gewetensvrijheid
den
van
Geen
enqu
inzake Oss
Staag groeit de dijk
Noord-Oost-polder
O
OP S PLAATSEN WORDT
GEWERKT
VOORSTEL-WENDELAAR
AFGEWEZEN
DONDERDAG 23 JUNI 1938
J!
Schuilkelder»
Jongen in zee verdronken
Clearingkoersen
Zyn achoraing beac houwt hy
al» onrechtmatig
Rost van Tonningen
weert zich
Motie-Albarda, waarin miniater
Goaeling verzocht wordt uit
voerige inlichtingen per nota
te geven, met groote meer
derheid aanvaard
TOESTAND VAN HOF JAGER
W. SPEK
Nationale schietwedstrijd
te Utrecht
Regeeringscrediet voor
luchtbescherming
Betcherming tegen lucht
aanvallen
■e*
Niet langer »een strijd
met het water
'1
da nieuwe chocoladereep van
KWAÏÏA\
Wel vooruitgaande, maar nog
geen volledig herstel
BURGEMEESTER WIEGMAN
GAAT HEEN
BIJZONDERE VRIJWILLIGE
landstorm
-
S. D. A. P. wyzigt haar
at and punt
De atemmingen
TWÉÉDE KAMER
Geen nieuwe interpellatie
Het beeld ia than» minder
„heroïach” dan hy den
bouw van den
afaluitdyk
■en
nieuwe, hoogere chocolade-
kwalltelt, dank zij het
ORVIDO-PROCÉDÉ
Fruitteeltcongre» uitgesteld
25000 gaamaakera beateld
Samenatellüig van den
polderdijk
Meer contact gewenacht
?ChrU?eeft slechts Julst «eweten
recht op bescherming; het zonder schuld dwa
lend geweten heeft dit recht op bescherming'
maar toevalligerwUae. «senermmg
9
5
scl
In de
groote
liep heden dus
de heer Wendelaar vinden by
moet
element.
de lm
Zaterdag 2 Juli wordt op het Fort
aan
LIJN
zen wedstrijd deelnemen.
aarom
wanneer
egen hen,
te publiceeren plan
worden aangepakt.
en
de
haai
naarmate
»en
tegen
j van
voor
naam
iie in
mer
dit Ji
leidam beschermde geul aan de buitenzijde van
den 3
nog
beelden!
Stfeuh
Koersen voor stortingen op 23 Juni 1SM tegen
verplichtingen luidende in:
Reichsmarken f 72.80, Urea f 9.80, Peseta’s
t 10.50.
vai
tal
ter
jonk-
n zeg
s van
toe-
N.A.P.
staat wel
t, Kuinre,
ad
udlng
l I*
i, dat
sestal
bleef,
rworpen werd
i; tegen stem-
C.H. en de N.S.B„
dEker en Rutgers van
„H., de steeds hilari-
dat
n van
n het
k van
met
■rheid
rijzen.
Ingen,
De grens van den nieuwen polder is in
hoofdzaak bepaald met het oog op de ge
aardheid van den grond. Zandgrond is zoo
veel mogelyk buiten de bedijking gehouden.
Ingepolderd zullen worden ongeveer: 15 800
H.A. zeer goede kleigrond, 12.500 H.A. goede
kleigrond, 9.900 H.A. goede zavelgrond,
7.900 H.A. lichte zavelgrond, benevens 1.500
H.A. zand-, veen- en leemgronden, totaal
47.800 H.A.
citeit Van 570 M3
Alle pompen zijl
as en hoi
opvoerhoc
install|atl<
sluitend argumenten weergeeft, die den minis
ter kunnen ontlasten.
ring, doch het contact tusschen het hoofdbe
stuur en de regeering is in het verleden weinig
vlot geweest. Moet er geen contact komen tus
schen wat de overheid doet en wat uit het par
ticuliere initiatief opkomt?
Na deze verdediging door den minister werd
het wetsontwerp s.h.s, aangenomen.
Van de SDAP mag gezegd worden, dat zij
ook in de onderhavige aangelegenheid
standpunt grondig gewijzigd heeft,
de gevaren reëeler zijn geworden.
De heer DRS8T
over, dat van d
defensie be^ehi,
de bescherming^
komt. Treurig vond ook hij het, dat men nu
weer schullloopgraven (tien jaar geleden op
geruimd!) moet gaan maken.
En wat zullen w(j vermogen
steden?
Het lid der Tweede Kamer, mr. Rost van Ton
ningen heeft aan den voorzitter der Tweede Ka
mer, mr. Van Schalk, den volgenden brief ge
richt:
Prompt zorgde de heer.SCHOUTEN (AR.)
dan ook voor bet voorstel; de enquête-aanvftiag
van den heer Wendelaar het eerst in stemming
te brengen.
om te
luchtbe-
De gemeenten krijgen binnenkort een me-
dedeeling, op welke ryksbUdrage zy voor
1938 en volgende Jaren kunnen rekenen.'
