ONS BLAD
Sudeten stellen een ultimatum
mogelijk
meer
Onderhandelen niet
Nederland handhaaft zijn
strikte neutraliteit
Het antwoord op
het ultimatum
het
geheele
De meening van
Genève
Alle bijeenkomsten
land verboden
Binnen de zes uur intrekking van alle
buitengewone maatregelen in het
Sudetengebied geëischt
Het nieuws van heden
in
SUDETEN EISCHEN EEN
VOLKSSTEMMING
DE BAROMETER
Polena parlement
ontbonden
MINISTER PAWN OVER
DE SANCTIES
JOH. LAUWERS
PAYGLOP 3
ALKMAAR
BREUKBANDEN
ZIEKENFONDSLEVERANCIER
OOK SPOORFONDS
vereenigde katholieke pers
Men gelooft dat Londen en
Parijs het spel verliezen
V
Noordzee
^XWWWWUIIII Hll/f////////Z^
Eischen van Karlsbad vormen
geen voldoende uitgangs
punt meer
Fransche en Britsche
gezanten bij Hodza
Een uiteenzetting te
Genève
Patijn’s rede werd met
sympathie aangehoord
DIT NUMMER BESTAAT UH
ACHT BLADZIJDEN
Japan en Italië achter
Duitschland
Wanneer de wereld teruggrijpt
naar bewapening, keert Neder
land terug tot zyn
oude politiek
WOENSDAG 14 SEPTEMBER 1938
EEN EN DERTIGSTE JAARGANG No. 293
DE PRIJS DER ADVERTENTIEN budraagl 2pc* o
rugul; Ingezonden Mededeelingen 40 ot. o
MJ CONTRACT AANMERKELIJKE RE DOCH
Uitvoerig tarief voor adverteeren bij aboe
nament wordt op aanvrage gaame door ome
Administratie verstrekt
Mededeeling van Henlein aan
minister-president Hodza
Het nieuws verwekte groots sen
satie in politieke kringen
Sudetendelegatie van
mandaat ontheven
Naar uit Praag vernomen
wordt, heeft de Tsjecho-Slo-
waaksche regeering geant
woord op het ultimatum der
Sudeten. Reuter verneemt, dat
de regeering de eischen, in het
ultimatum gesteld, weliswaar
niet accepteert, maar toch de
deur openhoudt voor verdere
onderhandelingen.
v J
F
I
NOORDHOLLANDSCH DAGBLAD
I
en
Genève
kinderver-
poutieke
worden
O
I
Verder meldt Ceteka uit Praag, dat de regee-
e»
Noodtoestand in Tsjecho-Slowakü* af-
gekondigd.
Tekst der wijzigingen van het Rgkaamb-
tenarenreglement.
het-
militaire
«heel buiten den Volken-
1 van minister PatUn
in
belang
Stand ep Ws Misdag 1 aar n_aa.: 738J
Vorige stand: 7MA
OENëVE, 13 Sept. (RJ»D.) De Neder
landsche minister van Bultenlandsche Za
ken, mr. J. A. N. PatUn, heeft hedenmiddag
in de vergadering van den Volkenbond het
Nederlandsche standpunt in een rede uit
eengezet.
Tegelijkertijd beeft Henlein zijn dank en ge
voelens van waardeering doen overbrengen aar.
degenen, die tot dusver de onderhandelingen
hebben gevoerd. HU noemde met name Kundt
en dr. Sebekowsky.
LONDEN. 13 Sept Naar Reuter
door den Tsjechischen gezant te Lon
den werd medegedeeld, heeft Hen
lein door zjjn secretaris aan minister
president Hodza laten mededeelen,
dat onder de gegeven omstandig
heden verdere onderhandelingen niet
mogelijk zijn.
DIENSTAANBIEDINGEN, Gevraagd of Aan
geboden, geplaatst onder de Omroeper
rubriek 10 CL per regel
Algeheele overeenste&iming bereikt in
zake de uitvoering van de z.g. transactie-
Deterding.
WARSCHAU, 13 Sept. (Havas). Da
president der Pootsche republiek beeft
vanmiddag om twee aar een decreet uitge
vaardigd, houdende de ontbinding van hot
parlement.
