I
IJ
missen
A
Vollenhove zal het open water
noode
r
I
I
I
E
local
volk
groo
best
de
rege
op d
den
2
kom
beef
hard
auid
ooge
op i
de i
o aar
later
zette
mog<
gen,
een
chris
deze
aann
treffi
rendl
laat
FOTOREPORTAGE
ar
H
333
Zoekt gij betrouw
Personéel?
I
Plaats dan een „Omroeper”
voor 80.000 gezinnen
ZEESTAD IN HART EN
NIEREN
F3
Hf lij
iT^
fay
L*
In het land van de
ruischende stilte
V
LEI
".a
Da verdwijnende kast van Overytel
ie rjjk aan afwisseling
„HET OUDE LAND IN DEN
GREEP VAN HET NIEUWE"
(VI)
- &r‘'Xs
it
i
k
r°
6er
pro
hei
het
bet
ook
ops
een
hed
ant
hee
de i
vr*i
tior
dat
de
als
prei
dan
de
reet
kan<
van
best
geni
ben
-
3 AUGUSTUS 1938
H. M. de Koningin is Dinsdag van- Haar vacantleverblijf in Zwitserland te Den
Haag teruggekeerd. De aankomst -van de vorstin aan het station, vanwaar Zij
zich naar den Ruygenhoek begaf
X 2
V
s
4
i
Grafhorst,
Wilsum
nemen, en
menkluftje
een
Ook
goed
(Van onzen «pedalen verslaggever)
en
verloren.
j
belemmerd
4-
t
.j
t*
Maar ondanks dat is het nog altijd de
moeite waard, om op een mooien zomer-
vlsschersvloot, waar honderden handen werk
vonden, naar bulten en in zijn ruime haven
was altoos bedrijvigheid en vertier.
ten in Genemulden,
Blokzijl.
Osendarp ward tweede achter den Amerikaan Walker in de 100 yard* bij de internationale atletiek
wedstrijden in White City Stadion te Londen
’W’
g en weerbarstig
Maar het typisch
Rijkswaterstaat
op voet van
J. I
'112
»u t
t'
werl
ver
van
gen.
gene
Jfc
fina
niet
Jor
volu
soor
heet
nadi
loosl
op t
econ
gen
moe
toek
sche
voor
Wij
ingan
sen
eierpi
a. 1
k. 1
Voc
bedra
noege
•ierer
»en c
J* 11
c.
derer
d.
stand
«•■Ui
1
•ewici
l
h.
-wBi ugvM
De Voorst by Vollenhove in zijn romantische dagen. Hoog rees de rossig-gele leemwand op uit het smalle strand, dat hem by
laag water scheidde van de aanro tiende golven der oude Zuiderzee
den der merkwaardigste en mooiste ha*
vens van Nederland is stellig die va»
Vollenhove
v.
*-***ƒ*'
Het was een hard en ratrw bestaan; zwij
gende, naar binnen gegroeide naturen
kweekte dit moeizaam bedrijf. Het biezen-"
volk, ploeterend in water en drab, gewend
aan de eeuwig doorrulschte stilte, de stem
van den wind en de stem van de zee, aad
nochtans dit werk-in-eenzaamheld lief. Het
is een ras', dat sterven moet, zoo goed als
heel die oude nijverheid der buismatters in
het Overijselsche kustland Nog slechts en
kele ouden van dagen vlechten aan nun
mattenraam; de moderne industrie heeft
dit werk overgenomen.
o
Vollenhove zelf moet men eens goed
aankijken. Het is nog vol van de sfeer, van de
tastbare herinnering der oude Zuiderzee. Er
wonen nog enkele Schokker afstammelingen in
de kleederdracht van het eiland, de schepen
in de haven zjjn voor het grootste deel van
Schokkermodel. Waar zullen die mooie kloeke
schuiten blijven? Hoe zal heel dit bedrijf, waar
tot voor kort nog drie vijfden der bevolking
rechtstreeks van leefde en dat althans in de
zomermaanden nog altijd velen honderden brood
geeft, nu in korten tijd worden geliquideerd?
En hoe moet men zich deze zeestad in hart en
nieren eigenlijk voorstellen, niet langer be
speeld door het wijde water, maar binnen de
dijken aan een kanaal?
Alleen het nageslacht, dat niet beter weet,
zal aan den nieuwen toestand wennen.
