T
VOOR GOD
De tunnelbouw te
Velsen
Koopvaardij dankt
de marine
„Als mensch”
Het 40-jarig regeeringsjubileum van
H. M. de Koningin
r
ZATERDAG 10 SEPTEMBER 1938
VAN WEEK. TOT WEEK
Geschenken over
gedragen
64-jarig slachtoffer geïdentificeerd
Dr. Job. L. H. Specken
R. K. UNIVERSITEIT
Weert
Diocesaan Bureau opgericht
Vandaag vergaderen
in
Londen.
hen
.Bidt
voor
en
Het vervoer op Prinsjesdag
brengt eerherstel.
LYSOL GEDRONKEN
Missio Canonic*
Steunvergoeding veldboonen
fa
Katholieke handelaren doen
verschillende voorstellen
KATHOLIEKE ACTIE IN HET
BISDOM HAARLEM
BIJZONDERE LEERSTOEL
TE LEIDEN
LIJK BIJ ONBEWAAKTEN
OVERWEG GEVONDEN
EXTRA-TREINEN NAAR
DEN HAAG
19 September rectoraats-
overdracht
De graanpolitiek van
de regeering
OFFIC1EELE CRISIS
PUBLICATIE
DREIGEND MASSAONTSLAG
BIJ DE A. K. U.
de „Vrijdenkers"
Hot wachten is nog steeds op een
beslissing van de directie
der spoorwegen
o
un
<ls
n-
Benoemd tot leider van de gynae
cologische afdeeling van Tiet
St. Jo/eph-ziekenhuis
te Eindhoven
s
Schoon beset zijn alle uren
Met aubade, defüi.
Met bezoeken, met een rijtoer.
Met een feest of een diner.
Met ontvangsten en recepties
En met zooveel, zooveel meer,
Denkt toch Moeder Juliana
Aan haar Kindje, telkens weer.
^iiiiiiiiimnniimiinNnnnHiimiiiiiiiiiiiniiiHiiiuiiiHiiiiiiiiiiiiiiii
Vrijdagmorgen is ten paleize te Amsterda m 'n deputatie verschenen van de Senaten
der Studenten Corporaties aan de Untversiteiten te Leiden, Utrecht, Groningen,
Delft en Amsterdam. Zij werden gevolgd door een estafettelooper, de heer H. A.
Stuling uit Groningen; (zie middelste foto) die een oorkonde kwam brengen
van de Kon. Ned. Athl. Unie, gewest Groningen en Drente. Ook de Nederlandschs
Jeugd in Gent had per estafette-looper met fakkel een gelukwensen doen over
brengen. Zij was ten Paleize vertegenwoordigd door de heeren H. J. H. M. Wensma,
organisator van den estafetteloop, Louis Baeck en Joh. Frederika
iiiinni MOEDER JULIANAt
Jongetje aan de gevolgen
bezweken
1
Tafelzilver voor officieren van de
Tromp, radiotoestel voor
de bemanning
de menschheid een belangrijke ontdek-
W'
Sé
I
HERMAN KRAMER
het
D,
waar
is aangebracht met
Zoover te men echter nog niet, het wachten
te nog steeds op een beslissing van de directie
der Spoorwegen, die, aooals men weet, "n spoor-
wegtunnel niet noodzakelilk acht.
Bij Kon. Besluit te de stichting „Leldsch Uni-
versiteits-fonds” bevoegd verklaard om bü da
faculteit der letteren en wijsbegeerte aan de
rijksuniversiteit te Leiden een bijzonderen leer
stoel te vestigen in de Italische archaeologie.
De Nedertendache Akkerbouw-Centrale maakt
bekend, dat de steunvergoeding voor veldboo
nen van den oogst 193S, welke velden aan de
kwallteltselschen en in het tijdvak 5 t/m 10
September 1930 zijn gedenatureerd door telers
of handelaren 1.25 per 100 kg. zal bedragen.
Gravenhage, 9 September 193*
Als er slechts een uurtje vrij is
Gaat een haast’ge, snelle reis
Met een vliegensvluggen auto
Naar het prinselijk paleis.
Even kjjken naar het Kindje,
Beatrix wordt lief gesust,
't Hart van Moeder Juliana
Is weer voor hoe langt gerust.
let
■er
•-
9Ü
irt
de
ti-
us
M.
sl
is-
Ug
de
Hi
ng
n-
Bü
de
to
wn
de
in.
en
ti
en
ig»
en
an
le
de
lis
M.
