tKciv&fiaal uandcn dcu}
De avonturen van een verkeersagentje
13
AKKERTJES
H
zal krügen. En toch is niets minder i-
VOOR
'boot Z2 süzêvew\
ORRIE
Waar groote en kleine bommen
worden gemaakt
DOOSJE van 2
EEN
LIJKEN LIJKEN^
VRIJDAG 22 JULI 1938
De H. Maagd in de
beeldende kunst
Ngderlandsche afdeeling te
Boulogne gtr Mer
f
1
DOOR
CHART.ES
GARVICE
Een industrie, die thans een
tijd van hoogconjunctuur
meemaakt
zei de
staren.
A T T T? A b*“*«0°ingevolge de versekerlngsvoorwaarden tegete W-i tW levenelange gebeete ongeechlktheM tot werten door p *71X0 bfl een ongeval aast p OtXfl
«XJULualé fX loC,_# Iw 11 F z ongevallen verzekerd voor een der volgende ultkee ringen F g e3vzo verlies van beide armen, belde boenen of beide oogen F 01/1“ dril nkilUI en afloop F mOvs*
AANGIFTE MOET, OP STRAFFE VAN VERLIES VAN ALLE RECHTEN, GESCHIEDEN UITERLIJK DRIE MAAL VIER EN TWINTIG UUR NA HET ONGEVAL
Over bommen en gouden
muizen
I Verguldsel
en goud
I
JHat aou dwaasheid zün om m M^te w
Het allernieuwste
1
helpen snel
weten.
HERMAN KRAMER
njlllHIHIIIIIIIIIHIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIÜIIIIIIIIIHIIIIHIIIIIIIIIIHIIIIIlIfi
(Nadruk verboden)
I
I
en
bepaald
aowdt twee-
en u spreken zoowat nergens
Melford zag, vroeg hü haastig,
laat met hartelüke hoogachting aanzag.
■i
gtanMrte
Min eeuwig
een
ge-
Als we soms chauffeurs zien rijden.
Nou, dan heeft het vaak den schijn
Dat ze niet graag lijken lijken.
Maar het liefste: lijken zijn!
liep haastig naar binnen om haar
te halen en ze wandelden met hun
Belde gevoel voor ww
op zachten toon, maar
doen zooals u. U zult wel weten wat bet beste
is. Ik ik zal alles aan u overlaten.’’
„Werkelijk dominé. dat zal het beste zijn,"
zei de spin. „Wees er van verzekerd, dat ik heel
voorzichtig zal handelen. Ik zou even graag sis
u zelf willen, dat uw kapitaaltje verdubbeld werd
I
„Ais
mer,
liever
schen
bitter aan bet tooneeMée
GW. dat hU had b«ge-
Seymour
Lorrie;
zag
aan.
„Wat kunnen we doen
Os as* vaa ew.
fletser bgeeataa-
verstof: vóór bat
ricMag awat M|
iMi ervan «eer*
talgea of do
noeovro VBLM
rotwoord aal Isa^
noa werden!
i
Een koker ''AKKERTJES” van
IS stuiven bevat tegenwoordig
13 "AKKERTJES”. Voordooien,
gaat het bij ons,menschen,
om oase dankbaarheid
te toonen? Wat zou a zeggen van een stand
beeld in zijn volle lengte, of te paard, zwaaiend
met een bestektekening van de nieuwe school.
Lorrie! Je zei: Lorrie,
beste Jongen? Maar die ie nog een kind. Die
weet niets van liefde, daar droomt ae zeHs nog
niet over.”
Seymour
tusschen 1
woond.
,2e is een onschuldig, rein kind.”
.’.inderdaad, dominé.” set hl] zacht. JÊuse 3t
hoop, dat u haar niet te jong vindt om arijn
vrouw te worden en dat u mü uw toestemming
zaH geven cm haar bot hof te meteen.”
We kunnen mijnheer
genoeg wezen" en hij
gelaat veelbetekenend
dacht
Lorrie en
Door het ongeval waren ze eenige ronden achter geraakt,
maar onder het oonterdoovend gejuich van het publiek werd
met groote snelheid gereden en weldra hadden ae den achter
stand ingehaald. „Haal op, haal op, geeft hem van katoen.’’
werd geroepen, toen men zag, dat de rentiers trachtten hun
zfc weinig machines
es yier handarbeid is,
atCTi uitgesloten.
hooft er Mn extra. En
(J hooft zo dan altijd in huis
„Dank u; ik sla zachter dan u waarschjjn-
•tjk. O, u bedoelt het opspijkeren van den win
gerd graag. Als u het tenminste niet verve
lend vindt,’’ en haar stem werd fluweellg.
weet, dat het mjj een buitengewoon genoe-
•en zal zjjn, juffrouw Latimer," antwoordde hjj.
