<KctuetAaal
Ondergang van een jeugd
van
tje
den daq
F 750.- F 250.-
BOËKEWEEKJ
DE ZEVEN
lucht Verdediginqs Fonds
Werkloosheid en
levensvorm
Ook Uw steun!
f
A
<r
WOENSDAG 6 APRIL 1938
de
ver
in
Practische sociologie
Verzonken stad
u
V
l
Voortrekker»jubileum in de
Meier y
Vrijgezellen
verliefd
Een versterking van
vlieger-reserve is
sterking van onze Neu
traliteit
Het Luchtverdedigings-
jongelui
tot
te
dan zal]
leleven van Jon]
milieu, opvoedin]
hun kinderjaren]
weg geleld De
haar toekomst J
en in den vorm,
Wat zou de toefl
anders zijn danl
een fabriek, e el
eigen woning, Nfl
heid. Het ambacW
baas wordt niet!
een paar jaar. Kil
op betere tijden 1
Maar hoeveel mei
stand tegen de 9
omgang met een I
Men denke zicll
een werkloozen kl
tig jaar eens in. 1
hij aangewezen op’
tetterlijk voor alk
Zendt Uw bijdrage
aan het
'AAL VIER EN TWINTIG UUR NA HET ONGEVAL
STn111'1® aQders
21OT9APR1L;
hU °°k P^H
nrtrek „7, to ¥erband met JE»
«eregeld dlelHH
tifa^h’^elde Kenton
fonds stelt
financieel in staat
vlieger opgeleid
worden.
jongere
ss
ta-*»/
O0
11
door
Ben Je
|k! Wat
Met
(Wordt vervolgd!
wsrmte
7-
latte
tus-
leef
seft
al
Lwater
tewas-
;ge
kei
de verte
knielde
te
een
-8
41
H I
-8
bil-
bi):
265
Poor
chbibhan
Haw»
▼an hen af-
gezinnen
i tot een
man dat
i zelf-
venijnigen prik
lag
'er-
ALS U VOOR TENMINSTE El. 2.50 KOOPT,
ONTVANGT U HET GESCHENK
EEN BUNDEL NOVELLEN
Het beaoek aan Friedl duurde langer dan
Ernst en Anton hadden durven vermoeden en
was van den meest aangenomen aard. Aanvan
kelijk ging alles stroef, er werden niet meer
woorden gewisseld, dan hoog noodig was; men
duchtte .het" oogenbllk. Maar de charme van
Friedl, die andermaal bewees een echte gast-
vrouwe te rijn. kalmeerde de belde mannen,
zoodat ze langzamerhand weer in hun gewonen
doen kwamen en honderduit praatten over alles
en nog wat, behalve over de liefde natuurlijk.
Dit pijnlijke onderwerp leidde Frledl tenslotte
zelf In, maar zoo overrompelend en overtuigend,
dat Ernst en Anton het de meest gewone zaak
van de wereld vonden te beloven, den volgenden
dag terug te zullen komen.
Een prachtige bloemenmand was de bekrach
tiging en voorbode tevens geweest van hun toe
zegging, in de beste verstandhouding en zonder
eenlg gevoel van Jalouzie vierden ook zij de
verloving van Friedl Davas met majoor Felix
von Adler.
De derde etage heet tot op dit moment nog:
het vrijgezellen-paradijs. i
Tolemalde is de nleuew Italiaansche naam
voor het oude Ptolemais, de beroemde in Ky-
renalka gelegen stad, die door niemand minder
dan Alexander den Grooten gebouwd zou zijn.
Gedurende vele eeuwen was Ptolemais
een van de belangrijkste havens aan de Mid-
dellandsche Zee, daar van daar uit het groote
graantransport naar Rome plaats vond. In
het jaar 562 n. Chr. werd de heerlijke stad door
den Perzlschen konlng Goeroe veroverd en ver
nietigd. Wat van de ruïnes overbleef, is in
den loop der tijden door het woestijnzand be
dekt. zoodat zich thans, tenminste tot voor
kort, een groote en eenzame woestijn op de
plaats bevindt, waar vroeger de groote en bloei
ende stad lag. Op bevel van maarschalk Italo
Balbo, den gouverneur van Lybte, wordt thans
onder de leiding van den Itallaanschen archae-
oloog Guido Caputo de verzonken stad weer
opgegraven. De Italianen wilden reeds in het
jaar 1913 gedurende den Itallaansch-Turkschen
oorlog de ruïnes van Tolemalde blootleggen.
