Japan onder harden druk der krijgsbedrijven De oorzaken van het drama in Spanje Televisie-proeven Vliegbooten voor Indië’s defensie PARTIJEN EN REGEERING EEN CRISIS VAN HET GEZAG DONDERDAG 24 FEBRUARI 1938 In opdracht van den kardinaal la inmiddels met rijn belangrijke C. BAARTMAN OVERLEDEN De vliegramp in Indië f U ad NOORDOOSTELIJKE POLDER LOTERIJ WIT-GELE KRUIS zyn ASJES KRIJGT EEN JAAR STUDIEVERLOF Contact-orgaan gevormd Directeur van de Lever’» Zeep Mij. te Vlaardingen Werk voor driehonderd - arbeiders Belangryke order voor Aviolanda en De Schelde Chineesche luchtaanval op Formosa Hedennacht ontspoorde op het goederen emplacement Watergraafsmeer bij Amsterdam een goederentrein, doordat twee gekoppelde locomieten den goederentrein in de flank aanreden BATAVIA. 23 Febr. (Aneta) Hedenochtend te half negen la het stoffelijk overschot van den bij de vliegramp overleden redacteur van Ane ta, den heer O. C. de Hondt, ter aarde besteld. Er was- zeer groote belangstelling uit alle krin gen. Nieuwe instructeur der N.L.S. aangeateld De periode der priester- moorden Vier van de slachtoffers ter aarde besteld tn- te dit De commissie is tot volledige over eenstemming gekomen met de omroep-organisaties te op in Een interview met een Spaansch geestelijke Juist die priesters werden ver moord, die zich op sociaal of charitatief gebied het meeat verdienstelijk hadden gemaakt Enkele uren na de ontsporing op het goederenemplacement Watergraafsmeer werd de toegang tot Amsterdam op nog een plaats versperd, doordat een montagewagen op het baanvak AmsterdamHaarlem derailleerde. Deze beide ontsporingen hadden een groote stagnatie in het treinverkeer van en naar Amsterdam tengevolge De Kerk in Spanje ie niet ryk G> O Omroep-Zender-Maatschappy Noordholland «al X Kerk in Spanje waa niet rijk. In de ■•fzntiende een* hebben de liberale regew- omroeporganisaties: de heeren W. Lebon, P. Speet en mr. A. el at De minister van Defensie heeft opdracht gegeven aan de combinatie N.V. Aviolanda en de Koninklijke Maatschappy „De Schel- de”_Mpr den bouw van achttien viiegboo- ten, type DO 34 K. antwoord op schuldig. De voorzitter van deze nieuwe politieke partij, het anti-communlstlsche vetdediglngscorps, is met alle kasboeken ver dwenen. De minister van Blnnenlandsche Zaken ver klaarde, dat de autoriteiten eerst niet veel waarde hadden, gehecht aan de demonstratie, op verzoek van de partijleiders echter onmld- dellljk hadden Ingegrepen, een scherp onder soek instelden en de noodlge maatregelen bete ringen haar successievelijk van al haar be zittingen beroofd. Denk maar aan de be ruchte amortisatle-wetten. De Kerk in Spanje is arm. buitengewoon arm. De groote kathedralen hadden in hun schatkamers wel groote kunstwerken, die millioenen .waard waren, maar van kunstschatten kan men niet leven. De Spaansche geestelijk heid was veel armer dan de Hollandsche of Belgisch clergé. Juist omdat de Spaamcbe geestelijkheid zoo arm was, werd sti In haar werk Booster belemmerd. Dit dit type heeft de Domier-fabrieken spe ciaal voor de Nederlandsche regeering ten be hoeve der Indische dfenesle ontworpen. Te Friedrichshafen zijn indertijd 34 stuks besteld, waarvan er reeds vier zijn afgeleverd. De DO 34 K Is een driemotorige vllegboot, be stemd om als groote verkenner, tevens bom menwerper, te worden gebruikt. Van de thans bij Aviolanda en De Schelde in bestelling geven vllegbooten zal de eerste in het begin van het volgend jaar worden afge leverd. De constructie van de verschillende on derdeden is verdeeld over Aviolanda en De Schlde In een verhouding van zestig en veertig procent. Ongeveer driehonderd werklieden Vin den tm dezen bouw werk. Tegenover mij zit een Spaansch priester. Sinds zijn ontsnapping aan de Roode Terreur vertoefde hij in het bevrijde