3^ iK. jS.Ö. fatMkt /zijn.
studio gereed
De
nieuwe
Het nieuwe Omroephuis
Firma Boldoot
verhuisd
H
cieele
is
MAANDAG 9 MEI 1938
HAARLEMMERWEG
^na^mTb£am^^ GROOT GEBOUW AAN DEN
I
BLADZIJDEN UIT HET
K.R.O.-LOCBOEK
1
KUNDE VOLDAAN
gordyn
I'
- za
B
Verlichting van onze
kleine zorgen
1
AAN ALLE RADIO-TECHNISCHÈ
EISCHEN MET UITERSTE ZORG EN
Na meer dan een eeuw i» het oude
complex in de binnenstad van
Amsterdam verlaten
---- - **°»*»*'W»« -
voor het personeel. De beschikbare ruimte I tezamen gemeten, vern-te™ ons
werd meer dan verdubbeld. Onder dit gebouw 1 - - -
werd een groote kelder aangebracht voor het
onderbrengen van de kolossale voorraden, die
een dergelijk bedrijf noodig heeft.
Het „U belt, wij draaien”-
geheim
W.C. al» omroepcel
De eerete koop van den
rad io~past oor
Kantoor, tevens uitxend-
kamer, met een
al» afscheiding
r
nieuwe,
groote concertzaal
een
tuur-kanon.
n
deze
hebben
willen
De pakafdeeling in het nieuwe gebouw
1
in
en
toen vond men een groote zaal.
L
to date is en vele jaren kan trotseeren.
Langs den weg van nauwkeurige proefnemin-
i
der firma Boldoot aan den Haarlemmerweg
te Amsterdam
d
d
1
51
gen vanuit de directiekamer aan de Heeren
gracht en ook het koortje van Joa Pieken zou
genieten van het privilege. Overigens werden
alle sprekers en musici naar Hilversum gediri
geerd.
hoorspelen. Zelfs voor telefoon en lichtsignalen
is hier zorg gedragen.
n
U
te
ki
Vi
di
k<
dl
m
be
kan
heer
aan
M
kerl
nocl
dert
void
heid
Chr
E
aar
ged
leid
aar
dini
Mei
we
geb
invl
tusi
Mei
wer
den
niet
hli
vo
he
nu
rü
8J.
aanv
Boete
offen
Ham
Noor
flank
On
rivier
ten 1
en hi
daar
gezor
gevec
•at di
°P
micro
ti. O.-
JEJ
ttum
singei
opera
BV
pen v
werde
Ops
•en k
terror
ram 1
ontde
H<
aant
prot
Aan'
te B
zijn,
•eltjl
dat
bezo
gerd
corp
ontv
Te
ding
klad
lind
verkl
lini,
zoow
de E
gerat
voor
gen,
keurt
het I
s^uitbj
is
AMSTERDAM, 5 Mei
Het toch al mln of meer droeve aardsche
bestaan van den man wordt lederen ochtend
weer opnieuw versomberd, omdat hij zich
aan veel ritueel en plichten moet onder
werpen. HJJ wascht zich de handjes, pro
beert of hij met een tandenborstel meer
schuim in zijn mond kan produceeren dan
den vorlgen avond, set zich vervolgens dik
onder de zeep en haalt deze er weer af
met een groote scheersabel of een kleiner
doch veel ingewikkelder en voor de vingers
veel gevaarUjker Instrument, in de hoop er
ook de baardharen af te krijgen, spoelt alles
na met weer andere zeep en veel koud
water, en veelal Komt WJ niet zonder bloed
verlies uit dezen strijd.
eens
waar men
enwaar-
en geworden! Bovendien
ultzendzalen hoezeer
selotex betimmerd nog
Door het uitbreiden van de fabriek aan den
Haarlemmerweg heeft de firma Boldoot ge
broken met een oude traditie, welke was ver
bonden aan haar bedrijf in de binnenstad,
waar het sedert meer dan een eeuw was ge-
Maar ook al waren nu de studio's definitief
en officieel in Hilversum gevestigd. pastoor
Perquin behield zich een recht voor. Het
godsdienstig halfuurtje zou hü blijven venor-
s an den drukken verkeersweg ligt de nteo-
^\_we studio, breed en met uitnoodlgenta
toegang. Geluiden van buitenaf zullen ntat
storen, waar de indeeling van het gebouw 1».
gisch is en afdoende. Er is namelijk strenge
scheiding volgehouden bij de Indeeling tusschsa
de representatieve ruimten voor het van de
straat af binnentredende publiek, tusschen te
administratieve en technische dienstee en de
vele lokaliteiten, waar de microfoons zijn op
gesteld, waar dus wordt uitgewonden.