„Wacht maar tot u vijf minuten bezig bent,”
Lorrie vroolijk, „het moet gauw gebeuren
ook omdat de oude tuinman straks terugkomt
en die wil niet, dat iemand zich met zjjn werk
bemoeit.” 4
Jk zal zjjn toom trotseeren,” zei hjj. „Wat
een heerlijke morgen!”
„Vindt u niet? Juist een morgen om van
Wezier te zingen. Komt u om paps te spreken?
hem gaan halen.”
^„'■D°e dat alstublieft niet,” vroeg hjj. ,Jk kom
«een maar over de scheden spreken.”
”Dle schijnen heel wat van uw tjjd in beslag
“men,” zei Lorrie vriéndelijk. ,Jk vind het
b*l mooi van u. mijnheer Melford.”
„Heelemaal niet, juffrouw Latimer,” zei hjj.
beb nagenoeg niets te doen en ik ben mijn-
°*er Latimer maar al te dankbaar, dat hjj me
deel te nemen aan zjjn plannen om
In het (tap te bneogea.”
hoed
een i
met een gouden haan er op!”
De oude baas keek door het smoezelige raam
pje van de smidse naar het kerktorentje en
krabde zich dan verlegen achter het oor. Die
aarzeling duurde Valentin te lang.
„Vooruit baas, aannemen!" bemoeide hjj er
zich mee. „Ik zal dat ding wel maken, dat komt
best voor elkaar!"
Dag in. dag uit, van ’s morgens vroeg tot
's avonds laat werkte Valentin nu aan een
prachtig kruis met een fleren kukeleku er op,
een kolfje naar z’n hand. Eindelijk was hjj er
zoover mee gevorderd, dat het karwei, op het
vergulden na; klaar was.
Het was op een mooien Zaterdagavond in den
laten nazomer, toen hjj hiermede bezig was. De
zon lachte vriéndelijk door den kleinen tuin in
de smederij. Het aambeeld, de hamers en tan-
••••«••••••tsszsstssizszessssiseeseetMgegMMeeMg»
I
van het hart van den jongeman naar dat van
de schoone Eva. Met den dag werden zij zich
hun sluimerende gevoelens meer bewust, maar
hielden ze voor elkaar zorgvuldig verborgen.
Op zekeren dag kwam de pastoor In de smidse,
„Het torentje van de kapel heeft een nieuwen
gekregen, maar daar hoort toch eigenlijk
luim op. Je moet een torenkruis smeden
middel van driehoeksmeting; de hoogste komt
tot 150 tot 200 meter. „Nu moet u niet den
ken,” aldus de heer Kat, „dat vuurpijlen alleen
gemaakt worden voor vuurwerk. Er zjjn er die
ook een gansch andere bestemming hebben,
nJ. tegen hagelval, dwz. hagelwolken worden
er door uiteengeslagen (contre la grelle, zoo-
als de Franschen zeggen, die het middel veel bü
den wijnbouw toepassen). Deze pijlen gaan tot
een hoogte van 2000 meter. Voorts worden ze
ook wel aangemaakt voor nevelvorming, bij
mitrailleurbeschieting.
Het verwonderde ml),
te zien: ,,’t blijkt, dat alles'
slechts enkele hulpapparal
-w walentin, de Jonge kunstsmidsloeg allen goe-
den raad in den wind. Hij was immers nog
v nooit van zjjn vaderlijken baas weg geweest.
En Valentin was er hartgrondig van overtuigd,
dat hij het voorbeeld van zijn vader moest vol
gen: de wjjde wereld Intrekken om zjjn vak nog
beter te leeren. Maar sinds zijn vader er als gezel
op uit was getrokken Valentin kende het ver
haal al, toen hjj nog nauwelijks op de school
banken zat was er al heel wat veranderd, maar
dat was Valentin ontgaan. HD was eer» kind van
de groote stad en beschouwde de wereld daar
buiten als je reinste paradijs.
„Als je dan absoluut wilt,” gromde de baas,
„dan In 's hemelsnaam!"
Valentin wou absoluut. Hij moest, beweerde hjj.
Het zat hem in het bloed, hij kon niet anders.
De illusie van het vrije, franke buitenleven, waar
elke baas hem met open armen sou ontvangen,
veranderde al spoedig in een ontnuchtering, die
zich met den dag meer deed gevoelen. Meestal
werd de deur van de werkplaats voor hem dicht
gesmeten. En zoo hij al eens aan den slag kwam,
dan was bet maar voor enkele dagen.
Zoo slenterde hjj op een goeden dag een dorpje
binnen, -dat er eener uitzag als zoovele, welke
hij de laatste maanden al had doorgeloopen. Hij
had dan ook niet de minste hoop er werk te vin
den. een werkelijkheid, die hjj zich nog beter be
wust werd, toen hij het vroolljke gehamer qp een
aambeeld hoorde. De handen diep in de broek
zakken geborgen, slenterde Valentin naar de
smidse. Maar vonken schoten in zijn oogen, toen
hjj den knecht slaperig bij het vuur zag staan,
traag den blaasbalg trekkend en een stuk Ijzer
langzaam wendende in de gloeiende kolen.