gebied, waar hij in het nauw ste contact stond met de hoogste kerkeljjke en wereldlijke autoriteiten. Persoonlijk heeft hij met Franco de voornaamste problemen besproken, vooral wat er straks in het Nieuwe Spanje gaat gebeuren, iets waarin heel de katholieke wereld belang stelt dienst getreden. Aanvankelijk was hjj werkzaam op het kantoor, doch reeds spoedig werd hjj be vorderd tot vertegenwoordiger In de provincie Noord-Holland en vervolgens tot Inspecteur van den verkoop. Na gedurende vele jaren de leiding van de verkoopafdeellng gehad te hebben, werd de heer Baartman benoemd tot directeur van de Maatschappij. Als directeur toonde hjj zich een bekwaam leider, een humaan chef, een zakenman met vooruitzlenden blik en een voorbeeld van trou we plichtsbetrachting. Zijn heengaan is voor De Lever’s Zeep MIJ., waaraan hy gedurende 37 jaren zijn volle toewij ding en uitstekende commercleele capaciteiten heeft gegeven en tevens voor het personeel deser vennootschap een groot verlies. De begrafenis zal Zaterdag des namiddags te 3 uur plaats hebben op de begraafplaats Oud Elk en Duinen te ’s-Gravenhage. Op 58-jarigen leeftijd is te Den Haag over leden de heer C. H. L. Baartman, in leven di recteur van de Lever’s Zeep-Maatschappy Vlaardingen. De heer Baartman was reeds jeugdigen leeftijd bU de Lever’s Zeep Mij. •w-apan begint hoe langer hoe meer aan den I lijve te ondervinden, dat het Chineesche avontuur voor het land een zeer zware be proeving is. De oorlogskosten bereiken fantas tische hoogten. En er is geen einde te zien aan de krijgsbedrijven In Noord-China. Hadde men te voren geweten, dat de Chineesche tegenstand van dien aard zou zjjn geweest, als deze zich in werkelijkheid heeft gemanifesteerd, dan zou men zich wel tweemaal bpdacht hebben, om zich in dit avontuur te storten. Het Japansche volk Is dauoók zeer ontevreden. En In het parlement heeft de regeering handen vol werk, om de partijen bij de stangen te houden. Het anti-communlstisch voorwendsel, dat het be drijf in China moet goed praten, maakt weinig indruk meer. En de partijen schijnen niet van plan te zijn zich in het binnenland te laten ringelooren door een nieuwe partij, die zich het .anti-communlstisch verdedigingscorps” noemt. Dit blijkt duidelijk uit een bericht van den correspondent van de Times te Tokio, welk bericht eveneens een schel licht werpt op de verhouding tusschen partijen en regeering en tusschen de partijen onderling. Dit bericht luidt ongeveer aldus: Het Huis van Afgevaardigden is Zaterdagavond 11 in wanorde uiteengegaan, nadat de parlements leden uiting hebben gegeven aan hun ontevre denheid over de mededeellng van den minister van Blnnenlandsche Zaken met betrekking tot de demonstratie van verleden Donderdagavond, toen eenlge honderden leden van een nieuwe politieke partij de bureaux van de voornaamste politieke partijen in Tokio bezet hebben. Aan dezen unarsch naar Rome zonder Mussolini”, zooals hij hier gekscherend wordt genoemd, zou niet veel aandacht zijn geschonken als niet ge bleken >was, dat er tien tot vijftigduizend yen geld voor beschikbaar was gesteld. „Waar kwam dat geld vandaan?” werd er in het Huls van Afgevaardigden geroepen en de minister van De trekking van de loterij ten bate van het Wit-Oele Kruis in Maandag sa. te Alkmaar om 7 uur in het paviljoen Klnhoim ten overstaan van notaris Verkade. dinaal Ooma y voorgelegd, laten volgen. De. Ubels, die vóór het vertrek gebeden ver richtte, hield een rede aan het graf. Op den doodenakker werd het woord gevoerd namens de luchtvaart-afdeellng, den commandant van het leger, den commandant van de zeemacht en den luchtbeschermingsdienst. De vertegen woordiger van de K.N.IJLM. huldigde de nage dachtenis van den overledene en herinnerde aan de groote diensten door hem bewezen?