Onder een bescheiden peristyle en via sta
artistieken gedenksteen rechts van den hanl-
steenen trapopgang, bereikt men de vestlbuh
De rechterwand is van geheel wit, licht-geaderg
marmer; links ligt een wachtkamer, waarnaast
de portiersloge. En dan openbaart zich eea
weidsche hall, hoog en licht, met gebrandschil
derde ramen en een breede muurschildering
Deze hall geeft toegang naar den ontvangzalen
met zijn artistieke aankleedlng, ingericht <tow
bekwame kunstenaars en met het schilderij na
Herman Moerkerk, voorstellende het dagelykuk
bestuur van de K. R. O.-stichting. Links voert
een verbindlngsgang naar de gramotheek, waar
duizenden en duizenden platen in vakken dB
gelegd, naar de discotheek en verder naar te
kleine concertzaal, op de plaats, waar het oute,
gebouw zijn centrale punt vond. Van de hal
uit komt men ook nog in de bibliotheek en lei*
een royale trap naar de bovenverdieping.
Achter de hall strekt zich een keur van
dienstlokalen uit. De studiochef heeft er z*l
kantoor; de technische en controlekamers ne
men er een groot deel van de oppervlakte k>
beslag, dan nog de toiletgelegenheden en ter
Er waren tot dusver slechts tien Jaren
noodig geweest om de K. R. O.-microfoon
over te brengen van de pastoriekamer naar
de noodstudio van het Hof van Holland, in
afwachting van de weidsche stichting, die
op de puinhoopen van het korte verleden
zou verrijzen. Er kwamen helaas 2t4 jaar
bü. alvorens de verlossing volledig kon hee-
ten.
radicaal
omroepor-
en hadden
vestlgd, vanwege
R. O. zich had
Hoe aangenaam dit alles moge zijn als het
voorbij is, het vooruitzicht is lederen dag weer
even somber en het is vaak de oorzaak, dat
onmiddellijk na het morgengebed enkele woor
den worden gepreveld, die beter niet opgenomen
kunnen worden in het Boek des Levens. Voor
de vrouw is dit alles minder erg; meestal
scheert zjj zich niet en daarenboven maakt zij
van plamuren en bijverven mln of meer haar
levenstaak. Het is daarom voor beide partijen
zeer gelukkig, dat er weldoeners der mensch-
held zijn, die zich tot taak hebben gesteld de
sombere ochtendplichten var. der. man et. het
levenswerk van de vrouw te verlichten. En het
is ook zeer verheugend, dat het werk van deze
weldoeners op prijs wordt gesteld en dat zij in
dezen toch waarlijk vel benauwenden tijd voor
Daarom werd tenslotte door den heer
J. M. B. van Vlijmen, die thans de leiding
der zaak heeft, besloten de plaats waar de
firma méér dan honderd jaar gevestigd was,
te verlaten en de fabriek over te brengen
naar den Haarlemmerweg en belde fabrieken
tot een modern geoutilleerd bedrijf te ver-
eenigen. Tevens werden daarbij het hoofd
kantoor, magazijnen en expeditie naar den
Haarlemmerweg overgebracht, zoodat thans
het geheele bedrijf in één centraal punt is
samengebracht. Alleen heeft men ten ge
rieve van de afnemers hier te lande, een
monsterkamer Ingericht in het hartje der
stad boven den winkel in de Kalverstraat.
o
Het spreekt wel vanzelf, dat deze vereeniging
van de twee bedrijven een groote uitbreiding
van de bestaande fabriek noodig maakte. Over
de geheele lengte werd een étage opgezet, ter- e kracht van den katholieken radio-omroep
wijl een afzonderlijke vleugel van twee verdie- h in dit nieuwe gebouw wel sterk ge*
pingen werd bijgebouwd voor het onderbrengen manifesteerd Maar die kracht ligt ten
van het kantoor, de expeditie- en export-afdee- sjotte dieper, in de aantrekkelijkheid en de te*
koffiekamer teekenls der programma's. DeSe twee kracht»,
i een prin
cipieel radiobedrijf, een cultuurgoed van d»
eersten rang.
handel en Industrie nog kans zien hun bedrijf
te vernieuwen en wat meer zegt te ver-
grooten.
Zoö is het tenminste de firma J. C.
Boldoot vergaan, wier naam klank heeft en
wier producten zoo overbekend zijn, dat
wij ze hier niet nader behoeven te spectfl-
ceeren. Het bedrijf van deze firma is ver
huisd van den Singel naar den Haarlem
merweg; het is verplaatst van de binnen
stad naar het vrije veld, waar men wel die
typische sfeer mist van het oude Amster
dam, maar waar men kijken kan uren ver
over de wellanden en de wegen, waar men
In de verte Amsterdam en Zaandam ziet
liggen overgoten met zon op een mooien
dag, en waar de frissebe Westenwind waait,
die speelt met wolken en water tal deze
landelijke omgeving.
