Een nieuwe loot den alouden stam aan D o Weer juichen de lage landen om een Oranjekind A I De Friesche tak der Oranje’s I STAMVADER WAS STAD HOUDER ERNST CASIMIR HISTORIE REIKT TERUG TOT MIDDELEEUWEN MAANDAG 31 JANUARI 1938 Indrukwekkende reeks J de dauA ouuw .ztMiv&Ms» Zes weken na zijn dood werd Willem IV geboren Juliana van Stolberg de stammoeder F Frederik Anton Ulrich Vorst v. Waldeck- Pyrmont u 1676- «72.8 T 3 y Onder wisselende en zeer vaak ongunstige omstandig heden aanschouwden de grooten van ons Vorstenhuis het levenslicht Willem II Willem lil MaqdélvHl 1558-1599 Prins Maurits Willem IV h Frederik Hendrik Willem V t lilrf I Frederik Adolf Graafv.Lippe 1667-1716 Te Dillenburg werd de Groote Zwyger, grondlegger van onze vrijheid, geboren 1 Jan Willem Friso erfgenaam en opvolger van koning stad houder Willem lil T Leopold I Vorst v.L(ppe I767-18Ü2 -- Leopold H Vorst v. Lippe 796-1851 1 J584-1647 I a -x wn Hifi» mi stamslot der Oranjes, thans levena de GrtuwJ 1559 Johan, L odewijk 1. 1590*1112 U34-I696 L Herman A d»lf 5imon Hendr A 5? l t T X 4 iisêjüi e- Delft heeft de eer gehad, den dapperen prins en grooten staatsman op 29 Jan. 1584 ter wereld te zien komen. In Juni van dat Koning Willem III Plint van Oranje-Nassau v 1617-1890^ Met zün opvoeding belastte zich eerst zijn moeder en na haar dood, In 1660, zijn groot moeder Amalia van Solms, die in 1666 wist te Het slot Oranienstetn blf Delft, gebouwd in 1672, Nassausch Museum Wilhelmina Koningin v Ned. fVinsesv.Oranje-H. geboren 1680 Maria Louise van Hessen—Kassei, echt- genoote van Jan Willem Frizo, schonk 1 September 1711, dus 6 weken na den tra- gischen dood van den vader, het levenslicht aan Willem Karei Hendrik Frizo, denlateren Willem IV. Vreugde heerschte er echter niet oü deze geboorte. In Leeuwarden, waar het kind op 10 September gedoopt werd, treurde men nog over het verlies Van den voortref- feljjken Jan Willem Frizo, en in Holland en Zeeland zagen de regenten den Oranjetelg met spijt ter wereld komen. Vele goederen, die den prins als erfgenaam van Willem m toekwamen, werden door den Prulsischen koning in beriag genomen, zonder dat de Staten van Holland zich daartegen ver zetten. En bij den Vrede* van Utrecht tn 1713 werd er zelfs met geen woord over ’s prinsen goederen gerept Willem dt Oud» 6tMf VM Nsswu 1487-1559 Simon Hendrik Ado|f Vorst v. Lippe i 1649-1734 Lippe Detmold ui igestorwii 1905 Simon VII Graaf v. Lippe 1587-1627 Jan Graaf V. Nassau 15 36-1606 Willem V werd op 8 Maart 1748 geboren. Men verwachtte van Oranjegezlnden kant veel van hem en met voor dien tijd zeer groote feesten werd zijn geboorte gevierd. Zoo was b.v. geheel Amsterdam geïllumi neerd en vuurwerken werden afgestoken. Ook deze Oranjetelg verloor zijn vader reeds Jong en kwam daarna achtereenvolgens co der regentschap van zijn moeder, Anna van Hannover en van den hertog van Brunswijk te staan. Vooral deze laatste voogdij heeft aan Willem V weinig goeds gebracht. Louisf Gehuwd 1563 Celigny 1555- 1620 KoningU/iHem I Prins van Or»nj»-Na«Mu 1772-1843 Karei Graaf v. Lippe BiesherfeM 1735-1810 - Óra V(<1 San waldeck Koning Willem II Prins van Oranje Nassau 1792-1649 Graaf van Nssssu Idstsir 1567-1596 111 Chalons, veldheer landen stad- van DO WO tin Ka tel koi sta hoi ▼ol ree sen da kos ma hoe in ver als E den twii N on* hij dea keei htf moe waa de» in h zoo ham werl mak uitsl was prijs Ml in d eerst rugk de zi maai goed tefla voor vatte zijn restri Dit Cbrii zwak burgt een „Polll der 1 lidme vaart den s gelaai v. d. blad, lange ledem hem Dat i Op 6 verlds Heb 2 iinme CB.