•n-
an
an
au
et-
- -1
Allerminst wordt overwogen een spoorweg
tunnel eventueel op een andere plaats «tan
naast den autotunnel te bouwen. Komt men tot
den bouw van een spoorwegtunnel, dan ml doze
natuurlijk naast den autotunnel komen.
Z. H. Exc. de Bteschop heeft Missio Canonlca
verleend aan de Eerw. Zusters Magdala. Mario-
phila, Domltllla, Laetitia, Bernadette, Electra.
Willibrorda, Vincentis. Magdalenl Innocentis,
La eta, Tereslana, Marcelllna. Redempta, Philo-
thea en Christina, van de Congregatie der Zus
ters Ursullnen van het Bisdom Haarlem, te Ber
gen INKJ
Naar de heer Verhoef ons op onze informatie
mededeelt, heeft hij in zijn betoog voor den
Raad van State slechts willen doen uitkomen,
dat de autotunnel er komen zal, en wel ter
weerspreking van de bewering, dat het tunnel
plan wel niet uitgevoerd sal worden.
De rector-magnificüs der RK. Universiteit,
prof. dr. K. L. Bellon, zal Maandag 19 Sep
tember, des middags 4 uur, In de aula der RK.
Universiteit aan den Bjjleveldslnge! verslag ge
ven van de lotgevallen der Universiteit in het
afgeloopen studiejaar en het rectoraat overdra
gen aan zijn opvolger, prof. dr. D. Franses O.
FM.
JBt. -
Een IH-jarig jongetje, A. S. uit de Ferdinand
Bolstraat te 's-Gravenhage, was met zijn moe
der op bezoek bjj een familie In de Frans
Halsstraat aldaar. Het knaapje ging in kinder
lijke nieuwsgierigheid naar de keuken, waar in
een kastje een flesch lysol stond. Het kind nam
deze flesch In een onbewaakt oogenblik en
dronk er ulL Het moest door den G. O. D. naar
het Jullana-klnderziekenhute worden overge
bracht, waar zijn toestand aanvankelijk zorg
wekkend was. Vrijdagmorgen ia 1 kind aan de
gevolgen overleden.
Schoon de jubelklanken bruisen
Van de hoofdstad-op-haar-best.
Van de koren, van fanfares.
Van het orgel, van 't orkest,
Schoon de feestvreugd zich laat
hooren,
O ver don d’rend, wijd en zijd,
Hoort toch Moeder Juliana,
In den geest, als 't Kindje schreit.
Van de zijde van de directie der AK.U. te
Arnhem ontvingen wU het volgende bericht:
De vertegenwoordigers der vakvereenlgtngen
hebben Vrijdag een bespreking gehad met de
directie van de AK.U. over te nemen maatrege
len bü een onvermijdelijk geworden inperking
der productie.
Het gaat hier om een ontslag van ongeveer
175 mannen, grootendeete uit Ede, en een even
redig aantal jongens en meisjes.
De vertegenwoordigers der vakvereenigingen
bepleitten om In studie te nemen in hoeverre
dit ontslag door een rouleeringssy steem te voor
komen zou zijn. Besloten werd van belde zijden
deze vraag nog eens te onderzoeken en binnen
kort hierover opnieuw te beraadslagen.
.^Vrijdagavond hebben wij medegedeeld,
dat naar de heer J. Verhoef, directeur
van Openbare Werken te Velsen. in een
zitting van den Raad van State verklaard
zou hebben dezer dagen een schreven
van den hoofdlngenieur-directepr van den
Rijkswaterstaat was binnengekomen, waar
uit blijken zou, flat het de bedoeling te een
autotunnel onder het Noordzeekanaal tan
Oosten van Velsen aan te leggen en waai bij
overwogen sou worden een spoorwegtunnel
op een andere plaats te bouwen.
WU moeten hierbü aanteekenen, dat er
in feite geen enkele verandering in de sinds
gerulmen tüd bestaande situatie gekomen
te, In tegenstelling met wat bedoeld bericht
zou veronderstellen.
Z. H. Exc. Mgr. J. P. Huibers deelt in
Bavo” het volgende mede:
Nu de voorbereidende werkzaamheden voor
de stichting der Katholieke Actie op verschil
lende plaatsen groote vorderingen maken, ach
ten WU den tUd gekomen om tot een definitieve
organisatie over te gaan. Daarom wordt door
Ons bü dezen opgericht een Diocesaan Bureau
voor Katholieke Actie in het Bisdom Haarlem.
