ONS BLAD
Praag géef^ toe
Plannen zonder voorbehoud aanvaard
De Tsjecho-Slowaaksche regeering
gezwicht voor den Fransch-
Britschen aandrang
I
Waarom Praag moest toegeven
ST.WILLIBRORDUS
11
n.v.nederl.verz.mu.
heden
Het nieuws
van
BEWOGEN TOONEELEN
DE BAROMETER
De H. Vader zegent
Europa
TE GODESBERG WACHTEN
MOEILIJKHEDEN
RUSLAND BEREID PRAAG
TE HELPEN
Japan verwerpt
artikel 17
JOH. LAUWERS
PAYGLOP3
almmaab
De vrijwilligers in
Spanje
WIJ STONDEN ALLEEN”
DONDERDAG 22 SEPT. 1938
en
Zaken
wanneer
Llewellyn verongelukt
Wij offererl ons op voor
den vrede**
Onder indrukwekkende stilte
werd de verklaring der
regeering aangehoord
PRAAG, 21 Sept. De nota der Tsjecho-
Slowaaksche regeering is om vijf uur heden
middag aan de gezanten van Frankrijk
Engeland overhandigd^
Reuter meent te weten dat de Tsjecho-
Slowaaksche regeering in haar antwoordnota
de F ransch-Britsche plannen zonder voorbe
houd aanvaardt.
Het antwoord besluit echter met"de ver-
Ned. Bond van Gepensionneerden
in het ongelijk gesteld
Het vrü vervoer bij
de Spoorwegen
Het is noodzakelijk zonder
ophouden te bidden
SudeteivDuitschers
heer en Ittfeester te Eger
Het voorstel, om door arbitrage het
conflict op te lossen, werd niet
in overweging genomen
Gen. Sirowy tracht opgewon
den menigte te kalmeeren
Hakenkruisvlaggen in
Sudeten-land
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ACHT BLADZIJDEN
Uitvoering van vele openbare
werken
Houder van het vliegrecord
LondenKaapstad
Verklaringen van Litwinof
te Genève
Polen zegt conventie
van 1925 op
Nationale Vergadering
bijeengeroepen
Een vijfjarenplan in
Brazilië
ELASTIEKEN KOUSEN
ZIEKENFONDSLEVERANCIER
OOK SPOORFONDS
CATHARIJNESINGEL4Ö UTRECHT
F
correspondent seint ons
klaring, dat Tsjecho-Slowakije vertrouwt,
dat Frankrijk en Engeland het te hulp zullen
komen, wanneer het mocht worden aan
gevallen.
F ransehe politieke kringen be
zorgd over de eischen van
Warschau en Boedapest
De eischen der Polen
en Hongaren
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
Maatregelen tegen lucht
aanvallen
EEN EN DERTIGSTE JAARGANG No. 300
DE PRIJS DER ADVERTENTIEN bedraagt 20 et p.
regel; Ingezonden Mededeellngen 40 Ct D r.
BIJ CONTRACT AANMERKELIJKE REDUCTIE
Uitvoerig tarief voor adveneeren bij abort
nement wordt op aanvrage gaarne door onre
Administratie verstrekt
„Wjj willen militaire
dictatuur”
Schietpartijen aan de grens
Spaansche regeering besluit tot
onverwijlde terugtrekking van
alle buitenlandsche
vrijwilligers
E=
aanvaard
tusschen
Hotel Dreesen
Economische
van
het
be-
o o
moeten blijven
i
indrukwek-
een
edities der dagbladen verboden. Eveneens
ken opnemen.
nt
en
o
aannemen. De Fransche gezant zou te verstaan
hebben gegeven, dat de Fransche regeering om
redenen van binnen- en buitenlandsche politiek
De Engelsche gezant zou verklaard hebben,
dat Engelanq, indien Praag niet onvoorwaarde-
Ujk aannam, bU een gewapend conflict al
thans aanvankelijk zich van inmenging zou
TOKIO, 21 Sept. (Reuter) Het Japansche
kabinet heeft besloten de uitnooaiglng van den
Volkenbond tot toepassing van artikel 17 van
het handvest van den Volkenbond, dat door
China is geëlscht, van de hand te wijzen.