„Waar is je baas?” schreeuwde hjj den Jongen
toe, die opschrok en Valentin meewarig-verbaasd
aangaapte. Maar zonder het antwoord af te
wachten, stapte Valentin de smidse” binnen,
rukte den jongen tang en trektouw uit de hand
en begon als een duivel te werken.
„Sufferd! Slaapkop! Is dat werken,” brulde
hjj den onthutsten jongen tegen, terwijl hij het
werkstuk nauwkeurig bekeek. „Kijk! Zoo doe
je dat, zie! Zoo....!” daverend klonken de
hamerslagen. „Zoo! En niet anders!” En voort
durend trok hjj den blaasbalg, dat de wind
bruisend door het vuur zoog en ’n roode vonken
regen wervelend in den schoorsteen schoot. Toen
legde hjj het wit-gloeiende User op het asun-
beeld en sloeg en beukte en boog, dat het zweet
hem weldra over het voorhoofd dreef. Hjj keek
ternauwernood op, toen door de halve achter
deur van de smidse een reus van een kerel met
een witten baard verbaasd over den drempel
kwam. En toen hjj altijd nog grimmig, doch met
overleg op het Ijzer hamerde, werd ook een jong
meisje door den vrooljjken klank naar de smidse
gelokt. Nu stonden ze daar alle drie, de baas,
de dochter en de leerling, verwonderd naar den
zwoegenden jongen kerel te kijken.
De oude trachtte het gehamer te overbrullen:
.Mi. wat doe JU hier?”
„Ik sla mjjn krachten aan gruzelementen
Te Boulogne sur Mer wordt binnenkort
groot nationaal Fransch congres gehouden,
wjjd aan de Maria-vereering.
Annex aan dit congres organiseert mep een
tentoonstelling, die de devotie tot O. L. Vrouw in
de beeldende kunst tot onderwerp heeft. In
hoofdzaak schilder- en beeldhouwkunst zal er
worden getoond. KunstnUverheid valt buiten het
kader van de expositie, die echter wel grafiek
zal omvatten. Verscheidene landen zullen een
eigen sectie op deze tentoonstelling hebben: de
Belgische zou zelfs zeer belangrijk worden.
In Nederland is eerst laat van de plannen
vernomen en toen was het niet goed mogelijk
meer om nog een omvangrijke en representatieve
collectie bjjeen te brengen. Men heeft er zich toe
beperkt in verband met den korten tijd van
voorbereiding de medewerking in te roepen van
het Museum van Nieuwe Religieuze Kunst te
Utrecht. De volijverige conservator, de heer Jan
Eloy Brom, was dadelijk bereid uit het bezit van
het museum een Nederlandsche inzending te
fonneeren. Naar het tentoonstellingsbestuur te
ningen,
gaan?”
„Ik aai eens bü een paar dorpsmensetoen gaan
kijken,” zei ze en ze wandelde weg.
„Wat is er voor nieuws?” vroeg de dominé,
terwijl hü naast Seymour kwam loopen met
zenuwachtige angstige bewegingen. .Ik stierf
bijna van ongeduld zoolang Lorrie hier was.
Wat is er voor nieuws vanmorgen?"
„Niets beter,” zei Seymour Melford. ,Jk heb
een telegram gehad van mijn zaakwaarnemer,
die me seinde, dat de aandeelen nog steeds
naar beneden gaan."
„Goeie hemel!” kreunde de dominé. „Wat
moet ik doen?”
„Wachten,” antwoordde de spin met een be
daard lachje. „Waarde heer, er is geen reden
tot ongerustheid; de aandeelen gaan op en neer
als eb en vloed."
„Maar die Rose Wheal doen niets dan steeds
naar beneden gaan,” zei de dominé. „Als ik ae
nu verkocht, dan zou ik verliezen
En weer kreunde hfj.
En thans het allernieuwste: de Arabische
palmboomsn, die een goudvuur van x 4
meter breedte geven, ’n Simpel ding, doch
gróót en wonderbaar in z’n uitwerking! In ’t
kort gezegd, aldus werkend: De grondstof gaat
in een mortier in den grond; daaruit ziet men
een boom groeien tot 60 m. hoogte, die boven
een palmboog te zien geeft. *t Is, alsof we in
het Verre Oosten met z’n magische sprookjes
verkeeren!
Ten slotte komen we terecht bü de ,jechter
en linkerhand” van het hoofd van dit op een
massa-productie ingesteld bedrijf, waar zonder
overdrijving voor meer dan een ton waarde
thans ligt opgestapeld (in één gebouwtje aan
„bommen” rond dertig mille!). Hier zetelt de
toovenaar of de goochelaar van dit werk. Hem,
de man, die belast is met het mengen der
stoffen, een bezigheid, welke de grootste nauw
keurigheid vereischt, jarenlang er al werk
zaam. ,En k hoop ’t nog jaren te doen, me
neer!” als hü mij bijzonderheden vertelt, (jle
misschien wel „fabrieksgeheim" kunnen sUn,
en dus onvermeld blijven
Rooken is in dit bedrijf, waar .Red Islands"
met een dito haan zoo nu en dan de werk
zaamheden even onderbreken, natuurlijk taboe!