Het geheele gebouw werd van een warrn-
water-pompinstallatle voorzien, terwijl voor de
verlichting gebruik is gemaakt van het zg.
mengllcht, een ideaal-verlichUng, die bet dag
licht het meest nabij komt. Tevens wern de
outillage gemoderniseerd en stoom bedrijf in
een electrisch bedrijf omgezet. Het geheel werd
uitgevoerd door de Bataafsche Aanneming Mjj
vh. Pa. J. v. d. Wal Zn. Amsterdam, onder
leiding van den heer J. Roodenburgh, arch
B. N. A.
Daarnaast werd ook de kantoor-admlnistratie
gemoderniseerd door invoering van het Ho-
lerith-systeem voor administratie en statistiek
en door dit systeem toe te passen voor het
mechanisch uitschrijven van facturen. Deae
werkwijze die eerst sedert kort in ons land
wordt toegepast, maakt het mogelijk, facturen
geheel mechanisch in een minimum van tijd te
doen opmaken, waardoor de aflevering
orders buitengewoon wordt bespoedigd.
J. M. B. van
de heeren E.
gen werd het nieuwe KRO.-complex werk»,
lijkheid. Er werden acoustlsche species en pk*,
terwerken samengesteld, bovendien tsolaU».
maatregelen getroffen, die nergens anders ta
vinden zijn. De wijze, waarop bijvoorbeeld te
plafonds werden behandeld met kurken pyrv
mlden, waarop vilt Is aangebracht in de spon-
nlngen, de vierdubbele glazen wand tussebtn
concertzaal en omroepcel werd geplaatst,
waarop de afleiding van meer dan 70 KJt,
kabel geschiedde dat alles is radicaal te
noemen.
Hier kan de vakman zijn hart ophalen a»
vele voorzorgen, die genomen zijn, om alle voort
planting van ongewenschte geluiden naar ea
van de studlo-lokaliteiten tegen te gaan en <x»
tegelijkertijd een zoo perfect mogelijke gehdte-
distrlbutle te verzekeren in de studio-lokatt-
teiten.
aan de Spuistraat te Amsterdam *n ouderwet-
achen mlcrofoon-trechter opgesteld. Daarin
sprak hij, als in de monding van een minla-
- op de Emmastraat het oude gebouw vü
„Katholieke Vereeniging” zag leegstaan. C
makelaar was niet noodig, om te kunnen bin
nengaan. De deur werd lichtelijk ingetrapt en
J-- I, waar zoo on
geveer het gras tusschen de spleten groeide
en de restanten van een blijkbaar gehouden
feest op den grond lagen verzameld. Oogen-
achjjnlijk lokte deze zaal niet; maar ze had
één groot voordeel, dat haar redding werd uit
handen van een speculant: de acoustlek was
er als een juweel. Mede dank zij de zakenken
nis van den heer Speet ging het oude veree-
nigingsgebouw spoedig over in handen van den
K. R. O. tegen denzelfden prijs, als dien de
„Katholieke Vereeniging” van haar tusschen-
persoon had gekregen.
De nieuwe ommanteling was nauwelijks ge
reed. of te midden van puinhoopen werd met
de uitzendingen begonnen. De zeilen hingen
nog gespannen voor de open deur en venster
gaten en reeds klonken de K. R. O.-gelulden
op in dit nieuwe domein.
Vanaf dat oogenblik maakte de gemoedelfjke
tijd in de hoofdstad plaats voor een meer se-
riehse phase In de Goolsche Studlostad.
Nu zou men kunnen meenen, dat In het ge
bouw Heerengracht 118 ruimte te over was ge
komen voor den admlnlstratieven dienst. Spoe
dig reeds bleek het tegendeel.
Meer in het bijzonder ten gerieve van de
verzorging van den radioglds moest op de Kei
zersgracht zelf een nieuw pand worden Inge
richt....
Nog niet zoolang had de K. R. O. in Hil
versum vasten grond onder de voeten gekre
gen, of de ruimte was al weer niet in staat
te voldoen aan de eischen van den tijd. Ik
bepaal mü tot een enkel geval. Vroeger wer
den de gramophoonplaten voor de radlo-ult-
zendlngen door de muzlekhandelaren tn bruik
leen afgestaan. Maar sinds een ook In de pers
besproken kwestie met de Importeurs, ging
vooral de K. R. O. zelf platen koopen. Daar
voor was veel ruimte noodig, vooral omdat
men een nieuw opbergsysteem met glazen,
krlmpvrije vakken wilde doorvoeren. Toen werd
de naast de studio gelegen villa van Van der
Schaar bijgetrokken en daarin werd plaatsing
gevonden
meer dan Ij
grootste
In
voor de gramotheek, die Intusschen
Mfö nummers bevat en zeker de
dien aard Is In ons land.
