gewetensvrijheid
den
van
Geen enquête inzake Oss
groeit de dijk
Noord-Oost-polder
VOORSTEL- WENDELAAR
AFGEWEZEN
OP S PLAATSEN WORDT-
v GEWERKT
"VwyvT ORVIDOPROCÉDÉ
a
DONDERDAG 23 JUNI 1938
TWEEDE KAMER
JD
Jongen in see verdronken
Fruitteeltcongres uitgesteld
Clearingkoersen
Rost van Tonningen
weert zich
BURGEMEESTER WIEGMAN
GAAT HEEN
BIJZONDERE VRIJWILLIGE
LANDSTORM
Niet langer een strijd
met het water
TOESTAND VAN HOFJAGER
W. SPEK
Wel vooruitgaande, maar nog
geen volledig herstel
Nationale schietwedstrijd
te Utrecht
De tfemmingen
Het beeld it thani minder
„heroitch” dan by den
bouw van den
aftluitdyk
Regeeringscrediet voor
luchtbeacherming
Geen nieuwe interpellatie
Betcherming tegen lucht
aanvallen
kwaliteit, dank zij het
reSl £iLheea Sjechts een Jutet »eweten
recht op bescherming; het zonder schuld dwa-
heeft <Ut recht °P bescherming
maar toevalligerwijze.
Samenttelling van den
polderdijk
=^ge===-=—
S^“ÉSS
«e-
In de
groote
toch duldelük
eenlging voor Luchtbescherml
de heer Wendelaar vinden bU
maar
moet
A
element,
Minister Van Boefjen
l,
de Wn
Mijnheer de Voorzitter,
Schuilkelder»
i/
larom
De heer O. Wiegman,
De jongen was te aes
op pagina 4 uit-
Awi,, •-*
Urk
van
520 M3 per minuut; een electrisch gemaal te
met
rheid
Ijzen,
ngen.
Zyn tchorting betchouwt hy
alt onrechtmatig
nog
beeldep!
Steun
M otie-Albarda, waarin minitter
Goteling verzocht wordt uit
voerige inlichtingen per nota
te geven, met groote meer
derheid aanvaard
Na deze verdediging door den minister werd
het wetsontwerp zJi.s. aangenomen.
l van
voor
laam
ie W
Prompt zorgde de heer SCHOUTEN (AB.)
dan ook voor het voorstel, de enquête-aanvraag
van den heer Wendelaar het eerst In stemming
te brengen.
ring, doch het contact tusschen het hoofdbe
stuur en de regeering is in bet verleden weinig
vlot geweest. Moet er geen contact komen tus
schen wat de overheid doet en wat uit het par
ticuliere initiatief opkomt?
Koersen voor stortingen op 33 Juni IBM tegen
verplichtingen luidende in:
Reichsmarken f 73.B0, Lires 3.50, Peseta»
t MAO.
LIJN
i ven
i het
van
sd -n
idlns
De
dat
estal
■aak.
ilêef,
Jonk-
n sec
i van
toe-
1
De grens van den nieuwen polder is in
hoofdzaak bepaald met het oog op de ge
aardheid van den grond. Zandgrond is zoo
veel mogelijk buiten de bedijking gehouden.
Ingepolderd zullen worden Ongeveer: 15 800
H-A. zeer goede kleigrond, 12.500 H.A. goede
kleigrond, 9.900 H.A. goede zavelgrond,
7.900 H.A. lichte zavelgrond, benevens 1.500
H.A. zand-, veen- en leemgronden, totaal
47.000 H.A.
De gemeenten krijgen binnenkort een ase-
dedeeling, op welke rijksbüdrage rij voer
1938 en volgende jaren kunnen rekenen.
Het lid der Tweede Kamer, mr. Rost van Ton
ningen heeft aan den voorzitter der Tweede Ka-
L mer, mr. Van Schalk, den volgenden brief ge
richt:
sluitend argumenten weergeeft, die den minis
ter kunnen ontlasten.
De heer O. Wiegman, burgemeester van
Wassenaar, heeft tegen 1 JuU ontslag uit zijn
functie gevraagd.
In een Woensdag ten stadhulze te Tiel ge
houden vergadering heeft het comité, L.—
aan den heer Wendelaar verleenden
ook nog de heeren KERSTEN (8t. Oer.), OUD
(V. D.) en Blerema (Lib.), die zich in eerste
instantie wel tegen het vragen van de mlnls-
terieele nota verzetten, omdat zjj een enquête
beter achtten en dus eerst over het nota-ver-
zcek en daarna over het voorstel-Wendelaar
gestemd wilden zien worden, maar reeds bjj
voorbaat lieten blijken, dat zjj een verwerping
zouden aandurven, Indien de enquête van de
baan zou zijn.
