Van SPECULAAS EN WAARBORGKLEEDING BOTER BANKETLETTER H. BOSSERT ZOON q»i Ml Peperkoek PHILIPS s r ■R December-aan bieding H. PRINZ ST. NICOLAAS DANSEN ST.NICOLAAS-ETALAGE LETTERS Banketbakkerij VAN SCHAGEN i V HOEKMEIJER’S MEUBELFABRIEK 5 iSSiiiiö^ NOORD-HOLLANDSCH DAGBLAD SINT NICOLAAS-NUMMER IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIHIIIM het kouder wordt, nu onze heid in Nederland, om voor HEEREN-& KINDERKLEEDING ST. NICOLAAS-CADEAUX DANCING WAPEN VAN HEEMSKERK Juist op tijd, hebben wij besloten reeds nu verlaagde prijzen vast te stellen, zooals deze anders eerst in Dec. gelden verlaagden prijs te koopen. Ziet Etalages COMB. KREYMBORG LANGESTRAAT 22 - ALKMAAR - MAGDALENENSTR. 11 Profiteert van deze unieke gelegen- REEDS NU HET MODERNE BINNENHUIS BESTELT UW BANKET- a- H. NAUTA - BANKETBAKKERIJ SPOORSTRAAT 8 TELEFOON 2315 Het St. Nicolaas-Cadeau, GEEN PUNTEN GEEN BONNEN H. BOSSERT A ZOON a (Köster’s Volkszaak) DIJK 21 ALKMAAR beeft een groote sorteer in g ONZE IS GEREED LANBESTRAAT 7 TELEFOON 2113 ALKMAAR Y .S '»9 WONINGINRICHTING B Nieuwe Sloot 38 V De St. Nicolaaa-etalage is achter den winkel .1, LEDEREN JASSEN, HANDSCHOENEN Motorkappen, Rijlaarzen, Beenpij pen, enz. Groote sorteering Werkmansgoederen van prima kwaliteit STUKJES BANKET Kwaliteit welbekend BANKETSTAVEN Aanbevelend, Sint Nicolaaa gabak bij «••till 5 - Td. 2715 S *8 Zaterdag 27 Nov. aanvang 2 aar tot 12 uur Zondag 28 Nov. aanvang 3H uur tot 12 uur r.ri- Baod the sweet and het players THEO VAN GIJZEN BANKETBAKKERIJ 3- A De moderne jeugd stelt het thans zonder huwe lijksmakelaar Alkmaar Meubelfabriek Achterstraat Vertegenwoordiger van het zon werend „Rolgo”-fordijn een Cornet, Cor tele t of Buikband van het oudste en best gesorteerde adres SPECIAAL CORSETTENMAGAZIJN Fa. HIKE BREYER - J. en E. TEN KORTENAAR M1ENT 17 ALKMAAR TELEF. 1413 Een meubel dat goed gemaakt ia, blijft altijd goed Kunstnijverheid QËM -t p i* J. B. KOSTER door uit o BELEEFD TOT EEN BEZOEK UITNOODIG END Het volgende werd omtrent de relatie van DE NIEUWE VVERFl D ook o HET AANSCHAFFEN VAN LEPELS, VORKEN EN MESSEN 18 EEN ZAAK VAN VERTROUWEN KOOPT ZE BIJ HUIGBBOUWERSTRAAT 11 ALKMAAR, WW flsoam b fixriyk MONderJUk, war Ib deae dooei* toe* (Uoomm 6 I Beleefd aanbevelend Met een bekoorlijke schroomvalligheid wachten de Volendamsche meisjes op de goede gave welke de Sint overal uitdeelt. Overal, waar de Hollanders bijeen zijn wordt Sint Nlcolaas gevierd. Toen de Hollander, Ie New-York en te II- bany een herinnering,- en gedachte- ni,feest instelden aan 't geliefde moe derland, kozen zij daarvoor het St. Nicolaasfeest en ook de HoUandsche Mennonieten in Pennsylvania. Dit is zeer typisch, daar, zooals men weet, in de Angel-Saksische landen vooral veel ophef gemaakt wordt bij de viering van Christmas of Kerstmis. t I De oude, vertrouwde „Hylikmaker", die als postillon d’amour moest fungeeren bij den ver legen jongeling en het schuchtere meisje, heeft afgedaan. De moderne jeugd kan het thans wel zonder „Hylikmaker" af.... die dit vertrouwen reeds jarenlang van stad en omgeving mochten genieten STAALWAIUK van de beproefde merken HERDER en VON BRO6Y daar aan toegevoegd het thans in den hsmdel gebrachte GERO-8TAAL 4 i O ■n wel schap. C9 E s dat elke vrouw het liefste heeft en ook het meest