>edaren
-. Maar
:n ont
ij) met
tellen."
Ie zich
LkelUk.
te vln-
rj ooals Barnum bij Bailey behoort, zoo <m-
afscheidelijk waren Ernst en Anton aan
elkander verbonden. Die verwantschap
vond haar oorsprong geenszins in eenlgerlei fa-
mllle-relatle, integendeel! Van jongsaf aan wa
ren ze vrienden geweest, hadden alle lief en
leed van de schoolbanken gedeeld, hadden dus
in volle gemoedsrust elkanders huiswerk over
gepend en hun gezamenlijk zakgeld aan dezelf
de lucullische en sportieve geneugten gespen
deerd. Als In latere jaren hun hart geweld aan
gedaan werd, was het altijd hetzelfde meisje,
dat daar de directe, charmante oorzaak van
was. evenals het de middelbare technische
school was, die dezen Siameeschen tweeling tus-
schen haar oude muren herbergde en ze ten
slotte als Ingenieurs aan de maatschappij terug
gaf. Werkzaam op hetzelfde bedrijf, deden ze
van vroeg tot laat hun uiterste best voor het
zelfde karige salaris, dat hen echter toch in
staat stelde een alleraardigste flat te bewonen.
De week-ends waren aan sportieve uitstapjes
gewijd; van Zaterdagmiddag vroeg tot Zondag
avond laat trokken ze er in de grootste eens
gezindheid op uit, genoten van de prachtige na
tuur en de geneugten van een ouderwetsche
dorpsherberg. Maar bovenal: ze hielden het bla
zoen hunner mannelijke onafhankelijkheid on
gerept!
Het flatgebouw, geheel omgeven door welver
zorgde -tuintjes, waarop ze van hun. derde ver
dieping af een prachtigen kijk hadden, ging in
andere handen over. En in wat voor handen!
Charmante, kleine handjes, zooals trouwens
juffrouw Friedl Davas zelf allerliefst, teer maar
kordaat was. Toen de ex-huisbaas verdween,
verschenen allerlei ambachtslieden, die, al; nij
vere mieren, de woning in een droom van licht,
lucht en kleuren-harmonle veranderden. Het
geheel werd gecompleteerd met de joyeuse
entrée van de nieuwe eigenaresse, van achter
alle gordijnen van top tot teen opgenomen en
vooral door de mannelijke bewoners al of
niet uitgesproken „af” bevonden. Den volgenden
dag bezocht Frledl haar huurders, maakte een
babbeltje en ging niet weg, voor haar ultnoodl-
glng om een tegen-vlslte te komen maken, was
aanvaard.
Anton en Ernst wisten te goed, hoe het hoor
de, dan dat ze de vriéndelijke invitatie durfden
weigeren. Dat beaoek duurde den heelen avond
en om strijd beantwoordden de beide mannen
de vragen, welke de gastvrouwe stelde; lede*
voor zich wilde haar zoo uitvoerig mogelijk in
lichten, maar belden moesten putten uit de
zelfde bron, zoodat hi), die het radst van tong
was, aan het langste einde trok. Van nu af »an
bestonden de weekends niet meer uit reizen, on
bekende verten en sport, maar uit balcon, tuin
en.... Frledl. Langzaamaan verdween demonie
harmonie. Het eenige wat ze aanvankelijk nog
duldden'was, dat ze allebei Frledl heimelijk be-
X.
strekking kon worden aangebonden. Niet
zonder hechten grond onder de voeten
begon van den Elzen zijn gewichtig werk
Persoonlijk en van nabij onderzocht hij in
Dultschland wat aldaar op het terrein van
het boerenvraagstuk reeds was tot stand
gebracht en wel speciaal onder den katho
lieken boerenstand van Duitschlands
Westen, waar de toestand in zoovele op
zichten met dien In Zuidelijk Nederland
overeenkomst vertoont.
