ONS BLAD
Praag geeft toe
n
Plannen zonda* voorbehoud aanvaard
Waarom Praag moest toegeven
De Tsjecho-Slowaaksche regeering
gezwicht voor den Fransch-
Britschen aandrang
ST.WILLIBRORDUS
I
JJi
i
Hj pi R
ii
•v
Het nieuws van heden
BEWOGEN TOONEELEN
TE GODESBERG WACHTEN
MOEILIJKHEDEN
DE BAROMETER
MWij offeren ons op voor
De H. Vader zegent
Europa
Japan verwerpt
artikel 17
JOH. LAU WERS
PAYGLOP 3
ALKMAAR
ELASTIEKEN KOUSEN
ZIEKENFONDSLEVERANCIER
OOK SPOORFONDS
.«SJWSS; S
De vrijwilligers in
Spanje
RUSLAND BEREID PRAAG
TE HELPEN
'-1
WIJ STONDEN ALLEEN"
DONDERDAG 22 SEPT. 1938
VEREENIGDE katholieke pers
I
I
1
tusschen
en
wanneer
Sudeten-Duitschers
heer en meester te Eger
r
Llewellyn verongelukt
i i
I
3
Onder indrukwekkende stilte
werd de verklaring der
regeering aangehoord
„Wij willen militaire
dictatuur”
Ned. Bond van Gepensionneerden
in het ongeluk gesteld
Het vrij vervoer bü
de Spoorwegen
Maatregelen tegen lucht
aanvallen
Het voorstel, om door arbitrage het
conflict op te lossen, werd niet
in overweging genomen
Verklaringen van Litwinof
te Genève
i
PRAAG, 21 Sept. De nota der Tsjecho-
Slowaaksche regeering is om vijf uur heden
middag aan de gezanten van Frankrijk
Engeland overhandigd.
Reuter meent te weten dat de Tsjecho-
Slowaaksche regeering in haar antwoordnota
de Fransch-Britsche plannen zonder voorbe
houd aanvaardt.
Het antwoord besluit echter met de ver
klaring, dat Tsjecho-Slowakije vertrouwt,
dat Frankrijk eirEngeland het te hulp zullen
komen, wanneer het mocht worden aan
gevallen.
Gen. Sirowy tracht opgewon
den menigte te kalmeeren
Een vijfjarenplan in
Brazilië
I
Het is noodzakelijk zonder
ophouden te bidden
DIT NUMMER BESTAAT UIT
10 BLADZIJDEN
„saauMv
Fransche politieke kringen be
zorgd over de eischen van
Warschau en Boedapest
De eischen der Polen
en Hongaren
NV. NE DE RL.VERZ.MIL
CATHARIJNESINGEL4Ö UTRECHT
"4#
t
Houder van het vliegrecord
LondenKaapstad
EEN EN DERTIGSTE JAARGANG No. 300
DE PRIJS DER ADVERTENTIEN bsdrsagt 29 et p.
regel; Ingezonden Mededeellngen <0 ct b t
BIJ CONTRACT AANMERKELIJKE REDUCTIE
Uitvoerig tarief voor adverteeren bl| abort-
nament wordt op aanvrage gaarne door ome
Administratie verstrekt.
Nationale Vergadering
Hakenkruisvlaggen in
Sudeten-land
Uit voering van vele openbare
werken
Schietpartyen aan de grens
t
Spaansche regeering besluit tot
onverwijlde terugtrekking van
alle buitenlandsche
vrijwilligers
itL
Polen zegt conventie
van 1925 op
NOORDHOLLANDSCH DAGBLAD
i
i
la
I
Economische
van
het
be-
correspondent seint ons
O
r.
A
L
indrukwek-
een
ken opnemen.
volkspartij heeft medege-
grensgebieden wenscht,
Sta
1
i
2
■t
la
ik
itsi onder da Omroapav
10 cl per regel.
Dit antwoord van Praag, dat door Krofte
ssn den Franschen en Britscben gezant werd
overhandigd, beteekent het begin der onder-
handellngen over de formeele procedure voor
de concrete regeling der ontwerpen, die de re-
geeringen van Frankrijk en Engeland hebben
noodlg gevonden aan de Tsjecho-Slowaaksche
regeering voor te leggen.