Het is gevestigd In het St. Bernardus-Ge-
stlcht. Nieuwe Passeerdersstraat nr. 3, te Am
sterdam.
Tot directeur van dit bureau benoemen WU
den weleerw. zeergeleerden heer Dr. A. A. Olie
rook, rector van genoemd Gesticht; tot onder
directeur den weleerw pater Alexander, O. Cap ëë^ëheid“g^ën’^“Hlëg^^of A^tZrt™
CapucUnenklooBter, Lünbaansgracht 48, aldaar.
Dit bureau heeft tot taak de richtlUnen vast
te stellen, welke bü de, voorbereiding en de
doorvoering van de Katholieke Actie behooren
te worden gevolgd en voorlichting te geven,
waar deze wordt gewenscht
Zoo spoedig mogelUk sal het Diocesaan Co
mité van de Katholieke Actie worden samen
gesteld. x
Haarlem, 38 Augustus. 1938.
JOANNES PETRUS,
Bteschop van Haarlem.
Met Ingang van 1 October te benoemd tot
gynaecoloog-obstetricus en tot leider der gy
naecologische afdeeling van het St. Joseph-
ziekenhuis te Eindhoven dr. Jos. L. H.
Specken, vrouwenarts te Amsterdam.
Dr. Specken werd 1 Januari 1903 te
geboren. Voor zün middelbare studiën bezocht
hU het St. Canteius college te NUmegen, volg
de aan de gemeente-universlteit te Amsterdam
de colleges in de medicUnen en verwierf zün
artsdiploma In 1937.
Gedurende een jaar was hü chirurgisch assis
tent van dr. Krekel aan het O. L. Vrouwe
Gasthuis te Amsterdam.
Van 1928 tot 1931 was hU Inwonend assistent
van den inmiddels overleden hoogleeraar prof,
dr. A. H. L. M. van Rooy In het Wilhelmina
Gasthuis in de Hoofdstad, waarna hU nog eeni-
gen tUd als volontalr-asstetent verbonden was
aan het Tesselschade-ziekenhute op de chirur
gische afdeeling van dr. Bakker.
Na deze wetenschappelUke en practteche voor
bereiding, vestigde de jonge dokter zich te Am
sterdam als gynaecoloog-obstetricus en wist zich
spoedig een bloeiende practUk op te bouwen.
14 Juni 1933 promoveerde hu tot doctor in de
geneeskunde aan de Amsterdamsche Universi
teit op, proefschrift: ,JJe klinische waarde van
de uitzakkingsreactie der erythrociten in de
gynaecologie” onder de auspiciën van professor
dr. A. H. L. M. van Rooy. Dit proefschrift werd
in vakkringen met veel belangstelling, lof en
waardeering ontvangen.
Na zijn vestiging bleef dr. Specken als waar
nemer aan het Wilhelmina Gasthuis verbonden.
Ondanks zUu drukke practUk wist dr. Specken
nog tUd te vinden voor studie en wetenschappe-
lUken arbeid, hU volgde diverse cursussen ook 1
aan buitenlandsche unlversitelten en schreef be-
langwekkende artikelen oa. in het tUdschrift der 1
geneeskunde.
Dr. Specken was ook leeraar In de bacteriolo
gie en hygiëne aan de RK. school van Maat-
schappelijk Werk te Amsterdam.
en Rotterdam te bezoeken van uit plaatsen
liggende in acht provincies. Het beginpunt der
treinen te: Groningen, Enschede, Zutphen.
Eindhoven en Vllssingen, terwUl er van 48 sta
tions af biljetten voor deze treinen worden uit
gegeven.
king gedaan, toen zU zich zoo scherp bewust
maakte van het onderscheid?
WU gelooven het niet, zooals wU den heer
UUon niet gelooven, wanneer hU beweert, dat
hU op reis ging „als mensetr. Want hU ver
haalt onmiddellUk daarna, dat hü zich langen
tUd oefende In het afleggen van groote tochten
te voet, In het eten van ongekookt voedsel en
het bestand blijven tegen langdurige ontberin
gen. Alvorens zich op weg te begeven, moest
de mensch in hem zich overwinnen ten gunste
van den reiziger in hem. Anders had de heer
niton het in Thibet niet volgehouden!