„villa" werd de keuken gepromoveerd
tot oiytvangstzaal voor korte golf-uitzendingen
luwemood schoot er ruimte over om
en
hooge\gasten te kunnen reclpleeren. Van „on-
1” kan ik niet spreken, want in de
b^kamer stond een vleugel en die wees
doeleinden. Hier werd namelijk
inuziek uitgezonden. In alidere ver-
g^men elkaar eveneens in den weg.
laai wordt wel eentonig: óók
laatsM^ultbjgiding^is niet voldoende gebleken.
Het is wéér belw!
drongen In de vorig,
ook gedempt en met.
De naam Boldoot is overal bekena en de
overplaatsing van de fabriek werd aanleiding
tot een bezoek, waarbij wij werden ontvangen
door den directeur, den heer
Vlijmen en röndgeleid door
Blessing en L. Ypma.
Reeds de geschiedenis van dit bedrijf Is zeei
interessant. De firma werd opgericht in de
tweede helft van de achttiende eeuw door den
heer J. C. Boldoot, die In zijn apotheek aan den
Nieuwezjjds Voorburgwal na lang zoeken en
langdurige proefnemingen er in slaagde dc
vroeger uitsluitend in Keulen vervaardigde
Eau de Cologne zelf te bereiden. Al zeer spoe
dig verwierf Eau de Cologne Boldoot zich door
haar uitstekende kwaliteit een goeden naam en
een grooten omzet, zoodat in het midden der
negentiende eeuw het huis aan den N.Z. Voor
burgwal te klein bleek en de firma zich ves
tigde In het perceel Singel 92 en de daarachter-
liggende panden aan de Langestraat. Hier was i
het, dat de heer J. O. Boldoot door de toevoe-
ging van het Huis Johann Maria Farina, Ster-
nengasse 911 te Keulen, aan zijn Nederland-
Khe firma, de orlgiheele, Keulsche receptuur
wist te Introduceeren In zijn laboratorium: al
dus kon hij zijn eigen vindingen toetsen aan
wat Keulen reeds gebracht had en er In slagen,
het perfecte product samen te stellen, dat ook
thans nog nauwkeurig volgens deze oude
receptuur In de fabrieken wordt vervaardigd.
Db« den steeds groetenden omzet was ook
hier weldra de ruimte te klein en moesten
steeds nieuwe huizen worden toegevoegd. HU
vond ze, naar gelang van de behoefte, in de
Langestraat, Ujfde allengs alle aan het hoofd
kwartier grenzende panden in en greep ook
geveer op den schoot van den anderen;
•peelde allerminst in een concertzaal!
Intusschen had het K. R. O.-bestuur al
Uitgezien naar ruimte In Hilversum, wxxr
zooveel dichter bij de zenders woonde -
door goedkoopere exploitatie mogelijk was, al
betrof het alleen maar de zeer hooge telefoon
rekeningen, die moesten worden voldaan!
In het toenmalige café „Du Commerce" aan
de Stationsstraat bad men eindelijk onderdak
gekregen voor het nemen van proeven.
t Ging daar heusch komisch toe. Er werd
uitgezonden In een kamer, die vlak naast de
biljartzaal was gelegen. Was er bü den K. R.
O. iets bijzonders te doen, dan kwam er van
Amsterdam een kist sigaren mee naar Hilver
sum. waaruit dan werd gepresenteerd, opdal t t ar
den gezocht; want het was al eens voorgeko
men, dat een stille, treffende passage aan de
microfoon jammerlijk werd verstoord door
plotseling hoera-geroep en queue-gestommel
van biljartende enthousiastelingen, die *t feit
van een merkwaardige carambole herdachten.
De omroepcel in die dagen was gehuisvest
to.... de W. C. van het restaurant. Boven
de syphon stond een driepoot met
foon. Enfin, dat heeft de bekende K.
In de primitieve noodbehuizing van dat Hof
van Holland aan de Heerenstraat hebben on
geziene menschen Inmiddels dapper geleefd
tusschen afbraak en opbouw. Spreek over die
hulpstudlo met studiochef R. Steens, met de
omroepers Alex van Wayenburg, Frans Nieu
wenhuis en Bert Radersma, of met de hulp
vaardige assistenten zij allen hebben denoo-
dlge verzuchtingen liggen in de schouwburg-
ruimten, waar de Avro noodgedwongen was
voorgegaan.
De historie zou onvolledig zijn, als ik niet de
perikelen In dat K. R. O.-doorgangshuis be
schreef en niet zou verk lank beelden de gelui
den, die deze hulpstudlo tot een verschrikking
hebben gemaakt.