Ten aanzien van de bescherming der bur
gerbevolking tegen aanvallen van uit de lucht
heerscht er in de Kamer vrij veel eenstemmig
heid. De Regeering, die thans voor 1937 een
verhoog ing van den post „Uitvoering van de
wet betreffende de bescherming van de bevol
king tegen luchtaanvallen” ƒ78.000 aanvraagt
(op de begrooting was ƒ50.000 toegestaan),
doet volgens veler oordeel op dit gebied nog
lang niet genoeg, al heeft de minister van
Btnnenlandsche Zaken, de heer Van Boeyen.
in een nota naar aanleiding van het verslag
Dit is hetgeen ik had willen uiteen
zetten, als u mjj het woord niet had ont
nomen. Ik wil dan ook op de meest
nadrukkelijke wijze tegen uw maatregel van
orde protesteeren, dien ik als onrechtmatig
beschouw.
Den Haag alleen zou al 2% millloen kosten
moeten maken. Kelders zou het Rijk betalen,
de schullloopgraven ook? Het blijkt, dat hei
Rijk de oefeningen niet heeft bekostigd en de
burgemeester van Haarlem heeft gezegd, dat
de "650 gasmaskers voor het gemeentepersoneel
door het Rijk geleverd zouden worden, maar
nog niet één is er verstrekt. Het Rijk schijnt in
deze de lasten op de gemeenten te willen
schuiven.
De voorzitter heeft ons nog .geen prettige
vacantie gewenscht. Het reces la dus nog niet
ingegaan.
Na wat pro- en contra-gedebatteer werd het
voorstel-Schouten aangenomen met 49 tegen
39 stemmen; tegen stemden de Liberalen, de
V.D., de S.DAJ»., de CP.N. de NSB., de St.
Ger. en de CDU.
p (SDAP) klaagde er tenminste
Ie honderden mlllioenen aar.
maar een half mlllioentje aan
der burgerbevolking ten goede
Daar, waar de bedijking de Ramspbl op kor
ten afstand nadert, is een overbrugging ge
dacht, waardoor het zuidelijk deel van den pol
der in verbinding met het bestaande land kan
worden gebracht. Vooral Kampen heeft daar
belang bij.
Aldus kwam nu het eerst het voorstel-
Wendelaar in stemming,
het met 37 tegen 50 stem
den de R.K., de A.R.,
terwijl de heeren
Rozenburg, beiden
telt verwekkende nJcdedeeling deden,
sjj bjj vergissing vóór gesteend hadden.
Met de verbluffende meerderheid van 84
tegen 3 stemmen (die der N.S.B.) werd de
motie-Albarda-Oud vervolgens aangeno
men, zoodat de minister van Justitie om uit
voerige inlichtingen inzake Om verzocht
zal worden.
Er bestaat nauw verband tusschen actieve
en passieve luchtbescherming en voor kort
kon nog niet worden vastgesteld, wat er
precies moest geschieden.
Nu men echter een uitgewerkt en nader
heeft, zal krachtig
4 Dinsdagavond zagen twee mannen, die op de
Zuiderpier van de Buitenhaven te Schevenin-
gen waren gezeten, op ongeveer honderd meter
afstand, een jongen, in badcostuum gekleed,
in het water van dé Buitenhaven spartelen.
Even later zagen zij hem in de diepte verdwij
nen. Op hun geroep hebben andere zwemmen,
die zich op dat oogenbllk in de Buitenhaven
bevonden, naar den drenkeling gedoken, even
wel zonder resultaat. Er is ten pakje kleeren
gevonden, dat de vader van den jongen her
kend heeft als toebehoorende aan zijn zoon,
den ,13-jarlgen M. O. V. De jongen was te ees
uur taan zwemmen.
Urk zullen aan het IJselmeer ge-
_-n blijven. Lemmer aan de kust
met zijn diepe* baai.
Ten behoeve van de scheepvaart en de af
watering van de omringende landen zal ver
der een randkanaal porden aangelegd vanaf
Blokzijl tot Kadoelen. alwaar het in het Zwol-
sche Diep uitmondt, doch afgesloten kan wor
den door een keersluis. Verder zal buiten langs
den dijk vóór de Overijselsche kust een scheep
vaart- en afwateringsgeul worden gebaggerd
van het Zwarte Water af tot Rams pol, waar
het water op het IJselmeer zal worden gelensd.
De scheepvaart zal verder langs een door een
-j-*--1
>mringdyk worden geleid, tot waar be
lt este i Schokland voldoende diepte wordt aan-
getrol fen.