Het kabinet zal den staat onder de nieuwe
omstandigheden regeeren en het verwacht, dat
de Nationale Vergadering, welke het daartoe zal
bijeenroepen, wanneer deze de tragische rede
nen verneemt, uit naam der bevolking het ern
stige besluit der regeering zal bekrachtigen.
De regeering zal de onafhankelijkheid van
ons geliefde vaderland binnen de nieuwe gren
zen verdedigen. Indien het volstrekt noodzake
lijk is zullen wij ons leven en ons goed in de
weegschaal werpen om het volk en den staat
té redden.
Van deze berichten is geen officieele beves
tiging voorhanden.
Oefeningen
gonnen.
De voornaamste bepalingen
nieuwe wegenverkeersreglement.
Stand op Donderdag 10 nar
Vorige stand 754.1,
de
voor*
ren.
Hi-
De
rijn
Dit antwoord van Praag, dat door Krofta
aan den Franschen en Britschen gezant werd
overhandigd, beteekent het begin der onder-
bandelingen over de formeele procedure voor
de concrete regeling der ontwerpen, die de re
geeringen van Frankrijk en Engeland hebben
uoodig gevonden aan de Tsjecho-Slowaaksche
regeering voor te leggen.
Karvina
in dien
Na twintig Jaren rust bevond de staat zich
bedreigd door het dynamisme van een naburigen
staat, aldus wordt gezegd. De Europeesche crisis
is van zoodanigen omvang, dat vrienden ons
den.raad gaven de orde en den vrede te koopen
met territoriale concessies, daar zij ons niet te
hulp konden komen.
PRAAG, 22 Sept. (Havas) De regeering
heeft gisteravond voor de radio de redenen
uiteengezet, welke haar hebben genoopt, de
besluiten van Londen te aanvaarden.
RIO DE JANEIRO, 22 Sept. (D.N.B.) Op
initiatief van den president der republiek, wer
ken op het oogenblik alle departementen aan
de opstelling van een groot vijfjarenplan van
natlonalen opbouw, dat in November zal worden
bekend gemaakt. De voornaamste punten van
dit plan betreffen de nationale verdediging en
de ontsluiting der hulpbronnen van het land.
In verband hiermede is men voornemens vele
openbare werken te laten uitvoeren.
uit-
icht
lerd
PI»
000
jjze
(jft
Iste
«er
lijk
Duitsche staatszender heeft gisteravond
omgeroepen, dat de Nationale Vergadering 4e
Praag zal worden bijeengeroepen om uit naam
van het volk de goedkeuring door de regeering
van de Londensche voorstellen te bevestigen.
Slowaaksche
èeeld:
-Het bestuur
het begin van de volgende week worden mede
gedeeld.”
Zooals bekend onderhandelt deze partij met
Benesj over deelneming aan de regeering.
dit
ol-
|k-
dit
te-x
er,
li
ter
ön
in
te
rn
en
iet
rif
it
let
ex-
Eve-
elfde
stor-
rich"
t de
ge-
die
rge-
deze
eten
I in
rdt,
tete
)oor
den,
ver-
F-
II U
den
tof-
in
ide-
en
iiw-
be-
gde
het
it-
het-
weer,
hem
ervs-
elling
>ppen
Het
een
sr de
hfl
jezel-
aan
d hij
rwu
aan-
chter
digen
punt
i op
igerd
lien-
kin
t de
relke
om
eljjk
oor-
ogte
igen
f te
itste
der
ate
aar-
een detachement politie den betoogers den toe
gang. Bereden politie tracht met de blanke sa
bel de menigte te verspreiden. Twee of drie
auto’s rijden voortdurend luid claxonneerend in
de omgeving om de kreten te smoren.
De soldaten van een nabijgelegen kazerne heb
ben order gekregen, zich niet te vertoonen. De
betoogers trachten de politie, die hun belet door
te dringen tot het slot van Benesj, te ontwape
nen. Op het Wenceslausplein is elk verkeer ón
mogelijk.
Overal hoort men denzelfden kreet: „Leve de
militaire dictatuur!”