Maar zoo werd terecht opgemerkt dan
moet er eerst een voorstel worden aangenomen
tot wijziging van de gewone procedure der op
eenvolging van de stemmingen.
Nadat deze motie aanvaard was, had de
Kamer nog een nieuwe interpellatie-aanvraag
van den heer ROST VAN TONNINGEh
(N.8.B.) op haar bestemming te brengen. De
VOORZITTER stelde gezien het zooeven ge
nomen besluit vóór, bet gevraagde verlof
niet te verieenen, waarbij de heer Rost niet
eens tegensputterde; met 80 tegen 3 (N8.B.)
stemmen verklaarde de Kamer rich met den
voorzitter accoord.
Meer contact gewentcht
De heer BONGAERTS (RK8P) wees spe
ciaal op de positie van een Nedgrlandsche Ver-
Deze is een
soort „geestelijke concessionaris” van de regee-
1 Ten aanzien van de bescherming der bur
gerbevolking tegen aanvallen van uit de lucht
heerscht er In de Kamer vrij veel eenstemmig
heid. De Regeering, die thans voor 1937 een
verhooging van den post „Uitvoering van de
wet betreffende de bescherming van de bevol
king tegen luchtaanvallen” 75.000 aanvnagt
(op de begroeting was ƒ50.000 toegestaan),
doet volgens veler oordeel op dit gebied nog
lang niet genoeg, al heeft de minister van
Binnenlandsche Zaken, de beer Van Boeyen,
in een nota naar aanleiding van het yenlag
Dinsdagavond zagen twee mannen, die op de
Zulderpler van de Buitenhaven te Scbevenin-
gen waren geseten, op ongeveer honderd meter
afstand, een Jongen, in badcostuum gekleed,
in het water van de Buitenhaven spartelen.
Even later zagen zij hem in de diepte verdwij
nen. Op hun geroep hebben andere zwemmers,
die zich op dat oogenbllk in de Buitenhaven
bevonden, naar den drenkeling gedoken, even
wel zonder resultaat. Er is een pakje kleeren
gevonden, Hat de vader van den jongen her
kend heeft als toebehoorende aan sün soon,
den 13-jarigen M. O.
uur gaan zwemmen.
Na wat pro- en contra-gedebatteer werd het
voorstel-Schouten aangenomen met 40 tegen
39 stemmen; tegen steiiiden de Liberalen, de
VX>„ de S DA.P, de CPU., de NS.B., de 8t.
Ger. en de CD.U.
Het geven van leiding aan het individu ri
uitsluitend de taak van de Vereeniglng voor
Luchtbescherming. Ir. Bongaerts verlangt nauw
verband met de regeering. Welnu: De Inspecteur
der luchtbescherming neemt geregeld deel aan
de bestuursvergaderingen van de vereeniglng.
Het ligt voor de hand, dat de vereeniglng, die
in bet belang van eigen leden werkt, financieel
onafhankelijk moet zijn. Voorshands geeft de
regeering een subsidie van f 12.000.
worden gemaakt voor schepen van 300 tot
300 ton. In den polder zal een hoofdvaart
van Lemmer naar Urk loopen met een zij
tak naar de Voorst. Vanuit dese hoofdvaar
ten zullen verschillende zij vaarten uitgaan,
zoodat de boerderijen als regel op geen groo-
ter afstand dan 4 K M van een losplaats
komen te liggen.
Dit is hetgeen ik had willen uiteen
zetten, als u mij het woord niet had ont
nomen. Ik wil dan ook op de meest
nadrukkelijke wijze tegen uw maatregel van
orde protesteeren, dien ik als onrechtmatig
beschouw.
De voorzitter heeft ons nog geen prettige
vacantie gewenscht. Het reces is dus nog niet
ingegaan.
Zaterdag 2 Juli wordt op het Fort aan de
Biltstraat te Utrecht een nationale schietwed
strijd van den B. V. L. gehouden op de scherpe
banen, afstand 100 meter.
Staag
Hof jager W. Spek, die bij het auto-ongeluk
met Prins Bernhard betrokken was, te nog steeds
niet volkomen hersteld. Wel blijft zijn toestand
vooruitgaan. Van hervatting van zijn werk
zaamheden is echter nog geen sprake. Het is
voornamelijk een storing der zenuwen, waar de
hof jager mee te kampen‘heeft. Hij wordt thuis
verpleegd.
Nog kort geleden heeft Prins Bernhard hem
bezocht en zich met groote belangstelling over
zijn toestand laten inlichten.
t
Daar, waar de bedijking de Ramspbl op kor
ten afstand nadert, te een overbrugging ge
dacht, waardoor het zuidelijk deel van den pol
der in verbinding met het bestaande land kan
worden gebracht. Vooral Kampen heeft daar
belang bjj.