Voo het leegmalen in 1940— 41 en verder het
drooghouden vqn den polder zullen drie gemalen
worde gebouwd, t. w.: een dieselgemaal te Urk
met trie pompen, elk met een capaciteit van
520 Mp per minuut; een electrisch gemaal te
Lemm sr, eveneens met drie pompen en met de-
Nadat deze motie aanvaard was, had de
Kamer nog een nieuwe interpellatle-aanvraag
van den heer ROST VAN TONNINGEN
(N.S.B.) 'op haar bestemming te brengen. De
VOORZITTER stelde gezien het zooeven ge
nomen besluit vóór, het gevraagde verlof
niet te verleenen, waarbij de heer Rost niet
qens tegensputterde; met 80 tegen 3 (NBB.)
stemmen verklaarde de Kamer zich met den
voorzitter accoord.
-w y le slechts door rechtstreekschen maar
ook door zljdelingschen dwang in de uiter-
Hjke dingen kan de staat een verstands-
oordeel over het zedelijke van een daad de vrij
heid ontnemen. Hier vooral ligt de verklarings
grond voor vele uitingen van wrevel en zelfs
van alle, althans binnen ons vaderlandse!) en
historisch staatsbestel niet goed te keuren uiter-
Ijjke toepassingen van het zoeken van eigen
recht.
Terwijl we dus in alle andere gevallen aan
■de overheid de beoordeeling laten of het al dan
niet opportuun is, haar maatregelen te nemen,
willen we er op wijzen, dat de overheid, waar
ze komt aan de grenzen van het toelaatbare,
dat is daar, waar het laatste doel van staats-
en gemeen tele ven, het openbare welzijn In ge
vaar komt, uit naam der gerechtigheid geen
recht meer heeft om lijdelijk toe te zien.
in Zuid
l vlieg,
tanden
nder gewetensvrijheid In zedeljjke dingen,
I I aldus betoogde de Hoogeerwaarde spreker,
verstaan we de vrijheid om een verstands-
oordeel te vormen over het al of niet geoorloofd
zijn van een daad. Dat oordeel moet ik mogen
vormen volgens vaststaande regels van zedelijk
heid. Bovendien vraag ik de grjjheid om dat
verstandsoordeel te mogen volgen zonder stoor
nis door ulteriyken dwang.
Zonder twijfel heeft leder mensch den zede-
lijken plleht om, zelfs bij on-overwinbare dwa
ling, zijn zeker geweten te volgen.
Dit grondbeginsel van alle zedelijkheid geeft
in de staatsrechtelijke beteekehis aan het
woord gewetensvrijheid dezen Inhoud, dat de
staat tot plicht heeft afstand te doen van ge
wetensdwang. zelfs in die gevallen, waarin het
duidelijk is, dat het geweten dwaalt.
Met groot gezag heeft Leo XIII bijzonder in
ijjn zendbrieven de gezaghebbende leer der Kerk
over staat en staatsmacht ontwikkeld. Betref
fende de gewetensvrijheid heeft hij dezen regel
gegeven: het moet in den staat leder vrij staan,
om volgens de bindende uitspraak van zijn ge
weten ongestoord Gods Wil te doen en de ge
boden van God te vervullen. Deze ware en aan
de kinderen Gods alleen passende vrijheid,
waardoor de waarde de? menschelijke persoon
lijkheid wordt beschermd, is verheven boven
allen dwang en boven alle macht.
Aan den staat komt dus geen recht toe op
het terrein van het Inwendig geweten. Eerst
dan. wanneer ’dat Inwendig geweten zich open
baart door een uitwendige handeling, kan aan
den staat een woordje toekomen.
Het geven van leiding aan het individu
uitsluitend de taak van de Vereenlging voor
Luchtbescherming. Jf. Bongaerts verlangt nauw
verband met de regeering. Welnu: De inspecteur
der luchtbescherming neemt geregeld deel aan
de bestuursvergaderingen van de vereenlging.
Het ligt voor de hand, dat de vereenlging, die
in het belang van eigen leden werkt, financieel
onafhankelijk moet zijn. Voorshands geeft de
regeering een subsidie van f 12.000. z
el? Schouten had-
toch duidelijk genoeg
Albarda-Oud,
om uitvoerige
Oss.
Steun bleef
den heer VAN HOUTEN (C. D. U.),-die met
genoegen voor de motie zou stemmqp, in
dien het voorstel-Wendelaar het laatst in
stemming zou kotnem en noodgedwongen,
als het andersom zou gaan. Bij afstemming van
de motie toch dreigde het gevaar, dat er hee
lt maal niets zou gebeuren, indien ook het
enquéte-verzoek verworpen werd. De heer Van
Houten schijnt zich van zijn tweemanspartijtje
heel wat Invloed in de Kamer te ver
in een Woensdag ten stadhulze te Tiel ge
houden vergadering heeft het comité, belast
met de voorbereiding van ’t fruittecltcongres,
annex tentoonstelling, welke dit Jaar zou wor
den gehouden, besloten dit congres uit te stel
len tot het volgend jaar. Verschillende oorzaken
hebben tot het nemen van dit besluit geleld.