De Neo. Bond achtte de Spoorwegen niet be
voegd wijzigingen te brengen in de bestaand»
regeling Voor de gepensionneerden en brachi
deze zaak ongeveer een jaar geleden voor de
civiele kamer van de Utrechtsche Rechtbank
Wij vernemen thans, dat de rechtbank
de NS in het gelijk heeft gesteld en den
Bond van Oepenslonneerden heeft veroor
deeld tot de kosten van het geding. Het von
nis Vioudt dus in. dat de bestaande regeling
van het vrij vervoer voor gepensionneer
den met inachtneming van de beperkingen,
volledig gehandhaafd blijft.
De berichten welke in den loop van den dag
zijn binnengekomen zijn niet van geruststellen
den aard. Aan de Temps werd uit Warschau
bericht, dat alles erop wijst, als zou men de
idee van een eventueele militaire expeditie bij
de bevolking populair willen maken.
en tevens om militaire redenen ingeval van een
gewapend conflict zich tot inachtname van ze
kere reserves verplicht zou zien.
volkspartij heeft medege-
reeds eerder melding maakten, wordt nog het
volgende gemeld:
Om 22 uur slaagde een gedeelte van de me
nigte. die de woning van den president om
ringde, er in den tuin binnen te dringen onder
het- onophoudelijk geroep van: „Leve Strovy!
Leve het leger!"
Om 22.15 verscheen de generaal op het balkon
om de menigte toe te spreken.
Ik dank u. zeide hij, voor uw betuiging der
liefde voor het leger en den president der repu
bliek. In deze ernstige oogenblikken moeten wij
onze kalmte bewaren. Slechts de discipline van
het geheele volk kan ons doen beseffen, wat wij
noodig hebben.
Gij kent de redenen niet, die de regeering
hebben genoopt de jongste besluiten te nemen.
Ik koester evenveel liefde jegens de republiek
als gij. Ik ben mij mijn verantwoordelijkheid
bewust. Hebt vertrouwen in mij. De dictatuur
zou ons niet belpen. Wij kunnen het volk niet
naar den zelfmoord leiden!
De menigte roept: Wij willen liever den zelf
moord dan te wprden onteerd! Wij will^p strij
den!
De generaal maant de menigte nogmaals tot
kalmte met de woorden: Betoogingen van dezen
aard kunnen slechts Hitler van dienst zijn!
Tot 1 uur in den nacht duurden de betoogin
gen voort.
De politie te Praag heeft de uitgave van extra-
- v--mogen
de couranten voorloopig geen Ingezonden stuk-
Uit betrouwbare bron te Warschau verluidt,
dat de Poolsche militaire autoriteiten besloten
zouden hebben tot het onder de wapenen hou
den van de lichting, die na de groote manoeu
vres, welke Juist geëindigd zijn, naar huls ge
zonden zou wonden. Ook de vóór de manoeu
vres opgeroepen reservisten zouden in dienst
Onze Romeinsche
d.d. 21 September:
van het Werkloosheids-
Litwin^f verklaarefö te Genève, dat Rus
land aan Praag beloofd had daadwerke-
Ijjke hulp te verleenen.
Omtrent de betoogingen. welke gisteravond te
Praag hebben plaats gehad en waarvan wij
Na de aankondiging, dat de Tsjecho-Slowaak
sche regeering had ingestemd met de voorstellen
van Engeland en Frankrijk, zag men in de ste
den van het Sudeten-Duitsche gebffd de natio-
naal-socialistische vlaggen aan de huizen ver
schijnen.
Hopwel de berichten, als zouden de Tsje
chische autoriteiten te Eger zijn afgetreden,
niet juist zijn, zijn de Sudeten-Dultschers
toch feitelijk heer en meester in de stad.
Een opgewonden menigte Henleinisten heeft
een aanval gedaan op het Tsjechische
douanekantoor te Asch. de ambtenaren ont
wapend en naar Duitschland overgebracht.
De Temps wijst er verder in het Bulletin op,
dat het verregaande gevolgen zou hebben indien
ook de andere grenzen van Tsjecho-Slowakije
In het geding werden gebracht. Het blad wijst
er op, dat Ut geval van een Hongaarschen aan
val op Tsjecho-Slowakije, automatisch het ver
drag van wederkeerigen bijstand van de drie
staten der Kleine Entente in werking zou tre
den, waaruit de conclusie zou volgen dat het
conflict dan moeilijk te localiseeren is.
