ONS BLAD
Sudeten stellen een ultimatum
Onderhandelen niet
mogelijk
meer
Nederland handhaaft zijn
strikte neutraliteit
Het antwoord op
het ultimatum
het
geheele
m
Alle bijeenkomsten
land verboden
Binnen de zes uur intrekking van alle
buitengewone maatregelen in het
Sudetengebied geëischt
Hebben Parijs en
'V I
i
MINISTER PATIJN OVER
DE SANCTIES
DE BAROMETER
SUDETEN EISCHEN EEN
VOLKSSTEMMING
Polens parlement
ontbonden
JOH. LAUWERS
PATGLOr 3
ALKMAAR
BREUKBANDEN
ZIEKENFONDSLEVERANCIER
OOK SPOORFONDS
Ook de Slowaken
eischen
Het nieuws van heden
Geen inwilliging, maar tot
verdere onderhandelingen
bereid
a
Eitchen van Karlebad vormen
geen voldoende uitgang»-
punt meer
Fransche en Britsche
gezanten bij Hodza
Een uiteenzetting te
Genève
Het nieuw» verwekte groot» ten-
»atie in politieke kringen
DIT NUMMER BESTAAT UIT
8 BLADZIJDEN
Japan en Italië achter
Duitschland
WOENSDAG 14 SEPTEMBER 1938
Mededeeling van Henlein aan
mini»ter-jrre»ident Hodza
Wanneer de wereld teruggrypt
naar bewapening, keert Neder
land terug tot zyn
oude politiek
Sudetendelegatie van
mandaat ontheven
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
Een delegatie gezonden
Dr. Benetj
EEN EN DERTIGSTE JAARGANG No. 293
Naar uit Praag vernomen
wordt, heeft de Ttjecho-Slo-
waalcsche regeering geant
woord op het ultimatum der
Sudeten. Reuter verneemt, dat
de regeering de eischen, in het
ultimatum gesteld, weliswaar
niet accepteert, maar toch de
deur openhoudt voor verdere
onderhandelingen.
1
Ganava
en
semt om:
kinderver-
ring alle bijeenkomsten,
kringen
naar
dg Noordzee
Stand o» Weeacdag nr vjbu
Vorige stand; 7613
Tegelijkertijd heeft Henlein zijn dank en ge
voelens van waardeerlng doen overbrengen aan
degenen, die tot dusver de onderhandelingen
hebben gevoerd. Hij noemde met name Kundt
en dr. Sebekowsky.
Het Is niet in den geest van het Pact,
noch ligt het in de bedoeling van de staten,
die de verdragen van Locarno hebben on-
derteekend, dat aldus een staat zou worden
gedwongen, zijn eigen bestaan op het spel
te zetten.
Noodtoestand in Tajecho-Slowakije af-
gekondigd.
Conflict by de Koninklijke fabriek F. W.
Braat te Delft voorkomen.
De wedloop In bewapening en het feit, dat ver
scheidene groote, sterk bewapende mogendheden
zich van Genève afzijdig houden, heeft dè ge
varen grooter gemaakt, die voor verscheidene
kleine staten zouden kunnen voortvloeien uit
hun deelneming aan een krachtens art 16 van
het Pact ondernomen actie.. Deze landen zijn
van oordeel, dat zij niet langer het risico kun-
De commissie der politieke ministers heeft de
leiders der Sudeten-Dultsche partij uitgenoo-
dlgd, naar Praag te komen, om met de regee
ring in rechtstreeksch contact te treden.
Uit Eger wordt gemeld, dat op het oogenblik
in het Sudeten-Dultsche gebied nut heerscht.
De bevolking bevindt zich in huis. Slechts met
een vrijgeleide van de politie mag men zich op
straat bevinden.
PRAAG, 13 Sept. Het Dultscbe Nieuws
bureau meldt, dat in de vergadering van
de politieke ministers volgens een seml-
offlcieele mededeellng het besluit is geno
men, op de elschen der Sudeten-Duitschers
niet te antwoorden, en wel op grond van
het feit, dat de regeering volgens de grond
wet van de Tsjecho-Slowaaksche republiek
niet verplicht is te antwoorden.