BERLIJN, 14 September Het Duiteche
Nieuwsbureau bevestigt, dat Henlein de
Sudeten-Dultsche delegatie, die de onder
handelingen met de Tsjecho-Slowaaksche
regeering heeft r®voerd, van haar mandaat
heeft ontheven.
TOKIO, 14 September (Reuter). De woord
voerder van het ministerie van Bultenland
sche Zaken heeft het volgende verklaard:
Evenals altijd is Japan bereid zijn krach
ten te vereenigen met Duitschland en Italië
om, overeenkomstig den geest van het antl-
komintempact, de roode manoeuvres te be
strijden. De verantwoording voor de huidige
verwikkelingen in het Sudeten-Dultsche
vraagstuk berust in hoofdzaak bü de komin
tern.
Het is duidelijk, dat dit standpunt a fortiori
van toepassing is op het toestaan van doortocht
over het grondgebied ten aanzien van de weer
macht van ieder lid van den Bond, dat deel
neemt aan een gemeenschappelijke actie, als
voorzien in art. 16 lid 3 van het Pact. Dit is
een soort sanctie, die de militaire sancties zeer
dicht nadert.
ring alle bijeenkomsten,
politieke, zoowel in gesloten ruimten als in de
open lucht, verboden heeft.
Dit verbod strekt zich uit tot optochten of
andere ondernemingen van dezen aard.
Het is niet in den geest van het Pact,
noch ligt het in de bedoeling van de staten,
die de verdragen van Locamo hebben on-
derteekend, dat aldus een staat zou worden
gedwongen, zijn eigen bestaan op het spel
te zetten.
In zjjn peroratie zeide mr. PatUn nog om.:
„WU betreuren ten zeerste, dat de tegen
woordige omstandigheden in de internationale
samenleving ons dwingen om een zoo negatief
standpunt tegenover de collectieve veiligheid
in te nemen. Maar indien de wereld, zich af
wendende van dit stelsel en de vermindering
van bewapening verwerpende, teruggrijpt naar
een politiek van evenwicht en den bewapenings
wedloop hervat, kan men zich niet erover ver
wonderen. dat ook Nederland terugkeert
naar zijn tradltloneele vooroorlogse!» politiek, de
politiek van zelfstandigheid, die, aan ons land
In art. 14 van het Pact hebben de leden van
den Volkenbond, wenachende bijstand te ver-
leenen aan een land, dat slachtoffer zóu zUn
van een eventueelen aanval, zich verbanden,
deel te nemen aan een gemeenschappelijke actie
tegen den staat-aanvaller.
Van den aanvang af heeft men echter
onderscheid gemaakt tusschen eenerzijds de
economische en flnancieele sancties, en an
derzijds de militaire sancties. Indien er een
aanval zou plaats hebben In den vorm van
het pact, zouden de economische en finan-
cieele sancties verplicht zUn; ten aanzien
van de militaire sancties echter behielden
de leden zich hun vrUheid voor.
Te Genève zette minuter Patjjn ten aan
zien van'het Pact uiteen, dat Nederland
terugkeert tot het standpunt van strikte
neutraliteit.
Toen de Volkenbondsvergadering aldus mr.
PatUn twee jaar geleden besloot een bUzon-
der comité in te stellen voor de bestudeering
van de toepassing van de Volkenbondsbeginse-
len, dacht men aan de mogeUjkheid, dat men
zou komen tot voorstellen tot wijziging van het
pact. Het samenvattend rapport van dit comité
bevat echter geen enkel voorstel In dien zin.
Wat betreft de houding, aan te nemen tegen
over art. 16. hebben de meenlngen in verschil
lende landen een ingrijpende wijziging onder
gaan. Met name omtrent deze wijziging en om
trent het standpunt, dat mijn land op het
oogenblik ter zake moet innemen, zou ik gaame
enkele opmerkingen maken.
Bjj ontploffing in een woning te Heerlen
werd veel schade aangericht; er deden
zich geen persoonlijke ongelukken voor.
In Genève neigt men tot de mee
ning over, dat de Westersche mo
gendheden vannacht het spel verlo-
hebben. In plaats van Benesj tot
onmiddellQke afwijking
Duitsche ultimatum aan te sporen,
hebben zjj openlijk bun bereidwillig
heid tot onderhandelen gedemon
streerd. Daaruit heeft Hitler bet be-
unnen putten dat den W.-Euro-
De Sudeten-leiders eischen in een ulti
matum binnen zes uur opheffing van alle
buitengewone maatregelen in het Sude-
ten-Duitsche gebied. Praags antwoord ia
afwijzend, maar sluit verdere onderhan
delingen niet uit.