De vertegenwoordigers van Frankrijk en En
geland lieten ons overigens weten, dat een der-
gelijke Oplossing het conflict niet zou afwenden.
WU bevdhden ons voor een oorlogsbedreiglng,
welke zelfs net nationaal bestaan der Tsjechen
en Slowaken zou kunnen dodh wankelen.
De regeering is vast besloten, wat eit ook ge-
beure. de onafhankelijkheid der natie te ver
dedigen onder den nieuwen toestand, die is ont
staan.
President en regeering, geplaatst voor den
elsch der groote mogendheden, konden niet
anders doen dan het plan aanvaarden. Wij
stonden alleen.
NOORDHOLLANDSCH DAGBLAD
De autoriteiten te Praag hebben de noodige
maatregelen genomen om de hoofdstad tegen
eventueele luchtaanvallen te beschermen. Op
de hoeken van sommige straten vermelden aan
plakbiljetten de ligging der bomvrije schuil
plaatsen.
PRAAG, 21 Sept. (Havas) Omstreeks 19
uur groeide de op het St. Wenceslausplein
betpogende menigte nog steeds aan. Men
zong het volkslied en hief den rechterarm
om trouw aan de republiek te zweren. Er
werd geroepen „WU verdedigen onze grenzen
en onze grensbewakers”. Steeds luider werd
om een militaire dictatuur geroepen.
De overhandiging was vertraagd door nieuwe
moeilijkheden, die, naar men zegt, niet zoozeer
betrekking hadden op het geheel der Londen
sche voorstellen, als wél cp een détail en die
een nieuwe gedachtenwisseling tusschen de be
langhebbende regeeringen noodig maakten. Te
14 uur was hierop ’n nieuwe gemeenschappelijke
Fransch-Britsche stap gedaan, de vierde se
dert 24 uur -
De gezanten wezen er op, dat Iedere vertra
ging In de loopende onderhandellngen gevaren
medebracht. De militaire voorbereidingen, wel
ke lederen dag belangrijker worden, laten on
gelukkigerwijze geen twijfel over de waarschijn
lijkheid van een daad van geweld van Duitsch
land In geval van een falen der directe onder-
handelingen tusschen Hitler en Chamberlain
Na dezen vierden sta> is Praag ten slotte ge
zwicht en werd de Tsjecho-Slowaaksche ant-
voord-nota den gezanten om vijf uur 's middags
overhandigd.
Om de publieke opinie te kalmeeren en het
besluit van de regeering bekend te maken, is
vanavond een radiomededeellng gedaan,*»- die
door de luidsprekers in de st rated van Praag
verspreid werd.
De verklaring werd onder
kende stilte aangehoord.
Velen waren tot tranen toe bewogen en me
nigeen kon de zenuwspanning niet verdragen.
Hitler is gisteravond, vergezeld door von
Ribbentrop, naar Godesberg vertrokken.
Japan verwerpt art. I 7 van het VoHcen-
bondshandvest.
In de nota wordt verder vastgesteld, dat
de bepalingen van de PoolschTsjechische
conventie van 1925 betreffende de positie
der Poolsche bevolking nutteloos geworden
.zijn, zoodat de Poolsche regeering de con
ventie opzegt.
De diplomatieke correspondent van
Reuter verneemt, dat de Poolsche
ambassadeur op het Foreign Office
een uiteenzetting heeft gegeven
de stelling zijner regeering,
welke eenzelfde standpunt ten
zien van
Teschen en Karvina moet
ingenomen, indien de
Fransche voorstellen afstand
Sudeten-Duitsche gebied aan
land beoogen.
De door Benesj en de regeering geuite
wensch om door arbitrage de zaak tot oplos
sing te brengen, werd niet in overweging ge
nomen.
is uit Amsterdam
'i naar Soestdijk
te Godesberg, waar heden de onderhandellngen
Chamberlain en Hitlèr worden voortgezet
GENEVE, 21 Sept. (Reuter.) Litwinof
heeft in een rede, waarin hij een feilen
aanval op den' Volkenbond deed, omdat
deze volgens hem gefaald heeft zijn leden
te beschermen, de Assemblée medegedeeld,
dat Rusland twee dagen geleden Praag
heeft geantwoord bereid te zijn onmiddel-
Ulk doeltreffende hulp te verleenen. op
grond van de Russlsch-Tsjechische verdra
gen.