Langs de expeditie verlaten we de terreinen
van dit interessante „bommen- en sterrenbe-
drUf”- De kisten met vuurwerk staan gereed
voor Curacao, Bonaire en Ned. Indié. Teeke-
ningen en uitvoerige beschrijvingen worden er
bij gevoegd, waardoor de ontvangers het in
elkaar kunnen zetten.
Bulten dit gevaarlijke terrein vertelt de heer
Kat mU nog, dat er ook voor de Zeevaart en
voor de haringvisscherU gewerkt wordt: vuur
pijlen voor de zeevaart, noodsignalen en hal-
medslights, die aan een boei bevestigd worden
en door het water aangaan en een half uur
blUven branden
Gedachten aan luchtverdediging en luchtbe
scherming komen naar boven: de thennletbom-
men met een temperatuur tot 3800 graden.
Smelt- en sproel-thermlet. Nog onlangs is er
voor een demonstratie te Amsterdam geleverd.
Niet te vergeten ook het sloopwerk van bouw-
Maar daar gebeurde een ongeluk. In den bocht, ging een
tandem onderste boven. De kabouters maakten een buiteling
en men vreesde een ongeluk. Een der dames op de eeretribune
kreeg het op de zenuwen. Gelukkig hadden de renners Mch
niet bezeerd en spoedig zaten ae weer op hun karretje.
even beukte de zware hamer het User, dan legde
Valentin het kunstig gesmede werkstuk voor
den baas neer.
„Neem me niet kwalUk, baas! Ik kon het niet
laten, ik moest weer eens werken! Werken, ver
staat u! Leve de smeedkunst!"
„Zoo mannetje, zoo. En daar stap JU mjjn
smidse binnen, zet mijn leerling aan den kant
en doet waar je zin in hebt?"
Nu eerst begreep Valentin dat hU iets gedaan
had, wat, op z’n zachtst uitgedrukt, zonder
ling was.
Uk wilde.... ik zag,” stotterde Valentin.
„Jouw wil is nog geen wet, vriendje,” hield de
oude vol. „Ik ben hier de baas en ik zal be
slissen, wie hier werkt. Als je blijven wil, heb
ik daar geen bezwaar tegen!”
Valentin voelde zich in zjjn nieuwe omgeving
al spoedig thuis. De baas, die den jongen aan
vankelijk alleen om zfjn vakkennis aangenomen
had, begon hem van dag tot dag meer te war-
deeren, al hulde hü zjjn genegenheid dan ook in
een mantel van barsche vriendelijkheid. Heel
teedere draden werden bovendien gespannen
Door
deur -
ouden pereboom achter het huis schitterde het
nieuwe zinken dak van de kleine kapel; klok-
ken-klanken dwarrelden op het dorpje neer.
Met het schootsvel voor stond Valentin in de
smidse; met korte streken legde hjj den nieuwen
haan zijn gouden ornaat aan. Zjjn vingers, neus,
wangen en ooren, alles was In het vuur van den
arbeid met het verguldsel bevlekt geraakt. Ijve
rig streek hü den haan de fonkelende kleur over
het lüf. En toch voelde Valentin zich bij zün
werk door een zoete onrust gekweld. Naast hem
stond Immers de blonde Eva, Hef en ongedwon
gen en wees met haar sierlüke vingertjes nu
eens hier en dan weer daar en zei telkens, op
Valentin s werk vooruitloopend: „Daar moet je
nog zün, Valentin! En daar nog! En hier nog!”
Haar wang raakte büna die van Valentin. De
jongen werd er beduusd van; hü durfde nau
welijks opzien. Maar toen opeens, te plotseling
om het zich zelf voldoende te reallseeren, had
hü zün mond. den mond, die ook wat van
het goud van den nieuwen windprofeet had
meegekregen op Eva’s Uppen gedrukt voor een
schuwen, teederen kus! Eva kleurde tot diep in
haar hals, maar nog voor zü iets kon zeggen,
klonk een vroolüke basstem:
„Bravo! Bravo! Het kerkhaantje in het mid
den.... Ik zou zoo zeggen, het kan niet beter!”
Met een fün lachje wees hü op Eva’s kin:
,JCÜk, kük, onze kleine Eva heeft een gouden
engelenmondje! Hoe is t mogelük!”.... Nee
schreeuwde Valenünoverzün schouderbeen.Nog maar, vriend Valentin,.... JU ook al! Wat *n
w—j- - weelde hier, wat ‘n rükdem!”