- Nadat drie salvo’s waren afgegeven, daalde de kist onder treurmuziek van da regiments- kapel in de groeve. Hiermede was deze seer indrukwekkende plechtigheid ten einde. De directie van de Zuiderzeewerken beeft aanbesteed het maken van een grondverbete ring voor den bouw van een gedeelte van den meerdljk van den Noord-Oosteiyken polder tus schen Urk en Schokland. Laagste inschrijver was Th. Volker te SUe- drecht voor 198.000 bij 48-urige werkweek en 171.000 bij 55-urige vterkweek. Naar wjj vernemen zal de beer D. I» Asjes, directeur van de afdeellng Ypenburg der Nat. Luchtvaartschool, met Ingang van 1 Maart al. voor ongeveer een jaar den dienst dezer school verlaten. Dit jaar is bedoeld als studieverlof en de heer Asjes stelt zich voor in dien termijn zjjn studie voor werktuigkundig ingenieur aan de Technische Hoogeschool te beëindigen. Behalve de heer H. M. Schmidt Crans, chef- instructeur van de Nationale Luchtvaartschool, zal ook de heer Sipkes letaen geven. De heer Slpkes is sinds 15 Februari J.l. als Instructeur aan de N. L. 8. verbonden. ben genomen om een herhaling te voorkomen. De Japansche regeering, aldus de minister? is vastbesloten op te treden tegen allen, die agee- ren tegen het systeem van de parlementaire regeering. Een parlementslid zeide cfaarop, dat minister Soeëtsoegoe een groot admiraal en een groot fascist was en hij vroeg of de Japansche fas cisten daarvan niet trachten te proflteeren. Er ontstond zulk een rumoer dat de sitting veer tig minuten moest worden geschorst, waarna de vergadering, gepaard aan groote wanorde, nog een tijd lang doorging. De beide partijen, Minseito en Sojjoekai, heb ben de kwestie der bezetting barer hoofdkwar tieren by de justitie aanhangig gemaakt. Evenals de Sejjoekai, heeft ook de Minseito de talrijkste party in het Huls van Afgevaar digden, Zondag zich tot de justitie gewend met klachten tegen de leiders van het anti-com- munlstische verdedigingscorps, dat den aanslag gepleegd had op de bureaux der beide groote partijen. De justitie is onmiddeliyk met het on derzoek begonnen. De Jomioeri Sjlmboen wijst er op, dat er in de groote politieke oartyen, BeUoekal en Min seito, door de gebeurtenissen van de laatste da gen een soort van explosie heeft plaats gehad. Er is een scheuring ingetreden tusschen ben, die de bestaande politieke partijen willen op heffen, teneinde te kunnen komen tot de stich ting van één nationale party, en degenen, die den ouden toestand willen handhaven. Van de volgzaamheid en eenheid, die bU het uitbreken der rijandeiykheden met China by de partyen heenchten, is een goed deel ver dwenen. Het Japansche volk heeft tot dusver van het geweld van het oorlogsbedryf niets aan den lijve bespeurd. Het oorlogstooneel was ver weg. Men zag alleen de tallooze witte kistjes met de asch der gevallen soldaten uit Chl^a terugko men, maar aan 'eigen lyf en goed bespeurde men geen geweld. Men zat veilig op zijn eilanden. Aan deze onbezorgde gerustheid is thans met één slag een einde gemaakt door net verschy- nen van Chineesche bombardementsvliegtuigen boven Formosa. Deze aanval opent voor de Ja pansche bevolking zeer onaangename aspecten Te Tokio maakt men in alle haast aanstalten, om de luchtverdediging in orde te maken. De moreele indruk, dien deze Chineesche aanvallen maken, moet wel de swaarste zyn. De Japanners hebben altyd laag neergezien op de Chlneezen. Het is nooit in hun droomen opgekomen, dat deze minderwaardige nonen van bet Hemelsche Rij k het zouden wagen het land van de Rijzende Zon «elf aan te vallen.' Eb nu' is dat gebeurd En dat terwyi de krijgsbedrijven reeds acht maanden aanhouden, een krijgsbedryf. dat aan de bevolking als een militaire wandeling was voorgesteld. Het biytt den InhaeijUKheo Japan- ppj nader ooor as ouder» worden bepaald. e