missen
Vollenhove zal het open water
noode
Zoekt gij betrouwbaar.
Personeel?
ZEESTAD IN HART EN
NIEREN
kW
Plaats dan een Omroeper”
gezinnen
Ml
ti
vb
Ah
jffl
WOENSDAG 3 AUGUSTUS 1938
Wilsum
en
V
goed
(Van onsen specialen verslaggever)
en
c
in
ra
4
De Voorst bij Vollenhove in tijn romantische dagen. Hoog rees de rossig-gele leemwand op uit het smalle strand, dat hem bij
l
t
I
1
i
i
i
i
ten in Oenemulden, Grafhorst,
Blokzijl.
visschersvloot, vaar honderden handen werk
vonden, naar bulten en in zijn ruime haven
was altoos bedrijvigheid en vertier.
i
sti
to
1<
V
t
b
d
r
o
d
d
k
h
h
a
o
0|
d
di
Is
zt
m
Et
er
cl
d<
u
fa
re
la
i
t
n
l
c
e
t
i
b
a
v
I
i
i
1
i
I
1
1
I
I
I
I
i
i
I
l
Ie
niet bg
afwisae-
„HET OUDE LAND IN DEN
GREEP VAN HET NIEUWE"
(VI)
Als een vooruitgeschoven bolwerk, voorwaarts
springend uit het lage, in eeuwen van strijd
met het water teruggewekenkustland rondom,
ligt VoUenhove op zijn diluviale grondvesten,
een uitlooper van de hoogte van Steenwhker-
woid. Het stadje duikt weg in hooggaand ge-
Het was een hard en rauw bestaan; zwfj-
gende, naar binnen gegroeide naturen
kweekte dit moeizaam bedrijf. Het blezen
volk, ploeterenden water en drab, gewend
aan de eeuwig doorruischte stilte, de stem
van den wind en de steiA van de zee, had
nochtans dit werk-ln-eenzaamheid lief. Het
is een ras, dat sterven moet, zoo goed als
heel die oude nijverheid der huLsmatters In
het Overyselsche kustland Nog slechts en
kele ouden van dagen vlechten aan hun
mattenraam; de moderne industrie heeft
dit werk overgenomen.
Kraggenburg aan het etnd van het Zwolsche Diep. De afgelegen norsche water -
burcht, waar de eenzame Uchtwachters b ij storm en ontij benauwd werden door de
barre eenzaamheid, zal eenmaal midden in den drooggelegden Noord-Oosterpold^-
komen te liggen,
Osondorp werd tweede achter den Amerikaan Walker in de 100 yards bij de internationale athletiek-
wedstrijden in White City Stadion te Londen
Slechts een smalle strook water zal ie de
toekomst Kampereltand en Ramspol van het
nieuwe land scheiden. Met langer rijst en daalt
een zilte zee, traag verloopend in het moeras,
borrelend tusschen de rietpollen en bevorderend
door de wisseling van het tU een wellgen was
dom der zilvergrijze biezenvelden. Jaar na jaar
groeide hier het land. Vertier en verder drong
het riet zee in, kunstmatig aangeplant. En in
den oogsttijd van den rusch, schoven de
platboomde blezenbakken door killen en kre
ken, hoog beladen met versch gemaaid riet,
de kleedérdracht van het eiland, de schepen
in de haven zijn voor het grootste deel van
Schokkermodel. Waar zullen die mooie kloeke
schuiten blijven? Hoe zal heel dit bedrijf, waar
tot voor kort -nog drie vijfden der bevolking
rechtstreeks van leefde en dat althans in de
zomermaanden nog altijd velen honderden brood
geeft, nu in korten tijd worden geliquideerd?
En hoe moet men zich deze zeestad in hart en
nieren eigenlijk voorstellen, niet langer be
speeld door het wijde water, maar binnen da
dijken aan een kanaal?
Alleen het nageslacht, dat niet beter weet,
zal aan den nieuwen toestand wennen.