Hiermede zUn wu aan het eigenlUke vraag
stuk. Dat de heer Illion niet in Thibet reisde
als christen, kan geen sterveling verbazen. Maar
hU reisde in Thibet als reiziger, als geoefend
en behoorlUk toegerust reiziger. Dit moest ook.
HU hadde er anders niets van terecht gebracht
Wat te iemand „als mensch"? Niet meer dan
de grondstof vpor datgene, wat hU aierkell,* te.
Als mensch was de heer Ulion in Thibet ziek
geworden en waarschUnlUk omgekomen van
honger en ellende, hadde hij zich niet onder
worpen aan de tucht, die van den reiziger in
onherbergzame landen gevorderd wordt.
De menschelljkheld is iets algemeens. Dit al-
gemeene verbindt ons met elkander, doch alleen
door middel van iets bijzonders. WU kunnen
spreken oVér de menschelljkheld van een schrij
ver, maar die menschelljkheld kennen wij alleen
uit hetgeen hU schrijft. Het is dus in dit geval
het schrijverschap, waaraan de menschelljkheld
zich onderwerpt. In een ander geval zal het ko
ningschap de bUzonderheld zijn, waardoor
iemands algemeene menschelljkheld voor ons
van belang wordt, of het burgemeesterschap of
het lidmaatschap van de gemeentepolitie.
Hier onderscheid te maken, is niet juist. De
polltie-agent behoeft niet als agent een on-
menfch te zUn en als huisvader een goed
mensch, maar hU moet een mensch zUn, wiens
menschelljkheid voor ons haar beteekenis krijgt
door het feit, dat deze mensch zich in dienst
ibarri orde. Juist
mt zijn! Het is
een
VrUdag heeft een machinist aan het
dienstpersoneel van het seinhuis te Udenhout
gemeld, dat tusachen Udenhout en Berkel langs
den spoorweg een lUk gevonden was.
OnmiddellUk heeft men den gemeente- en
rUksveldwachter gewaarschuwd. Even voorbU
den onbewaakten overweg ontdekte men het
verminkte Hjk van den 64-jarigen A. A. V., ver
pleegde van het St. Fellx-gesticht in Udenhout.
Een onderzoek wordt ingesteld. Het tvOffelUk
overschot te naar het ziekenhuis vervoerd.
Dezer dagen richtte de Katholieke Bond van
molenars, graan- en meelhandelaren zich in
een adres tot den Minister van Economische
Zaken.
In dit adres wordt betreurd, dat de regeering
nimmer rekening heeft gehouden met de ad
viezen, die de graanhandel herhaaldelUk heeft
gegeven met betrekking tot de door de Regeering
genomen steunmaatregelen.
Het adres wüst erop, dat de graanverbouwer
ondanks verhoogingen der monopolierechten
thans minder dan den gegarandeerden richt
prijs ontvangt, dat de Regeeringsmaatregelen
den graanhandel aanzienlUke verliezen hebben
berokkend welke verliezen geenszins op reke
ning van speculatie kunnen worden gesteld
,en de onderlinge verhouding tusachen de prUzen
van de verschillende graansoorten ernstig heb
ben verstoord.
Aan den Minister van Economische Zaken
wordt verzocht, maatregelen te nemen, die den
landbouwer den richtprijs niet alleen toezeggen,
doch ook in werkelUkheid absoluut garandee-
ren. die de veevoederartlkelen tegen redelUke
prUzen beschikbaar stellen aan de veehouderij,
en tenslotte de groote onzekerheid in den graan
handel wegnemen.
Voorgesteld wordt: de hooge monopolierech
ten aan de grens te vervangen door een stelsel
van lage heffingen, met een aanvullenden steun
aan de graan verbouwers; maatregelen, die sto
rend werken op de onderlinge prijsverhouding
der verschillende graansoorten zoo zpoedig mo
gelijk te herzien; voorraadhouders in de gele
genheid te stellen desgewenscht de z.g. „voor-
raadregeling” te annuleren en de mogelUkheld
van terugbetaling te overwegen van de Ingevolge
de laatste verhoogingen der monopolle-rechten
door voorraadhouders gestorte gelden, voor-
zoover deze verhoogingen niet tot uiting zUn
gekomen in de prUzen der voorraadartikelen.