-l wettel blnati de he Chrictiaan Graaf vgn Waldeck Wildungen 1565-1637 Zoo koninl deur de wit is geb en he het vi rose -v heeft leid. 1 ,Js hel schoon derhei te!) a niet i wereld! Maar ouders. r Jan II (de Middelste) Graaf wn Nauau-Jitgenra; 1561 -1625 Li Philips Graaf van Waldeck-Pyrmont 1613-1645 Willem V Vorst v. Nassau Prins vaa Oranje 1748-1806 Graaf v. Lippe 1649-1697 I Christiaan, Lod. Graaf van Waldeck-Pyrmad 1635-1706 Graaf v. Lippe 1625-1678 _rz Rudolf Ferdinand Graaf van Lippe 1671-1736 Frederik Graaf v. Lippe Biesterfeld 1706-1781 Willem Prins van Oranje Graat v. Nassau 1533-1584 Karei August Frederik Wrst v. Waldeck Pyrmont 1704-1763 Ernst Graaf v. Lippe Bimterf dd Regent v. Lippe Il842-19M ~r~ Bernhard Prins v. Lippe 1372-1934 Maria Magdalena Gravin V. r—1 Waldnck- Wildungen 1606- 1671 Job st Herman ErnU Casimir Graaf van Nassau-Diet 1573-1632 Jan Willem Frizo, stadhouder van Frles- land en Groningen, was nu door Willem III als erfgenaam en opvolger aangewezen. In Holland en Zeeland volgde echter het twee de Stadhouderlooze Tijdperk (17021747) en practlsch kon Jan Willem Frizo dan ook weinig met zijn erfenis uitrichten, zulks temeer niet, wijl de koning van Pruisen, een kleinzoon van Frederik Hendrik, hem deze betwistte. Om deze erfeniskwestie te regelen trok Jan Willem Frizo op 14 Juli 1711 uit het zuiden des lands naar- Den Haag. De boot, die hem over het HollandscH Diep zou zetten, sloeg echter om en de Friesche stad houder vërtfrónk. Julius 6raef v. Lippe Biest erfeld 1812-1684 Van den stad van Oranje vindt men reeds omstreeks het Jaar 700 gemeld, dat de le den van dit geslacht als souverelne prln- sen den vorztelijken titel voerden. Ook de stam van Nassau kan zich op zijn oudheid beroemen en zoo vindt men in het Jaar 882 al gewag gemaakt van Adblfgraaf van Nassau en voogd van Hessen. Het is niet doenlijk hier verder uit te welden over de verschillende takken, die van dezen graaf Adolf gesproten zijn. Ons oogmerk is slechts de samenknooplng van' het huls van Oranje met den Nassau-DU- lenburgschen tak nog eens in de herinne ring te brengen en in het kort het een en ander te vertellen over de beroemde voor vaderen van den nieuwen Oranje-telg. van keizer Karel V te Brussel verbonden werd, maakte hij daar zoo’n schranderen indruk, dat hij spoedig de aandacht van den keizer op zich wist te vestigen. Dit beteekende ook wel het einde van de blijde jeugd van den prins, want de keizer had groote dingen met hem voor en zoodoende begon de ernst des levens reeds vroeg voor den Jongen Oranje. Ernst Casimir, beroemd in de Nederlandsche geschiedenis, werd in 1832 bij het beleg van Roermond gedood. HU liet twee zonen na, Hen drik Casimir en Willem Frederik. Hendrik Ca simir was stadhouder van Friesland tot 1840, toen hij bij St. Jans Steen in Vlaanderen viel. HU werd opgevolgd door zUn broeder Willem Frederik, schoonzoon van Frederik Hendrik. Deze kwam in 1664 bU een ongeluk met een pistool om het leven en werd opgevolgd door Hendrik Casimir, den eersten erfstadhouder van Friesland. Hendrik Casimir had 'twee zonen, Willem George Frizo, die slechts een Jaar leefde, en Jan Willem Frizo. Amalia en een Het Heken, wichtje de ke tchljns Paus h weer ir kindje bereid® En da den p huis te Reede begint wordt eymptoi arm g en tot die zo< (voedste richt g< boerin, Hlden j een teplooid brande len