Den Haag alleen zou al 3K millioen kosten
moeten maken. Kelders zou het Rijk betalen,
de schuilloopgraven ook? Het blijkt, dat het
Rijk de oefeningen niet heeft bekostigd en de
burgemeester van Haarlem heeft gezegd, dat
de 650 gasmaskers voor het gemeentepersoneel
door het Rijk geleverd zouden worden, maar
nóg niet één is er verstrekt. Het Rjjk schijnt in
deze de lasten op de gemeenten te willen
schuiven.
25000 gatmatkert betteld
Minister VAN BOEIJEN betoogde in zijn
antwoord o.»., dat er t o.v. de gaskleeding geen
voornemens be
staan bultenland-
sche firma’s te be-
voordeelen en zoo
juist zijn er nog
25.000 gasmaskers
in ons land besteld
Goede „gaskleeding"
is er overigens nog
niet te krijgen.
Is er weinig
voortvarendheid
door de regeering
betracht? Deze ver
denking wees de
minister met de meeste beslistheid af. De gel
den zullen toch nota bene vertienvoudigd worden
Aldus kwam nu het eerst het Voorstel-
Wendelaar in stemming. Verworpen werd
bet met 37 tegen 59 stemmen; tegen stem
den de R.K., de A.R., de C.H, en de N.SJ&,
terwijl de heeren Bakker en Rutgers van
Rozenburg, beiden C.H., de steeds hilari
teit verwekkende mededeeling deden, dat
zjj bd vergissing vóór gestemd hadden.
Met de verbluffende meerderheid van 84
tegen 3 stemmen (die der N.S.B.) werd de
motie-Albarda-Ond vervolgens aangeno
men, zoodat de minister van Justitie om uit
voerige inlichtingen inzake Om verzocht
sal worden.
Den Hast, 32 Juni 1938
Met een zeer behoorlijke meerderheid
z(j het ook bedenkelük rechtsch tegen
linksch heeft de Kamer tot uitdrukking
willen brengen, dat het niet aangaat, een
Minister uitvoerige inlichtingen over een
bepaalde materie te vragen, daarbij als
stok achter de deur houdend de „bedrei
ging” met een parlementaire enquête.
Naar regelen van goed politiek fatsoen
moest voor allen, die toch keggen, ver
trouwen, althans geen wantrouwen jegens
den Minister van Justitie te koesteren,
eerst het voorstel, dat in de gegroeide si
tuatie met dat vertrouwen in strijd was, van
de baan, en het is jammer, dat men het
niet ook ter linkerzijde aldus heeft aange
voeld.
Vooral op zomersche dagen als thans is het
aspect al heel vreedzaam. Een baggermolen
mag eens ronken en een schor gebrul uitstoo-
ten als een hongerige leeuw, hij krijgt zijn
portie kelleem toch wel. En de rook der sleep-
booten, of de ontsnappende stoom, die bankt
boven het zonneglinsberend watervlak, beeft
geen oogenbllk iets dreigends, als de adem van
den zwoegenden gigant, maar drijft rustig weg,
onmerkbaar wijkend tusschen water en lucht
Alleen het reeds voltooide dljklichaam, zich
rekkend verder en verder als een doelbewuste
crayonstreep, strak en- donker uitgezet in het
wazig blauw rondom, heeft het ernstig en in
drukwekkend gebaar, dat bü dit ondernemen
past.
Mijn fractiegenoot, de heer Woudenbèrg, en
Ik zelve hebben ieder in onze afdeelingen een
gelijkluidende nota met opmerkingen voorge
lezen en aan de rapporteurs overhandigd. Deze
nota’s moeten zich nog in de dossiers van de
commissie van rapporteurs bevinden.
Albarda-Oud,
om uitvoerige
Oss.
Steun bleef
den heer VAN HOUTEN (C. D. U.), die met
genoegen voor de motie zou stemmen, in
dien het voorstel-Wendelaar het laatst in
stemming zou komen, en noodgedwongen,
als het andersom zou gaan. BU afstemming van
de motie toch dreigde het gevaar, dat er hee-
lemaal niets zou gebeuren, indien ook het
enquête-verzoek verworpen werd. De heer Van
Houten schUnt zich van zjjn tweemanspartUtje
heel wat Invloed in de Kamer te ver-
Mochten dese nota's zich niet in de dossiers
ksrinden, wat mjj ten zeerste zou verbazen, dan
**n ik gaarne bereid u een afschrift daarvan
alsnog toe te zenden.