practtech ia: ging gaarne aan. HQ kreeg een bord dikke erw tensoep met Oelderscbe worst en Meppeler klui ven en liet het zich goed smaken. De Sint vroeg zelfs nog een portie, toen bet bord leeg was en de gulle Jan gaf het den man graag. Toen de Sint al gerulmen tijd aan Jan KJaassens's tafel had gezeten, bedacht hij plot seling, dat de kinderen met ongeduld op hem •ouden wachten en eindelijk stond hij van tafel op om weer door den schoorsteen naar boren te krulpen, maar o schrik I De Sint was door het eten van de heerlijke soep steeds dikker en ronder geworden en het was hem niet meer mogelijk door den schoorsteen op bet dak 'te komen. „Ziezoo!” sel Jan Klaassen, _nu kom je er niet meer alt!" en de kameraden, aange- r wordt gebakken in Nederland. De spe culaasjes komen met millloenen uit den oven, de boterletters of het spoorbanket ■ouden, In de lengte uitgelegd, den aardbol kun nen omspannen; van de chocoladeletters zou men romans en gedichtbundels kunnen .jet- ten" en bibliotheken vullen, de marsepeinen varkens zouden, als zij van echt rleesch waren, de heeren van de Crisis Varkenswet de haren uit het hoofd doen tyekken van pure zorg, van de borst)---- krabber maar van lederen GULDEN contant gekocht betalen wij ten DUBBELTJE terug. Onze prijzen zijn als steeds uiterst laag en scherp concurreerend en dan nog een dubbeltje van den gulden I Das voer manufacturen, dames- en heeren-ondergued, lower, sokken, fantasiebroeken, nachthemden, eostmunrokken, pullovers, enz. enz. naar DE VOORUITGANG ACHTERSTR. 45 Aanbevelend L. VLEESCHHOUWER Geldig tot 5 December op het eind van de 19e eeuw de figuren nog aantrekkelijker wilden maken door er hard*ge- kleurde zijden linten en franjes oo te plakken, greep de overheid in, omdat men hierin een gevaar zag voor de volksgezondheid. Het werd verboden nog Iets anders te gebrui ken dan het gewone suikergoed, dat op de koe ken werd gespoten door middel van een pa pieren zakje. De aardige kleurige poppen geraakten op den achtergrond en verdwenen langzamerhand. Hoe de Jan Klaassens feitelijk aan het St. Nicolaasfeest te pas komen, zal wel velen een raadsel zijn, wanneer men de geschiedenis van dezen populairen schalk niet kent. 1 levert van Fabriek aan Verbruiker Huishoudelijks- en Weelde-artikelen HlltBHOlWERVTR. 11 ALKMAAR Sieraden - Kunstaardewerk - Kristalwerk Onbreekbaar Cit - Lederwaren - Koper' Tin - Matnikkel - Keurzilver - Verzilverd en vlekvrijmefaal specu- taal-taal- sulkerwerken, al kunnen vervaard 1- Het fabriekswerk de gezonde volks- vol romantiek en verdrongen en zal het niet Voorzien van een prachtcollecUe doezen BONBONS, BORSTPLAAT- en CHOCO- LADEFIGUREN. Zeer fijne CHOCOLADE LETTERS. Groote sorteering MARSEPEIN- ARTIKELEN van oftz bekend eigen fabrikaat. Verder dagelijks vench BOTERBANKET, BOTERLETTERS. BOTERSPECULAAS, HONING- EN GEMBERTAAI SF "WMh 4 In vroeger eeuwen stel den de speculaasfiguren meestal de beeltenis voor van den populairen Bis- ■chop van Myra. Om een behoorlijk fi guur in de speculaas te verkrijgen, maakte men gebruik van houten vor men. Men heeft kunnen vaststellen, dat deze vor mei) reeds In de Middel eeuwen werden gebruikt, want uit dien tijd heeft men zeer veel d erge lijke vormen gevonden. En het moet worden gezegd, dat deze vormen vaak mooie staaltjes van houtsnij