Zoodoende kon hier op zeer nuttige wijze
worden gebruik gemaakt van de bij de
Oosterburen reeds opgedane ervaringen. Al
golden deze speurtochten van den Heeswij-
ker Witheer de ganache sociale zijde van
het boerenprobleem en leidden zij niet in
de eerste plaats en onmlddellijk tot de op
richting van boerenleenbanken, maar aan
vankelijk tot de stichting van boerenbon
den, het Is wel duidelijk, dat met de boe
renbonden tevens ook noodwendig de boe
renleenbanken zouden verschijnen. De
kwestie van het credlet op zich zelf, zoowe’
als die van het spaarwezen onder eigen
georganiseerd beheer, vloeide Immers auto
matisch voort uit de Idee der bewustwor
ding, welke tengevolge van de geboorte der
boerenbonden over de tobbende boeren van
de schrale zandgronden was vaardig ge
worden r
„Nu geef ik *t op,** mompelde de majoor
hoofdschuddend. ..Nog nooit heb ik Iets zoo
Idioots meegemaakt.... Heb je hem dan niet
gesproken? Zei hU dan heelemaal niets, dat *n
klein lichtstraaltje in deze ondoordringbare
duisternis brengen kan?"
„Neen m*n hersens functlonneerden nog niet
heelemaal goed en juist toen ik hem herkende,
viel ik weer in onmacht"
„Dat is nu toch wel heel kras. De man met
het litteeken, die Je al jaren lang achtervolgt
en herhaaldelijk bewezen heeft je vijand te zijn,
die in dienst staat van een man, die het op je
leven gemunt heeft diezelfde man heeft je
nu, met gevaar voor zijn eigen leven, van een
zekeren dood gered. Ik denk dat hij niet wist
wie Je was, toen hij je nasprong.”
„En ik ben er van overtuigd, dat hij 1 wel
degelijk wist," verklaarde Kenton. ..Het is zoo
goed als zeker, dat hij me door t bosch gevolgd
is en zich hier in de buurt schuil gehouden
heeft Maar misschien haat die Mr. X. me zoo.
dat hij me in ieder geval zelf dooden wil."
„Ook dat is natuurlijk mogeljjk," antwoordde
Perrlng, terwijl z*n gezicht *n bezorgde uit-
drukking aannam
Een half uur later zaten de beide vrienden
in Kenton’s kamer. De wond bleek niet ernstig
te zijn, zoodat zij besloten, geen dokter te laten
roepen. Perrlng, die wel iets van wondbehsnde-
ling afwist, hechtte haar zoo goed mogelijk en
legde een verband.
i
Postgiro 287177 Den Haag, ten name van
de Vereeniging voor Nationale Veiligheid.
et probleem der werkloozenbehuizing.
I en in engeren zin dat van de
A A ^huizing van alleenstaande jeugdige
werkloozen, houdt verband met een begrip
dat in den titel van dit artikel genoemd
wordt: levensvorm. Levensvorm, levensstijl,
is geen modewoord en evenmin een
luxe-artikel van de maatschappelijke bo
venlaag. Hij Is de cultuur zelf in haar
dageUjksche werkelijkheid. Hij is het geheel
van *s menschen belevingen, de som van
rijn Inzichten en wereldbeschouwing, van
zijn dagindeellng en gewoonten, van zijn
arbeid en ontspanning, van zijn Illusies en
idealen. Hij Is een natuurlijke drang om
vorm en gestalte te brengen in de honder
den dingen van het dagelljksch leven. Hij
bepaalt kleedlng, behuizing, voeding, be
roepskeuze en vermaken. Hij zorgt voor de
orde en regelmaat, waaraan ons gemoeds
leven evenzeer als ons lichaam behoefte^
heeft.
Er Is echter iets waarbuit
vorm zich niet ontplooi^^|B
zekere stabiliteit en - B J//'
l;;Ke
En het verloren l
tragiek van de
heid van den B
B
Verlies van geB
welvaart kan eeB
zonder levensvotB
heelemaal opgeknapt en verkwikt. Hij ging
weer terug naar zijn plaats, om zijn hoofd en
haren in de zon te drogen.
De majoor was spoedig gerustgesteld, toen hij
gezien had, dat de wonden van zijn vriend geen
direct gevaar opleverden. HU stak een sigaar op
en zette zich naast hem neer om te luisteren
naar wat er voorgevallen was.