■w -r ie slechts door rechtstreekschen
ook door Zljdeltngschen dwang in de ulter-
Hjke dingen kan de staat een verstands-
oordeel over het zedelUke van een daad de vrij
heid ontnemen. Hier vooral ligt de verklarings
grond voor vele uitingen van wrevel en zelfs
van alle, althans binnen ons vaderlandsch en
historisch staatsbestel niet goed te keuren ulter-
lüke toepassingen van het zoeken van eigen
recht.
Terwijl we dus in alle andere gevallen aan
de overheid £e beoordeellng laten of het al dan
niet opportuun is, haar maatregelen te nemen,
willen we er op wijzen, dat de overheid, waar
ze komt aan de grenzen van het toelaatbare,
dat is daar, waar het laatste doel van staats-
en gemeen te ie ven, het openbare welzijn In ge
vaar komt, uit naam der gerechtigheid geen
recht meer heeft om lijdelijk toe te zien.
houden vergadering heeft het comité, belast
met de voorbereiding van t fruitteeltcongres,
annex tentoonstelling, welke dit Jaar zou wor
den gehouden, besloten dit congres uit te stel
len tot het volgend Jaar. Verschillende oorzaken
hebben tot het nemen van dit besluit geleld.
De aanwezigen werden bereid gevonden hun
volledige medewerking te verieenen, ten einde
in het najaar van 1939 dit' congres, annex ten
toonstelling, te W—HtUWW.
De polder zal door het bouwen van
schutsluizen nabij deze gemalen, dus op drie
plaatsen voor de scheepvaart toegankelijk
n Zuid,
vlieg,
lenden
De Kerk verzet zich er niet tegen, dat de
staatsmacht veel toelaat, wat In tegenspraak is
met waarheid en gerechtigheid, wanneer de staat
dat doet om gropter onheil te voorkomen of
om iets goeds te bereiken of te bewaren. Daar
mee blijft >echter dit vast staan, dat naarmate
de staat meer verkeerds moet toelaten, de staat
des te verder verwUderd raakt van zUn eigen
ideaal. Doch daarmede is dan ook tevens ge
zegd, dat dit toelaten van het verkeerde toch
eindelijk ergens zijn grenzen moet vinden, nl.
daar, waar het komt aan het laatste doel van
den staat, dd. het openbare welzijn.
Wanneer we nu deze beginselen leggen op
veel, wat in onzen tijd zich voordóet, dan staat
wel vast, dat er verschillende punten zijn, waar
op een krachtdadiger optreden van den staat
geen overbodige weelde zou zijn, in plaats van
zich te laten gebruiken met een beroep op de
vrije meeningsuitlng tot een gewillig voltrek-
kingsorgaan van een langzaam maar zeker ko
mende godsdienstlg-zedelUke ineenstorting. En
dan denk ik hier vooral aan de groote anti
godsdienstige en on-zedelüke bewegingen, zoo-
als het cultuur-bolsjewlsme, naaktcultuur, ver-
gemakkelljking van echtscheiding en propa
ganda voor neo-malthuslaansche practljken.
nder gewetensvrijheid in redelijke dingen,
I I aldus betoogde de Hoogeerwaarde spreker,
verstaan we de vrijheid om een verstands-
oordeel te vormen over het al of niet geoorloofd
sljn van een daad. Dat oordeel moet ik mogen
vormen volgens vastataande regels van zedelijk
heid. Bovendien vraag ik de vrijheid om dat
rerstandsoordeel te mogen volgen zonder stoor
nis door uiterlljken dwang.
Zonder twijfel heeft ieder mensch den rede
lijken plicht om, zelfs bU on-overwlnbare dwa-
Hng. zUn zeker geweten te volgen.
Dit grondbeginsel van alle zedelijkheid geeft
ta de staatsrechtelijke beteekenls aan het
woord gewetensvrijheid dezen inhoud, dat de
Maat tot plicht heeft afstand te doen van ge
wetensdwang. zelfs In die gevallen, waarin het
duidelijk te, dat het geweten dwaalt.
Met groot gezag heeft Leo XIH bijzonder in
i(jn zendbrieven de gezaghebbende leer der Kerk
over staat en staatsmacht ontwikkeld. Betref
fende de gewetensvrijheid heeft hU dezen regel
gegeven: het moet in den staat ieder vrij staan,
om volgens de bindende uitspraak van zijn ge
weten ongestoord Gods Wil tq doen en de ge
boden van God te vervullen. Deze ware en aan
de kinderen Gods alleen passende vrijheid,
waardoor de waarde der menschelijke persoon
lijkheid wordt beschermd, is verheven boven
allen dwang en boven alle macht.
Aan den staat komt dus geen recht toe op
het terrein- van het inwendig geweten. Eerst
>n, wanneer dat Inwendig geweten zich open
baart door een uitwendige handeling, kan aan
den staat een woordje toekomen.