belle raad hi haar n door d< teachenl tot gW Wanne® De Jonge Willem ontving dan ook zUn eerste opleiding op de hofschool in het slot Dillen burg, te zamen met zUn vele Jeugdige bloed verwanten. Daar werd de eerste grondslag voor zUn latere loopbaan op uitstekende wUze ge legd, want de graaf van Nassau koos voor het onderwijs de beste leeraren uit. Toen hU dan ook op 11-jarlgen leeftijd als erfgenaam van Prins René van Oranje als page aan het hof klg geweest. wjjl hU al spoedig met de zoo machtige Staten van Holland, die onder lei ding van Johan de Wltt en de gebroeders Bic ker stonden, in conflict kwam. Willem n wilde den oorlog tegen Spanje hervatten, maar de rUke Hollandsche kooplieden wenschten voor alles vrede en drongen derhalve op een aan zienlijke vermindering van het leger aan. In- tusschen wist Willem II in zijn strijd tegen de Staten van Holland den steun van de Staten- Oeneraal te verkrUgen. Bekend is zijn aanval op Amsterdam In Augustus 1650, die echter mislukte. Toch kwam er daarna een compromis tusschen Willem II en Amsterdam tot stand. Korten tijd daarna, n.1. in November 1650 stierf Willem II op 25-jarigen leeftUd zeer onver wacht. Er is wel eens het vermoeden uitge sproken, dat hU vergiftigd zou zUn, maar dit moet wel als onjuist worden beschouwd. ->» Alleerst Philips Willem. Dit kind, geboren uit het huwelUk van Willem I met Anna van Buren, werd wel onder zeer gélukkige omstan digheden geboren. Willem stond nog in zeer hoog aanzien bU het Spaansche hof en alles wees dan ook op een groote toekomst van den zoon. Desondanks is alles geheel anders geloo- pen, dan de nog Jeugdige ouders het zich heb ben voorgesteld. Reeds jong verloor Philips Willem zUn moeder en later werd de Jonge prins door den hertog van Alva, die wraak op zUn vader, wjlde nemen, van de Hoogeschool te Leuven opgelicht en naar Spanje ontvoerd. 27 Jaren lang heeft Philips Willem daar in de gevangenschap gesmacht. Eerst in het Jaar 1596 kon hU naar de Nederlanden terugkeeren, waar hü in 1618 te Brussel kinderloos overleed. H edw> 9 Heriogio vjn Elisabeth Gravin van Nassau-Sitsen 1584-1661 Juliana Prinses 4er Ned. Prinses v.Orj>je-N. Hertoginv.Meckk geborwiHng Brunswijk 1592-1642 js Juliana G.kuwJ153) ^vinv Stoller, Wtrnigersde 1506-1580 Bern hard órjjf v Biesterf. Prins v Lippt- Biestertold k geSnwn19ll Ernst Graef v.Lipp* Biesterfeld 1777-1640 ZUn moeder liet hem studeeren asm de hoo- gescholen te Franeker en Utrecht. In 1720 werd hU stadhouder van Gelderland, in 1729 van Groningen en 173X van Friesland, waar zijn moeder gedurende zijn minderjarigheid met het bewind was belast. En in 1747, na het on gelukkige verloop van den oorlog tegen FrankrUk, riepen ook de andere provincies hem tot stad houder uit. Deze functies bleef hij bekleeden tot 1751, toen hU te ’sGravenhage overleed. 5imon August Vorst v. Lippe k 1727-1781 Graaf V. Lippe 1616- 1660 Wi Hem Frederik Vorst van Oranje-Naswu [®«£“'j'<l|N«sau-Diet -- ^7Y~Fl613-l664 Hendr. Casimir n Vor st van Nasnu-biez 1657-1696 r *3* Amelia Gravin v. óolms- Braunfeli ^3 1602-1675 Alber tine Agnes A-lntes van De hertog van BrunswUk was er steeds op uit zelf alle macht in handen te houden en den Jongen prins geheel van hem afhankeUjk te maken. Daarbü wist hU echter steeds alle antwoordelljkheld op dezen Oranje te schuiven, zoodat de ontevredenheid over den gang van zaken zich -steeds tegen hem keerde. In 1795 volgde daarop voor Nederland kwade tUd. De troepen van de Fransche