20 ct o
ct. D I
WARSCHAU. 14 September (PAT) De
verkiezingen voor de Kamer zullen worden ge
houden op 6 November, die voor den Senaat op
12 November.
Algeheele overeenstemming bereikt in
zake de uitvoering van de z.g. transactia-
Deterding.
sing liever is dan een oorlog. Maar
deze oplossing sluit ook in, dat Tsje-
cbo-Slowaküe practisch uiteenvalt.
Onlangs, in de conferentie van Kopenhagen,
in Juli 1.1., heb Ik, aldus mr. Patjjn, mjj als
minister van Buitenlandsche Zaken vereenlgd
met de gemeenschappelijke verklaring, afgelegd
door de ministers van de aldaar vertegenwoor
digde staten. f
Onze respectievelijke regeeringen hebben
besloten tot handhaving van de door hen
gevolgde gedragslijn, waarbij het stelsel van
sancties wordt beschouwd als in de tegen
woordige omstandigheden, en naar aanlei
ding van de in de laatste jaren gevolgde
praktijk, een niet-bindend karakter te heb
ben verkregen. Wij hebben nadrukkelijk er
aan toegevoegd, dat dit niet obligatoirs
karakter van de sancties niet geldt voor een
bijzondere groep van staten, maar dat dit
bestaat voor alle leden van den Bond.
BERLIJN, 14 September Het Duitsche
Nieuwsbureau bevestigt, dat Henlein de
Sudeten-Dultsche delegatie, die de onder
handelingen met de Tsjecho-Slowaaksche
regeering heeft gevoerd, van hun mandaat
Te Genève zette minister Patjjn ten aan
zien van het Pact uiteen, dat Nederland
terugkeert tot het standpunt van strikte
neutraliteit.
TOKIO, 14 September (Reuter). De woord
voerder van het ministerie -van Buitenland
sche Zaken heeft het volgende verklaard:
Evenals altijd is Japan bereid zijn krach
ten te vereenlgen met Duitschland en Italië
om, overeenkomstig den geest van het antl-
kominternpact. de roode manoeuvres te be
strijden. lie verantwoording voor de huidige
verwikkelingen in het Sudeten-Dultsche
vraagstuk benut in hoofdzaak bU de komin-
In art. 16 van het Pact hebben de leden van
den Volkenbond, wenschende bijstand te ver-
leenen aan een land, dat slachtoffer zou zijn
van een eventueelen aanval, zich verbonden,
deel te nemen aan een gemeenschappelijke actie
tegen den staat-aanvaller.
Van den aanvang af heeft men echter
onderscheid gemaakt tusschen eenerzjjds de
economische en financleele sancties, en an
derzijds de militaire sancties. Indien er een
aanval zou plaats hebben in den vorm van
het pact, zouden de economische en finan
cleele sancties verplicht zijn; ten aanzien
van de militaire sancties echter behielden
de leden zich hun vrijheid voor.
Derhalve erkent Nederland ook krach
tens dit artikel niet een algemeene verplich
ting om deel te nemen aan oen gemeen
schappelijke actie of om den doortocht van
vreemde troepen over zijn grondgebied toe
te staan.
Toen de Volkenbondsvergadering aldus mr.
Patjjn twee jaar geleden besloot een bijzon
der comité in te stellen voor de bestudeering
van de toepassing van de Vplkenbondsbeginse-
len, dacht men aan de mogelijkheid, dat men
zou komen tot voorstellen tot wijziging van het
pact. Het samenvattend rapport van dit comité
bevat echter geen enkel voorstel in dien zin.
Wat betreft de houding, aan te nemen tegen
over art. 16. hebben de meenlngen in verschil
lende landen een ingrijpende wijziging onder
gaan. Met name omtrent deze wijziging en om
trent het standpunt, dat mijn land op het
oogenblik ter zake moet innemen, zou ik gaarne
enkele opmerkingen maken.
De Sudeten-leidera eischen in een ulti
matum binnen zea uur opheffing van alle
buitengewone maatregelen in het Sude
ten-Duitsche gebied. Praags antwoord ia
afwyzend, maar sluit verdere onderhan
delingen niet uit.