nets nu, <&t zelfs na die acht maanden de Chl neezen den durf hebben, om de zee over te steken en den vyand in zyn eigen land te be stoken. Het gevolg op het moreel van het Ja pansche volk Is, vooral als de Chineesche lucht» aanvallen zich zullen herhalen en de Chinee sche bombardementsvliegtuigen boven Tokio zullen verschynen, niet te overzien. Da Ja pansche regeering en de militairen komen voor nooit verwachte moeliykhèdeh te staan. Z’J hebben bet verdiend. Men heeft ook een verklaring trachten te vinden voor den moord op de Spaansche pries ters. Het zou hun ontbroken hebben aan apos- tolischen ijver en deugdzaamheid, en zy zou den op een afstand hebben geleefd van het volk. Maar ook deze bewering is onjuist. Ik zeide u reeds, dat men het speciaal gemunt had op de beste priesters en dat dezen ver moord werden door vreemdelingen van buiten de parochie, die hun levensgedrag niet eens konden kennen. Bovendien is by ons in Spanje de geestelijkheid meestal afkomstig uit den middenstand en de volksklasse, zy leefden on der het volk en met het volk. Nog eens, ik kan het niet genoeg herhalen, de moord op onze priesters was geen spontane uitbarsting van een verbitterd volk. Deze massa-moord was zorgvuldig voorbereid en werd beschouwd als een essentleele factor voor den revolutlon- nairen strijd. Laat men er toch mee ophouden met aan vallen te doen op de Spaansche geesteiykheld. Dat is heel droevig. Nadat men onze priesters zoo gruwzaam vermoord heeft, tracht men hen nog te onteeren. Maar bun heldhaftig martelaarschap is wel de meest welsprekende weerlegging van boven genoemde beschuldigingen. Want lafaards en afvalligen sterven zoo niet. De Spaansche priesters zyn als helden gestorven. Vaak werden zy voor de keuze gesteld: ster ven of afvallig worden. Hun eenlg antwoord was: „Leve Christus Konlngl" Dan weerklonk het salvo van het executie peloton en vielen ze achterover. Aan het graf is gesproken namens den leger commandant, namens den commandant zee macht, den directeur van het binnenlandsch bestuur, den gouverneur van West-Java, de luchtvaartafdeellng der KLM. en de KNT1.M, den luchtbeschermingsdienst, de Bataviasche joumalistenvereeniglng, de gemeente Batavia, namens de redactie en het personeel van Ane ta. Hierna bracht de onder-directeur van Ane ta, by afwezigheid van den directeur, dank na mens de familie en namens het persbureau Aneta voor de laatste eer aan den overledene bewezen. Een schat van bloemen dekte de baar. Te acht uur in den ochtend vertrok de stoet met het stoffeiyk overschot van wijlen het hoofd van den foto-technischen dienst van de K. N. I. L. M_, den heer Hermanides. naar het kerk hof Laanhof. De droeve stoet ging af van het militair hospitaal, voorafgegaan door een ge- «Upende sectie en gevólgd door een ongewapen de sectie. Vier luitenants fungeerden als sltp- pendragers. BANDOENG, 23 Febr. (Aneta) De tezw aardebestelling van het stoffeiyk overschot van wyien de heeren Van Riel en Vermeulen ge schiedde op het nieuwe kerkhof aan den Fan doe-weg. Den auto vol kransen ging aan den stoet vooraf. De stoet arriveerde te tien uur op het kerkhof. De commandant van de luchtvaart-afdeelta* sprak een grafrede uit. De leger-aahnoeaenier. pastoor baron van Voorst tot Voorst, verrichtte de abeoute aan de groeve va& wyien Van RieL Het stoffeiyk overschot van wijlen den sport vlieger Khouw Khe Hien sa] morgen met de „eendaagsche" naar sQn geboorteplaats Moen- tilan worden vervoerd. De teraardebestelUtw In opdracht van den kardinaal Primaat van Spanje, Ooma y To mas, heeft de zeereerw. heer Dr. A. Bonet een studiereis gemaakt door verschillende landen van Europa, teneinde, in verband met den opbouw van het nieuwe Span je, het vraagstuk der katholieke jeugdorganisaties, der sociale en cultureele instellingen, alsmede