Aan luchtbeschermingsmaatregelen geven
wU per jaar per persoon uit de som van 6.2
cent. In Zwitserland te dit bedrag 130.17 cent.
De zaak moet met kracht en voortvarendheid
worden aangepakt.
Reeds in den aanvang van het voorlezen van
nota meende de voorzitter van de afdee-
•h>g, de heer Bongaerts, te moeten opmerken,
^st hU er niet voor kon Instaan dat deze nota
10 het voorlooplg verslag werd opgenomen. Ik
he>» daartegen onmiddellijk geprotesteerd onder
toevoeging van de opmerking, dat ik opzettelUk
beschuldigingen tegen minister Geseling
•chrlftelUk had neergelegd om den minister ge-
“Benheld te geven in de debatten in te grijpen
«n hierop te antwoorden.
verklaarde dat ik bü ntet opneming van
opmerkingen in het openbaar hiertegen
Protesteeren.
BU het doorlezen van het voorlooplg verslag
te constateeren, zooals ik in mijn mondelinge
J*4e selde, dat de commissie van rapporteurs
®Un beschuldigingen aan het adres van den
■^Mter heeft weggelaten en
ook medegedeeld, dat hU voornemens te een
voorstel in te dienen om den post van 1938 bh
suppietoire aanvraag tot 500.000 te verhoo-
gen. en telken jare voortaan eenzelfde bedrag
aan de luchtbescherming ten koste te leggen
De heeren v. d. ZAAL en TJALMA (beklet.
A.R.) betoogden, dat ons land, in tetensteUing
met de meeste omringende landen, voor de
passieve luchtbescherming nog niet veel geld
besteedde. Er zUn nog lang niet genoeg gas
maskers. Schuilloopgraven. welke de regeering
wil. zijn voor groote steden ongeschikt er. wU
hebben maar weinig schuilkelders. De regee
ring schijnt zelfs van het beschermingsmiddel
der schuilkelders te wallen afzien.
De werkzaamheden, die thans in uitvoe
ring zün, missen het „heroïsch”
dat bU den aanleg van den afslultdUk on
miskenbaar aanwezig was. Hier geen strijd
meer tegen het water, tegen de kracht van
den stroom, die moest worden beteugeld,
met den inzet van talrük materiaal. Alleen
bU ruw weer kan de arbeid soms nog moei
lijk zijn, maar anders vordert men staag
en rustig in stroomloos water van gelUk-
matige en meestal geringe diepte. Zoodat
alleen de snelle en .regelmatige voortgang
van het werk imponeert. De baggermolens,
de kranen, de grijpers, zU verrichten hun
arbeid, zij doen hun plicht, winnend meter
na meter van de vastgestelde baan, en er
is geen vloedstroom meer, die om eiken
duimbreed met hen worstelen zal.
TUdens een journalisten-excursie onder lei
ding van de directie van den Dienst der Zui
derzeewerken de eerste die naar de werken
voor den N. O. Polder werd georganiseerd
hebben wU ons van den stand der werkzaam
heden nader op de hoogte kunnen stellen. De
omringdljk in het IJselmeer loopt volgens het
plan van de Lemmer aan de Friesche Zuid
kust over Urk bezuiden Schokland om tot vlak
bU de Ramspol, de Noordwestkust van het
Kampereiland en vandaar niet ver van de
QverUselsche kust tot het aanslultingspunt bU
het gehucht Ka doelen
Met den bouw van dezen dUk is men thans
op vUf plaatsen doende, t w. nabU de Lem
mer, waar op het oogenbllk 6.2 KM. gereed
is, ter weerszijden van het eiland Urk, waar
reap. 1.1 en 2.4 KM. dUklengte boven water
zUn gebracht, ten Zuiden van Schokland, waar
3.6 KM. te voltooid, terwül men uit de kust
bü Kadoelen ruim een halve K.M. is gevorderd.
Omstreeks 1350 man zün hiermee bezig. Wan
neer de voor dit Jaar in uitvoering gegeven
werken zün voltooid, bleven er in den dük tus
schen Lemmer en Urk en van Urk tot bü
Ramspol nog twee sluitgaten. Verder
dan nog het dükgedeelte tusschen Ramspol en
Kadoelen, dat als het zwaarste is geprojec
teerd, worden gebouwd.
Zooals wij in onze artikelenserie
,,Het oude land in den greep van het
nieuwe" reeds hebben medegedeeld,
is het in 1.936 aangevangen werk
aan den !>|oord-Oosteljjken Zuider
zeepolder zoover gevorderd en zal
het dezen temer nog zooveel voort
gang maken, dat de dijk, die het
nieuw te winnen land afsluiten moet
van het overige IJselmeer, zich vrij
wel sluiten zal, wanneer straks in den
herfst de arbeid in verband met
het seizoen weer tijdelijk wordt opge
schort. In 1939 zal dan voornsunelijk
nog het moeilijke djjkgedeelte be
noorden het Kamper eiland worden
gebouwd, waarna men verwacht, dat
in 1940 de sluiting voltooid is, de drie
gemalen in werking komen en in
1941 de nieuwe polder droog valt.