repu bliek vielen onder generaal Pichegru Nederland binnen en Willem V moest naar Engeland vluch ten. In het Jaar 1799 deed hU nog aan hei I hoofd vsn een corps vrijwilligers een .vergeei- Prins Maurlts, die later in de geschiedenis der Nederlanden zoo’n groote rol zou spelen, heeft een weinig aangename Jeugd gehad. HU werd op 13 November 1567 op het slot Dillen burg, waarheen zUn vader gevlucht was, gebo ren. ZUn moeder, die geestelUk niet geheel nor maal was, liet zich weinig aan het kind gele gen liggen en zUn vader moest zün geheele kracht aan de zaak van Neêrlands vrUheid wU- den. In het jaar 1575 werd de scheiding tus schen zUn ouders uitgesproken en korten tUd daarna werd de Jonge Maurlts»naar Heidelberg gezonden, om daar te studeeren. ZUn verdere jeugdjaren bracht hU in Breda en Antwerpen door, waar hU bU den aanslag van Jean Jaure- guy op zUn vader groote tegenwoordigheid van geest aan den dag legde. In 1583 werd hü inge schreven als student te Leiden en studeerde daar klassieke talen en wiskunde. Na den dood van zün vader kwam hü op 17-Jarigen leeftUd aan het hoofd van den Raad van State te staan, terwUl hü korten tüd later tot stadhou der, kapitein-generaal en admiraal van Hol land en Zeeland benoemd werd. Tot aan zün dood, op 23 April 1625, bleef hü deze functies bekleeden. en bewees hü den Nederlanden bui tengewoon groote diensten. Weliswaar is hü nimmer een politicus geweest, maar op militair gebied was hü zonder eenigen twüfel de kun- digste man van zün tUd. Zün leger was het beste ter wereld en een leerschool voor vele buitenlandsche officieren. De geboorte van een Oranjetelg! Hoe 56aak heeft dit bericht ons volk niet In blijdschap gebracht. En hoe menigmaal heeft dat volk bij dergelijke gelegenheden niet doen blijken, hoe gehecht het is aan zijn Vorstenhuis! Vele oude kronieken en schrijvers berichtten over het leven der Oranje's, dat zoo nauw aan dat der Nederlanden verbonden Is. Mogen wij bij de geboorte van een nieuwen Oranjetelg uit dezen overvloed van gegevens een bescheiden greep doen. Onsterfelijke daden door beroemde mannen In voorgaande eeuwen verricht, hebben steeds gesterkt ten prikkel en ten spoor voor volgende helden. Doch weinige geslachten ter wereld kunnen wijzen op een zoo lange rij van groote staatkundigen en krijgsheeren, als de hulzen van Oranje en Nassau. Oudheid en adeldom gaan hier aan elkaar gepaard. Ook aan Frederik Hendrik is het niet ver gund geweest, fling kind te blUven. Op 16-Jari- gen leeftUd had hU reeds zitting in den Raad van State en nam hü als kolonel deel aan den slag bU Nieuwpoort, waar hü- op het voor stel van den bezorgden Maurlts, om zich te ver- wüderen, ten antwoord gaf, dat hü met zün broeder wilde sterven en leven. Kort voor het overlUden van prins Maurlts huwde Frederik Hendrik met Amalia van Solms, die hem vier dochters en een zoon schonjc. Onder welke ongelukkige omstandigheden werd op 14 November 1650 Willem III ge boren. ün vader was zes dagen tevoren gestorven en vooral in Holland en Zeeland was een krachtige oppositie tegen het Huls van Oranje. Nog op den dag van zün ge boorte ontnamen de Staten van Zeeland hem de waardigheid van Eersten Edele van dat gewest. George Vorst v.W»l<j«ck Pyrmont 1747-1813 George Frederik Hendrik Vorst.v Waldetk Pyrmont <1789-1845 George Victor Vorst vAMildeck Pyrmont 1831 -1893 r Emma Prinses v. WaUeck Pyrmont Koningin derMed. „Die na zün’s Vaders doodt een Weeskindt was geboren; Die het Stadt-Houderschap