De oude baas, wien het pastorale bezoek altüd
een welkome gelegenheid voor een praatje was,
was ondertusschen ook naderbü gekomen en
had al gauw begrepen, wat er gaande was.
„Zoo. mijnheer pastoor!" bitste hü. ,.’t Is wat
moois met die Jongelui. Zitten elkaar te kussen
boven den haan van den kerktoren, ’t Ljjkt wel
kerkschennls I Hoeveel penitentie staat er op?”
„Wat kreeg JU van den pastoor, toen je hem
je Hefde voor een vrouw Het blüken?" pareerde
de pastoor.
,De rekening van de huwelüksmU was Heftt
honderd gulden,” kaatste de smid terug.
„Wil je wel gelooven, dat ik me al (Jikwüls
heb afgevraagd, van wien Jü toch de kunst van
het rekeningen schrijven had afgekeken? Maar
nu weet ik, waar het hem in zit,” troefde de
pastoor. „Intusschen, als Eva en Valentin trou
wen, krügen ze van mü ’n gouden haantje van
zuiver goud!”
Binnen drie maanden was de pastoor zün be
lofte nagekomen.
Toen een tijd geleden Philips
Weer een lamp gevonden had,
Die een heel bijzonder licht gaf,
Heel goedkoop, heel zacht, heel mat,
Toen de natriumverlichting
Onzer wegen in den nacht
Veiligheid, comfort en daj zelfs
Voor een heel laag prijsje bracht,
Toen was men eerst in zijn nopjes:
Natrium dat was pas fijn!
Alle wegen moesten plots’ling
Door da^ttüht beschenen zijn.
Maar. 7
Wat men eerst te :oemen placht
Wordt steeds critischer bekeken
En dan volgt de eerste klacht.
Zoo ook hier: het licht is prima,
Maar ’t is akelig dat nu blijkt
Dat met natriumverlichting
Men zoo erg op lijken lijkt
Philips ging weer aan den arbeid,
Philips weet op alles raad:
’t Zelfde licht, maar zonder lijkkleur
Was het spoedig resultaat.
Nu kan*men verlichting krijgen,
Die u laat in volle fleur,
Die u in het olif bezit laat
Van uw echt-gezonde kleur....
Lorrie
mantel
drieën weg
Den vorigen dag zou zü er niet over hebben
gedacht om Seymour Melford aan te bieden met
hem te gaan wandelen, zelfs al ging haar vader
mee. Maar gisteren is gisteren en vandaag is
vandaag en in Lorrie s hart brandde het vuur
van jalouzie en ellende. Ze ging dus naast
Seymour loopen. in plaats van zoo ver mogelük
van hem vandaan en ze antwoordde op alles wat
hü zei met een vriéndelijk woord en een glim
lachje, dat het bloed,door zün aderen Joeg.
Toen ze de plek bereikten, waar de scholen
zouden verrüzen, kwam hü met zün verbete
ringen voor den dag, verbeteringen, die hü
onder het praten moest uitdenken. Zü sprak
hem niet tegen, zooals ze den vorigen dag ^ou
hebben gedaan, maar was alles volkomen met
hem eens.
,De wereld heeft een groot architect aan u
verloren, münheer Seymour” zei ze. „Vindt u
münheer Seymour niet erg knap, paps? U en ik
zouden hier nooit aan hebben gedacht, niet-
waar?”
,Hé? Neen, neen. Hü is werkelijk heel knap,”
dominé, die afwezig in de verte bleef
Buitengewoon.
‘niet dankbaar
het gUmlachende
wel begrijpen waarom!”
„Wat bedoelt u?” vroeg de dominé rteu—
gierig. Ik begrüp u niet. Wat bedoelt u? Ik
ik geloof dat ik niet meer zoo helder kan den
ken als vroeger.
,Het is heel gemakkelük te begrigjen,” zei
Seymour Melford. terwül hü het zorgt iftke ge
laat met hartelüke hoogachting aanzag. Jk
dacht, dat u dat wel begrepen zoudt hebbent”
„Begrepen? Wat?”
„Dat ik een diepe
dochter Dolores.” zei hü
met veel gevoel.
„Goede hemel! Voor
werken, opruimen van hooge schoorsteenen
door middel van trothyl (dus springstoffen).
Vandaar, dat ook vele studenten dit bedrüf
komen bezichtigen, en dat de eigenaar zélf
lezingen voor hen houdt, eenigen tüd geleden
nog op de Ned. Handelshoogeschool te Rotter-
dam.
„Men moet met z’n tüd meegaan, zoo besloot
de heer Kat, vandaar dat ik u nu uitnoodlg,
om het allernieuwste even mee te bezichtigen.”
Toen kwam het eerste vuurwerk te Scheve-
nlngen in dit seizoen op het witte doek: alsof
men het zonder knal- en bom-effecten
meemaakte. Ook hier laat de techniek zien,
met welke rassche schreden zü voortschrijd tl De
arbeiders van dit bedrüf (waar een ongekend
prachtige samenwerking tusschen leiders en
werknemers valt waar te nemen!), menschen
met Ideeën, allen artlsten op hun beurt, Stoa?
den daarbü zélf „paf”....