Onze Parijsche correspondent seint ons Woens
dagavond: T
Het meerendeel der Parijsche ochtendpers
heeft zich nog bezig gehouden met de ge-
wenschtheid, d-c Praag kich zonder dralen met
de Londensche regeling accoord zou verklaren.
Dit geschiedde niet, zonder dat veelal de op
merking is gemaakt, dat den Franschen minis
ter-president geen andere keus bleef, gezien de
situatie waarin Frankrijk, na de vele fouten ge
durende een reeks van jaren, is komen te ver-
keeren.
Aangaande den stap, welken de Brltsche en
Fransche gezanten hedennacht in opdracht hun
ner regeeringen te Praag hebben ondernomen,
nadat de Tsjecho-Slowaaksche regeering aan
Londen en Parijs een nota had doen toekemen,
waarin zü zien tot onderhandellngen bereid ver
klaarde, welke verklaring onbevredigend werd
gevonden, verluidt, dat deze hierop is neerge
komen:»
In politieke kringen is vandaag meer be
zorgdheid ontstaan t.o.v. de afmeting, die
het conflict om Tsjecho-Slowakije dreigt
aan te nemen door de eischen van War
schau en Boedapest, hoewel men toegeeft,
dat dit te voorzien was.
van de Lichte Brigade
Woensdag heeft de Utrechtsche rechtbank
vonnis gewezen In de civiele procedure hande
lend over het vrij vervoer voor de gepension
neerden bij de Ned. Spoorwegen, welke proce
dure liep tusschen den Ned. Bond van Gepen
sionneerden bij de NJ3. en de Spoorwegen.
van
volgens
aan-
de Poolsche aanspraken op
worden
Britach-
van het
Duitoch-
In een der openbare audiënties van heden,
nJ. in die welke verleend werd aan een groep
Fransche pelgrims, heeft de H. Vader zijn
zegen uitgesproken over het met rampen be
dreigde Europa.
De H. Vader spoorde de aanwezigen aan te
bidden. HU hoopte, dat de GoddelUke barm
hartigheid alles ten goede mocht keeren. De
Koning der eeuwen moge de stem van de hoop,
d!e in alle gebeden klinkt, met groote liefde
aanvaarden. De H. Vader zeide, dat het de
grootste noodzaak is om altUd en zonder op
houden te bidden.
der partij heeft alle noodige
"’•ktregelen getroffen in verband met den bln-
®enl*nd*chen en buitenlandschen polltleken
•««stand.
onderhandellngen met president Benesj
voort. De eindbeslissing der partij zal la
LONDEN. 21 September (Hayas). De be
kende vlieger David Llewellyn, recordhou
der op den afstand Londen—Kaapstad, ia
vanavond bU een vliegongeluk te Lymphne
om het leven gekomen.
Op de grens tusschen de Sudeten-Duitsche
plaats Batzdorf en de Duitsche plaats Marien
thal heeft vannacht, volgens het Duitsche
Nieuwsbureau, een Tsjechische gewapende over
val plaats gehad. Toen twee personen uit Batz
dorf zich op Duitsch gebied wilden begeven,
werd op hen geschoten en werden zij op Duitsch
gebied achtervolgd. Ook werd een handgranaat
naar een brug geworpen. De Duitsche douane
beambten dreven de Tsjechen echter naar hun
eigen gebied terug.
Het aantal - Sudeten-Duitsche vluchtelingen
bedroeg Woensdagavond, volgen^'t D.N.B.113.600
Ook Dinsdag en Woensdag hebben dus weer
ruim 10.000 vluchtelingen de Duitsche grens
overschreden.
DIENST-AANBIEDINGEN, Gevraagd of Aan-
gabodan, geplaatst onder de Omroeper
rubriek 10 ct per regel.
Indien Duitschland besloten is zich met sUn
geheele macht achter de eischen van Polen en
HongarUe te plaatsen en zelfs een afscheiding
van de verschillende grensgebieden wenscht,
teneinde zich de hegemonie in Midden-Europa
te verzekeren, vóórziet men te ParUs, dat het
onderhoud tusschen Chamberlain en Hitler te
Godesberg op meer moeilUkheden zal stuiten
dan enkele dagen geleden werd gedacht
De Tsjechische regeering heeft
Frarfsch-Britsche voorstellen zonder
behoud aanvaarddemonstraties
Praag.