Aan boord van de „Tromp", den nieuwen
flottleljeleider der Kon. Marine, die. dicht
bU den kruiser ..Sumatra” feestelük gepa-
voteeerd in de Amsterdamsche haven aan *t
Steenen Hoofd ligt, hebben VrUdagmorgen
de Nederl reeders uiting gegeven aan de
dankbaarheid, welke hen jegens de Marine
bezielt, voor de bescherming welke Neder-
landsche oorlogsschepen de koopvaardij ver-
leenen in de straat van Gibraltar, waar neu
trale schepen zonder bescherming herhaal
delUk gevaar loopen In verband met de
vUandelUkheden tusschen het rechtsche en
llnksche Spanje.
In overleg mét de hoogste marine-autoriteiten
kou het stoffelUke blijk van dankbaarheid, dat
dt reeders wenschten aan te bieden, een plaats
vinden op den nleuwsten oorlogsbodem, de
„Tromp”, aan boord waarvan derhalve Vrijdag
morgen de overdracht der geschenken volgde.
Van de zijde der Marine-autoriteiten waren
bU de plechtigheid aanwezig vlce-admlraal
Fuerstner. chef van den Marine-staf. die daar
voor vanmorgen uit Den Haag was gekomen, en
schout-bU-nacht Jolles, commandant der Ma
rine te Willemsoord.
Een dertigtal leden van de reedersvereeniglng.
onder wie de directeuren van bUna alle belang
rijke scheepvaartmaatschappijen, werd aan
boord ontvangen en verwelkomd door den com-
mandant van de „Tromp”, kapitein-ter-zee
Doorman.
Tegen elf uur verzamelden de gasten en de
état-major zich op het achterschip en werden
de manschappen eveneens „achteruit" gebla
zen.
Toen alle hens aan dek waren trad de voor
zitter der Nederlandsche Reedersvereeniglng,
de heer J. G. A. Fontein, naar voren tot het
spreken van een kort woord.
De chef van den Marinestaf, vlce-admlraal
Fuerstner, noemde het een voorrecht, hier na
mens de Marine de aangeboden geschenken te
mogen aanvaarden.
Spr. eindigde zUn dankwoord met een drie
werf hoera op de Koningin, waarmede genoo-
digden en opvarenden luide instemden.
De vertegenwoordigers der Reedersvereeniglng
werden na afloop van de overdracht door den
commandant in diens verbluf ultgenoodigd
voor het gebruiken van eenlge ververschingen
en bezichtigden vervolgens den oorlogsbodem,
waarbU tevens de geschenken in oogenschouw
werden genomen.
Deze bestaan uit een volledig stel tafelzilver
voor de officierstafel, welk zilver is geplaatst in
een jlazen kast in de offlclerslongroom,
tevens een zilveren plaat
den naam der schenkers. Het tafelzilver te ge
merkt met een anker, waarboven een kroon en
den naam „Tromp”.
Het geschenk v«n de manschappen bestaat uit
’n radio-ontvanginstallatle met pick-up-lnrich-
tlng voor het draaien van gramofoonplaten.
Voor velen te Prinsjesdag, de derde Dinsdag
in September, de laatste gelegenheid voor een
zomeruitstapje. Ditmaal te het Inderdaad de
laatste, immers Prinsjesdag valt dit jaar 20
September, den dag voor het eipde van den
zomer. In de laatste jaren zorgen de NB. voor
een goedkoope reisgelegenheid naar Den Haag.
Dit zal ook thans weder geschieden, door het
inleggen van een vUf-tal goedkoope treinen, die
stelde van de bewaking der openl
als mensch moet hU polltie-agent
onzin, te zeggen, dat hU als agent ook nog
heel klein beetje ..mensch" moet zünl
Mensch-zün beteekent deelhebben aan
algemeene menschenleven, dus deelen in die
gewaarwordingen en gevoelens, waardoor alle
menschen wtirden bewogen. Dit mensch-zUn nu
is een ruwe materie. De menschelUkheid te In
ieder van ons een ongeslepen diamant, die door
onze bijzondere hoedanigheden wordt geslepen
en stralenden glans krijgt. Verbeeld u, dat de
polltie-agent, die de orde bewaken moet bU het
voorbUrUden van de Koningin, zich door zUn
zoogenaamd „menschelljke" geestdrift zou laten
verleiden om te gaan juichen, aoodat hU ner
gens meer op lette en alles in het honderd liep!