De menschheid wil bü grootere feesten nu
eenmaal vuurwerk zien. Dat is niets büzonders:
reeds in het jaar 1700 vertoonde zekere v. d.
Brugge in Haarlem een voor dien tüd schitte
rend vuurwerk, waarover de toeschouwers een
en al verrukking waren. Op dit gebied zün wü
nog niets veranderd bü onze voorouders! En
als wü over eenige weken küken naar de pro
ducten van een Leidsche fabriek, die over de
geheele wereld levert, wie weet, of wü dan
onze over-, over-, over-grootouders in enthou
siasme niet zullen overtreffen!
Te midden van ontploffende bommen, ster
ren, gouden muizen, Arabische palmboomen,
enz., enz.
geen de Hembrug wel verzendt!! De groote
bommen hebben in de lucht een spreiding van
300 meter mlddellün; er zün er bü met 20 uit
barstingen. Verder heel kleine bommetjes,
slechts 6 c.m. lang, die weer in de grootere
bommen gaan.
Dan ’n „vakterm": hier ziet u „gouden
muizen”, een compositie van krult, aluminium
en magnesium of wel magnesium alleen. Weer
een ander gebouwtje, waarin we binnengaan;
er heerscht een behaaglüke temperatuur, zeven
tig graden; aan den wand hangt een haar-
hygrometer, want vocht7 is in dit bedrüf uit
den booze! Elk gebouwtje is hier centraal ver
warmd. Er moet „op temperatuur" gewerkt
worden, want voor bepaalde sterren mag Jn
het drooghuls de temperatuur niet hooger dan
70 graden zün.
Een zeer belangrük onderdeel dezer fabricage
vormt de lont, om het vuurwerk aan te ste
ken. Persdag wordt hier ongeveer tienduizend
meter gemaakt, en dit geschiedt in drie kwar
tier tüds. Op dit gebied is dit
eenig in Europa!
Duizenden en nog eens duizenden lonthulzen
liggen klaar. In de stad zélf is een bü dit be
drüf behoorende groote cartonnagefabriek,
waar deze hulzen gemaakt worden, want
zoo vertelt men mü de kwaliteit van het
papier is van het aUergrootste belang. *t Is een
eerste eisch!
Dan loojien we nog langs de Japansche bom
men (made in Japan). Men heeft er momen
teel veel en veel te wéinig; de Japansch-Chl-
neesche oorlog laat zich ook hier gevoelen,
doch zeer waarschünlük komt er de volgende
maand een groote boot met vele .Japansche
bommen" aan, en dan is men „gered”, Ver
volgens een kleiner paviljoen, waarop de aan
kondiging „Bengaalsch vuur": grootere en
kleinere potten, waarop ook weer de kleur staat
aangegeven.
koopen,” zei Seymour Metford.
duizend pond verliezen.”
.Heter d*t verliezen dan aMes wat ik be
zit."
„U snit niet aUes verlieeen en ook geen ge
deelte van uw geld,” verzekerde Seymour Mel
ford. „Waarde heer, werkelük, ik denk er over
om er bü te koopen, inplaats van te verkoopen;
de aandeelen gaan vast en zeker weer de hoogte
In, hooger dan ze ooit zijn geweest. Ja, ik zal
koopen."
„Het bet seta*nt verbazend riskant, weese-
Hjkl” s
„Als ik er niet zoo zeker van was, dat ze
de hoogte in zouden gaan, tenminste zoo zeker
als een mensch maar van iets op deze wereld
kan zün, gelooft u dan niet, dat ik ze zou ver
koopen?’’
,4a, Ja, juist, natuurlük. Heel Juist,” zei de
dominé. „U loopt hetzelfde risico als ik en
toch niet hetzelfde, want het geld dat ik er in
heb gestoken is alles wat ik bezit, daarvan zün
mijn kinderen afhankelük en voor n is het
slechts een bagatel"
Seymour Melford
lachje.
„Een bagatel,” protesteerde hü- -Ik verzeker
u, dominé, dat we zelfs aan de effectenbeurs
vüftigduizend pond niet als een bagatel be
schouwen. Maar u behoeft mü niet te gelooven.
Als u er ongerust over bent, verkoop ae dan in
's hemelsnaam.”
Jta tweedujsend pcod verMeaen?" aai de
dominé, terwül zün gezicht afveegde. „Neen,
nestel k ai mad ogwoiaea. Mt ixweies
Een mooi beeld voor het grasperk in het dorp,
münheer Seymour.”