De incidenten tusschen Tsjechen
Sudeten worden steeds gevaarljjker.
In het Sudeten-Duitache hoofdkwartier
wordt verklaard, dat de acht punten van
Karlabad niet langer als grondslag voor
onderhandelingen dienst kunnen doen. Als
reden daarvoor wordt opgegeven, dat de
toestand zich reeds to ver ontwikkeld heeft.
Ook wordt verklaard, 'dat de Sudeten-
Dultsche bevolking thans zoo opgewonden
is, dat nog slechts een volksstemming haar
tevreden kan stellen.
Indien de staat-aanvaller een aangrenzend
land zou zijn, zoodat een doortocht noodzakelU-
kerwUze zou leiden tot een botsing op dit gfond-
n gebied, zou het Nederlandsche grondgebied niet
slechts zijn een doortochtsgebied, maar zou het
onvermUdelUk worden tot slagveld.
De datum der volgende verkiezingen ia nog
niet vastgesteld, maar volgens do grondwet ia
de president verplicht binnen dertig dagen,
volgend op de parlementsontbtndlng. nieuwe
verkiezingen uit te schrUven. die binnen de
daarop volgende zestig dagen moeten worden
gehouden.
Het nieuws beeft in politieke kringen te
Warschau veel sensatie gewekt.
De ontbinding van het parlement wordt iu
het decreet van den staatspresident gemoti
veerd met de aanzienlijke wijzigingen, die zich
in het binnenlandse!» politieke leven sedert
de laatste parlementsverkiezingen hebben voor
gedaan en door de noodzakelijkheid. aie steeds
sterker gevoeld wordt. In breede lagen der be
volking, dat actiever wordt deelgenomen aan
den arbeid voor den staat. De president zegt:
„Ik achtte mij verplicht de Kamers te ver
nieuwen, opdat het nieuwe parlement een be
tere weerspiegeling kan zijn van de stroomln-
gen in het land.” Het nieuwe parlement zal
zich over de nieuwe kieswet moeten uitspreken.
Vanmiddag is het kabinet in vergadering bij
eengekomen.
De „Nieuw-Amsterdam” heeft den af
stand New YorkRotterdam in Néder-
landachen recordtgd afgelegd.
WARSCHAU. 14 September (PAT) De
verkiezingen voor Je Kamer zullen worden ge
houden op 6 November, die voor den Senaat op
13 November.
De staat van beleg is nog afgekondlgd in
twee andere districten, Tachov en DomagHche,
ten Zuiden en Zuid-Westen van Marienbad.
Hiertoe werd besloten, voordat de nota der
Sudeten-Duitache partU to Praag was ont
vangen.
Vanavond te 5.36 uur hebben alle leden
van de minste van Rnnciman het hotel
Alcron met hun bagage verlaten en afch
naar het Engelsche gezantschap begeven.
Naar uit Praag wordt gemeld, heeft
minister-president Hodza den Franschen
gezant te Praag, De la Croix en den Brit-
schen gezant. Newton, ontvangen.
De raad der politieke ministers is in
blijvende zitting hijsen.
Derhalve erkent Nederland ook krach
tens dit artikel niet een algemeene verplich
ting om deel te nemen aan een gemeen
schappelijke actie of om den doortocht van
vreemde troepen over rijn grondgebied toe
te staan.
Hetgeen ik gezegd heb over art. 16, is uit den
aard ook eventueel van toepassing op Iedere
actie, die ondernomen zou worden krachtens
art. 17 van het Pact.
Ten aanzien van art. 10 van het Pact zeide
de minister, dat de leden zich daarbU om. ver
binden de Integriteit van de andere leden te
handhaven tegen een buitenlandschen aanval.
Dit is een verplichting, die groote overeenkomst
vertoont met die. welke voorzien is in art. 16.
Wat betreft de houding van de Nederland
sche regeering ten opzichte van dit artikel,
gelden dezelfde argumenten als ten aanzien
van art. 16.