Van deze berichten is geen offlcieele beves
tiging voorhanden.
De vertegenwoordigers van Frankrijk en En
geland lieten ons overigens weten, dat een der
gelijke oplossing het conflict niet zou afwenden.
WU bevonden ons voor een oorlogsbedreiging.
welke zelfs net nationaal bestaan der Tsjechen
en Slowaken zou kunnen doen wankelen.
De regeering is vast besloten, wat er ook ge-
beure. de onafhankelijkheid der natie te ver
dedigen onder den nieuwen toestand, die is ont
staan.
Oefeningen
gonnen.
Stand op Donderdag 10 eer va 702.2
Vorige stand 754.1
De Engelsche gezant zou verklaard hebben,
dat Engeland, Indien Praag niet onvoorwaarde-
TOKIO, 21 Sept. (Reuter) Het Japansche
kabinet heeft besloten de ultnaoolging van den
Volkenbond tot toepassing van artikel. 11 van
het handvest van den Volkenbond, dat door
China is geëischt, van de hand te wijzen.
PRAAG, 22 Sept. (Havas) De regeering
heeft gisteravond voor de radio de redenen
uiteengezet, welke haar hebben genoopt, de
besluiten van Londen te aanvaarden.
LONDEN, 31 September (Havas). De be
kende vlieger David Llewellyn, recordhou
der op den afstand Londen—Kaapstad, is
vanavond bjj een vliegongeluk te Lymphne
om het leven gekomen.
dm
ios-
xr-
dsa
t
r
DIENST AANBIEDINGEN, Gevraagd of Aan
geboden, geplas'
rubriek 1
het begin van de volgende week worden mede
gedeeld."
Zooals bekend onderhandelt deze partjj met
Benesj over deelneming aan de regeering.
Wjj vernemen thans, dat de rechtbank
de NS. in het gelijk heeft gesteld en den
Bond van Gepensionneerden heeft veroor
deeld tot de kosten van het geding. Het von
nis houdt dus in, dat de bestaande regeling
van het vrij vervoer voor gepensionneer
den met inachtneming van de beperkingen,
volledig gehandhaafd blijft.
Na twintig jaren rust bevond de staat zich
bedreigd door het dynamisme van een naburlgen
staat, aldus wordt gezegd. De Europeesche crisis
is van zoodanigen omvang, dat vrienden ons
den raad gaven de orde en den vrede te koopen
met territoriale concessies, daar zij ons niet te
hulp konden komen
Uit betrouwbare bron te Warschau verluidt,
dat de Poolsche militaire autoriteiten besloten
zouden hebben tot het onder de wapenen hou
den van de lichting, die na de groote manoeu
vres, welke juist geëindigd zijn, naar huis ge-
sondsn sou worden. Ook de vóór ds manoeu
vres opgeroepen reservisten zouden in dienst
moeten blijven
thans aanvankelijk zich van inmenging sou
onthouden, welke houding Frankrijk ook zou
aannemen. De Fransche gezant zou te verstaan
hebben gegeven, dat de Fransche regeering om
redenen van binnen- en buitenlandsche politiek
President en regeering, geplaatst voor den
eisch der groote mogendheden, konden niet
anders doen dan het plan aanvaarden. Wij
stonden alleen.
Begrooting
voor 1939.
Hoewel de berichten, als zouden de Tsje
chische autoriteiten te Eger zijn afgetreden,
niet juist zijn, zijn de Sudeten-Duitschers
toch feitelijk heer en meester in de stad.
Een opgewonden menigte Henlelnlsten heeft
een aanval gedaan op het Tsjechische
douanekantoor te Asch, de ambtenaren ont
wapend en naar Duitschland overgebracht.
en tevens om militaire redenen ingeval van een
gewapend conflict zich tot inachtname van ze
kere reserves verplicht zou zien.
RIO DE JANEIRO, 32 Sept. (DJf B.) Op
initiatief van den president der republiek, wer
ken op het oogenblik alle departementen aan
de opstelling van een groot vijfjarenplan van
natlonalen opbouw, dat in November zal worden
bekend gemaakt. De voornaamste punten van
dit plan betreffen de nationale verdediging en
de ontsluiting der hulpbronnen van het land.