kunst geven. In het Zui den van Duitschland vindt men In de ouder- wetsche bakkerijen nog het houtsnljgereed- hetwelk bij het bakken van speculaas werd gebruikt en een voornaam onderdeel der bakkerij uitmaakte. In de 13e en 14e eeuw waren de religieuze voor stellingen in de speculaas en ook in het taal-taai in zwang. Men gaf toen de voorkeur aan bijbelsche voorstellingen. De kinderen der adelljken kregen speculaas in den vorm van t familiewapen. In later jaren gingen de bakkers zich echter meer toeleggen op bet bakken van verschil lende figuren. Deze figuren, waarvan wij slechts noemen: de Jan Klaassens, de paard-en-wa- gens, de postkoetsen, de ruiters-te-paard, enz., werden meestal beschilderd, of zooals men het vroeger noemde: verguld. Het vergulden is al heel oud. Het waren de nonnen, die in de 13e eeuw met het koek vergulden begonnen. Het gebak werd tegen St. Nicolaastijd onder de ar men en weezen uitgedeeld. De zusters versier den de speculaas met gouden en zilveren snip pers en pluimen. De speculaas van toentertijd bestond hoofdzakelijk uit honing, meel en geu rige, vaak zeer sterke kruiden. De mannenkloosters bakten de beroemde HoUandsche pepernoten, die dan ook meestal wel den naam van ,,peper’’-noten moth ten dra gen, osndat zij vaak zoo n sterk gekruióen smaak hadden, dat de kinderen zich maar liever aan hun speculaas hielden. De monniken aten de pepernoten tegen het Bk Nicolaasfeest aan het ontbijt, ja dikwijls bij lederen maaltijd van den dag en dronken er wfjn en bier btj. Men noemde het eten van pepernoten „een echte hart- en maagsterklng en aangenaaA bij het drinken”. Op oude platen treft men dan ook vaak •enige Ueden aan een koffléhuls-tafel aan, die ®en^ pot bier en een kom noten bjj zich heb- B ^nor de mannelijke leden van een gesin was ■et pepernoten eten en bet bierdrinken de wstar wan den Sinterklaasavond. laatjes zou een respectabele wolkén- :unnen worden opgetrokken. De speculaas vooral heeft In den tijd van het 8t. Nlcolaas altijd een groote rol gespeeld in het volksleven. De fa bricatie van vrijers en vrijsters uit speculaas Is een oud-Hollandsche spe cialiteit, welke thans nóg wel veel aftrek vindt, doch In de laatste jaren toch meer is verdrongen andere lekkernijen De koekebekkers Amsterdam waren in het bakken van speculaas poppen experts. St. Nlcolaas met Jan Klaassen verhaald: Eens heeft Jan Klassen den ouden Sint een poets gebakken. Op een nacffl vroor het seer vele graden en dfe Heilige Man was door zijn gedraaf-over de daken verkleumd van de koude. De Sint be sloot toen in den eersten den besten schoorsteen te kruipen,, welken hjj tegenkwam en deze schoorsteen behoorde aan het huis van Jan Klaassen. Laatstgenoemde zat met zijn vrouw Katrijn bij het vuur. Op bezoek waren de Dood van Pierlala, de Lange en de heele santekraam van Kabalt, terwijl aUen slch te goed deden aan vulgaris snert. Toen de Sint zoo pardoes door den schoorsteen kwam vallen, was Ieder een beduusd, maar Klaassen sprak: .JCom mee. en zet u aan!" en de Sint, bUj. dat hij bij zulke goede menschen was, nam de uitnoodl- Maar in het vervaardigen van de speculaas en taal-taal-tlguren zat ook romantiek. Gees tige beelden, harten voor de verliefden en amors met pijl en boog ieder vond welUcht iets van zijn gading in het zoete honinggebak. Het