S. D. A. P. wyzigt haar
ttandpunt
Van de 8DAP mag gezegd worden, dat zü
ook in de onderhavige aangelegenheid haar
standpunt grondig gewüzlgd heeft, naarmate
de gevaren reëeler zün geworden.
De heer DREES (SDAP) klaagde er tenminste
over, dat van de honderden millioenen aar.
defensie besteed, maar een half millibentje aan
de bescherming der burgerbevolking ten goede
komt. Treurig vond ook hü bet, dat men nu
weer schuilloopgraven (tien jaar geleden op
geruimd I) moet gaan maken.
En wat zullen wü vermogen
steden?
De heeren De Geer en Schouten had
den het gisteren toch duldelük genoeg
doen uitkomen.
I -n <®s democratische land ligt het be-
T ginsel der gewetensvrijheid in de grond-
I A wet verankerd. Dat is niet altijd zoo
I ggweest. Wij katholieken kunnen daarover
I bd?811 beter dan anderen meespreken. Onze
voorouders hebben heel wat moeten ver
duren, toen in ons land het katholicisme
en zijh eerêdienst als een verachtelijke en
verderfelijke „paepsche superstitie” of te
wei bijgeloof en afgodendienst van over-
ueidswege vervolgd en verdrukt werden.
Ofschoon het beginsel der gewetengvrij-
neid en der vrije meepingsuiting der libe
ralen bijzonder lief heet te zijn, zijn het
vooral de liberalen, die thans onmlddellijk
,Rpomsche terreur” schreeuwen, wanneer
katholieken in verzet komen tegen hen,
die propaganda maken voor het schenden
en overtreden van de -wetten van God en
van de door God geschapen natuur.
De Inderdaad niet altijd met juiste en te
rechtvaardigen middelen door enkele ka
tholieken gevoerde actie tegen den Neo-
Malthusiaanschen Bond en diens tentoon
stellingen te Utrecht en te Hoorn heeft weer
een stormpje van verontwaardiging opge
jaagd in het liberale kamp, waarin de N. R
Crt. haantje-de-voorste pleegt te kraaien,
en de oude beschuldiging weer doen her
halen, als zouden wij katholieken niet prin
cipieel voor eerbiediging van de gewetens
vrijheid door den staat zijn. Deken J. C. W.
v. d. Wiel van Hoorn heeft daarom voor
treffelijk werk gedaan, toen hU naar aan
leiding eh in verband met het te Hoorn
voorgevallene en de daaruit voortgevloeide
verwarde en onjuiste perscommentaren in
de niet-katholieke pers in een groote ver
gadering van de Katholieke Gezinsvereeni-
glng een glasheldere principieele uiteenzet
ting gaf over het vraagstuk der gewetens
vrijheid en de verhouding van geweten en
wet, zooals dat door ons katholieken wordt
opgelost. Aangezien deze uiteenzetting van
Deken van de Wiel niet alleen voor het in
cidenteels gebeuren, maar voor de verhou
dingen in geheel ons land en ook voor een
juiste beoordeellng van verhoudingen en
gebeurtenissen in andere landen van alge
meen belang is, willen wij er op déze
plaats nog eens bijzonder de aandacht op
vestigen.
Het eiland Schokland zal, zooals
bekend, binnen de inpoldering ko
men te liggen en verwacht wordt, dat
dit eiland na het leegpompen van
den polder door het inklinken van
den veenachtigen ondergrond gelei
delijk verzinkt en gelijk met het aan
grenzende land zal komen te liggen.
Het lot van de karakteristieke Mid-
delbuurt (Ens) met haar kerkje en
mooie boomen, welke een mooie af
wisseling in den vlakken polder zou
den hebben geboden, zal daarmee wel
bezegeld zijn. Het kerkje is onder-
heid, misschien dat het daardoor be
houden kan blijven.
De bestaande havens van Lemmer
Er bestaat nauw verband tusschen actieve
en passieve luchtbeschermlng en voor kort
kon nog niet worden vastgesteld, wat er
precies moest geschieden.
Nu men echtqr een uitgewerkt en nader
te publiceeren plan heeft, zal krachtig
worden aangepakt.