In de radiomededeeling werd ge
zegd, dat het Tsjechische antwoord
vanmiddag was overhandigd, nadat1
de regeering had blootgestaan aan
«en pressie, die haar voorbeeld in
de geschiedenis niet kent en den
vorm aannam van een dictaat, zoo
als dat aan een overwonnen volk
wordt opgelegd. „Wij hebben toege-
geven," aldus vervolgde de verkla-
ring, „om grootere verliezen, ellende
«n bloedvergieten te voorkomen. Wij
offeren ons op om den vrede te red
den, zooals Christus deed om de
menschheid te redden. Wjj zullen
niet trachten de schuld daarheen te
Wjjzen, waar zjj hoort. Wij zullen dit
•an het oordeel van de geschiedenis
overlaten. Wjj staan geheel alleen,
maar tezamen zullen wjj Tsjechen
•Ün. Een nieuw leven ligt thans voor
ons”.
Hedenavond heeft de Poolsche gezant te
Praag, Papee, aan den Tsjecho-Slowaakschen
minister van Buitenlandsche Zaken een nota
overhandigd, waarin de Poolsche regeering de
verwachting uitspreekt, dat de Tsjecho-Slo
waaksche regeering voor de door de Poolsche
minderheden bevolkte gebieden een zelfde rege
ling zal toepassen als voor de gebieden met
Duitsche bevolking.
De Spaansche regeering gelast de onver
wijlde terugtrekking van niet-Spaansche
vrijwilligers aan regeeringszijde.
H. M. de Koningin i
vertrokken en heeft zich
begeven.
Begrooting 1939
subsidiefonds.
Begrooting
voor 1939.
Diezelfde opvatting is ^uiteengezet door de
Poolsche ambassadeurs te^Rarils^Berlijn en
Rome.
Verder verneemt men, dat de Hongaarse!»
gezant gisteren een bezoek heeft gebracht aan
Halifax en hem in kennis heeft gesteld van het
standpunt zUner regeering, volgens hetwelk alle
minderheden In Tsjecho-SlowakUe bp dezelfde
wUze als de Sudeten-Duitsche behandeld moe
ten worden.
GENEVE. 21 September (Reuter). Negria
heeft medegedeeld, dat de Spaansche re
ferring heeft besloten de onverwijlde terug
trekking van alle niet-Spaansche strijders
aan de zUde der regeering te bevelen.
Negrin heeft na zUn verklaring in'de Assem
blée uc volgende motie ingediend: „De Assem
blée, in kennis gesteld van het besluit de:
Snaansche regeering tot het onmlddellijk terug-
trekken van de buitenlandsche strijders, onder
toezicht vsn een internationale commissie er
akte \an nemende, dat de Spaansche regeering
zich verplicht deze commissie alle waarborgen
en faciliteiten te verleenen. besluit gevolg te ge
ven aan het verzoek der Spaansche regeering
en maatregelen te nemen tot het Instellen van
deze internationale commissie”.
Te 20 uur naderde de menigte de gezantschap
pen, die echter door een driedubbel politiecor-
don beschermd werden. Er werden kreten geurt
aan het adres van de gezantschappen van
Frankryk, Duitschland en Rusland. De politie
moest tusschenbelde komen, doch er zijn geen
berichten over ernstige incidenten ontvangen.
De menigte, die in de binnenstad betoogt.
blUft steeds aangroeien.
Een dubbel politiecordon bewaakt het hotel
Alcron, het hoofdkwartier van Runciman. Er
ontstonden eenige vechipartUtjes toen betoogers
tot het hotel trachtten door te dringen; De
menigte in de’ omgeving schreeuwde antl-
Brltsche leusen en gaf uiting aan haar ontstem
ming Jegens Runciman. Eders hebben zich geen
gewelddaden voorgedaan.
Om kwart over acht bevond zich in de wük, onthouden, welke houding Frankrijk ook zou
waarin de Duitsche legatie is gelegen, een me
nigte van naar schatting 10 tot 15.000 men-
schene Voor het gezantschapsgebouw verspert
x«
is
m
en,
«en
F-
een
de
or-
I