O, dat geluid! Wat Is een omroepstudio zon
der geluld, maar wét is een omroepetudlo mét
Toen het oude gebouw aan de Heerengracht
Biet verder bleek te zijn ingesteld op den snel
len uitgroei van den jongen K. R. O„ deed
pastoor zijn eersten koop. Het was een voltref
fer! Er werd namelijk beslag gelegd op een
tftool pand, enkele huizen verderop gelegen,
tegenwoordig bekend als het admlnlstratle-ge-
bouw Heerengracht 118, waar de geldeljjke
■aderlatingen worden voltooid. De geheele be
neden-sul te werd ingericht voor uitzendingen;
maar spoedig bleek de ruimte te beperkt. Het
orkest zat er opgepropt; de eene violist zat on-
men
usschen de dulzend-en-een dinsighelds
door, die de radio-man van een modern
studlobedrijf dagelijks moet afwikkelen,
heeft hU mU enkele volbeschreven bladen voor
gelegd van het denkbeeldige logboek, dat er
bestaat over de thans 12'-4-Jarige geschiedenis
van den Katholieken Radio-omroep.
Ja, t is wonderlijk gegaan, zeide mijn
gastheer, de studiochef R. Steens, toen hij
hardop terugdacht aan den eersten tijd, dat
ook hij in het ontluikende, zorgende gezin van
den K. R. O. werd opgenomen.
Maar u was toch reeds spoedig omroe
per? En Ik herinnerde m(j een internationale
Schlager-potpourrl waarop de huidige chef
van de Emmastraatsche radio-studio stond ge
portretteerd temidden van de corypheeen van
het Europeesche omroepwezen.
Inderdaad was de heer Steens reeds spoedig
de steun van den heer Speet bü het inlelden
van de radio-programma's. Doch belden ston
den toen in de drukte van een kleine zaak. Er
moest worden omgeroepen; maar tevens had
de omroeper tot taak, vereenlgingsavonden te
lelden, lünuitzendingen te regelen enz.
En pastoor Perquin-?
Die maakte heel veel van den schaarschen
zendtijd vo!. Vóórdat er sprake was van een
heusche studio, had hü in zijn pastorie-kamer
wij er aan herinneren, dat -de geheele
ZX studiobouw toch nog de som van rond vier
ton gouds heeft gevorderd, en dat de oor
spronkelijke aanneemaom van f 7SS00 slechts
êén-vüfde deel uitmaakt van het totaal-bedrag,
rüst wellicht de vraag, hoe dan wel dat groote
restant werd besteed.' Aan luxe allerminst! Wil
echter in een studio-gebouw de uitzending tot
haar volle recht komen, wil men bereiken, niet
spoedig verouderd te zün, dan dient zorg te
worden besteed aan de beste apparatuur, en aan
verdere outillage, waarvan de buitenstaander
zich nauwelüks een denkbeeld kan vormen
Terwül andere, in hun opzet duurdere om-
roepgebouwen, nu reeds om revisie vragen, is
het wel verblüdend te weten, dat de met veelw -w—
minder kosten opgebbuwd'e K. R O-Studio up onderbreking een bescheiden binnentuin.
Daarachter ligt de ruime vestiaire, de nanW
foyer en eindelük de groote concertzaal mrt
balcon voor eventueele genoodigden. Die saai
heeft respectabele afmetingen; haar vorm h
merkwaardig. Doch alles Is zóó ingericht, dat
het geluid er volledig tot zün recht komt
Tüdens de proefnemingen konden wü ons daar
van overtuigen. Achter de groote. zaal ligt een
couloir, die ultkbmt op den In lente-tooi pron
kenden, rondom het geheele gebouwen-complei
gelegen tuin.
De bovenverdieping bevat drie kleine spreek-
studio's, de hoorspel- en de kamermiudek-studh
en nog enkele dienst-vertrekken. Evenals be
neden, is ook hier een speciale wandbekleediag
aangebracht, die weldadig aandoet en de ge
luiden behoorlijk afleidt.
Onder den geheelen voorbouw liggen enkele
kelders, waar de verwarmings- en luchtverva*
schlngs-lnstallaties werden ondergebracht
warn- zich ook de ultaonderlüke echo-kektar
bevindt ten dienste van bepaalde uitzendingen.
Tenslotte is er nog de 'Openlucht- ofwel
buiten-studio. Zulk een détail zal men eldeM
niet vinden; doch de K-R.O.-bouw heeft er in
voorzien in het belang van bulten-opnamen Ml
ges tooi
ontvan
op zaketake
ook kamen
trekken lie]
et Katholieke Omroephuis te Hilversum
staat aan den vooravond van zün offl-
opening. Aanstaanden Dinsdag
gaan de breede toegangsdeuren aan de Emma
straat wijd epen, en dan zal een keur van ge
noodigden kennis maken met een radio-studto,
die wegens haar inrichting door deskundigen
een voorbeeld in Europa en daarbuiten is ge
noemd.