Naar aanleiding van het feit, dat u mü gis
teren het woord hebt ontnomen en voor een
dag het recht tot het büwonen van de ver
gadering hebt ontzegd, heb ik het volgende op
te merken:
De aanleiding tot uw maatregel van orde was
de volgende zinsnede;
J)e commissie van rapporteurs heeft echter
opzettelUk de door mü schriftelük overhandigde Dit is een büzonder schietgebeuren, daar al-
zware beschuldigingen tegen den minister van 1
Justitie weggelaten. Ik zeg opzettelUk, omdat ik
MJ voorbaat in de afdeelingen tegen de weg
lating protesteerde.”
Daar u blükbaar niet op de hogte is van de
toedracht van zaken voeg ik hieraan het vol
gende toe:
Is nu de staaterechtelük gewaarborgde
a'etensvrüheid een volstrekte of Is se slecht<
een betrekkelüke?
Zoowel het radicaal liberalisme, dat berust
op het beginsel van de onbeperkte vrüheld van
den mensch tn zün handelen, als het anarchte->
me erkennen een volstrekte gewetensvrijheid,
wolke zelfs niet gebonden te aan den etech van
te streven naar het goede.
Deze opvatting kan nooit de onze zün. De
staat kan niet zonder meer elke onzedelükheid,
niet elke duistere wereldbeschouwing, niet een
godloozenbeweging, die voor geen beleedlging
P°*ltleve godsdlenstvrüheld terugschrikt,
toelaten uit naam der gewetensvrijheid.
be^^i‘ aU d**rm*de' d! OP «rond van ons
beginsel, de vrüheld van meenlng in een mo-
nlet tot “nfluitlng gemaakt?
Volstrekt niet. We erkennen volmondig, dat de
moderne staat practisch en In beginsel dlkwüls
°m <we«ens de zeer ult-
eenloopende wereldbeschouwingen züner bur-
veel «rooter speelruimte te geven.
M BevBl WM to tl)drn v«n «eloofs-
onbestreden heerschappü van
de chrtetelük-zedelüke beginselen. Dientenge
volge zal de staat, ook zelfs een chrtetelüke mo
derne staat, gedwongen zün aan bepaalde uitin
gen van wel objectief valsche maar onoverwin-
baar dwalende gewetens een bepaalde speel
ruimte toe te laten.
De mate van de vrüe meenlngsultlngen wordt,
niet slechts bepaald door de objectieve orde,
maar tot op zekere hoogte ook door de verhou
dingen in een land, zo-wel van de wereldbe-
schouwingen als van de cultureele en rechts-
verhoudingen. Dit geldt zoowel voor uitingen
van een dwalend geweten als voor uitingen die
op zlchzpli strafwaardig zouden zün. Wanneer
b.v. een staat geen strafrechtelüke vervolging
Instelt tegen vele vergrijpen, dan sluit dit geen
positieve erkenning in van de zedelUke geoor
loofdheid van deze daden. Integendeel, het is
dlkwüls een door noodzaak gedwongen gevolg
van bepaalde feiten, die de staat te aanvaarden
heeft en van verhoudingon, waaraan niets meer
te veranderen te. Ja het kan zelfs een uitdruk
king zün van het feit, dat op dit gebied de staat
geen recht heeft.
De voornaamste discussie liep heden dus
over de vraag, wélk voorstel het eerst in stem
ming zou worden gebracht: de enquête-aan
vraag van den heer Wendelaar of de molle
den Minister verzoekende
Inlichtingen inzake de affaire-
leen afgevaardigde uitgelezen schutters van alle
landstormkorpsen uit het geheele land aan de
zen wedstrijd deelnemen.
Het Landstormkorps, dat het kampioenschap
1938 van den B. V. L. zal verwerven, ontvangt
den grooten zilveren wteselbeker, welke in 1931
de toenmalige commandant van het veldleger,
lultenant-generaal E. F. Inslnger, ter gelegen
heid van het 12'4-jarig bestaan van de Natio
nale Landstorm-Commlssle, ter beschikking
heeft gesteld.
Deze beker is thans in het bezit van het
Groningsch Verband.
Wat de schuilkelders betreft: andere landen
zün tot de conclusie gekomen, dat de bouw van
openbare schuilkelders een ondeugdelüke be
scherming is. Parüs laat o.a. den bouw geheel
varen. Het denkbeeld van schuilkelders wordt
echter voor Nederland nog niet losgelaten, b.v.
voor ziekenhuis en krankzinnigengestichten.
Per gemeente zal bekeken worden of het mo-
gelük is bü gevaar snelle zig-zag loopgraven
aan te leggen.
De minister noemde het niet juist om te
zeggen, dat slechts vüf ton aan de luchtbe
scherming wordt ten koste gelegd. Men moet
er ook bü rekenen wat gemeenten en werk
gevers doen en hierbü komen nog de offers,
welke gezinshoofden brengen voor vrouw en
kinderen. Wanneer op gemeentébegroot'ngen
voorzieningen voor luchtbescherming worden
gebracht, zal de regeering Ook touv. nood-
lüdende gemeenten geen bezwaren maken.