In het Sudeten-Dultsche hoofdkwartier
wordt verklaard, dat de acht punten van
Karlsbad niet langer als grondslag voor
onderhandelingen dienst kunnen doen. Als
reden daarvoor wordt opgegeven, dat de
toestand zich reeds te ver ontwikkeld heeft.
Ook wordt verklaard, dat de Sudeten-
Dultsche bevolking thans zoo opgewonden
is, dat nog slechts een volksstemming haar
tevreden kan stellen.
De president van Polen besluit tot ont
binding van het parlement.
In zijn peroratie zeide mr. Patün nog o.m.:
„Wjj betreuren ten zeerste, dat de tegen
woordige omstandigheden in de internationale
samenleving ons dwingen om een zoo negatlel
standpunt tegenover de collectieve veiligheid
in te nemen. Maar tndlen de wereld, zich af
wendende van dit stelsel en de vermindering
van bewapening verwerpende, teruggrijpt naar
een politiek van evenwicht en den bewapenings
wedloop hervat, kan men zich niet erover ver
wonderen, 'dat ook Nederland terugkeert
naar zijn tradltloneele vooroorlogsche poUtlek.de
politiek van zelfstandigheid, die. aan ons land
Bjj ontploffing in een woning te Heerlen
werd veel schade aangericht; er deden
zich geen persoonlijke ongelukken voor.
politieke en niet-
polltieke, zoowel in gesloten ruimten als in de
open lucht, verboden heeft.
Dit verbod strekt zich uit tot optochten of
andere ondernemingen van dezen aard.
Wetsontwerp ingediend, houdende voor
ziening ten behoeve van voedselvoor-
ziening in tgden van oorlog, oorlogsge
vaar of andere buitengewone omstan
digheden.
De staat van beleg is nog afgekondlgd in
twee andere districten, Tachov en. Domagliche,
ten Zuiden en Zuid-Westen van Marlenbad.
Hiertoe werd besloten, voordat de nota der
Sudeten-Dultsche partij te Praag was ont
vangen.
Vanavond te 5.30 uur hebben alle leden
van de missie van Runciman het hotel
Alcron met hun bagage verlaten en zich
naar het Engelsche gezantschap begeven.
LONDEN, 13 Sept Naar Reuter
door den Tsjechischen gezant te Lon
den werd medegedeeld, heeft Hen
lein door zijn secretaris aan minister
president Hodza laten mededeelen,
dat onder de gegeven omstandig
heden verdere onderhandelingen niet
mogelijk zijn.
Hetgeen ik gezegd heb over art. 16, is uit den
aard ook eventueel van toepassing op Iedere
actie, die ondernomen zou worden krachtens
art. 17 van het Pact.
Ten aanzien van art. 10 van het Pact zeide
de minister, dat de leden zich daarbij om. ver
binden de integriteit van <je andere leden te
handhaven tegen een buitenlandschen aanval.
Dit is een verplichting, die groote overeenkomst
vertoont met die, welke voorzien is in aft. 16.
Wat betreft de houding van de Nederland
se he regeering ten opzichte van dit artikel,
gelden dezelfde argumenten als ten aanzien
van art. 16.
«S®* NOORDHDLLANDSCH DAGBLAD
Mat Inbegrip van gratis ongevallenverzeke
ring: voor Alkmaar f2.— por kwartaal of
15 conti per week, voor bulten Alkmaar
y 2.50 per kwartaal of 20 cents per week.
Ultg. N. V. Drukk. De Spaamettad - Haarlem.
DIENSTAANBIEDINGEN. Gevraagd of Aan
geboden, geplaatst onder do Omroeper
rubriek 10 ct. per regel.
DE PRIJS DER ADVERTENTIEN bedraagt
regel,' Ingezonden Mededoollngen 40
BIJ CONTRACT AANMERKELIJKE Rl
Uitvoerig tarief voor adverteoren bl| abon
namant wordt op aanvrage gaarne doof onre
Administratie verstrekt.
GENèVE, 13 Sept. (RRJD.) De Neder-
landsche minister van Buitenlandsche Za
ken, ny. J. A. N. PatLJn, heeft hedenmiddag
in de vergadering van den Volkenbond het
Nederlandsche standpunt in een rede uit
eengezet.