'.De aanwezigen werden bereid gevonden hun
volledige medewerking te verleenen, ten einde
in het najaar van 1939 dit congres, annex ten
toonstelling, te organiaeeren.
Minister Van Boejjen
Minister VAN BOEIJEN betoogde in zijn
antwoord o.a., dat er t.o.v. de gaskleeding geen
Voornemens be
staan buitenland-
sche firma’s te be-
voordeelen en zoo
juist zijn er nog
25.000 gasmaskers
In ons land besteld
Goede „gaskleeding”
is er overigens nog
niet te krijgen.
Is er weinig
voort varendh eid
door de regeering
betracht? Deze ver
denking wees de
minister met de meeste beslistheid af. De gel
den zullen toch nota bene vertienvoudigd worden
Reeds in den aanvang van het voorlezen van
deze nota meende de voorzitter van de afdee-
Un8, de heer Bongaerts, te moeten opmerken,
tat hij er niet voor kon Instaan dat deze nota
ln het voorloopig verslag werd opgenomen. Ik
heb daartegen onmiddellijk geprotesteerd onder
toevoeging van de opmerking, dat ik opzettelijk
do beschuldigingen tegen minister Goseling
•ohriftelijk had neergelegd om den minister ge-
legenheid te geven in de debatten in te grijpen
hierop te antwoorden.
fk verklaarde dat ik bij niet opneming van
®lin opmerkingen in het openbaar hiertegen
protesteeren.
Aan luchtbeschermingsmaatregelen geven
wij per Jaar per persoon uit de som van 6.2
cent. In Zwitserland Is dit bedrag 120.17 cent.
De zaak moet met kracht en voortvarendheid
worden aangepakt.
art toegankelijk
ipen van 200 tot
reen hoofdvaart
Lemmer naar Urk loopen met een «U-
natfr de Voorst. Vanuit deze hoofdvaar-
zullen verschillende zijvaarten uitgaan,
lat de boerderijen als regel op geeh groo-
afstand dan 4 K M. van een lospl^ts
komen te ftggen.
Het verkavellngsplan van den polder, welke
een gemiddelde diepte van 3 M. N. A. P.
krijgt, is nog in wording, doch het staat wel
vast, dat het landverkeer te Lemmer, Kuinre,
Blokzijl, Vollenhove, Kadoelen en over het
Kamper Eiland (Ramspol) den polder zal kun
nen binnenkomen, met als hoofdverbinding den
weg RamspolLemmer.
De polderdijk verkrijgt een hoogte, wisselend
tusschen 3.40 en 4.68 M. N.A. P., teiwjjl de
aanlegbreedte van het normale profiel, afhan-
kelijk van de diepte van den zeebodem, ulteep-
loopt van 45—80 M. Ter vergelijking kan mede
gedeeld worden, dat de afsluitdijk der Zuider
zee een.hoogte heeft van ongeveer IM M.
gemiddelde aanlegbreedte van
De heer G. Wiegman, burgemeester van
Wassenaar, heeft tegen 1 Juli ontslag uit zijn
functie gevraagd.
Zooals wij in onze artikelenserie
,,Het oude land'in den greep van het
nieuwe" reeds hebben medegedeeld,
is het in 1936 aangevangen werk
aan den Noord-Oostelijken Zuider
zeepolder zoover gevorderd en zal
het dezen zomen nog zooveel voort
gang maken, dat de dijk, die het
nieuw te winnen land afsluiten moet
van'’het overige IJselmeer, zich vrij
wel sluiten zal, wanneer straks in den
herfst de arbeid in verband met
het seizoen weer tijdelijk wordt opge
schort. In 1939 zal dan voornamelijk
nog het moeilijke dijkgedeelte be
noorden het Kamper eiland Worden
gebouwd, waarna men verwacht, dat
in 1940 de sluiting voltooid is, de drie
gemalen in werking komen en in
1941 de nieuwe polder droog valt.
Mijn fractiegenoot, de heer Woudenberg, en
ik zelve hebben leder in onze afdeelingen een
gelijkluidende nota met opmerkingen voorge
lezen en aan de rapporteurs overhandigd. Deze
nota’s moeten zich nog in de dossiers van de
commissie van rapporteurs bevinden.
Mochten deze nota’s zich niet in de dossiers
bevinden, wat mij ten zeerste zou verbazen, dan
ben ik gaarne bereid u een afschrift daarvan
alsnog toe te zenden.