Hoe. ongunstig wellicht de levenskansen
van een stadje als Vollenhove ooit zijn ge
weest/ het lag aan de open zee, het had
een haven en het had schepen en zoo kon
het niet vergaan. Twee maal per etmaal
joeg de wereldzee frlsch levensbloed in zijn
aderen er. de wlerigzllte geuren, die stra
ten en huizen doortrokken, duldden geen,
mufheid en geen bederf. Vollenhove leefde
aan en van de zee, het zond zijn groote
Kraggenburg aan het eind van het Zwolsche Diep. De afgelegen norsche water -
burcht, waar de eenzame lichtwachters b storm en ontij benauwd werden door de
barre eenzaamheid, zal eenmaal midden in den drooggelegden Noord-Oosterpolder
komen te liggen
Dr. Ir. F. Bakker Schut, inspecteur der
Volksgezondheid, afdeeling Volkshuis
vesting voor de provincies Groningen
en Drente, is in gelijke functie in
Haarlem benoemd
Slechts een smalle strook water zal in de
toekomst Kampereiland en Ramspol van het
nieuwe land scheiden. Niet langer rijst en daalt
een zilte zee, traag verloopend in het moeras,
borrelend tusschen de rtetpollen en bevorderend
door de wisseling van het tij een weligen was
dom der zilvergrijze biezenvelden, Jaar na jaar
groeide hier het land. Verder en verder drong
het riet zee in, kunstmatig aangeplant. En in
den oogsttijd van den rusch, schoven de
platboomde biezenbakken door killen en kre
ken, hoog beladen met versch gemaaid riet,
waar de nijvere handen der matters op wacht-
v” J
op weg ven Ypenburg naar Soester-
barg, stortte Dinsdag aven na den start
neer. Van de beide inzittenden werd
de bestuurder gedood en de waarnemer
ernstig gewond
Wordt Urk vastewal. verdwijnt
Schokland, even ingrijpend zijn de
wijzigingen, welke zich met den voort
gang van het inpolderingswerk vol
trekken langs de kust van Overijsel.
En juist die Overijselsche wal, welke
voor het grootste deel binnen den
polder valt, was wel het mooiste en
merkwaardigste kustgebied van heel
de Zuiderzee. De geheimzinnige.
Het mooist is Vollenhove dan ook aan den
buitenkant. Nergens wellicht is het havenfront
zoo Interessant als hier. De diep verzonken
binnenhaven, de oude slotgracht der middel-
eeuwsche sterkte van Utrechts bisschoppen,
die eindigt in een knus schaduwrijk werfje,
de sombere vjjftiende-eeuwsche Bovenkerk,
werlker zware, hecht geplante rnurgn. pal aan
zee, zoo lang het ongebroken geweld van den
storm hebben weerstaan, het oude stadhuis
met zjjn zuilen, de zware norsche klokkentoren,
oat alles schept een sfeer, die uitzonderlijk
mag heeten. En de nog altijd groote vloot van
Schokkerschuiten. die zoowel de diepe bochtige
watersleuf als het breede moderne havenbassin
bevolkt, vormt er het levend element, brengend
dag aan dag bedrijf aan de kade, den afslag,
op de werf en In de smokende rookertfen.
Daar aan den Vollenhover buitenkant is het
heet toegegaan in lang teruggeweken dagen.
Hier hadden de Bisschoppen van Utrecht hun
meest vooruitgeschoven post in den strijd met
de Friezen en meerdere malen is deze vesting
bedreigd en belaagd geworden. Het zwaarst werd
zU belegerd dóór de Stellingwerver Friezen in
1311, maar de bezetting wist zich te handhaven
In 1354 verleende de bekende bisschop Jan van
Arkel. die zeer veel voor dit deel van Overljsel
heeft gedaan als de uitvinder van hpt mat-
tersraam eert Genemulden hem nog In zijn
wapen aan „de ghoede lude, die woenhaftig
sijn voer onsen huse tot VoUenho”, het stads
recht.