,4a,” begon Kenton, „er Is weer een nieuw
raadsel bügekomen en dit maakt de situatie in
z*n geheel nog ingewikkelder. Luister. Daar, op
dat plekje, waar je nu zit, sprong ik in t water.
Ik nam m*n sprong te kort en kwam op die
rotspunten daaronder terecht. Ik verloor m'n
bewustzUn en toen ik weer bijkwam, lag ik weer
hier, terwUl m*n redder bezig was m’n wonden
te verzorgen."
„Maar wie is dan toch Je redder? Toen Ik
hier kwam, was er geen mensch in den ge-
heelen om trek te bespeuren."
,Dan Is hU den anderen kant uitgeloopen,
anders had je hem moeten zien."
„En wie was het?"
,4a, dat is nu juist het groote raadsel. Het
was de man met het litteeken."
De majoor keek zUn vriend aan, alsof hU be
gon te twUfelen aan diens verstandelUke ver
mogens.
,De man met het litteeken?” riep hjj uit.
.Dat is toch niet mogelijk!"
,4a, en toch was hij t het was Herschel
en niemand anders.”
.Daar begrijp ik geen steek van."
,Jk ook niet. En toch bestaat er geen twijfel.
Ik zag z*n geaicht vlak voor me."
Meer sigaren verkocht aan
de jongere generatie.
De General Cigar Co. heeft vorig jaar 8-
een buitengewoon fraai resultaat be
reikt met haar verkoopecampagne voor
haar sigaren van 10 en 5 dollarcenten.
Dit la te daïiken aan haar
treerde advertentle-campagne In
ranten en het feit, dat deze annonces
zich speciaal richtten tot de
generatie.
Ook in vroeger Jaren plaatste dit bedrijf f
haar reclame in couranten, doch bU
deze campagne had zU de actie geheel gZ
in dit reclamemedium geconcentreerd. 9-
Xcba.ücbcbaxlxfci.iMbiAllxtxlxIxfc*******»*”*»*
bewaard gebleven waren. Bijzonder interes
sant zijn de Grleksche doodkisten, waarvan er
veel gevonden zUn. Ook de uitgegraven half-
plastleken hebben groote kunstzinnige waarde.
Een dleprellef stelt een aantal bacchanten
voor, die den Griekschen God van den wUn
offers brengen, terwijl op een ander relief een
schoons nymph voor Dionysius danst. De kolo
nisator Italo Balbo, die ook reeds naam ver
worven heeft door de opgravingen van Leptls
Magna en Nabratha en als archaeoloog, wijdt
al zUn vrije uren aan de opgravingen van Pto
lemais, zoodat de werkzaamheden aldaar ook
den noodlgen steun van den Staat ondervinden.
minden. Maar die toestand was op den duur
onhoudbaar, dat voelden ze beiden. Toen ze el
kaar dan ook tenslotte onomwonden de eerste
letter van het liefdes-abc beleden, volgde de
rest in een toomelooae vaart. Friedl was het, die
dezen stroom van maanelUke ridderlUkheid, co-
quetterie en UefdesaanstellerU op zich aan zag
komen. Maar ze kon hem niet In goede banen
lelden. De beslissing was ook zoo moeilijk. Als
ze Ernst verkoos, deed ze Anton grof onrecht,
en omgekeerd was het precies hetzelfde. In een,
zU het noodgedwongen vacantie van enkele we
ken, trachtte zU de stem van haar hart ta
leeren kennen. Die enkele weken gingen over
In ettelUke. een tijdsverloop, dat voor de belde
vrijgezellen juist voldoende was om elkaar terug
te vinden In de
gedachte, dat
Frledl hun wegen
zou doen schel
den. Tot dat
oogenbllk vorm
den ze weer het
onafscheidelijk
duo, dat de weekends bulten doorbracht.