De voornaamste discussie
over de vraag, wélk voorstel het eerAt in stem
ming zou worden gebracht: de enquête-aan
vraag van den heer Wendelaar of de rnotie-
den Minister verzoekende
inlichtingen inzake de affalre-
N. AP. en e
ongeveer 150
De polderdijk zal voor een groot gedeelte op
slappen tot zeer slappen ondergrond moeten
worden gebouwd, in verband waarmede het
noodzakelijk is. ter plaatse grondverbeteringen
aan te brengen, waartoe onder den te maken
dijk een sleuf ln den zeebodem wordt gebag-*
gerd. welke aangcvuld wordt met zand. Dit ge
schiedt b.v. ten Zuiden van Schokland. Eert’
andere methode en wel een zeer breeden aan
leg voor het dUklichaam zal worden toege
past van Kadoelen af langs de Overijaelsche
kust.
Het dijkUchaam zelve bestaat uit zand met
aan de IJselmeerzijde een hooggelegen kelleem-
dam, behalve ter plaatse waar het breede dak
profiel wordt toegepast, en verder afgedekt met
keileem en klei. In tegenstelling met den af
sluitdijk en den WierlngermeerdUk zal de
Noord-Oostelijke Polder een buitenberm ver
krijgen, gelegen ongeveer op stórmvloedshoogte,
waardoor de kruinshoogte, in vergelijking met
een dijk zonder buitenberm, beperkt kan wor
den.
Tegen golfaanval wordt het dükslichaam be
schermd door kraagstukloen en steenglooiïn-
gen, waartoe natuursteen uit Duitschland (ba
salt) uit België (kalksteen en petit-granlet) uit
Zweden en Spanje (graniet) moest worden aan
gekocht, terwijl daarnaast een groot aantal be
tonblokken, betonzuilen en baksteenen worden
gebruikt, de laatste op de minder blootge
stelde dijksgedeelten.
Het dwarsprofiel van den dijk langs de
Overijselsche kust vertoont een afwijking van
het gebruikelijke type. Hier wordt namelijk,
in verband met de noodzakelijkheid om langs
het dijktracé een scheepvaart- en afwaterings
geul te baggeren, waardoor veel grond vrU
komt, met dezen laatste een dUklichaam met
een zeer groot grondlichaam gemaakt tot een
breedte van 80 meter, hetgeen hier ter plaatse
de goedkoopste oplossing is.
ook medegedeeld, dat hy voornemens is een
voorstel in te dienen om den post va» 1938 bij
suppletolre aanvraag tot ƒ500.000 te verhoo-
gen, en telken Jare voortaan eenzelfde bedrag
aan de luchtbeschermingten koste te leggen.
De heeren v. d. ZAAL en TJALMA (beiden
A.R.) betoogden, dat ons land, in tegenstelling
met de meeste omringende landen, voor de
passieve luchtbescherming nog niet veel geld
besteedde. Er zyn nog lang niet genoeg gas
maskers. Schuilloopgraven, welke de regeering
wil, zyn voor groote steden ongeschikt er. wU
hebben maar weinig schuilkelders. De regee
ring schynt zelfs van het beschermingsmiddel
der schuilkelders te willen afzien.
Hofjager W. Spek, die bU het auto-ongeluk
met Prins Bernhard betrokken was, is nog steads
niet volkomen hersteld. Wel blUft zijn toestand
vooruitgaan. Van hervatting van zyn werk
zaamheden is echter nog geen sprake,- Het is
voornameiyk een storing der zenuwen, waar de
hofjager mee te kampen heeft. HU wordt thuis
verpleegd.
Nog kort geleden heeft Prins Bernhard hem
bezocht en zich met groote belangstelling over
zyn toestand laten inlichten.
Vooral op zomersche dagen als thans is het
aspect al heel vreedzaam. 'Een baggermolen
mag eens ronken en een schor gebrul uitstoo-
ten als een hongerige 'leeuw, hy krijgt zyn
portie keitaem toch wel. En de rook der hieep-
booten, or de ontsnappende stoom, die bankt
boven het zonneglinsterend watervlak, heeft
geen oogenbllk iets dreigends, als de adem van
den zwoegenden gigant, maar dry ft rustig weg,
onmerkbaar wykend tusschen water en lucht
Alleen het reeds voltooide dUklichaam, zich
rekkend verder en verder als een doelbewuste
crayonstreep, strak en donker uitgezet in het
wazig blauw rondom, heeft het ernstig en in
drukwekkend gebaar, dat bU dit ondernemen
past.
Je polder zal door het bouwen van
Jutsluizen naby deze gemalen, dus op drie
latsen voor de scheep’
rden gemaakt voor sc
ton. In den polder i
ons democratische land ligt het be
ginsel der gewetensvrijheid in de grond
wet verankerd. Dat is niet altijd zoo
geveest. WU katholieken kunnen daarover
helaas beter dan anderen meespreken. Onze
voorouders hebben heel wat moeten ver-
duien, toen in ons land het katholicisme
en zjjn eeredienst als een verachtelUke en
verderfelUke „paepsche superstitie” of te
wel bUgeloof en afgodendienst van over
heidswege vervolgd en verdrukt werden.