het werk van de katholieke pers te bestudeeren. Zoodoende bracht deze vooraanstaande priester ook een bezoek aan het Bureau van de K.W.P. te Breda, waar een der re dacteuren in de gelegenheid was enkele belangrijke vragen De televlsle-commissie, ingesteld by beschik king van den Minister van Blnnenlandsche Zaken van 18 April 1938 (voorzitter mr. J. Terpstra) bracht in Mei 1937 het eerste ge deelte van haar verslag uit, waarin zy een uit eenzetting gaf over den stand van het televisie- vraagstuk en voorstelde het doen van experi- menteele televlsie-uitzendingen voor te berei den. Nadat de Minister van Blnnenlandsche Zaken zich met dit laatste heeft kunnen vereenigen, heeft de commissie thans haar voorstellen aan geboden omtrent de wijze waarop naar haar meening de experimenteele televisie-uitzendin gen dienen te worden uitgevoerd. De televlsle-commissie heeft een regeling „voorgesteld voor de verzorging van experi menteele televisle-uitzendingen in Neder land. Het overleg, hieromtrent gepleegd met de instanties, welke hier te lande op^het gebied van den radio-omroep een taak ver vullen, heeft tot volledige overeenstemming geleld, terwyi de met de verzorging te be lasten organisaties zich bereid hebben ver klaard in de financiering van het experi ment geheel zelfstandig te voorzien. Deze regeling, waarmede de Minister van Bi^ipenlandsche Zaken zich heeft kunnen ver eenigen, luidt als volgt: Rekening houdende met de opdracht, welke aan haar werd verstrekt en met inachtneming van hetgeen zy mét de experimenteele tele visie-uitzendingen beoogt, is de tele visie-com- misie van oordeel, dat een experimenteele tele- vlsiedienst als volgt zou kunnen worden inge richt: De technische verzorging van de experimen teele televisle-uitzendingen geschiedt door de Nederlandsche Omroep-Zender-Maatschappij .Noaema" N.V. De programma-verzorging gedurende de ex perimenteele periode geschiedt door de Neder landsche radio-omroepvereenlgingen. Ter zake van de ontvangst wordt er naar ge streefd: Eenerzyds deze te doen geschieden In openbare gelegenheden, waar publiek komt, dat geacht kan worden in beeldomroep belang te stellen. Andenyds huisontvangst zoo ruim mogeiyk te maken. Ter voorbereiding en voor de algemeene lei ding van de practlsche uitvoering der experi menteele televisie en tevens om gedurende de experimenteele periode een nauw contact tus- Men moet niet denken, dat de arbeiders, die by de Roode vakbonden waren aangesloten, al lemaal revolutionnalren waren, ofwel dat zy het goedkeurden, dat kerken en kloosters in brand werden gestoken en dat priesters en religieuzen beestachtig werden vermoord. Maar zy waren in den troep opgenomen en omringd door 'n bru tale en fanatieke minderheid, die baas bleef krachtens de terreur, die ze uitoefende en die de, vakbonden mobiliseerden telkens als zy 't noo- dig oordeelden. Het is een heel merkwaardig feit, dat over het algemeen de priesters niet door hun ei gen parochianen werden vermoord. Er was een algemeen sein gegeven om alle kerken in brand te steken en alle priesters te ver- Ik ken heel veel priesters die hun behoud te danken hebben aan het Roode Comité ter plaatse, dat sieh niet aan het consigne hield en dat zelfs aan pastoors een schuil plaats verleende om hen te beschermen te gen de vervolging door leden van het hoofd- eomité. En daar behoorde moed toe. Overal werd juist naar die priesters gezocht, die zich op sociaal of charitatief gebied het meest verdiensteiyk hadden gemaakt. Deze leden der Roode Militie droegen in hun zak de portretten van de sociale werkers, die zy moesten uitmoorden en zy boden groote som men gelds aan diegenen, die de schuilplaatsen Van deze priesters wilden verraden. Men ging hen zoeken thuis, by hun ouders, familieleden of vrienden. Al deze