Een ansichtkaart, heel nuchter geadresseerd
aan „de bewoners van de derde etage," met als
kantteekenlng„volgende week kom Ik terug,
Frledl” was de met angstige spanning tegemoet
geziene knuppel In het hoenderhok. Als eens
Eva in het paradUs. zoo zou zU den appel In haar
kleine handjes houden; een onvergelUkelljk
mooie vrucht! Wie sou degene zijn, die er in
mocht buten en zoo het vrUgezellen-paradljs
verlaten? Wekenlang hadden ze over deze vraag
getobd; enkele dagen scheidden hen nu nog
van het antwoord.
eet onlangs is te Heeswijk het veer-
tig jarig jubileum gevierd van de al-
daar tegen het einde der 19e eeuw
opgerichte boerenleenbank. Pater van den
Elzen h^d deze oprichting voorbereid, daar
bij steunend op het vele waardevolle mate
riaal, dat hij zich bij zijn onderzoekingen
in Dultschland had verworven. BliJkens-
de mededeelingen, verstrekt ter feestver-
gadering, waar de gedenkwaardige oprich
ting werd herdacht, was de boerenleen
bank te Heeswijk destijds de eerste, die op
hare statuten de koninklijke goedkeuring
verwierf.
De feestredenaar, de heer hoofdinspec
teur Verbeeten, mocht terecht zijn vreug
de er over uitdrukken te Heeswijk, de
bakermat van het boerenorganlsatleleven,
te mogen spreken. Inderdaad werd in dit
Meierljsche dorp de voortrekkersarbeld be
gonnen, die de grondslag zou worden van
een zegenrijk stuk practische sociologie. De
vóór veertig jaren geminachte boerenstand
doet thans In niets meer onder voor de an
dere maatschappelijke groepen. Zijn georga
niseerd credlet- en spaarwezen is uitgedijd
tot een bewonderenswaardlge Instelling en
de vrucht eener emancipatie, waaraan de
namen van Pater van den Elzen, ridder de
van der Schueren, ea. onverbreekbaar zijn
verbonden. Er Is de laatste jaren veel
kleine-boeren-ellende geleden en nog heel
wat wee blijft ook nu nog te heelen over.
Men mag zich echter bij het memoreeren
van het HeeswiJksche jubileum afvragen
van hoeveel ernstiger omvang nog de crl-
^gevolgen voor den kleinen boerenstand
:^fe|^^weest zijn, Indien niet het instl-
■^^nleenbanken gedurende eer.
n in ontelbare geval-
Bh^^regraat had ge-
jw?1 bleek *t
voeding, voor kleedlng, is hij
hankelijk. En hoevele van die
hebben zich weten op te werken
geesteshouding, waarin de jonge i
alles kan aanvaarden zonder dat zijn
respect telkens weer een -
krijgt en geleidelijk wordt gesloopt?
Er zijn ook gevallen waarin de Jonge man,
om een of andere redbn, op zichzelf trekt’
Dan ontvangt hij eenige guldens steunt
huurt ergens een kamertje en is verder vreyr
voeding, kleedlng en bewasschlng op zich
zelf aangewezen. Het ligt voor de hand dat
in beide gevallen zulk een mensch, zooal
niet lichamelijk, dan toch zeker geestelijk
afzakt. Want in beide gevallen mist hij een
van de meest waardevolle elementen van
‘s menschen levensvorm: passende hevig-
heid.
ngeveer een maand geleden werden
(J we opgeschrikt door geruchten
Vz omtrent ten-hemel-schreiende wan
toestanden in zoogenaamde werkloozen-
jogementen, waar steuntrekkende jonge
mannen verplicht zonden zijn hun Intrek te
nemen. Maatschappelijke Steun was toen
soo welwillend ons bij monde van'den voor
zitter, den heer Douwes, inlichtingen te
geve, die ons van den eersten schrik heb
ben genezen.
gr rijn in Amsterdam, zoo verklaarde de
heer Douwes, ongeveer vijfendertig duizend
gesteunden. Hiervan zijn ongeveer acht
procent alleenstaanden. Van deze driedui
zend alleenstaande gesteunde werkloozen
zijn er zegge en schrijve tien jonge mannen
aan wie Maatschappelijke' Steun *n pension
of logement heeft aangewezen. Deze instel
ling had daarvoor haar goede redenen. Dat
M. 8. geen betere verblijven kon aanwijzen
Is jammer, maar de instelling heeft nu een-
maal met omstandigheden rekening te
houden. Nadrukkelijk verklaarde echter de
heer Douwes, dat M. S., ondanks onbillijke
crttlek, niet zal nalaten die maatregelen te
nemen welke zij in het belang der betref
fende Jonge mannen noodig acht, zoolang
de Regeering geen termen vindt om zelf in
te grijpen.