Ofschoon het beginsel der gewetensvrU-
beid en der vrUe meeningsuiting der libe
ralen bijzonder lief heet te zUn, zUn het
vooral de liberalen, die thans onmiddeliyk
.Roomsche terre'ur” schreeuv
katholieken in verzet komen
die propaganda maken voor het schenden
en overtreden van de wetten van God en
van de door God geschapen natuur.
De inderdaad niet altijd met juiste en te
rechtvaardigen middelen door enkele ka
tholieken gevoerde actie tegen den Neo-
Malthusiaanschen Bond en diens tentoon
stellingen te Utrecht en te Hoorn heeft weer
een stormpje van verontwaardiging opge
jaagd in het liberale kamp, waarin de N. R.
Crt. haantje-de-voorste pleegt te kraaien,
en de oude beschuldiging weer doen her
halen, als zouden wU katholieken niet prin
cipieel voor eerbiediging van de gewetens
vrijheid door den staat zUn. Deken J. C. W.
4L__Wiel van Hoorn heeft daarom voor-
treffeiyk werk gedaan, toen hy naar aan
leiding en in verband met het te Hoorn
voorgevallene en de daaruit voortgevloeide
verwarde en onjuiste perscommentaren in
de niet-katholleke pers in een groote ver
gadering van de Katholieke Gezinsvereeni-
ging een glasheldere principieele uiteenzet
ting gaf over het vraagstuk der gewetens
vrijheid en de verhouding van geweten en
wet, zooals dat door wis katholieken wordt
opgelost. Aangezien deze uiteenzetting van
Deken van de Wiel niet alleen voor het in-
cidenteele gebeuren, maar voor de verhou
dingen in geheel onS land en ook voor een
Juiste beoordeeling van verhoudingen en
gebeurtenissen in andere landen van alge
meen belang is, willen wU er op deze
plaats nog eens bUzonder de ^aandacht op
vestigen. I
BU het doorlezen van het voorloopig verslag
b te constateeren, zooals ik in mUn mondelinge
f®* zeide, dat de commissie van rapporteurs
*Wn beschuldigingen aan het adres van den
■inlster heeft weggelaten en op pagina 4 uit-
TUdens een journalisten-excursle onder lei
ding van de directie van den Dienst dér Zui
derzeewerken de eerste die naar de werken
voor den N. O. Polder werd georganiseerd
hebben wU ons van den stand der werkzaam
heden nader op de hoogte kuAnen stellen. De
omringdyk in het IJselmeer loopt volgens het
plan van de Lemmer aan de Frlesche Zuid
kust over Urk bezuiden Schokland om tot vlak
bU de Ramspol, de Noordwestkust van het
Kampereiland en vandaar niet ver van de
Overyselsche kust tot het aansluitlngspunt by
het gehucht Kadoelen.
Met den bouw van dezen dyk is men thans
op vUf plaatsen doende, t.w. naby de Lem
mer, waar op het oogenbllk 6.2 K.M. gereed
Is, ter weerszyden van het eiland Urk, waar
resp. 1.1 en 2.4 K.M. dUklengte boven water
zyn gebracht, ten Zuiden van Schokland, waar
3.6 K.M. is voltooid, terwyi men uit de kust
bU Kadoelen ruim een halve KM. is gevorderd.
Omstreeks 1350 man zyn hiermee bfzlg. Wan
neer de voor dit jaar in uitvoering gegeven
werken zyn voltooid0biyven er ln den dyk tus
schen Lemmer en Urk en van Urk tot by
Ramspol nog twee sluitgaten. Verder
dan nog het dykgedeelte tusschen Ramspol en
Kadoelen, dat als het zwaarste is geprojec
teerd, worden gebouwd.
De werkzaamheden? die thans In uitvoe
ring zyn, missen het „heroïsch”
dat bU den aanleg van den afslultdyk on
miskenbaar aanwezig was. Hier geen strijd
meer tegen het water, tegen de kracht van
den stroom, die moest worden beteugeld,
met den inzet van talrUk materiaal. Alleen
by ruw weer kan de arbeid soms nog moei-'
lyk zyn, maar anders vordert men staag
en rustig in stroomloos water van geiyk-
matige en meestal geringe diepte. Zoodat
alleen de snelle en regelmatige voortgang
van het werk imponeert. De baggermolens,
de kranen, de grypers, zy verrichten hun
arbeid, zy doen hun plicht, winnend meter
na meter van de vastgestelde baan, en er
is geen vloedstroom meer, die om eiken
duimbreed met hen worstelen zal.