In verband hiermede is men voornemens vele
openbare werken te laten uitvoeren.
Indien Duitschland besloten is zich met zijn
geheele macht achter de eischen van Polen en
Hongarije te plaatsen en zelfs een afscheiding
lijk aannam, bü een gewapend conflict) al- van de verschillende
teneinde zich de hegemonie in Mldden-Europa
te verzekeren, voorziet men te Parijs, dat het
onderhoud tusschen Chamberlain en Hitler te
Godesberg op meer moeilijkheden zal stuiten
dan enkele dagen geleden werd gedacht.
De berichten welke in den loop van den dag
zijn binnengekomen zijn niet van geruststellen
den aard. Aan de Temps werd uit Warschau
bericht, dat alles erop wijst als zou men de
idee van een eventueele militaire expeditie hjj
de bevolking populair willen maken.
De Temps wijst er verder in het Bulletin op,
dat het verregaande gevolgen zou hebben Indien
ook de andere grenzen van Tsjecho-Slowaktje
In het geding werden gebracht. Het blad wijst
er op, dat in geval van een Hongaarschen aan
val op Tsjecho-Slowakije, automatisch het ver
drag van wederkeerigen bijstand van de drie
staten der Kleine Entente in werking zou tre
den. waaruit de conclusie zou volgen dat het
conflict dan moeilijk te locallseeren is.
reeds eerder melding maakten, wordt nog het
volgende gemeld:
Om 23 uur slaagde een gedeelte van de me
nigte. die de woning van den president om
ringde, er in den tuin binnen te dringen onder
het onophoudelijk geroep van: „Leve Slrovy!
Leve het leger!”
Om 32.15 verscheen de generaal op het balkon
om de menigte toe te spreken.
Ik dank u. zeide hij, voor uw betuiging der
liefde voor het leger en den president der repu
bliek. In deze ernstige oogenblikken moeten wij
onze kalmte bewaren. Slechts de discipline van
het geheele volk kan ons doen beseffen, wat wij
noodlg hebben.
Gij kent de redenen niet, die de regeering
hebben genoopt de jongste besluiten te nemen.
Ik koester evenveel liefde jegens de republiek
als gij. Ik ben mij mijn verantwoordelijkheid
bewust. Hebt vertrouwen in mij. De dictatuur
zou ons niet helpen. Wij kunnen het volk niet
naar den zelfmoord leiden!
De menigte roept: Wi) willen liever den zelf
moord daMte worden onteerd! Wij willen strij
den!
De generaal maant de menigte nogmaals tot
kalmte met de woorden: Betoogingen van dezen
aard kunnen slechts Hitler van dienst zijn!
Tot 1 uur in den nacht duurden de-betoogin-
gen voort.
Het kabinet zal den staat onder de nieuwe
omstandigheden regeeren en het verwacht, dat
de Nationale Vergadering, welke het daartoe zal
bijeenroepen, wanneer deze de tragische rede
nen verneemt, uit naam der bevolking het ern
stige besluit der regeering zal bekrachtigen.
De regeering zal de onafhankelijkheid van
ons geliefde vaderland binnen de nieuwe gren
zen verdedigen. Indien het volstrekt noodzake
lijk is zullen wij ons leven en ons goed in de
weegschaal werpen om het volk en den staat
te redden.
GENÈVE, 21 September (Reuter). Negrin
heeft medegedeeld, dat de Spaansche re
geering heeft besloten de onverwijlde terug
trekking van alle nlet-Spaansche strijden
aan de zijde der regeering te bevelen.
Negrin heeft na zijn verklaring in de Assem
ble de volgende motie ingediend: „De Assem*
blée, in kennis gesteld van het besluit der
Snaansche regeering tot het onmlddellijk terug
trekken van de buitenlandsche strijders, onder
toezicht van een internationale commissie er
akte tan nemende, dat de Spaansche regeering
zich verplicht deze commissie alle waarborgen
en faculteiten te verleenen. besluit gevolg te ge
ven aan het verzoek der Spaansche regeering
en maatregelen te nemen tot het instellen van
deze internationale commissie”.