Voor den toeschouwer langs den weg ziet de
nieuwbouw er weinig gecompliceerd uit. Oogen-
schünlük is de steenen huls dan ook gelük
aan menig ander modern bouwsel. Maar da be
langrijkheid schuilt binnen-in. waar de inge
nieuze bouwheer, architect Willem Maas, had
rekening te houden met allerlei radio-techni-
sebe eischen. Dat hü er in geslaagd is, ver
schelden moeilUkheden van techniscben aara
op te lossen en daarbü de ulterlüke vormgeving
niet op te offered, is wel zün groote verdienste.
Bü vorige gelegenheden reeds konden wü on
ze bewondering uitspreken omtrent de aestbe-
tische, bovendien practlsche en met betrekking
tot het bedrüf ook zeer nuttige inrichting van
de nieuwe KJt.O.-studio’s. Daar is niet alleen
gewoekerd met ruimte, maar ook met toepas
sing van veel nieuwe en eigen vindingen. Met
zoo beperkt mogelüke uitgaven werd een zoo
groot mogeiük nuttig effect verkregen. Het
vernuft viert hier hoogtü en de toepassing van
reeds bestaande ideeën is economisch verant
woord.
film destüds al onthuld. Was nu het oogen-
bllk van uitzending daar, dan werd op een
deurbordje de veranderde bestemming van lo
kaliteit meegedeeld. Tegenwoordig zou het op
schrift luiden: Stilte! Uitzending! Het proto
type werd even anders geschreven.
Naast de omroepcel troonde de techniker
met zün apparaturen temidden van allerlei ca
fé- benoodlgdheden
Eindelük moest een nieuwe knoop
worden doorgehakt. Enkele andere
ganisaties waren reeds voorafgegaan i
zich officieel te Hilversum
hetzelfde voordeel, dat de
voorgesteld.
Op een goeden dag trokken de heeren Speet
en Steens naar de Goolsche hoofdstad, ten
einde daar verschillende leegstaande gebouwen
te bekijken Men dacht aan expansie en der
halve deugde er ongeveer niets.... Totdat men
- op de Emmastraat het oude gebouw van de
JEatholleke Vereeniging” zag leegstaan. Een
geluiden vanaf de Emmastraat binnen, ’n En
kele maal zelfs hoorde men het tjilpen van de
musschen op t dak, doorgaans op een tijd
stip, dat de gevederde kwajongens geen uit
zending hadden.
De buitenstaander heeft die onvolledigheid
van de vorige studio aan de Emmastraat niet
steeds beseft. Dat bleek onder meer bü gele
genheid van verschillende excursies. Wie toen
de studiozaal binnentraden, waren geneigd op
te merken: wat ’n ruimte; en waarom nu nóg
uitbreiden?
Doch terwül de K. R. O. als een Jonge, le
venskrachtige boom snel wortel schoot, of
om het anders te zeggen finaal uit de klee-
ren groeide, bleef die groote concertzaal de
zelfde. Haar stilstand leidde tot achteruitgang.
De beperkte zang- en speelruimten werdsn zelfs
I oorzaak, dat niet meer dan 60 procent van het
geproduceerde, nuttig effect opleverde. Dat was
ontegenzeglük een tekort, waarvan zeker niet
de contiibueerende luisteraar de dupe mocht
worden.
Dus was
broodnoodig.
De aankoop van het dokters-landhuls aan 't
begin van de Koningsstraat was als de ouver
ture van hetgeen te gebeuren stond. En na de
prachtige opbrengst in de K. R. O.-zakjes om
trent October 1935, konden spoedig de paaltjes
worden uitgezet In steen zou een monument
gaan verrüzen, dat vooral geestelüke waarde
moest bezitten voor het kathollek-cultureele le
ven In ons land en in de missie-gewesten over
zee.