De heer BONGAERTS (RKSP) ’’wees spe
ciaal op de positie van eeh Nederlandsche Ver-
eeniglng voor LuchtbéschermTng. Deze is een
soort „geesteiyke concessionaris" van de regee-
Wat de schuilkelders betreft: andere landen
zyn tot de conclusie gekomen, dat de bouw van
openbare schuilkelders een ondeugdeiyke be
scherming is. Parys laat oa. den bouw geheel
varen. Het denkbeeld van schuilkelders wordt
echter voor Nederland nog niet losgelaten, b.v.
voor ziekenhuis en krankzinnigengestichten.
Per gemeente zal bekeken worden of het mo-
geiyk is by gevaar snelle zig-zag loopgraven
aan te leggen.
De minister noemde het niet Juist
zeggen, dat slechts vyf ton aan de
scherming wordt ten koste gelegd. Men moet
er ook bU rekenen wat gemeenten en werk
gevers doen en hierby komen nog de offers,
welke gezinshoofden brengen voor vrouw en
kinderen. Wanneer op gemeentebegroot'ngen
voorzieningen voor luchtbescherming worden
gebracht, 'zal de regeering ook ta.v. nood-
lydende gemeenten geen bezwaren maken.
Het eiland Schokland zal, zooals
bekend, binnen de inpoldering ko
men te liggen en verwacht wordt, dat
dit eiland na het leegpompen van
den polder door het inklinken van
den yeenachtigen ondergrond gelei
delijk verzinkt en gelijk met het aan
grenzende land zal komen te liggen.
Het lot van de karakteristieke Mid-
delbuurt (Ens) met haar kerkje en
mooie boomen, welke een mooie af
wisseling in den vlakken polder zou
den hebben geboden, zal daarmee wel
bezegeld zijn. Het kerkje is onder-
heid, misschien dat het daardoor be
houden kan blijven.
De bestaande havens van Lemmer
Den Haag, 22 Juhi 1938
Met een zger behoorlUké meerderheid
zy het ook bedenkelUk rechtsch tegen
linksch heeft de Kamer tot uitdrukking
willen brengen, dat het. niet aangaat, *en"
Minister uitvoerige Inlichtingen over een
bepaalde materie te viagen, daarby als
stok achter de deur hoedend de „bedrei
ging” met een parlementaire enquête.
Naar regelen van goed politiek fatsoen
moest voor allen, die toch zeggen, ver
trouwen, althans geen wantrouwen Jegens
den Minister van Justitie te koesteren,
eerst het voorsfei, dat ln de gegroeide si
tuatie met dat vertrouwen in stryd was, van
de baan, en het is jammer, dat men het
niet ook ter llnkerzyde aldus heeft aange
voeld.
De heeren De Geer
den het gisteren
doen uitkomen.
Lemm sr, eveneens met drie pompen en met de
zelfde capaciteit len een waarschynlyk even
eens electrisch gemaal nabyVollenhove (de
Voorst) met tweej pompen, elk met een capa-
per minuut,
van het type met verticale
.jrizontalen waaier, terwyi de maximum
loomte 5.45 M. bedraagt. De machinale
.tie van twee dezer gemalen is reeds
uitgegeven. Ook de bouwputten bU Urk en Lem-
Iggen al gereed. Hier zal het werk nog
ar beginnen.
de
Biltstraat te Utrecht een nationale schietwed-
stryd van den .B. V. L. gehouden op de scherpe
banen, afstand 100 meter.
Dit is een bUzonder schietgebeuren, daar al
leen afgevaardigde uitgelezen schutters van alle
landstormkorpsen uit het geheele land aan de
zen wedstryd deelnemen.
Het Landstormkorps, dat het kampioenschap
1938 van den B. V. L. zal verwerven,-ontvangt
den grooten zilveren wisselbeker, welke in 1931
de toenmalige commandant van het veldleger,
luitenant-generaal E. F. Inslnger, ter gelegen
heid van het 12 -jarig bestaan van de Natio
nale Landstorm-Commissie, ter beschikking
heeft gesteld.
Deze beker is thans ln het bezit
Groningsch Verband.
18 nu de staatsrechteiyk gewaarborgde ge-
wetensvryheid een volstrekte of is ze slechts
een betrekkelyke?
Zoowel het radicaal liberalisme, dat berust
op het beginsel van de onbeperkte vrijheid van
den mensch in zyn handelen, als het anarchis
me, erkennen eqn volstrekte gewetensvrijheid,
welke zelfs niet gebonden is aan den eisch van
te streven naar het goede.
Deze opvatting kan nooit de onze zUn. De
staal kan niet zonder meer elke onzedelUkheid,
niet elke duistere wereldbeschouwing, niet een
godloozenbeweging, die voor geen beleedlglng
t^.di?SltueVe Bodsdlens*;v’'Uheld terugschrikt,
toelaten int naam der gewetensvryheld.