BUREAUX:
ALKMAAR. Hof 4, Telefoon 4550 en 4220
PEN HELDER, Stationsstraat 4, Telefoon 771
HOORN. Koepoorttweg 94, Telefoon 412
SCHAGEN, Molemtraet 52. Telefoon 81.
ABONNEMENTSPRIJS:
Met Inbegrip ven gratis ongevallenverzeke
ring: voor Alkmaar ft.per kwartaal of
15 cents, per week, voor bulten Alkmaar
'f 2 50 per kwartaal of 20 cents per week.
Ultg. N. V. Drukk. De Spaamestad Haarlem.
De wedloop in bewapening en het feit, dat ver
scheidene groote, sterk bewapende mogendheden
zich van Genève afzüdig houden, heeft de ge-
varen grooter gemaakt, die voor verscheidene
kleine staten zouden kunnen voortvloeien uit
hun deelneming aan een krachtens art. 16 van
het Pact ondernomen -actie. Deze landen zUn
van oordeel, dat zU niet langer het risico kun-
Weer nieuwe gevallen
lamming.
Onlangs, in de conferentie van Kopenhagen,
In Juli IJ-, heb ik, aldus mr. PatUn, mU als
minister van Bultenlandsche Zaken vereenigd
met de gemeenschappelijke verklaring, afgelegd
door de ministers van de aldaar vertegenwoor
digde staten.
Onze respectieveUJke regeeringen hebban
beslaten tot handhaving van de door toon
gevolgde gedragslijn, waarbij het stolsel van
sancties wordt beschouwd als in de tegen
woordige omstandigheden, en naar aanlei
ding van de in de laatste jaren gevolgde
praktijk, een niet-bindend karakter te heb
ben verkregen. Wjj hebben nadrukkelük er
aan toegevoègd, dat dit niet obligatoire
karakter van de sancties niet geldt voor een
bijzondere groep van staten, maar dat dit
bestaat voor alle leden van den Bond.
Conflict by de Koninklgke fabrie^ F. W.
Braat te Delft voorkomen.
Wetsontwerp ingediend, houdende voor
ziening ten behoeve van voedselvoor
ziening in tüden van oorlog, oorlogsge
vaar of andere buitengewone omstan
digheden.
„Gü leeft hier in een wonderschoon land, zeker een der mooiste op aarde. Moge
God dit schoone land den vrede schenken Deze wensch werd geuit door den
Britschen bemiddelaar in Tsjecho -Slowakije, Lord Runciman
9
Volgens de inlichtingen, die welingelichte
Tsjechische kringen te Parijs ontvangen heb
ben, zou de regeering te Praag den leiders
der Sudeten-Duitschers geantwoord hebben,
dat, indien de tn sommige districten genomen
veiligheidsmaatregelen op bezwaren stuiten, de
icgeerlng te Praag bereid is, hierover met een
delegatie der Sudeten-Dultsche partU, die naar
Praag zou komen, te spreken.
Hieraan wordt toegevoegd dat, indien de Su-
deten-Duitsche leiders bereid zUn een pro-
c'amatle tot hun aanhangers te richten,
waarin deze worden aangespoord de wet en de
openbare orde te eerbiedigen, de regeering er
geen enkel bezwaar in zou zien, de getroffen
maatregelen te herroepen.
PRAAG, 13 Sept. Het Duiteche Nieuws
bureau meldt, dat in de vergadering van
de politieke ministers volgens een seml-
offideele mededeeling het besluit is geno
men, op de eischen der Sudeten-Duitschers
niet te antwoorden, en wel op grond van
het feit, dat de regeering volgens de grond
wet van de Tsjecho-Slowaaksche republiek
niet verplicht is te antwoorden.
PRAAG. 13 Sept (Reuter). Na
dat de Tsjecho-Slowaaksche regee-
ring in acht districten van Noord-
Bohemen, met het oog op de tal
rijke incidenten den staat van beleg
had afgekondigd, hebben de Sudeten-
Duitache leiders dto regeering te 17
uur een ultimatum gesteld, waarin
zjj eischen, dat alle buitengewone
maatregelen in het Sudeten-Duitache
gebied binnen zes uur worden inge
trokken.