Hü lachte zacht Er was een wanne bios op
zün gewoonlük zoo bleek gezicht en zün zwarte
oogen schitterden.
ik iets heb gedaan, juffrouw LaU-
dat de moeite waard is, dan zou ik
een plaatsje in het hart van de men
innemen, dan op een marktplein in
marmer vereeuwigd te worden. Maar we zullen
u doodvervelen met onze plannen en bereke-
juffrouw Latimer; zullen we terug-
Reeds is enkele malen over „bommen", een
belangrük onderdeel van een vuurwerk, gespro
ken. Men heeft er alle mogelüke soorten in.
De kleine worden met pekdraad ömwonden,
een werkje, dat zeer nauwkeurig en symme
trisch moet gebeuren. Om zoo'n kleine bom
zit ongeveer drie meter pektouw gebonden.
„Als-ie barst, dan moet het kleureneffect zoo
groot mogelük zün”, aldus de heer Kat. De in
houd van zoo'n bom is zeer verschillend: men
heeft onderscheidene composities, diverse che
micaliën worden gebruikt. Rood wordt b.v. te
weeggebracht door chloorkaU, groen: chloorzure
bariet en schellak.
Alle bommen zün in papier verpakt, waarop
de kleuren zün aangegeven. Zooals reeds ge
zegd: duizenden liggen gereed! Zü worden in
kisten verzonden, alléén als vrachtgoed van
20 kilo. Ook hier blükt de wetgeving in Neder
land nog min of meer achterlük te zün
Men denke in dit verband b.v. even aan het-
et opschrift boven dit artikel vestigt
onwillekeurig den indruk, dat men een
verhaal van een oorlogsindustrie te lezen
waar: men
waar
waar
Boulogne sur Mer is dezer dagen afgezonden:
Jos. ten Horn, Piëta, olieverf op paneel; Wim
Nüs, Madonna in een landschap, teekening;
Adriaan van der Plas, Madonna, teekening)
Cuno van den Steene, H. Familie, teekening;
Joanna Brom, Maria-Mlddelares. emailschllde-
rlng.
Verder nog grafisch werk van Jan Everts,
Frëre Francois Mes O.8JB., Lode Sengers, Char
les Eyck, Lodewük Schelfhout, René Smeets,
Genla Lücker en Mies van Oppenraay.
Alles is uit de verzameling van het Museum
van Nieuwe Religieuze Kunst. Meer mariale
kunst van Nederlanders is er in het museum
niet aanwezig.
,JSn komt u daarover vanmorgen spreken?"
vroeg ze vriendelük.
,4a,” loog hü met een onschuldig gezicht.
„Het is een belangrüke zaak, die heel wat be
sprekingen vereischt.”
„Dat geloof ik ook,” gaf zü glimlachend toe,
„want papa
anders over.”
Juist kwam de dominé naar buiten en toen
hü Seymour
ongerust:
„Goeden morgen Seymour. Is er nieuws?"
Melford keek waarschuwend naar
de dominé kreeg een kleur en zweeg
.plotseling.
„Neen, er is geen nieuvgs. Ik kwam vragen
of u even mee naar het bouwterrein gaat.> Ik
heb een verbetering bedacht.”
,4a, ja, zeker," zei de dominé, ,Jk zal mün
hoed halen,” en hü ging naar binnen om büna
onmiddellük weer terug te komen, zenuwachtig
en gejaagd. Hü was den laatsten tüd wel veran
derd, zün vroegere, weloverwogen bescheiden
beleefdheid was geheel verdwenen.
^k denk, dat u aan vader wel genoeg zult
hebben, anders zou ik voorstellen om mee te
gaan," zei Lorrie zorgeloos.
Seymour Melford wendde zich verheugd glim
lachend om.
„Wilt a meegaan? Doet a het. Juffrouw
Dolores, het is zóó*n mooie ochtend en ik zou
u graag uitleggen, wat we van plan zün te
doen.”
„Ja, ga mee, liefje,” zei de dominé, maar hü
zei het niet bniteDgesqoon hartelük.
gen alles lag in
den vlammenden
schün. De heeie
smidse was in
een gouden vuur-
kamer veranderd,
de halve
en den
komt in een vreedzaam-werkend bedrüf,
iedereen allerminst „oorlogszuchtig” is,
elke gedachte aan oorlogswinst verre tg zoeken
is, waar men alleen maar werkt om de mensch
heid oogenbllkken van genoegen en prettige
verstrooiing te bezorgen!
Er heerscht n.l. op het oogenblik in de enkele
vuurwerkfabrieken, die er in ons land zün. een
groote drukte in verband met het as. Regee-
ringsjubileum van H. M. de Koningin. Dit was
voor ons aanleiding eens poolshoogte te gaan
nemen bü de Kon. Nederlandsche Kunstvuur-
werkfabrieken A. J. Kat v/h Joh. Laef te Lei
den, een plaats, waar groote en kleine bommen
opgestapeld worden, om straks door hun knal
effecten de kükers in extase te brengen. Ge
zien het feit, dat men zich overal in den lande
opmaakt om het regeerlngsjubileum van H. M.
de Koningin op een zoo waardig-mogelüke
wijze te vieren, de onverantwoordelüke hetze
van de aanhangers van Moskou ten spüt, kan
gereedelük aangenomen worden, dat „vuurwerk”
bü deze feesten een groote rol zal spelen.