PRESSBURG.
stuur van
gisteren
voorzitter, dr. Tiso, hier vergaderd en als zijn
meenlng geuit, dat de Tsjechische regeering
ook thans niet tot oplossing van het Slowaak-
sche vraagstuk wil overgaan. Het bestuur
elschte voor Slowakije zelfbestuur en besloot
een delegatie naar president Benesj te zenden,
om hem de eischen der partij voor te leggen.
De incidenten tuaachen Tsjechen
Sudeten worden steeds gevaarlgker.
„Gü leeft hier in een wonderschoon land, zeker een der mooiste op aarde. Moge
God dit schoone land den vrede schenken Deze wensch werd geuit door den
Britschen bemiddelaar in Tsjecho -Slowakije, Lord Runciman
In Genève neigt men tot de mea
ning over, dat de Westersche mo
gendheden vannacht het spel verlo
ren hebben. In plsmts van Benesj tot
een onmiddellijke afwijzing van het
Duitsche ultimatum aan te sporen,
hebben zij openlijk hun bereidwillig
heid tot onderhandelen gedemon
streerd. Daaruit heeft Hitler het be
wijs kunnen putten dat den W.-Euro-
opgelegd door zijn geografische ligging, in
Europa en overzee, in het waarachtig belang
van Europa is geweest.
Wjj weten, dat het zeer wel zal kunnen ge
beuren, dat de oorlog, dien wU verfoeien en
dien wij beschouwen als een schande voor de
hedendaagsche beschaving, wanneer hij eenmaal
sou zijn uitgebroken, niet bij onze grenzen zal
halt houden. Trouw aan de beginselen van sa
menwerking en solidariteit, die aan het Pact
ten grondslag liggen, sullen wij altijd bereid
blijven om terug te keeren tot het stelsel van
collectieve veiligheid, zooals dit in het Pact
werd beoogd, soodra de ontwikkeling van den
menschelUken geest en de evolutie van de po
litieke verhoudingen de mogelijkheid schijnen te
openen om nieuwe pogingen in die richting te
ondernemen.
Indien de staat-aanvaller een aangrenzend
land zou zijn, zoodat een doortocht noodzakelij
kerwijze zou lelden tot een botsing op dit grond
gebied, zou het Nederlandsche grondgebied niet
slechts zijn een doortochtsgébled, maar zou het
onvermijdelijk worden tot slagveld.
PRAAG. 13 Sept. (Reuter). Na
dat de Tsjecho-Slowaakscheregee
ring in acht districten van Noord-
Bohemen, met het oog op de tal
rijke incidenten den staat van beleg
had af gekondigd, hebben de Sudeten-
Duitscbe leiders de regeering te 17
uur een ultimatum gesteld, waarin
zü eischen, dat alle buitengewone
maatregelen in het Sudeten-Duitsche
gebied binnen zes uur worden inge
trokken.
Voor het geval de regeering daar
aan geen gevolg geeft, wjjzen de
leiders dë VariiHtwobtdelUkheid voor
de gevolgen af. In da Sudeten-
Duitsche mededeellng wordt gezegd,
dat de regeering had toegezegd,
iederen belangrijken stap, die zou
worden gedaan in verband met den
toestand, met de Sudeten-Duitsche
leiders te bespreken en, hoewel deze
leiders tot elf uur te Praag waren,
heeft de regeering hen niet geraad
pleegd.
Omtrent dit ultimatum meldt Havas nog, dat
dit te 1730 uur begon te loopen. Er wordt
in geëischt, dat de staatspolitie uit de streken
met een Duitsche meerderheid wordt terugge
trokken. Het politiegezag zou worden toege
kend aan de burgemeesters der gemeenten, die
voor de orde verantwoordelijk zouden zijn.
De intrekking der maatregelen zou per radio
bekend moeten worden gemaakt. Indien de
regeering het ultimatum niet zou Inwilllgen.
zouden de Sudeten-Duitsche leiders alle ver
antwoordelijkheid voor de verdere ontwikkeling
afwijzen.