Dan zou de „mensch” in hem het winnen van
den agent, maar hU zou eten niet alleen een
slecht polltie-agent zUn, hU zou daarenboven
een onbeheerscht mensch blijken
Zoo is het met alle beroepen. Ze moeten de
menschelUkheid vervolmaken met een bepaald
doel. Het reizigerschap moest de menschelljkheld
van den heer niion vervolmaken, alvorens deze
heer zich aan een voetreis door Thibet kor.
wagen. Het kaplteinschap van het republikein-
sche leger moest de measchelUkheid van Jef Last
aanvullen, voordat Jef Last de kans kreeg, aan
het Spaansche front te komen om daar over
de feiten te „oordeelen als mensch". Was de
een niet een geoefend reiziger, de ander niet
een kapitein, de ..mensch in hem” zou voor ons
geen belang kunnen hebben.
Dit vergeet men tegenwoordig en daarom
maakt men dat onderscheid tusachen een
mensch en zUn hoedanigheden tot een gevaar
lijke wet, die de ouden niet aanvaardden, om
dat zU de menschelUke zwakheid kenden en
wisten, dat die zwakheid alleen door de trouw
aan die hoedanigheden kan worden overwon
nen. Een plichtgetrouw polltie-agent te voor de
menschheid meer waard dan een polltie-agent,
die alleen maar „een mensch” zou willen zUn,
en de heer UUon, die zich erop verheft, geen
„christen” doch een .mensch” te zUn verhoudt
zich tot het godsdienstige, zooals een polltie-
agent zich tot de openbare orde zou verhouden,
Indien hü „alleen als mensch” meende te kun
nen optreden, terwijl er 'een duldelUke potltle-
verordenlng bestaat.
maar als mensch?
heodore UUon heeft een reis door Thibet
^1 ^gemaakt en hU verhaalt daar interessan-
X te wetenswaardigheden over in een boek,
dat onlangs ook in onze taal verscheen. Hü
beweert: ,Jk reisde door Thibet noch als Chris
ten noch als Boeddhist. Ik observeerde de din
gen aldaar niet enkel en alleen maar met de
oogen van den wetenschappeUJken onderzoeker
of van den phlloeoof. Ik behoor tot geen enkele
beweging, richting of sekte. Ik ben slechts een
mensch.”
jef Last heeft in Spanje als vrijwilliger ge
streden in de rangen van het leger der repubU-
kelnsche regeering. ZUn bevindingen aan het
tront verhaalde hü in een boekwerk, getiteld:
j3e Spaansche Tragedie", dat dezer dagen ver-
■cheen. De uitgever maakt reclame voor dit
boek door te beweren, dat Jef Last de .gebeur
tenissen in Spanje niet beoordeelt als vertegen
woordiger van de een of andere politieke partij
maar als mensch.
Ziedaar twee voorbeelden uit den allerlaatsten
tijd van een onderscheid, dat herhaaldeli.ix
wórdt gemaakt tusschen den mensch en zün
hoedanigheden, waarbU het dan een voordeel
sehünt te zün, als de mensch geen hoedanig
heden heeft, of althans afstand doet van zijn
eigenaardigheden. De theorie, welke aan du
onderscheid ten grondslag ligt, kan men aldus
weergeven: „Iemand mag koning, dictator, ref
ter, advocaat, burgemeester, lyrisch dichter of
hoedenmaker zün, fiü mag tot de fascistische,
democratische of communistische partü behoo
ren, hü mag heilige of misdadiger zün, in al
die omstandigheden dient hü „een mensch” te
zün.”
De advocaat in hem kan pleiten tegen een
moordenaar, maar de mensch in hem moet
medelüden hebben met dien moordenaar. De
dichter In hem kan eenzaam zün, maar de
mensch in hem moet steun verleenen aan de
vredesbeweging. De burgemeester in hem kan
gelasten, dat een straat wordt afgezet, doch de
mensch in hem moet een uitzondering maken
voor het ongelukkige vrouwtje, dat bü hand
having van dezen maatregel haar stervend kind
slechts langs een grooten omweg kan bereiken.
De communist in hem moet kankeren tegen de
versiering bü gelegenheid van de feestelükhe-
den, maar de mensch in hem mag wel eens
plelzier hebben en gaat derhalve met vrouw en
kinderen naar die versiering kUken. De mis
dadiger in hem moet door de rechtbank ver
oordeeld worden, maar de mensch in hem ver
dient ons menschelük medegevoel.