Het mooist is Vollenhove dan ook aan. den
buitenkant. Nergens wellicht is bet havenfront
zoo interessant als hier. De diep verzonken
binnenhaven, de oude slotgracht der middel-
eeuwsebe sterkte van Utrechts bisschoppen,
die eindigt in een knus schaduwrijk werfje,
de sombere vtfftlénde-eeuwzctie Bovenkerk,
werlker zware, hecht geplante muren, pal aan
zee, zoo lang het ongebroken geweld van den
storm hebben weerstaan, het oude stadhuis
met zijn zuilen, de zware norsche klokkentoren,
dat alles schept een sfeer, die .uitzonderlijk
mag heeten. En de nog altijd groote vloot van
Schokkerschuiten, die zoowel de diepe bochtige
watersleuf als het breede moderne havenbassin
bevolkt, vormt er het levend element, brengend
dag aan dag bedrijf aan de kade, den afslag,
op de werf en in de smokende rookerljen.
Daar aan den Vollenhover buitenkant is het
heet toegegaan in lang teruggeweken dagen.
Hier hadden de Bisschoppen van Utrecht hun
meest vooruitgeschoven post in den strijd met
de Friezen en meerdere malen is deze vesting
bedreigd en belaagd geworden. Het zwaarst werd
zij belegerd door de Stellingwerver Friezen in
1311, maar de bezetting wist zich te handhaven
In 1354 verleende de bekende blsschop Jan van
Arkel, die zeer veel voor dit deel van Overijsel
heeft gedaan als de uitvinder van het mat-
tersraam eert Oenemulden hem nog in zijn
wapen aan „de ghoede hide, die woenhaftig
zijn voer onsen huse tot Voilenho”, het stads
recht.
Onder Karel V werd Vollenhove de residen
tie der stadhouders van de Noordelijke gewes
ten. De eerste van hen was Schenk van Touten-
burg. die aan de landzijde van Vollenhove een
kasteel bewoonde, waarvan thans nog de -azar
venuit gluurt. Zij heeft allure, de oude stad
der Havezaten, het ernstig gebaar van een
veste, welker bewogen historie ver in het ver
leden terug reikt, maar ook dat eigenaardige
vrij en franke, aan oude havenplaatsen eigen,
die leefden van den adem der wereldzee, spoe
lend tot langs hun kade en loswal, een adem,
die jong en krachtig hield wat anders wellicht
in vergetelheid was verstard.
'Hoe ongunstig wellicht de levenskansen
van een stadje als Vollenhove ooit zijn ge-
weest, het lag aan de open zee, het had
een haven en hét had schepen en zoo kon
het niet vergaan; Twee maal per etmaal
joeg de wereldzee friach levensbloed in zijn
aderen en de wierlgzilte geuren, die stra
ten en huizen doortrokken, duldden geen
mufheid en geen bederf. Vollenhove leefde
van de zee, het zond zijn groote
Een der merkwaardigste en mooiste ha
vens van Nederland is stellig die van
X VpUenhova
Wordt Urk vastewal, verdwijnt
Schokland, even ingrijpend zjjn de
wijzigingen, welke zich met den voort
gang van het inpolderingswerk vol
trekken langs de kust van Overijsel.
En juist die Overijselsche wal, welke
voor het grootste deel binnen den
polder valt, was wel het mooiste en
merkwaardigste kustgebied van heel
romantisch gelegen ruïne is te zien binnen de
palen der havezate Oldruitenborgh. De opvol
ger van Schenk was Aremberg, die in 15458 te
Heillgerlee sneuvelde en aan wiens zorgen, voor
*n betere afwatering in dezen omtrek, o.tn. nog
de Arembergergracht herinnert.