Wij zouden op dit incident hier niet zijn
teruggekomen, ware het niet dat de quaestie
der werkloozenbehuizing nadere beschou
wing verelscht, en des te dringender naar
mate de waarschijnlijkheid van langdurige
werkloosheid zich dreigender afteekent.
1 eten “«“ere gastelM
««ekk». rond’ koi
tt lÏÏdk Wawa U veel sch,
wot haar uchg
geconcen- g-
cou- 8-
Maar door het spoedig daarop uitbreken van
den wereldoorlog is er niets van gekomen. Tot
nu toe zgn de werkzaamheden zeer vlot van
stapel geloopen. TalrUke overUUfselen van
Romeinsche en Grleksche landhuizen werden
voorschUn gebracht, terwUl men eveneens
amphitheater ontdekte. Onder het zand
heeft men menigen kostbaren bodem met mo
zaïek Ingelegd gevonden, die alle nog goed
Men schrijft ons uit het Zuiden:
-j-v U het overzien van wat aan land
je bouwcredlet als instelling van den ge-
organiseerden boerenstand in ons land
bestaat, kunnen wij ons ternauwernood In
denken, dat nog niet zoo heel lang gele
den juist deze zeer belangrijke zijde van
het agrarisch probleem in sterke mate te
wenschen over liet. Eerst de overgang van
de negentiende naar de twintigste eeuw
was getuige van het keeren van het getij,
d.w.z. van toen af is het met den opbouw
van een goed georganiseerd boerencrediel
in vlot tempo voorwaarts gegaan.
Zooals met menig ander onderdeel van
het sociale vraagstuk heeft ook hier her
Germania docet gegolden. De lezer kent de
figuur van den boerenvriend Raiffeisen
den edelen burgemeester van Weyerbusch
en later van Flammersveld, zooals Aenge-
nent hem in zijn Leerboek der Sociologie
betitelt. Reeds in 1846 richtte hij de eer
ste der naar hem genoemde Raiffelsen-
banken op, teneinde, aldus ook Aengenent,
zijn boeren aan de handen van woekeraars
onttrekken. _z
BMnog omstreeks een halve eeuw
van den beken
den Elzen.
-J-X assende bezigheid is niet zulk een een-
voudlg begrip. Het te hooi en te gras
volgen van een werkloozencursus is
op den duur voor een mensch géén pas
sende arbeid. Het gevoel vhn eigenwaarde
neemt er geen genoegen mee; en ook de
maatschappij doet dat niet. Het groote
publiek voelt en terecht! een Instinct-
matigen afkeer jegens den leeglooper, den
lanterfanter.
Het meisje, dat eenmaal haar verkeering
met een werklooze verbrak, is zich waar
schijnlijk menigmaal van haar diepste mo
tieven niet klaar bewust. Het ontbreken der
materleele vooruitzichten moge aanleiding
geweest zijn, haar geheimste grief gold
echter het halfbakkene, het vormlooze, het
stijllooze. Een stijlloos mensch is geen ge-
wenschte levensgezel. En ook geen ge-
wenschte staatsburger.
Welk plan van arbeid men ook voor de
menigte van jonge menschen, welke haar
plaats in onze samenleving vraagt, moge
ontwerpen, methode, systeem, stijl zullen
daarin de allereerste eisch moeten zijn.
Levensvorm, dus arbeidsvorm is een onmis
bare voorwaarde, opdat de werklooze Jon
geman weer met eenlg zelfbewustzijn voor
het forum van zijn eigen besef en dat van
zjjn maatschappelijke omgeving kan treden.
Arbeidslust heeft altijd als een deugd'
gegolden in Nederland. Maar wij moeten
xreezen dat, wanneer men de jeugd op deze
wijze werkloos laat, zij het aangeboren
Hollandsche gebaar zal verleeren en niet
meer zal weten, hoe de handen uit de
mouwen te steken.
Zij die geroepen zijn om voor bet behoud
van ons volksbestaan te waken en aan onze
samenleving leiding te geven, mogen be
denken, dat een jeugd die door werkloosheid
tot een vormloos leven wordt^M«|
aan veriwilfelinp^BI