Onder Karel V werd Vollenhove de residen
tie der stadhouders van de Noordelijke gewes
ten. De eerste van hen was Schenk van Teuten
burg. die aan de landzijde van Vollenhove een
kasteel bewoonde, waarvan thans nog de zeer
trotsche kaap
de atmosfeer
van Vollenhove
De finale voor het Nederlandsch stayerkampioenschap 1938, is Dinsdagavot
Amsterdam verreden. Achter elkander de renners: H. J. Alkema, Cor Wals,
aan den start Cor Wals werd kampioen
Als een vooruitgeschoven bolwerk, voorwaarts
springend uit het lage, in eeuwen van strijd
met het water teruggeweken kustland rondom,
ligt Vollenhove op zjjn diluviale grondvesten,
een uitlooper van de hoogte van Steenwjjker-
woid. Het stadje duikt weg in hooggaand ge
boomte, waar alleen het geestig torentje bo
venuit gluurt. ZU heeft allure, de oude stad
der Havezaten, het ernstig gebaar van een
veste, welker bewogen historie ver in het ver
leden terug reikt, maar ook dat eigenaardige
vrU en franke,.aan oude havenplaatsen eigen,
die leefden van der» adem der wereldzee, spoe
lend tot langs hun kade en loswal. een adem,
die jong en krachtig hield wat anders wellicht
In vergetelheid was’verstard.
romantisch gelegen ruïne is te zien binnen de
palen der havezate Oldrultenborgh. De opvol
ger van Schenk was Arembezg, die in 1568 te
Heillgerlee sneuvelde en aan Wiens zorgen, voor
'n betere afwatering in dezen omtrek, o.m. nog
de Arembergergracht herinnert.
In later jaren waren het de havezaten, die
Vollenhove zijn luister gaven. Maar de aanzien
lijke families die er huisden zUn bUna alft
verdwenen. De havezaten Benthuis, de Haere,
Westerholt. NUerwal Rhemershuizen. Rollecate,
Lindenhorst. Hogendorp, Bonkerhave en Twee-
nUenhulzen zUn historie gewerden; nog bestaat
bet huis Plettenburg.
De Voorst zal na de inpoldering haar karak
ter als kaap in de Zuiderzee geheel hebben
Wel komt het kanaal van BlokzUl
naar het IJselmeer dicht aan de kust voorbU,
doch moeilijk zal men zich dan nog kunnen
voorstellen, hoe eenmaal van hier de blik on-
het wijde water rondom kon af-
speuren. Haar romantiek is de Voorst intusschen
al langen tjjd kwUt. Eens toch rees er de leem-
rand steil uit het water omhoog, stond er die
kaap als een echte rots hjoi
in de branding der Zuiderzee.
Nederlandsch instituut, dat
heet, leeft met alle romantiek
oorlog. De oude Voorst, zoo goed ais'ln Gaas-
terland het Roode Klif, werd eens duchtig
onderhanden genomen en sedert glooit de oude
kaap heel kalm en ordentelijk met 'n grasmat
en beschoeiing van basalt in het water af waar
bovendien een paar stugge golfbrekers het
laatste greintje fantasie voorkomen. Hoe het
vroeger geweest is kan men nog zien bij bet
Oude Mirdumer Klif aan den Frieschen Zuld-
wal, dat nog juist op tUd als natuurmonument
uit den greep van Waterstaat werd gered.
ivond in het Olympisch stadion te
J. J. Snoek en M. v, d. Wulp
eeuwig ruischende biezenwereld der
IJseldelta, de diluviale Vorst, die als
in zee vooruit
sprong, de atmosfeer van Genemui-
den, van Vollenhove en Blokzijl, de
norsche waterburcht Kraggenburg, de
barre wjjdheid, ruimte en rust bjj
Kuinre buitendijks, wat een afwisse
ling in zoo klein bestek!
Dia
repar
Wcht
thwt.
»trd
avond of eigenlijk by elke weersgesteld
heid van de kruin van de Voorst uit te
zien over dien hoek van de oude Zuiderzee
met zijn vertrouwde attributen, welke thans
in luttel tijds historie zal zjjn. Om te kijken
naar de in- en uitvarende Vollenhover ris-
schers, die dicht langs de Voorst hun koen
het silhouet te volgen van
Schokland: van Emmeloord over het boo-
van Ens naar den Zuideluken
vuurtoren. Ook Kraggenburg is hier niet
ver vandaan, eenzaam en norsch op zijn
post aan den mond van het Zwolsche diep
en by helder zicht kan men zelfs Urk aan
den horizon achter Schokland herkennen.
Dit alles, land en water, heeft byna zjjn
tUd gehad. Staande op de Voorst kan men
het nog eens rustig overzien en er dan voor
altüd afscheid van nemen.