VfR I fMIN C I N TOT flK BEDRAG
V»rt»q»n woord.gr rt qer'ësqd
Litwinof verklaarde te Genève, dat Rus
land aan Praag beloofd had daadwerke-
Ijjke hulp te verleenen.
De Spaansche regeering gelast de onver»
wijlde terugtrekking van niet-Spaanache
vrijwilligers aan regeeringszjjde.
H. M. de Koningin is uit Amsterdam
vertrokken en heeft zich naar Soestdjjk
begeven.
Begrooting 1939
subsidiefonds.
Diezelfde opvatting Is uiteengezet door de
Poolsche ambassadeurs te Parijs, Berlijn en
Rome.
Verder verneemt men, dat de Hongaarsche
gezant gisteren een bezoek heeft gebracht aan
Halifax en hem in kennis heeft gesteld van het
standpunt zijner regeering, volgens hetwelk alle
minderheden in Tsjecho-Slowakije op dezelfde
wijze als de Sudeten-Dultsche behandeld moe
ten worden.
l Si
Na de aankondiging, dat de Tsjecho-Slowaak
sche regeering had ingestemd met de voorstellen
van Engeland en Frankrijk, zag men in de ste
den van het Sudeten-Dultsche gebied de natlo-
naal-sociallstlsche vlaggen aan de hulzen ver
schijnen.
De door Benesj en de regeering geuite
wensch om door arbitrage de zaak tot oplos
sing te brengen, werd niet in overweging ge
nomen.
van het Werkloosheids-
een detachement politie den betoogers den toe
gang. Bereden politie tracht met de blanke sa
bel de menigte te verspreiden. Twee of drie
auto’s rijden voortdurend luid claxonneerend in
de omgeving om de kreten te smoren.
De soldaten van een nabijgelegen kazerne heb
ben order gekregen, zich niet te vertoonen. Ds
betoogers trachten de politie, die hun belet door
te dringen tot het slot van Benesj, te ontwape
nen. Op het Wenceslauspleln is elk verkeer ón
mogelijk.
Overal hoort men denzelfden kreet: „Leve de
militaire dictatuur!"
Onze Parijsche correspondent seint ons Woens
dagavond:
Het meerendeel der Parijsche ochtendpers
heeft zich nog bezig gehouden met de ge-
wenschtheld, d't Praag zich zonder dralen met
de Londensche regeling accoord zou verklaren.
Dit geschiedde niet, zonder dat veelal de op
merking is gemaakt, dat den Franschen minis
ter-president geen andere keus bleef, gezien de
situatie waarin Frankrijk, na de vele fouten ge
durende een reeks van jaren, is komen te ver-
keeren.
Aangaande den stap, welken de Britsche en
Fransche gezanten hedennacht in opdracht hun
ner regeerlngen te Praag hebben ondernomen,
nadat de Tsjecho-Slowaaksche regeering aan
Londen en Parijs een nota had doen toekcmen,
waarin zij zien tot onderhandelingen bereid ver
klaarde. welke verklaring onbevredigend werd
gevonden, verluidt, dat atee hierop is neerge
komen:
Omtrent de betoogingen. welke gisteravond te
Praag hebben plaats gehad en waarvan wij
De overhandiging was vertraagd door nieuwe
moeilijkheden, die. naar men zegt, niet zoozeer
betrekking hadden op het geheel der Londen
sche voorstellen, als wel cp een détail en die
een nieuwe gedachtenwisseling tusschen de be
langhebbende regeerlngen noodlg maakten. Te
14 uur was hierop» *n nieuwe gemeenschappelijke
Fransch-Britsche stap gedaan, de vierde se
dert 24 uur
De gezanten wezen er op, dat iedere vertra
ging in de loopende onderhandelingen gevaren
medebracht. De militaire voorbereidingen, wel
ke lederen dag belangrijker worden, laten on
gelukkigerwijze geen twijfel over de waarschijn-
s lijkhcld van een daad van geweld van Duitsch
land in geval van een falen der directe onder
handelingen tusschen Hitler en Chamberlain
Na dezen vierden stap is Praag ten slotte ge
zwicht en werd de Tsjecho-Slowaaksche ant-
woord-nota den gezanten om vijf uur 's middags
overhandigd.