Zoo wordt van ieder menschelük wezen,
vtelke plaats hü ook bekleedt in de maatschap
pij. een dubbelhartig wezen gemaakt, deels be-
heerscht door zün hoedanigheden, deels ge
hoorzaam aan zün „zuivere menschelUkheid”.
Deze opvatting, vandaag tamelük verbreid,
vindt men in de oude boeken of geschriften
zelden. Ze is opgekomen in de dagen van de
romantiek. Da Costa schreef een boek over „De
mensch en de dichter Willem Bllderdük”. Hij
was zich bewust, dat de mensch en de dichter
elkaar niet heelemaal dekten, maar volgens zün
zlenswüze had de mensch Bllderdük gebreken,
die de dichter niet vertoonde. De mensch was
minder trouw aan zün beginselen dan de dich
ter. Da Costa dacht nog aan de menschelUke
zwakheid, wanneer hü in het algemeen over den
mensch sprak. Ook Bllderdük, zoo betoogde hü
was In menig opzicht, gelük wü allen, een zwak
mensch, maar tevens was hü een groot dichter.
Het wordt echter al spoedig anders. Leest
men büvoorbeeld de prozageschriften van den
Franschen dichter Victor Hugo, dan heeft in
bet conflict tusschen den mensch en zün hoe
danigheden altüd de mensch gelük. De groote
roman ,Xes Mlsérables” door de Kerk ver
oordeeld is geheel op dit conflict gebouwd.
Men ziet er een misdadiger, die echter een
mensch is, een gevallen vrouw, wier mensche
lUkheid onZe genegenheid moet opwekken, men
ziet er zelfs een bisschop, die „een mensch" te,
als ware dit het hoogtepunt van onwaarschün-
lükheid. En tegenover al deze dubbelgestalten
•taat dan een polltie-commtesarte, die alleen
maar poUtie-commissaris wil zün en niets an
ders. HU te ontzettend plichtsgetrouw, maar al
bet menschelUke blüft hem vreemd. Hü heeft
dus geen hart. Het loopt heelemaal verkeerd
met hem af: hü pleegt zelfmoord. Immers, zoo
wil de schrijver ons te verstaan geven: ook een
politle-commlssarte moet een mensch zün.
In ons land heeft Eduard Douwes Dekker
Multatull met dit onderscheid gewerkt. Zün
Max Havelaar Is de ambtenaar, die op de eer
ste plaats een mensch is en daarom wordt weg-
lewerkt door de ambtenaren, die alleen maar
ambtenaren zün. Zün drama Vorstenschool be-
toegt, dat iemand ook op den koningstroon een
mensch moet zün. Zün roman Woutertje Pie-
terse handelt over de menschelUkheid van het
kind temidden van de schoolmeesterachtigheid
te schoolmeesters, de burgerlükheid van de
burger juffrouwen enz. Van' Multatull te dan ook
de uitspraak: jOe roeping van den mensch is
“«nach te zün”. Een scherpziend beoordeelaar,
die waarnam, hoe deze gedachte aan het on
derscheid tusschen den mensch en zün hoeda
nigheden heel het werk van Eduard Douwes
Dekker in beslag nam, spotte dan ook over den
douwes in hem en den Dekker in hem.
Op eerste gehoor hebben de schrijvers gelük,
i**® beweren, dat elk mensch, wtelke functie hü
°°k bekleedt, een mensch moet blüven en dat
hU *ün menschelUkheid niet mag laten ver
minken door zün beroepshoedanigheden.
Ma»r hoe komt het, dat ze deze tegenstelling
800 laat ontdekten? Hoe komt het, dat de dra-
®a« van Vondel nooit nadruk leggen op die
Mgenstelllng, zelfs njet wanneer ze er zfjde-
üügs toch over handelen, zooals b.v. Jeptha,
^&rln het conflict wordt uitgebeeld tusschen
n vorst, die een duren eed heeft gezworen en
vader, die zün kind liefheeft?
“°e komt het, dat vandaag de voorzitter van
*u vergadering kan zeggen: Als mensch zou
te kunnen voelen voor het voorstel van den
X maar als voorzitter moet ik er tegen-
Hoe komt het, dat de heer fllior.
i Thlbet k**1 «teen, en er dan groot
als chris-
S