naar de aan den overkant der Langestraat lig
gende hulzen, om plaats te verschaffen voor de
bereiding, verpakking en expeditie van de ver
maarde Eau ds Cologne, welke thans naar büna
alle landen van de wereld wordt uitgavoerd. Hü
beperkte zich inmiddels niet uitsluitend tot
vervaardiging van Eau de Cologne, doch legde
zich óók toe op de bereiding van alle soorten
Parfumerieën en Tandmiddelen. Toen later óók
ter hand werd genomen de fahrikatle van
Toiletzeepen, moest opnieuw naar méér ruimte
worden omgezien, wat bereikt werd door het
bouwen van een nieuwe fabriek aan den Haar
lemmerweg toen nog tot Sloterdük beboe
rend waar een gedeelte der fabricatie werd
ondergebracht
Het aantal artikelen werd echter steeds uit
gebeeld. zoodat naast de genoemde fabrikaten
nog tal van andere werden vervaardigd en wü
mogen gerust zeggen, dat Boldoot thans alles
fabriceert, wat voor het toilet van de moderne
vrouw en óók van den man noodig is. En dat
deze producten algemeen waardeering vinden,
blijkt wel uit het groote aantal bekroningen,
hetwelk aan de firma sinds het midden der
vorige eeuw, toen men voor het eerst begon
nüverheldsproducten op tentoonstellingen aan
het publiek te presen teer en, ten deel viel ter
wül zü bovendien door vüf Europeesche Hoven
tot Hofleverancierster werd benoemd
Een daaraan evenredige uitbouw van de or
ganisatie was hiervoor noodig. Eigen verkoop-
lokalen in de hoofdstraten van Amsterdam en
Rotterdam, fabrieken in Keulen, Brussel en
Parüs werden opgericht voor den verkoop en
de fabrlkatie van de welriekende Boldoot-
producten. Doch bü het opnemen van nieuwe
artikelen moest steeds worden getracht, aan de
hoogste eischen van het publiek te voldoen,
niet alleen wat de kwaliteit, doch óók wat de
ulterjüke verschüning betreft, waardoor aan de
fabrlkatie hooge eischen werden gesteld. Een
eigen cartonnage-afdeeling zorgt thans voor de
vervaardiging van de vele en sierlüke doozen
en étuis, welke Bokloot-artikelen zoo gewild
maken. Een eigen kistenmakerü zorgt voor
veilige verpakking van de kostbare producten
bü verzending naar de overzeesche gewesten,
terwül een eigen drukkerü, een wel is waar
slechts klein gedeelte van de massa’s etiketten,
wikkels enz. die noodig zün, produceert. Natuur-
lük zorgt daarnaast een eigen laboratorium
voor aanhoudende contróle op grondstoffen en
afgewerkte artikelen. Bü deze eischen bleek
weldra ook de nieuwe fabriek te klein, zoodat
deze In 1912 en later in 1923 aanzienlük moest
worden uitgebreid.
Inmiddels konden ook de fabrlcatle-mogelUk-
heden In de oude fabriek aan den Singel niet
meer aan de moderne behoeften voldoen, zoo-
dat ook hier naar verbetering werd gestreefd.
Aanvankelük had men het plan, de fabriek vestigd, maar zü beeft daartegenover de be
door verbouwing te modemlseeren. Het feit schikking gekregen over een ruimte, die het
echter, dat twee van de perceelen tot dit oom- haar mogeiük maakt haar producten tot neg
plex behoorend, inmiddels ondanks protest hoogere perfectie op te voeren en de dagelük-
op de Monumentenlüst waren geplaatst, zoodat sche kleine zorgen van ons tollet, die *amor-
het bedrüf hierover niet meer de volle beschik- gens zoo vroeg beginnen en 's avonds pas laat
king had. belemmerde deae BlMpgp, tater te verUchten>
geluld! Het geluld is de ziel van de omroepstu
dio, maar tevens de eeuwige kwelgeest van de
1 studio, voorzoover althans de hulpstudlo achter
I het geel-zwart gemarkeerde poortje in de Hee
renstraat eeuwig kon heeten!
Nu zou men kunnen meenen, dat althans 1
hoogste gezag. volgens logische woordschik
king de hulpstudiochef Steens! In vrede en
rust kon arbeiden in het voor hem afgegpho-
ten souterrain van enkele kubieke meters.
Edoch, men wete dan, dat dit kantoor tevens in
gebruik was als: wachtkamer voor de zéér be-
langrüke gasten, spreekkamer voor alle moge
lüke aangelegenheden, type-kamer voor den
jongsten sous-chef Hendrik, contrólekamer
voor het nieuwst aangekomen ontvanger-type,
bergruimte voor dubieuze platen, laadruimte
voor nieuwe platen, opslagplaats van Jan-mall,
orders van de Heerengracht en postzegels van
mevrouw Schelfhoutv. d. Meulen, garderobe
van duurdere jassen, enz. Het verband tusschen
deze all-purpoee-ruimte en de daarboven gele
gen omroep-kamer was niet alleen materieel in
den vorm van enkele krakende traptreden, doch
ook acoustlsch. Want wanneer de omroeper
de luisteraars het zooveelste nummer van het
programma wilde annonceeren, kwam stereo
tiep een stampen op het vloer-plafond om een
oogenbllkje muis-stilte verzoeken. De luisteraar
mocht anders eens denken, dat de storing in
zün toestel zat! En bovendien, wat gingen hem
de Intieme belevenissen achter en onder de mi
crofoon aan!
Wél interesseerde den doorsnee-luisteraar
hoe gruwelük! het tüdseln. Doch hü moest
zich eens reailseeren hoeveel moeite en angst
zweet het den afslager kostte, om tüdens het
imiteeren van den Big-Ben zün slagvaardig
heid niet te verliezen en den tel niet kwüt te
raken. De tüden van heden zün dan ook on
gewis!