Om de publieke opinie te kalmeeren en het
besluit van de regeering bekend te maken, 13
vanavond een radlomededeeling gedaan, die
door de luidsprekers in de straten van Praag
verspreid werd.
De verklaring werd onder
kende stilte aangehoord.
Velen waren tot tranen toe bewogen en me
nigeen kon de zenuwspanning niet verdragen.
De Neo. Bond achtte de Spoorwegen niet be
voegd wijzigingen te brengen in de bertaande
regelicg voor de gepensionneerden en bracht
deze zaak ongeveer een jaar geleden voor de
civiele kamer van de Utrechtsche Rechtbank
De autoriteiten te Praag hebben de noodige
maatregelen genomen om de hoofdstad tegen
eventueele luchtaanvallen te beschermen. Op
de hoeken van sommige straten vermelden aan
plakbiljetten de ligging der bomvrije schuil
plaatsen.
De Dultsche staatazender heeft gisteravond
omgeroepen, dat de Nationale Vergadering te
Praag zal worden bijeengeroepen om uit naam
van het volk de goedkeuring door de regeering
van de Londensche voorstellen te bevestigen.
Hotel Dreesen te Oodetberg, waar heden de onderhandelingen
Chamberlain en Hitler worden voortgezet
GENEVE, 31 Sept. (Reuter.) Litwinof
heeft in een rede, waarin hjj een feilen
aanval op den Volkenbond deed, omdat
deze volgens hem gefaald heeft zijn leden
te beschermen, de Assemblée medegedeeld,
dat Rusland twee dagen geleden Praag
heeft geantwoord bereid te zijn onmiddel-
lijk doeltreffende hulp te verleenen, op
grond van de Russisch-TSjeclSbche verdra
gen.
Woensdag heeft de Utrechtsche rechtbank
vonnis gewezen in de civiele procedure hande
lend over het vrjj vervoer voor de gepension
neerden bij de Ned. Spoorwegen, welke proce
dure liep tusschen den Ned. Bond van Gepen-
sionneerden bij de NA en de Spoorwegen.
De diplomatieke correspondent van
Reuter verneemt, dat de Poolsche
ambassadeur op het Foreign Office
een uiteenzetting heeft gegeven van
de stelling zijner regeering, volgens
welke eenzelfde standpunt ten aan
zien van de Poolsche aanspraken op
Teschen en Karvina moet worden-
ingenomen, indien de
Fransche voorstellen afstand
Sudeten-Duitsche gebied aan
land beoogen.
Onze Romelnsche
dd. 21 September:
In een der openbare audiënties van heden,
nJ. in die welke verleend werd aan een groep
Fransche pelgrims, heeft de H. Vader zijn
zegen uitgesproken over het met rampen be
dreigde Europa.
De H. Vader spoorde de aanwezigen aan te
bidden. Hij hoopte, dat de Goddelijke barm
hartigheid alles ten goede mocht keeren. De
Kontng der eeuwen moge de stem van de hoop,
die in alle gebeden klinkt, met groote liefde
aanvaarden. De H. Vader zeide, dat het de
grootste noodzaak is om altijd 'en zonder op
houden te bidden.
In politieke kringen Is vandaag meer be
zorgdheid ontstaan Lo.v. de afmeting, die
het conflict om Tsjecho-Slowakije dreigt
aan te nemen door de eischen van War
schau en Boedapest, hoewel men toegeeft,
dat dit te voorzien waa
de Poolsche aanspraken op
Karvina moet worden
indien de Britsch-
van het
Duitsch-
Op de grens tusschen de Sudeten-Dultsche
plaats Batzdorf en de Dultsche plaats Marien
thal heeft vannacht, volgens het Dultsche
Nieuwsbureau, een Tsjechische gewapende over
val plaats gehad. Toen twee personen uit Batz
dorf zich op Dultsch gebied wilden begeven,
werd op hen geschoten en werden zij op Dultsch
gebied achtervolgd. Ook werd een handgranaat
naar een brug geworpen. De Duitsche douane
beambten dreven de Tsjechen echter naar hun
eigen gebied terug.