lil later jaren waren bet. de havezaten, die
Vollenhove zijn luister gaven. Maar de aanzien
lijke families die er huisden zijn bijna alle
verdwenen. De havezaten Benthuis, de Haere,
Westerholt, Nijerwal Rhemershuizen, Rollecate,
Lindenhorst, Hogendorp, Bonkerhave en Twee-
n (jen hulzen zijn historie geworden; nog bestaat
De finale voor het Nederlsndsch stayeritampioenschap 1938, is Dinsdagavond in het Olympisch stadion te
Amsterdam verreden. Achter elkander de rennprs: H. J. Allcema, Cor Wals, J. J. Snoek en M. v. d. Wulp
aan den start Cor Wals werd kampioen
eeuwig ruiachende biezenwereld der
IJseldelta, de diluviale Vorst die als
een troteche kaap in zee vooruit -
sprong, de atmosfeer van Genemuh
den. van Vollenhove en BlokzijL de». waar XX
norsche waterburcht Kraggenburg, d
barre wijdheid, ruimte
Kuinre buitendijks, wat een
ling in zoo klein bestek I
bet huls Plettenburg.
De Voorst zal na de Inpoldering baar karak
ter als kaap in de Zuiderzee geheel hebben
verloren. Wel komt het kanaal van Blokzijl
naar het IJselmeer dicht aan de kust voorbij,
doch moeilijk zal men zich dan nog kunnen
voorstellen, boe eenmaal van hier de blik on
belemmerd het wijde water rondom kon af
speuren. Haar romantiek is de Voorst intusschen
al langen tijd kwijt. Bens toch rees er de leem-
rand steil uit het water omhoog, stond er die
kaap als een echte rots hoog en weerbarstig
in de branding der Zuiderzee. Maar het typisch
Nederlandsch Instituut, dat Rijkswaterstaat
heet, leeft met alle romantiek op voet van
oorlog. De oude Voorst, zoo goed als in Gaas-
terland het Roode Klif, werd eens duchtig
onderhanden genomen en sedert glooit de oude
kaap heel kalm en ordentelijk met *n grasmat
en beschoeiing van basalt in het water af waar
bovendien een paar stugge golfbrekers het
laatste greintje fantasie voorkomen. Hoe het
vroeger geweest is kan men nog zien bij het
Oude Mlrdumer Klif aan den Frieechen Zuid-
wal, dat nog juist op tijd als natuurmonument
uit den greep van Waterstaat werd gered.
Maar ondanks dat is hot nog altijd de
moeite waard, om op een moeien somer-
nemen, en
avond of eigenlijk bij elke weersgesteld
heid van de kruin van de Voorst uit te
zien over dien hoek van de oude Zuiderzee
met zijn vertrouwde attributen, welke thans
in luttel tjjds historie zal zijn. Om te kijken
naar de in- en uitvarende Vollenhover vis
schers, die dicht langs de Voorst hün koers
het silhouet te volgen van
Schokland: van Emmeloord over het boo-
menkluftje van Ens naar den Zuidelijken
vuurtoren. Ook Kraggenburg is hier niet
ver vandaan, eenzaam en norsch op zjjn
post aan den mond van het Zwolsche diep
en bij helder zicht kan men zelfs Urk aan
den horizon achter Schokland herkennen.
Dit alles, land en water, heeft bijna zijn
tijd gehad. Staande op de Voorst kan men
het nog eens rustig overzien en er dan voor
altijd afscheid van nemen.
Ook Vollenhove zelf moet men eens goed
aankijken. Het is nog vol van de sfeer, van de
tastbare herinnering der oude Zuiderzee. Br
wonen nog enkele Schokker afstammelingen in
Hat militair vliegtuig F.K. 51 No. 22,
op weg van Ypenbur^ naar Soetter-
berg, stortte Dinsdag even na den start
neer. Van de beide inzittenden werd
de bestuurder gedood en de waarnemer
ernstig gewond
H. M. de Koningin is Dinsdag van Haar vacantieverblijf in Zwitserland te Den
Haag teruggekeerd. De aankomst van de vorstin aan het station, vanwaar Zij
zich naar den Ruygenhoek begaf
FOTO RFPORTAG E
♦xU®
-..J