Het verkavelingsplan van den polder, welke
een gemiddelde diepte van 3 M. N. A. P.
krijgt, te' nog in wording, doch het staat wel
vast, dat het landverkeer te Lemmer, Kulnre,
Biokzül, Vollenhove, Kadoelen en over het
Kamper Eiland (Ramspol) den polder zal kun
nen binnenkomen, met als hoofdverbindlng den
weg RamspolLemmer.
De polderdük verkrijgt een hoogte, wisselend
tusschen 3.40 en 4.66 M. N A. P.. terwül da
aanlegbreedte van het normale profiel, afhan
kelijk van de diepte van den zeebodem, uiteen
loopt van 45—80 M. Ter vergelüklng kan mede
gedeeld worden, dat de afslultdUk der Zuider
zee een hoogte heeft van ongeveer 7.50 M.
N. A.P. en een gemiddelde aanlegbreedte van
ongeveer 150 M.
De polderdük sal voer een groot gedeelte op
slappen tot zeer slappen ondergrond moeten
worden gebouwd, in verband waarmede het
noodzakelük te, ter plaatse grondverbeteringen
aan te brengen, waartoe onder den te maken
dük een sleuf in den zeebodem wordt gebag- w
gerd, welke aangevuld wordt met zand. Dit ge
schiedt b.v. ten Zuiden van Schokland. Een
andere methode en wel een zeer breeden aan
leg voor het dUklichaam sal worden toege
past van Kadoelen af langs de Over Useteche
kust.
Het dUklichaam zelve bestaat uit zand met
aan de IJselmeerzüde een hooggelegen kelleem-
dam, behalve ter plaatse waar het breede dük-
profiel wordt toegepast, en verder afgedekt met
kelleem en kiel. In tegenstelling met den af-
sluitdUk en den Wlerlngermeerdük zal da
Noord-Oostelüke Polder een buitenberm ver
krijgen, gelegen ongeveer op stonnvloedshoogte,
waardoor de kruinshoogte, In vergelüklng met
een dük zonder buitenberm, beperkt kan wor-
den.
Tegen golfaanval wordt het dUkslichaam be
schermd door kraagstukken en steenglooiïn-
gen, waartoe natuursteen uit Dultschland (ba
salt) uit België (kalksteen en peUt-granlet) uit
Zweden en Spanje (graniet) moest worden aan
gekocht, terwül daarnaast een groot aantal be
tonblokken, betonzuilen en baksteenen worden
gebruikt, de laatste op de minder blootge
stelde düksgedeelten.
Het dwarsprofiel van den dük langs de
Overltselsche kust vertoont een afwüking van
het gebrulkelüke type. Hier wordt namelijk,
in verband met de noodzakelükheld om langs
het düktracé een scheepvaart- en afwaterings-
geul te baggeren, waardoor veel grond vrij
komt, met dezen laatste een dUklichaam met
een zeer groot grondllchaam gemaakt tot een
breedte van 80 meter, hetgeen hier ter plaatse
de goedkoopste oplossing te.
en Urk zullen aan het IJselmeer ge-
legen blijven. Lertruner aan de kunt
met zjjn diepe baai.
Ten behoeve van de scheepvaart en de af
watering van de omringende landen zal ver
der een randkanaal worden aangelegd vanaf
Biokzül tot Kadoelen, alwaar het in het Zwol-
sche Diep uitmondt, doch afgesloten kan wor
den door een keersluis. Verder sal bulten langs
den dük vóór de Overijselsche kust een scheep
vaart- en afwatertngsgeul worden gebaggerd
van het Zwarte Water af tot Ramspol, waar
het water op het IJselmeer zal worden geloosd.
De scheepvaart zal verder langs een door een
leidam beschermde geul aan de buitensüde van
óen omringdük worden geleld, tot waar be
westen Schokland voldoende diepte wordt aan
getroffen.
Voor het leegmalen in 1940—'41 en verder het
drooghouden van den polder zullen drie gei
worden gebouwd, t. w.: een dieselgemaal
met drie-pompen, elk met een capaciteit
Lemmer, eveneens met drie pompen en met de-
zelfde capaciteit en een waarschünlük even
eens electrisch gemaal nabij Vollenhove (de
Voorst) met twee pompen, elk met een capa
citeit van 570 M3, per minuut.
Alle pompen zün van het type met verticale
as en horizontalen waaier, terwül de maximum
opvoerhoogte 5.45 M. bedraagt. De machinale
installatie van twee dezer gemalen is reeds
uitgegeven. Ook de bouwputten bü Urk en Lem
mer liggen al gereed. Hier zal het werk nog
dit Jaar beginnen.