Het aantal Sudeten-Dultsche vluchtelingen
bedroeg Woensdagavond, volgens 'tD.NA, 113.600
Ook Dinsdag en Woensdag hebben dus weer
ruim 10.000 vluchtelingen de Duitsche grens
overschreden.
a 9
De voornaamste bepalingen van
nieuwe wegenverkeersreglement.
van de Lichte Brigade
Slowaaksche
Beeld:
-Hst bestuur der partij heeft alle noodige
■“•iregelen getroffen in verband met den bln-
“•olandschen en bultenlandschen politleken
toestand.
De onderhandelingen met president Benesj
aur*n voort. De eindhesllming der partij aal in
De Tsjechische regeering h^eft de
Fransch-Britsche voorstellen zonder voor
behoud aenviird; demonstraties te
Praag.
Hitler is gisteravond, vergezeld door von
Ribbentrop, naar Godesberg vertrokken.
Japan verwerpt art. 1 7 van het Volken-
bondshandvest.
In de radiomededeeling werd ge
zegd, dat het Tsjechische antwoord
vanmiddag was overhandigd, nadat
de regeering had blootgestaan aan
een pressie, die haar voorbeeld in
de geschiedenis niet kent en den
vorm aannam van een dictaat, zoo-
■1» dat aan een overwonnen volk
wordt opgelegd. ..Wjj hebben toege
geven,” aldus vervolgde de verkla
ring. „om grootere verliezen, ellende
•n bloedvergieten te voorkomen. W|j
offeren ons op om den vrede te red
den, zooals Christus deed om de
menschheid te redden. Wjj zullen
niet trachten de schuld daarheen te
wjjzen, waar zij hoort. Wjj zullen dit
**n het oordeel van de geschiedenis
overlaten. Wjj staan geheel alleen,
maar tezamen zullen wjj Tsjechen
zijn. Een nieuw leven ligt thans voor
ons”.
T. y» 5 t’J
De politie te Praag heeft de uitgave van extra-
edlties der dagbladen verboden. Eveneens mogen
de couranten voorloopig geen Ingezonden stuk-
PRAAO, 31 Sept. (Havas) Omstreeks 10
uur groeide de op het St. Wenceslauspleln
betoogende menigte nog steeds aan. Men
zong het volkslied en bief den rechterarm
om trouw aan de republiek te zweren. Er
werd geroepen „Wy verdedigen onze grenzen
en onze grensbewakers". Steeds luider werd
om een militaire dictatuur geroepen.
Te 30 uur naderde de menigte de gezantschap
pen, die echter door een driedubbel politiecor-
don beschermd werden. Er werden kreten geuit
aan het adres van de gezantschappen van
Frankrijk, Duitschland en Rusland. De politie
moest tusschenbelde komen, doch er zijn geen
berichten over ernstige Incidenten ontvangen.
De menigte, die In de binnenstad betoogt,
blijft steeds aangroelen.
Een dubbel polltiecordon bewaakt het hotel
Alcron, het hoofdkwartier van Runclman. Er
ontstonden eenlge vechtpartijtjes toen betoogers
tot het hotel trachtten door te dringen. De
menigte In de omgeving schreeuwde antl-
Britsche leuzen en gaf uiting aan haar ontstem
ming Jegens Runclman. Elders hebben zich geen
gewelddaden voorgedaan.
Om kwart over acht bevond zich in de wjjk,
waarin de Dultsche legatie Is gelegen, een me
nigte van naar schatting 10 tot 15.000 men-
schen. Voor het gezantschapsgebouw verspert
Hedenavond heeft de Poolsche gezant te
Praag, Papee, aan den Tsjecho-Slowaakschen
minister van Buitenlandsche Zaken een nota
overhandigd, waarin de Poolsche regeering de
verwachting uitspreekt, dat de Tsjecho-Slo
waaksche regeering voor de door de Poolsche
minderheden bevolkte gebieden een zelfde, rege
ling zal toepassen als voor de gebieden met
Dultsche bevolking.
In de nota wordt verder vastgesteld, dat
de bepalingen van de PoolschTsjechische
conventie van 1925 betreffende de positie
der Poolsche bevolking nutteloos geworden
zijn, soodat de Poolsche regeering de con
ventie opzegt.