In de omroep-kamer twistten vele getuigen
om den voorrang. Te weten: de contróle-luid
spreker in het kantoor beneden, de repetitie-
gelulden van Reinards orkest, de stappen van
nüvere lieden In de gang, de stemmen van an
dere nüveren, die elkander alle goeds toe
we nachten, de luidspreker van de platen-con-
tróle (extra-strong), en de deur, die deur,
steeds die deur....
Liet men in de contrólekamer de waschkraan
loopen, dan verscheen de weerklank in de
waschbak. die op een microfoon uitliep. Die
contróle-kamer, waar de techniker het telefo
nisch privé-leven van de heele familie contro
leerde, dat was het toevluchtsoord voor onbe-
hulsden
Waar vroeger tooneelrequisleten werden ge
borgen. was tot verleden maand de gramotheek.
De kasten, waarin Tosca slechts een hal ven
meter van Greta Keiler verwüderd lag. moesten
zóó geplaatst worden, dat slechts zeer slanke
figuren waartoe gelukkig de drie omroepers
gerekend kunnen worden zich daartusschen
„bewogen.”
Sprekers waren volgzaam; maar er zullen er
niet twee zün zelfs niet de scherpzinnige
Hilversumsche kapelaans, die er het Zondag-
sche Ziekenhalfuurtje verzorgden die later
konden navertellen op welke étage zü
gesproken.
Verloofden die hun woning zouden
Inrichten, konden in de Heerenstraat te allen
tüde gordünen komen uitzoeken In de spreek-
studio onder het platje. Dtp gordünen sloten
hermetisch af.... Nochtans diende een spreker
zich niet te ergeren aan het gekweel der voge
len op het platje, en het zoemen van fabrieks-
motoren in de nabüheld, daargelaten de gelui
den, die van binnen uit omhoog stegen.
Tenslotte was er nog de groote zaal, het hart
van de hulpstudlo. Boven den ingang van deze
verzamelplaats voor alle ensembles diende het
bord te hangen: hier is alles mogeiük! Zelfs
kon men zich acoustlsch verhangen in de
gordünen! Het slagwerk op wielen leverde het
bewijs van Hubert Cuypers' stelling, dat rhyth-
mische teekenen niet overal op dezelfde plaats
staan!
Besluiten wü met een paar personalia uit het
logboek. Bezien binnen de muren van de hulp
studlo was de studlochef een verkeersagent In
San Francisco.... na de aardbeving. Er was
een omroeper, de man die zich tegenover zün
gasten voortdurend excuseerde over het „tüde-
lüke”; er was een techniker, een Noordpool-
reizlger, die met een electrisch kacheltje de
üsschotsen trachtte te ontdooien. En de piccolo
behoorde salaris-opslag te krügen wegens züh
zware «taak van voortdurende stlltemanlng.
Zóó wachtte iedereen met smart op het nieu
we gebouw, waar alle employé’s dan weer nor
male menschen zouden worden. Nu zal men niet
meer gaan langs gevaarl^ke dwarsbalken, met
gapende en donkere catacombenruimten daar
onder.
Thans, in het nieuwe gebouw, zullen de laat- t
ste vindingen van radio-techniek worden ver- 1
toond. A. v. O.
Dat bleef zoo tot den tüd, toen de K. R.
O. werd gehuisvest in het Patronaatshuls
van de Dotninlcaner-parochie aan de
Heerengracht. Daar werd begonnen met
één kamer voor het geheele bedrüf.
De eene hoek werd Ingericht als
toor, waar de pastoor en de
Speet hun zaken konden af doen;
den anderen kant was ruimte gehouden
voor het In die dagen veel-gezochte trio-
Wlnkels van Piet Lustenhouwer. Wanneer
nu dat trio moest optreden, werd op de
helft van de kamer een gordün dichtge
schoven; daarachter spraken voorzitter en
secretaris dan slechts op fluistertoon.
Elk Intermezzo-fortogeluid zou zich on-
verbiddelük hebben verbonden met de mu-
zlkale tonen, die aan het antieke marme
ren microfoonkastje werden toevertrouwd.
Als er héél mooi gespeeld werd, was pas
toor Perquin de eerste, die met applaus 'n
dankje prevelde
Die eene op-kamer was al spoedig onvol
doende. Allengs werden 'n tweede, derde et
vierde vertrek toegevoegd aan de ruimten vooi
den K. R. O.; en als laatste aanwinst volgd<
het podium van de groote patronaatszaal.
Ik herinner mü. daar eens te zün gekomer
voor het büwonen van een uitzending; maai
het feest werd toen uitgesteld, omdat een kraar
was overgeloopen.
Doux paysin file dagen!
opdal
•toren. Ook met bier moest vaak contact
■:;s?
-