Wordt nu daarmede, di. op grond van ons
beginsel de vryheld van meenlng in een mo-
nlet tot een aa“nulting gemaakt?
Volstrekt niet. We erkennen volmondig, dat de
moderne staat practise!) en ln beginsel dlkwyis
ppn?0”86^ 241 Z')n’ om (we8«h8 de zeer uit-
eenloopende Wereldbeschouwingen zUner bur-
dln hT veel grooter speelruimte te geven.
geV. w“ ln tUden VBn «eloofs-
renheid en van de onbestreden heerschappy van
de chrlsteiyk-zedeiyke beginselen. Dientenge
volge zal de staat,Wok zelfs een christaiyke mo
derne staat, gedwongen zyn aan bepaalde uitin
gen van wel objectief valsche maar onoverwln-
baar dwalende gewetens een bepaalde speel
ruimte toe te laten.
De mate van de vrye meeningsuitingen wordt
niet slechts bepaald door de objectieve orde
maar tot op zekere hoogte ook door de verhou-'
dingen in een land, zo«wel van de wereldbe
schouwingen als van de cultureele en rechts
verhoudingen. Dit geldt zoowel voor uitingen
van een dwalend geweten als voo? uitingen die
op zichzelf strafwaardig zouden zyn. Wanneer
b.v. een staat geen strafrechtelyke vervolging
instelt tegen vele vergrUpen, dan slplt dit geen
positieve erkenning ln van de zedelyke geoor
loofdheid van deze daden. Integendeel, het is
dikwijls een door noodzaak gedwongen gevolg
van bepaalde feiten, die de staat te aanvaarden
heeft en van verhoudingau, waaraan niets meer
te veranderen is, Ja het kan zelfs een uitdruk
king zyn van het feit, dat op dit gebied de staat
geen recht heeft.
I
De Kerk verzet zich er niet tegen, dat de
staatsmacht veel toelaat, wat in tegmaprealr is
met waarheid en gerechtigheid, wanneer de staat
dat doet om grooter onheil te voorkomen of
om iets goeds te bereiken of te bewaren. Daar
mee blyft echter dit vast staan, dat naarmate
de staat meer verkeerds moet toelaten, de staat
des te verder verwyderd raakt van zyn eigen
ideaal. Doch daarmede is dim ook tevens ge
zegd, dat dit toelaten van het verkeerde toch
eindeiyk ergens zyn grenzen moet vinden, nl.
daar, waar het komt aan het laatste <SeI van
den staat, d.i. het openbare welzyn.
Wanneer we nu deze beginselen leggen op
veel, wat ln onzen tyd zich voordoet, dan staat
wel vast, dat er verschillende punten zyn, waar
op een krachtdadiger opjreden van den staat
geen overbodige weelde zou zyn, in plaats van
zich te laten gebruiken met een beroep op de
vrye meeningsulting tot een gewillig voltrek-
kingsorgaan van een langzaam maar zeker ko
mende godsdienstig-zedeiyke Ineenstorting. En
dan denk ik hier vooral aan de groote anti
godsdienstige en on-zedeiyke bewegingen, zoo
als het cultuur-bolsjewïsme, naaktAiltuur, ver-
gemakkeiyking van echtscheiding en propa
ganda voor neo-malthusiaansche practyken.
Mynheer de Voorzitter,
Naar aanleiding van het feit, dat u my gis
teren het woord hebt ontnomen en voor een
dag het recht tot het bUwonen van de ver
gadering hebt ontzegd, heb ik het volgende op
te merken:
De aanleiding tot uw maatregel van orde was
de volgende zinsnede:
„De commissie van rapporteurs heeft echter
opzetteiyk de door my schrifteiyk overhandigde
zware beschuldigingen tegen den minister van
Justitie weggelaten. Ik zeg opzetteiyk, omdat ik
i>U voorbaat ln de afdeelingen tegen de weg
lating protesteerde."
Daar u biykbaar niet op de hogte Is van de
toedracht van zaken, voeg ik hieraan het vol
gende toe: a
aan den heer Wendelaar verleenden
ook nog de heeren KERSTEN (St. Ger.), OUD
(V. D.) en Bierema (Lib), die zich in eerste
instantie wel tegen het vragen van de minis-
terieele nota, verzetten, omdat zy een enquête
beter achtten en dus eerst over het nota-ver-
zeek en daarna over het voorstel-Wendelaar
gestemd wilden zien worden, maar reeds by
voorbaat lieten bUjken, dat zij een verwerping
zouden aandurven, indien de enquête van de
baan zou zyn.
Maar zoo werd terecht opgemerkt dan
moet er eerst een voorstel worden aangenomen
tot wyziging van de gewone procedure der op
eenvolging van de stemmingen.
van het