dooi- dwang had af gezworen; Van Jacob was onterft, van Lodewük berooft, Draagt nu door 's Hemels gunst drie Kroonen op «Un hooft,” bewerken, dat de Staten van Holland hem aannamen als Kind van Staat, waardoor hü geheel onder toezicht kwam van Johan de Wltt, die echter aan Engeland beloofd had nooit meer een Oranje tot stadhouder van Holland en Zeeland te zullen benoemen. Toch is dit tenslotte wel gebeurd en wel in het ramp jaar 1672, toen de konlngen van Engeland en FrankrUk, de bisschoppen van Keulen en Münster tegelükertüd aan Nederland den oor log verklaarden. In dezen hachelüken tüd dus werd Willem m tot stadhouder benoemd en inderdaad wist hü door groot politiek inzicht en militaire kundig heid langzamerhand den toestand voor de Ne derlanden weer te verbeteren. Willem m was getrouwd met Maria Stuart, dochter van koning Jacobus van Engeland. De Britten moesten echter weinig van dezen ko ning hebben en op hun verzoek kwam prins Willem met een machtige vloot naar Engeland, waarop zün schoonvader vluchtte en hü en zün gemalin tot koning en koningin van En geland werden gekroond (1689). En hü heeft geregeerd als koning van Engeland en stad houder van de meeste provinciën van Neder land tot aan zün dood op 19 Maart 1703: Het is niet noodlg hier de groote daden van den tateren Vader des Vaderlands op te sommen of de vele opofferingen, welke hü zich voor het welzün der Nederlanden getroost heeft, te beschrijven. Vele knappe pennen hebben dit reeds gedaan en boven dien: Leeft dit alles niet in de harten der Nederlanders? Liever willen wü hier even in het kort ingaan op de familiebetrek kingen van den prins. Vier malen is Willem de Zwüger gehuwd geweest: eerstelük met Anna, dochter van den graaf van Buren; ten tweede met Anna, dochter van den keurvorst van Sak sen; ten derde met Charlotte de Bourbon en ten vierde met Louise de Collgny, doch ter van den groot-admlraal van FrankrUk, die in den bloednacht van Parijs zoo wreed werd vermoord. Behalve aan zeven dodhters heeft Wil lem I het leven geschonken aan drie zonen. Jaar werd het kind ten doop gebracht en genoemd naar zün twee petera Hendrik TV van FrankrUk en Frederik III van Dene marken. In geheel het land hegrachte de grootste vreugde en het is opmerkelük, dat de Staten van Holland en Zeeland hun hoop meer op hem dan op Maurlts vestig den, waarbü intusschen wel het feit, dat Maurlts' moeder Anna van Saksen in deze landen weinig populair was, een zekere rol zal hebben gespeeld. Reeds een maand na den doop,, op 10 Juli 1584, verloor het kind zün verier, die onder laffe moordenaars hand viel. Zün. eerste opleiding kreeg hü van zün moeder, de in ons land zoo bemin de Louise de Coligny. -Op 27 Juli 1731 schreef een zekere van Effen in den Hollandschen Spectator over dezen Oranje: „Zün leven is wel korter, maar glorlerüker dan dat van Achilles geweest. Indien de helden niet leven dan om een onsterfelüke glorie te verwerven, dan is uw leven, groote prins, lang genoeg geweest, want die uwe deugden en over winningen oprekent, zal nooit gelooven, dat vier en twintig Jaren de palen zün van zooveel blü- en van goedheid en dapperheid.” Dat de Hollandsche Spectator met dit artikel den regenten van dien tüd veal plelzler zal hebben gedaan, is niet aannemelük, want deze waren, bezorgd voor eigen macht, tegen alles wat Oranje heette. Dit moest in zün jonge Jaren ook de zoon van Jan Willem Frizo bemerken. Claudia, zuster van Philibert van prins van Oranje (den beroemden van keizer Karel V), trouwde in het Jaar 1515 met Hendrik, graaf van Nassau Uit dit huwe lUk werd geboren Renatus of René van Nassau, die, nadat zün oom Philibert in Italië in den strüd was gevallen, den titel en goederen van het Huis van Oranje erfde. Deze René van Nassau van Chalons kwam later te Saint Deslr op tragische wüze om het leven en geen kin deren nalatende, had hü tot zün erfgenaam benoemd: Willem van Nassau—Dillenburg, den oudsten zoon van zün oom. Frederik Htndr. Prini v. Oranje 6rssf v. NJSWU Met den dood van Willem III was het Huis van Oranje in mannelijke lijn van Willem I af uitgestorven. Wü moeten nu even in de geschiedenis der Oranje’s teruggaan tot den tüd van Fre derik Hendrik. Behalve een zoon Willem n had Frederik Hendrik vier dochters, nJ. Louise Henriette, Albertine Agnes, Henriëtte Catharina en Maria. De tweede dochter, Albertina Agnes, huw de in het vorstelijke Kleef op 2 M^4p52 met Willem Frederik, vorst van NaMKn-Diets, stadhouder van Friesland, Groningen en de Ommelanden. Dese Willem Frederik stamt mede uit den Nassau-Dillenburgachen tak, want sün grootvader was Johan, broeder van Willem L Zün vader, Ernst Casimir, de tweede stadhouder van Friesland, wordt als de stamvader van he< Huis Nassau-Diets be schouwd. Johan Willem Fn'zo VentÜisuu-0. Prins v.Oranje I687-I711 Willem IV Vont van Nassau friss v. Oranje I7II-I751 Elisabeth Landgravin van Leuthlen berg 1579 t Maria.. Aravin vja h/assau leoiwudl -- -<r 1568-1625^ 1111 MVillem n, die een zeer zorgvuldige opvoe ding kreeg, was vier Jaren oud, toen de Staten hem aanstelden tot „Generaal van de Rulterü van het Staatsche Leger”. En twee jaren later besloten de Staten van Holland, Zeeland, Gel derland. Utrecht en Overüsel bü den dood van Frederik Hendrik diens waardigheden onmid- dellük en onverkleind op Willem te doen over gaan. Reeds op 14-jarigen leeftUd huwde prins Willem met de toen 11 jaar oude prinses Maria Stuart van Engeland, die echter nog eenige Jaren in Engeland bleef. In 1647 volgde hü zün vader Frederik Hen drik op. Zün regeeringstüd is niet zeer geluk- Met groote geestdrift werd in deze de geboorte van Willem n, zoon van houder Frederik Hendrik en Amalia Solms gevierd. Frederik Hendrik, deze groote staatsman en veldheer, was niet geheel wars van ulterlljk vertoon. Zün hofhouding in Den Haag was ifitgebreid en luxueus en de verza melplaats van al wat militair de leerschool van den „stedendwinger” wilde volgen. Geen wonder dan ook, dat er na de geboorte van prins Willem n op 27 Mei 1626 groote feesten en vuurwerken werden georganiseerd. Dit is de zoo beroemde Willem de Eerste, grondlegger ran Nederlands vrUheid, Va der des Vaderlands, gesproten uit het hu welUk ran Willem van Nassau en Juliana, gravin ran Stolberg. Om het eens met de woorden ran een schrüver uit de 18de eeuw te zeggen: „Te Dillenburg’ zag dit Pronk juweel het licht, in den Jaare 1523”. Wie zal op den 14den April van dat jaar, den geboortedatum, hebben kunnen vóórspellen, dat dit kind eens geestelük met hoofd en schouders boven zün tüdgenooten zou uit steken en tot een van de grootste mannen der wereldgeschiedenis zou gaan behooren? Niets zou op dat oogenblik een dergelüke voorspelling gewettigd hebben. De goederen ran het Huls Nassau—Dillenburg waren gering, het huisgezin zeer groot. Anna KatUrina 6r«vmvin Niiuu-ldttein

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Noord-Hollandsch Dagblad : ons blad | 1938 | | pagina 2