taai-taai liet zich feitelijk beter vormen en drukken dan de speculaas, omdat het een glad oppervlak en een fijnen deegkorrel bezit. In de 15e en 15e eeuw kwamen de bekende „Hyllkmakers", d.wz. huwelijksmakers. Daar vandaan komen ook de vrijers en vrij sters. welke men, zooals de koekebakker de Groot in Hildebrand’s „Camera Obscura” zegt: „tot de plooitjes van den kraag en de ruitjes van den breizak toe" vergulde. De ..Hylikmaker” was bjj onze voorouders een krachtige bontgenoot voor schuchtere jongelin gen. die niet vrijpostig het oude HoUandsche liedje: „Zeg meisjellef, mag Ik met jou verkee- ren?” durfden zingen. En wanneer de .Jlylik- maker" dankbaar werd aanvaard, dan was dit een teeken, dat des jongellngs liefde werd be antwoord. Later is de naam „Hylikmaker" door den volksmond verbasterd en maakte men er „Hei ligmaker" van. De koekbakkers voerden omtrent den St. Nl- colaastUd een waren strijd onder elkaar In het vergulden van koek en taal-taal en toen zU gonnen den goeden Sint met hun knuppels te bewerken. „Toe maar! Toe maarriep de Sint, die vond, dat hy zulk een kastijding des vlee- sches wel verdiend had Door het ranselen werd de arme Sint steeds magerdei* en tenslotte was zijn omvang weer zoo geslonken, dat hij ge- makkelijk door den schoorsteen kon krulpen. „Dank je wel voor den heerlijken maaltijd" riep hij zijn gastheer nog na en verdween In het duister.... En naar aanleiding van dit wel zeer fantastisch verhaal hebben de bakkers ook Jan Klaassen een plaatsje gegeven onder hun Sinterklaasgebakken. Ook het verhaal van de „Vier Heemskinde ren", wier afbeelding ook nooit ontbrak In de vele taai-taal-voorstelllngen, was In vroeger ja ren heel populair. De „Vier Heemskinderen” werden altijd afge- beeld op een krUgsreus van een ros, Bavard geheeten! Zij cfroegen alle vier stalen helmen, even groote schilden en waren hetzelfde gekleed. Met de ontwikkeling van het fabriekswerk ver dween ook langzamer hand de edele kunst van het koekbakkersgilde. De bakkers konden niet op tegen de geraffineerde suikerbakker ijwelke op ,het einde der 19e eeuw en In het begin van de 20e eeuw opkwam. Het handwerk der bakkers moest plaats maken voor de moderne machines welke bij tien-, ja hon derdtallen hun laasmannen, poppen, borstplaatjes, ja wat niet I gen. heeft kunst humor zijn plaats meer afstaan. Voor goed zijn zij verdwenen, de ge moedelijke dikke specu laasmannen met hun helkleurige streepbroek- jes en nun sierlijke plui men van goudpapier op hun mutsen. Voor goed verdwenen de bijbelsche Adam’s, en Eva's onder den goudbruinen appel boom met zijn zoetroode vruchten. Voor goed ook verdwenen de trotsche familiewapens, de post koetsen. de Uilenspiegels, de Figaro’s en de vele andere dingen. Naast het bereiden van speculaas en taai-taai heeft het suikerwerk, het marsepein, de chocolade een plaats gekregen in het huiselijk at. Nicolaas feest. Wij. moderne men seigen, zouden ons een voudig niet meer tevre den kunnen stellen met datgene, waarmee onze voorouders tevreden wa ren. Onze tongen zijn te verwend, om den een- voudlgen, frisschen smaak van het ouderwetsch bereide spculaas en het gekruide taal-taal te kunnen waardeeren.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Noord-Hollandsch Dagblad : ons blad | 1937 | | pagina 27