Voor het geval de regeering daar
aan geen gevolg geeft, wjjzen de
leiders de verantwoordelijkheid voot
de gevolgen af. In 4* Sudeten-
Duitsche mededeeling wordt gezegd,
dat de regeering had toegezegd,
iederen belangrijken stap, die zou
worden gedaan in verband met den
toestand, met de Sudeten-Duitsche
leiders te bespreken en, hoewel deze
leiders tot elf uur te Praag waren,
heeft de regeering hen niet geraad
pleegd.
Omtrent flit ultimatum meldt Havas nog. dat
dit te 1730 uur begon te loopen. Er wordt
in geëischt, dat de staatspolitie uit de streken
met een Duitsche meerderheid wordt terugge
trokken. Het politiegezag zou wordeh toege
kend aan de burgemeesters der gemeenten, die
voor de orde verantwoordelUk zouden zUn.
De intrekking1 der maatregelen zou per radio
bekend moeten worden gemaakt. Indien de
regeering het ultimatum niet zou Inwilligen,
zouden de Sudeten-Duitscho leiders alle ver-
antwoordelUkheid voor de verdere ontwikkeling
afwUzen.
opgelegd door zUn geografische ligging.
Europa en overzee, in het waarachtig
van Europa is geweest.
WU weten, dat het zeer wel zal kunnen ge
beuren, dat de oorlog, dien wij verfoeien en
dien wU beschouwen als een schande voor de
hedendaagse!» beschaving, wanneer hU eenmaal
zou zUn uitgebroken, niet bU onze grenzen zal
halt houden. Trouw aan de beginselen van sa
menwerking en solidariteit, die aan het Pact
ten grondslag liggen, sullen wU altijd bereid
blUven om terug te keeren tot het stelsel van
collectieve veiligheid, zooals dit in het Pact
werd beoogd, zoodra de ontwikkeling van der.
menschelUken geest en de evolutie van de po
litieke verhoudingen de mogelUkheid schUnen te
openen om nieuwe pogingen in die richting te
ondernemen.
De preaident van Polen besluit tot ont
binding van het parlement.
nen aanvaarden, dat zou voortvloeien uit een
algemeene verplichting om deel te nemen aan
de gemeenschappelUke acties van de staten,
die nu nog lid zUn van den Bond.
Wat men zou vragen van dese kleine sta
ten zou thans zijn, dat zU in een wereld,
waarin de groote mogendheden, tot de tan
den gewapend, tegenover elkander zouden
staan, zich in één van de twee tegengestelde
kampen zouden scharen.
De debattei. over de gisteren door de Mi
nisters van Bultenlandsche Zaken van Zweden
en Nederland gehouden redevoeringen zullen
morgen worden voortgezet.
De belangstelling hiervoor is echter
na de gebeurtenissen van den afgeloopen
nacht zeer verminderd, want de wereldgebeur
tenissen gaan thana geheel
bond om. De verklaringen
werden ook door de trouwste aanhangers van
den Volkenbond met veel sympathie en be
langstelling aangehoord. Niemand stelt zich
voor, dst de kleine staten de verantwoorde-
lUkheld voor de uitvoering van de bepalingen
van het Handvest zullen willen dragen, zoolang
de groote democratieën zelf voor deze verant-
woordelUkheid terugdeinzen.
smg liever is dan een oorlog. Maar
deze oplossing sluit ook in, dat Tsje-
cho-Slowaküe practisch uiteenvalt.
Het slternatlef was: plebisciet of oorlog. Nu
was het de vraag, waartoe de Westerse!» mo
gendheden zouden besluiten. Uit het feit, dat
rU het standpunt hebben ingenomen dat zoo
veel mogelljk aan de eischen van de Sudeten-
Duitschers móet worden tegemoetgekomen,
blUkt wel in welke richting men zich de oplos
sing heeft gedacht.
Men verheelt zich hier niet, dat TZjecho-
SiowakUe na het afstaan van het Sudeten-
Dultsche gebied een mossel zonder schelp wordt.
Voor de toekomst behoudt de
Nederlandsche regeering zich het
recht voor, om in ieder büzonder ge
val. rekening houdende met den mi
litairen toestand en de geografische
ligging van Nederland, te beslissen,
of zü al dan niet doortocht van ge
wapende strüdlcrachten van andere
Bondsleden pver het Nederlandsche
grondgebied zal toestaan.
Op het oogenblik hebben de economische en
flnancieele sancties voor ons bovendien het
zelfde facultatieve karakter als de
sancties.
kt;
s.
-•