Of het inderdéAd druk Is? antwoordde de
heer Kat mü op mn eerste vraag, „of dat
door de jubileumfeesten komt? Zeker, in ge
wonen tüd heb ik 40 50 man in vasten dienst,
op 1 oogenblik 70 tot 80 en binnenkort zullen
•t er nog meer moeten worden, 't Is zelfs héél
druk, we beleven, om zoo te zeggen, ’n tijd van
hoogconjunctuur in de vuurwerkfabricage
Waar het hier een fabriek betreft, meer dan
een eeuw oud (zü werd opgericht in 1826) was
het dus mogelük een vergelüklng te maken met
1898, toen de Inhuldiging plaats vond. Ik in
formeerde daar dus naar, en het antwoord,
dat ik kreeg, was wel zéér merkwaardig. „Op
1 oogenblik minder dan in 1898; dat komt, om
dat er nu veel minder geld onder de menschen
is. Toen werden er vuurwerken van dertigdui
zend gulden genomen, en nu beloopen de groot
ste een paar duizend gulden. En bovendien,
nu moet er veel meer voor geleverd worden dan
toen! Maar daar staat weer tegenover, dat er
thans in meer plaatsen dan In ÏS vuurwerk is.
We hebben t zoo goedkoop mogelük gemaakt
bet kleinste plaatsje in Nederland kan nu
voor een betrekkelük klein bedrag al een mooi
vuurwerk hebben!”
Maar u zult het toch elk jaar omstreeks
dezen tüd wel drukker hebben, zco tegen 31
Augustus? Zeker, zoo luidde het antwoord.
En dan komt daarbü nog 'n andere factor. Dan
zijn er zoo ongeveer 3 k 400 vail onze menschen
in heel Nederland, want bü elk vuurwerk moe
ten onze monteurs aanwezig zün. Die kennen
het „knallen van de zweep”. Zü weten, hoe
alles behandeld moet worden: het opzetten der
geraamten, het aansteken en wat er meer bü
komt küken.
Al pratende zün we op een plaats van dit
büna een hectare omvattend bedrüf, 200 meter
buiten de bebouwde kom gelegen (voor
schrift!), gekomen, waar zulk een geraamte los
op den grond uitgespreid ligt: contour van de
Koningin. Voor elke figuur, vuurwerk, wordt een
kleine schets gemaakt en alles wordt in Leiden
uitgewerkt. Hoe meer ik kennis nam van het
geen daar verricht wordt, hoe meer zich bü
mü de Indruk vestigde, dat dit geen menschen
zün, die automatisch of machinaal dien arbeid
verrichten. Zü zün in zeker opzicht artist,
kunstenaar die plannen uitdenken, die zich
■n voorstelling trachten te vormen, op welke
wijze het fraaiste effect verkregen kan worden,
boe den menschen het mooiste vuurwerk te
kunnen geven, „"t Is heusch niet overdreven”,
aldus de heer Kat, .als ik u zeg, dat we daar
dag en nacht over aan ’t denken zün. Niet
altüd t zelfde, maar afwisseling. Dat wil het
publiek nu eenmaal, en daarmee hebben we
rekening te houden!”
wier ziet u nu, hoe *t vuurwerk voor de
week van 16—23 Juli in Schevenlngen in orde
gemaakt wordt. AUerlel fantastische, fraaie en
van rüpelük-overdachte en bestudeerde plan
nen getuigend.”
Hoe krügt u die groote stukken ter plaatse?
Geschiedt dat vervoer per trein?
Mün geleider glimlacht: vuurwerk mag in
Nederland niet per vrachtauto vervoerd wor
den, overal elders In Europa wél. Buitenlanders
zün steeds meer in de hoogste mate verbaasd,
als ze b.v. hoor en. hoe wü b.v. alles naar Sche-
veningen met paardenkracht moeten vervoe
ren, een rit van drie A vier uur! Een vuurwerk
voor Groningen moeten we hier uit elkaar ne
men, om het daar weer in elkaar te zetten!
Vandaar, dat groote tapissières hier dikwüls
dtenst. doen.
We passeeren onderscheidene loodsen, waar-
in honderden figuren zün geborgen; magazü-
nsn, waarin duizenden „fonteinen” gereed lig
gen; bouten vakken in getimmerde stellages,
waarin aUerlel soorten bommen, met 3,4,5 ont
ploffingen. Maar ook grootere bommen met 13,
14 en 15 ontploffingen (de laatste weegt 20
Kilo), ja zelfs met 20 knallen. Plaatsen, waar
lochtslangen, oranjezonnen, cobra’s, kanon
slagen, tourbillons, vuurpülen en gekleurde
sterren klaar liggen voor het gebruik. De
hoogte dezer vuurpülen wordt bepaald door