Verder meldt Cetekalilt Praag, dat de regee-
Volgens de Inlichtingen, die welingelichte
Tsjechische kringen te Parijs ontvangen heb
ben, sou de regeering te Praag den leiders
der Sudeten-Duitschers geantwoord hebben,
dat. Indien de in sommige districten genomen
veiligheidsmaatregelen op beswaren stuiten, de
tegeerlng te Praag bereid is, hierover met een
delegatie der Sudeten-Dultsche partij, die naar
Praag zou komen, te spreken.
Hieraan wordt toegevoegd dat, Indien de Su
deten-Duitsche leiders bereid zijn een pro-
c amatie tot hun aanhangers te richten,
waarin deze worden aangespoord de wet en de
openbare orde te eerbiedigen, de regeering er
geen enkel bezwaar in zou zien, de getroffen
maatregelen te herroepen.
Het antwoord der regeering ia overgebracht
aan de Sudeten-Duitsche leiders, die nog
geen'mededeellng hebben gedaan van hun be
sluit.
Tekst der wgzigingen van het Rgksamb-
tenarenregletnent.
De „Nieüw-Amsterdam" heeft den af
stand New YorkRotterdam in Neder
land schen record tijd af gelegd.
o o
Naar uit Praag wordt gemeld, heeft
minister-president Hodza den Franschen
gezant te Prarw, De la Croix, en den Brit
schen gezant, Newton, ontvangen.
De raad der politieke ministers is in
blijvende zitting bijeen. J
nen aanvaarden, dat zou voortvloeien uit een
algemeene verplichting om deel te nemen aan
de gemeenschappelijke acties van de staten,
die nu nog lid zijn van den Bond.
Wat men zou vragen van deze kleine sta
ten sou thans sjjn, dat zij in een wereld,
waarin de groote mogendheden, tot de tan
den gewapend, tegenover elkander zouden
staan, zich In één van de twee tegengestelde
kampen zouden scharen.
WARSCHAU, 13 Sept. (Havas).
president der Paotoebe republiek heeft
vanmiddag om twee aar eea decreet ait«e-
vaardigd, houdende de unwinding van het
parlement.
De datum der volgende verkiezingen la nóg
niet vastgesteld, maar volgens de grondwet ia
de president verplicht binnen dertig dagen,
volgend op de parlementsontblndlng. nieuwe
verkiezingen uit te schrijven, die binnen de
daarop volgende zestig dagen moeten worden
gehouden.
Het nieuws heeft in politieke
Warschau veel sensatie gewekt.
De ontbinding van het parlement wordt in
bet decreet van den staatspresident gemoti
veerd met de aanzienlijke wijzigingen, die zich
in het blnnenlandsche politieke leven sedert
de laatste parlementsverkiezingen hebben voor
gedaan en door de noodzakelijkheid, aio steeds
sterker gevoeld wordt, in breeds lagen der be
volking, dat actiever wordt deelgenomen aan
den arbeid voor den staat. De president zegt:
„Ik achtte mij verplicht de Kamers te ver
nieuwen, opdat het nieuwe parlement een be
tere weerspiegeling kan zijn van de stroomln-
gen in het land.’* Het nieuwe parlement aal
zich over de nieuwe kieswet moeten uitsproken.
Vanmiddag ia het kabinet in vergadering bij
eengekomen.
Op het oogenblik hebben de economische en
financleele sancties voor ons bovendien het
zelfde facultatieve karakter als de militaire
sancties. J
Het is duidelK dat dit standpunt a fortiori
van toepassing is op het toestaan van doortocht
over het grondgebied ten aanzien van de weer
macht van leder lid van den Bond, dat deel
neemt aan een gemeenschappelijke actie, als
voorzien in art. 16 lid 3 van het Pact. Dit is
een soort sanctie, die de militaire sancties zeer
dicht nadert.
Voor 4e toekomst behoudt de
Nederlandsehg regeering zich het
zacht voor, om in ieder by zonder ge-
val. rekening houdende met den mi
litairen toestand en de geografische
ligging van Nederland, te beslissen,
of zü al dan niet doortocht van ge
wapende strüdkrachten van andere
Bondsleden over het Nederlandsche
grondgebied zal toestaan.
14 Sept. (D.N.B.). Het be
de Slowaaksche Volkspartij heeft
onder voorzitterschap van den vice-
Weer nieuwe gevallen van
lamming.
I
