongen en plaats zal het niet meer afstaan. Voor goed Zijn zfj verdwenen, de ge moedelijke dikke specu laasmannen met hun helkleurige streepbroek- jes en nun sierlijke plui men van goudpapier op hun mutsen. Voor goed verdwenen de bjjbelsche Adam's en Eva's onder den goudbruinen appel boom met zijn soetroode vruchten. Voor goed ook verdwenen de trotsche familiewapens, de posf- koetsen, de Uilenspiegels, de Figaro's en de vele andere dingen. Naast het bereiden van speculaas en taal-taai heeft het suikerwerk, het marsepein, de chocolade een plaats gekregen in het huiselijk Sk Nicolaas feest wu. moderne men schen, zouden ons een voudig niet meer tevre den kunnen stellen met datgene, waarmee onze voorouders tevreden wa ren. Onze tongen zijn te verwend, om den een- voudlgen, frisschen smaak van het ouderwetsch bereide spculaas en het gekruide taal-taai te kunnen waardeeren. De oude, vertrouwde „Hylikmaker”, die als postillon damour moest fungperen bij den ver legen jongeling en het Schuchtere meisje, heeft afgedaan. De moderne jeugd kan het thans wel zonder „Hylikmaker" af....* s r wordt gebakken in Nederland.De spe- H culaasjes komen met mlllioenen uit den oven, de boterletters of het spoorbanket «ouden, In de lengte uitgelegd, den aardbol kun nen omspannen; van de chocoladeletters zou men romans en gedichtbundels kunnen .pet ten” en bibliotheken vullen, de marsepeinen varkens zouden, als zjj van echt vleesch waren, de heeren van de Crisis Varkenswet de haren uit het hoofd doen trekken van pure zorg, van de borstplaatjes zou een respectabele wolken krabber kunnen worden opgetrokken. De speculaas vooral heeft in den tijd van het St. Nicolaas altijd een groote rol gespeeld In het volksleven. De fa bricatie van vrijers en vrijsters uit speculaas is a een oud-Hoüandsche spe- dallteit, welke thans nóg wel veel aftrek vindt, doch In de laatste jaren toch door ging gaarne aan. Hfl kreeg een bord dikke erw tensoep met Geklersche worst en Meppeler klui ven en liet het sich goed smaken. De Sint vroeg selfs nog een portie, toen het bord leeg was en de gulle Jan gaf het den man graag. Toen de Bint al geruimen tijd aan Jan Klaassens’s tafel had gezeten, bedacht hij plot seling, dat de kinderen met ongeduld op hem zouden wachten en eindelijk stond hij van tafel op om weer door den schoorsteen naar boven te krulpen, maar o schrik! De Bint wee door het eten van de heerlijke soep steeds dikker en ronder geworden en het was hem niet meer mogelijk door den schoorsteen op het dak te komen. „Ziezoo!" zei Jan Klaassen, ,J>u kom je er niet meer ultl” en de kameraden, aange spoord door den ondeugenden Jan Klaassen, be gonnen den goeden Sint met hun knuppels te bewerken. „Toe maar! Toe maar!” riep de Sint, die vond, dat hij zulk een kastijding dee vlee- sches wel verdiend had. Door het ranselen werd de arme Sint steeds magerder en tenslotte was zijn omvang weer zoo geslonken, dat hij ge- makkelUk door den schoorsteen kon krulpen. „Dank je wel voor den heerlijken maaltijd” riep hij zijn gastheer nog na en verdween in het duister.... En naar aanleiding van dit wel zeer fantastisch verhaal hebben de bakkers ook Jan Klaassen een plaatsje gegeven onder hun Sinterklaasge bekken. Ook het verhaal van de „Vier Heemskinde-* ren", wier afbeelding ook nooit ontbrak in de vele taai-taal-voorstelllngen, was in vroeger ja ren heel populair. De „Vier Heemskinderen” werden altijd afge- beeld op een krUgsreus van een ros, Bavard geheeten! Zij droegen alle vier stalen helmen, even groote schilden en waren hetzelfde gekleed. Met de ontwikkeling van het fabriekswerk ver dween ook langzamer hand de edele kunst van het koekbakkersgilde. De bakkers konden niet op tegen de geraffineerde suiker bakkerij, welke op het einde der 18e eeuw en In het begin van de 20e eeuw opkwam. Het handwerk der bakkers moest plaats maken voor de moderne machines welke bij tien-, ja hon derdtallen hun laasmannen. Poppen, borstplaatjes, ja wat niet 1 gen. heeft kunst humor zijn In vroeger eeuwen stel den de speculaasfiguren meestal de beeltenis voor ran den populairen Bis- ■chop van Myra. Om een behoorlijk fi guur In de speculaas te verkrijgen, maakte men gebruik van houten vor men. Men heeft kunnen vaststellen, dat deze vor men reeds In de Middel eeuwen werden gebruikt, want uit 'dien tijd heeft men zeer veel dergeiyke vormen gevonden. En het moet worden gezegd, dat deze vormen vaak mooie staaltjes van houtsnij kunst geven. In het Zui den van Duitschland vindt men in de ouder- wetsche bakkerijen nog wel het houtsnijgereed- •chap, hetwelk bjj het bakken van speculaas werd gebruikt en een voornaam onderdeel der bakkerij uitmaakte. In de 13e en 14e eeuw waren de religieuze voor stellingen in de speculaas en ook in het taal-taai in zwang. Men gaf toen de voorkeur aan bybelsche voorstellingen. De kinderen der adelyken kregen speculaas in den vorm van t familiewapen. In later jaren gingen de meer toeleggen lende figuren. Deze figuren, noemen: de Jan Klaassens, gens, de postkoetsen, de ruit werden meestal beschilderd, of zooals men het vroeger noemde: verguld. Het vergulden is al heel oud. Het waren de nonnen, die in de 13e eeuw met het koekvergulden begonnen. Het gebak werd tegen St. Nicolaastyd onder de ar men en weeaen uitgedeeld. De zusters versier den de speculaas met gouden en zHveren snip per» en pluimen. De speculaas van toentertijd bestond hoofdzakelijk uit honing, meel en geu rige, vaak zeer sterke kruiden. De mannenkloosters bakten de beroemde Hollandsche pepernoten, die dan ook meestal wel den naam van „peper '-noten mochten dra gen, omdat zij vaak zoo*n sterk gekrulden smaak hadden, dat de kinderen zich maar liever aan hun speculaas hielden. De monniken aten de pepernoten tegen het 8t. Nicolaasfeest aan het ontbijt, Ja dikwijls bij lederen maaltijd van den dag en dronken er wijn en bier by. Men noemde het eten van pepernoten „een echte hart- en maagsterklng en aangenaam by het drinken”. Op oude platen treft men dan ook vaak «enige lieden aan een koffiehuis-tafel aan, die een pot bier en een kom noten by sich heb ben. Voor de manpeiyke leden van een gesin was. het pepernoten eten en het bierdrinken de -Clou” van den Sinterklaasavond. meer is verdrongen andere lekkernyen. De koekebakkers uit Amsterdam waren in het bakken van speculaas poppen experts.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Noord-Hollandsch Dagblad : ons blad | 1937 | | pagina 23