adressen waren tevoren verzameld. Ongeveer 14 dagen voor de revolutie Uitbrak zei een van de leiders der anarchisten tegen een der aalmoezeniers van de Jonge Werkman, waarmede hli persooniyk bevriend was: „Weest op je hoede zoo sprak hy wanneer de slag valt, vermoorden we alle pries ter». En misschien zou ik zelf wel aangewezen kunnen worden om u te dooden. En denk niet, dat ge gespaard zoudt worden, omdat ge zoo- ’«1 goeds hebt gedaan, want we zoeken juist de besten: sy immers zyn de felste vyanden v»n onze beginselen. Men heeft beweerd, dat de Spaansche •estelykheld vervolgd werd, omdat ze rijk was •n op een afstand van het volk leefde. Ik weet, dat men deze legende heeft ver- •J*d om te motiveeren, wat niet te rechtvaar- enkele belangrijke vragen zake den toestand in Spanje stellen. Het resultaat van vraaggesprek, dat wij, alvorens ter publicatie over te gaan, ter goed keuring aan Zijne Eminentie Kar- Tomas hebben wij hieronder schen de televlsle-commissie en de by het ex periment betrokken organisaties mogeiyk te maken. wordt een contact-orgaan gevormd. In dit contact-orgaan hebben onder voorzit terschap van mr. J. Terpstra zitting, namens de Iflevizle-commlssle: prof. dr. ir. W. Th. Baehler, mr. O. H. Dykmans van Gunst, de hett W. Graadt van Roggen en dr. C. C. Gruetzner. tevens secretaris; namens de Nozema: prof. mr. P. S. Gerbrandy, ir. H. J. Boetje en Ir. A. Dubois. Namens de O. de Clercq, J. van der Deure. Dit contact-orgaan f werkzaamheden begonnen. Hoe is het toch in Spanje zoover kunnen komen? Dit is een zeer ingewikkeld probleem. De huidige situatie is het gevolg van een zeer diep gaande en heel langdurige crisis van den Spaan- schen geest. Sedert het liberalisme zyn Intrede deed in het nationale leven, nu ruim een eeuw geleden, is de politieke geschiedenis van Spanje slechts een aaneenschakeling geweest van stryd, revoluties en burgeroorlogAls onmiddeliyke oorzaken noemen we vooreerst de crisis die het gezag doormaakte, de zwakheid en lafheid der regieringen, die telkens opnieuw tot eeh ver- geiyk trachtten te komen met socialisten en anarchisten. De regeering heeft nooit haar ge zag weten op te leggen evenmin als zy de anti nationale elementen wist te bestrijden. Een andere oorzaak is een zekere ontevreden heid van het volk. In bepaalde streken, vooral in het Centrum erv het Zuiden van het land, leefden de boeren in zeer behoeftige omstandig heden. Hierby zy opgemerkt, dat echter de meeste Marxisten juist worden gevonden in die «treken, waar de loonen het hoogst waren, zoo- *U b.v. in Catalonië en Asturlé. Dit is een be- wys, dat de oorzaak van de revolutie niet uit sluitend en zelfs niet hoofdzakeiyk van economl- •chen aard is. Vervolgens oefenden de Roode Syndicaten ’n waarachtige terreur uit. De groei van de Roode Vakbonden is hoofdzakeiyk toe te schryven aan hun directe actie, d.wx. aan hun aanslagen op personen, welk optreden steeds ongestraft bleef. Zeker, er bestonden ook Christeiyke Vakorga nisaties, maar deze hadden zich niet sterk ont wikkeld. Ze waren te laat gekomen en ze werden daarby belemmerd door den verschrlkkeiyken dwang, die de Marxisten, op de arbeiders uit oefenden, en ook we komen er eeriyk voor uit door een onbegrypeiyk conservatisme. Vroeger maakten de socialisten, communisten en anarchisten onderling ruzie; maar in dén laatsten tyd hadden zy een .proletarisch een heidsfront” gevormd. Uit dit Eenheidsfront zyn de comité's ontstaan, die belast waren met de organisatie van de roode revolutie, die door het tydig ingrijpen van de militairen nog jui^f kon worden verijdeld. Dit proletarisch eenheidsfront was de baas over het Volksfront en stelde zich ook in haar plaats.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Noord-Hollandsch Dagblad : ons blad | 1938 | | pagina 19