1
Hooge Raad aanvaardt zijn
gerestaureerd gebouw
De nacht
Vrijdag op Zaterdag
van
IDOZAN helpt
Twaalf menschen
vergiftigd
s
bg:
iea
ZATERDAG 1 OCTOBER 1938
PASSENDE OMGEVING
BLIJHEID EN VREUGDE
--4—
DANKBAARHEID JEGENS
CHAMBERLAIN
A
i
Stilte op de wegen
Geschenken «n bloemstukken
Afscheid
Verkeersongeval te Hengeloo
Rede minuter Goteling
Telegram van gelukwensch
a
a
1
Juist 100 jaar nar aanvaarding van
zyn taak betreedt ons opperste
rechtscollege het vernieuw
de gebouw
Dagblad De Morgen
verdwijnt
Minister Gpseling
spreekt
BEJAARDE MAN DOOR AUTO
GEGREPEN
Byzondere waardeering voor onder
hem ressorteerende onderdeelen
der weermacht
Dank van Commandant
van *t Veldleger
H. M. DE KONINGIN NAAR
SOEST DIJK
COMMISSARIS VOOR DE
BODEMPRODUCTIE
MR. VAN MANEN
GEHULDIGD
DANKDIENSTEN VOOR
DEN VREDE
Gelukwensch van het Roode
Kruis
Vorige week de zwartste, deze
week de rustigste nacht sinds
langen tyd
Inlanders hadden inheemsche
lekkernij gebruikt
1
Inzameling voor Zeeuwsch
huldeblijk
76
EN
A
•ft
De directie der bekende Dobbelmann Tabaksfabrieken heeft naar Amerikaansch
voorbeeld haar Noordelijke relaties uitgeuoodigd per vliegmachine naar Rotterdam
te komen om haar prachtige fabrieken te bezichtigen. Zes K.L JA.-vliegtuigen ver
voerden gedurende drie dagen de gasten
-II
3
Aanbieding van geld on
voor vredeswerk
Naar de N. R. Crt. verneemt, zal Ir. A L. K.
Roebroek. directeur-genersal van den land-
x«uw, warden benoemd tot commissaris voor
de bodemproductle.
VAN WEEK Tf)T WEEK
„R00MSCHE HEKJES”
--C
van het spoorweg
bedrijf
Een gedenkteeken by het Vredes
paleis in Den Haag?
I-
t
-
dat
jongemannen
Kleine bedragen voor dit doel kunnen wor-
Mt.
47»
sin,
222
Sll
te'
iU-
i.
A. V. D.
t
i.
i
te»,
a
9 -
Veelt V Uw kraebten verdwQneaT
Gaan jullie de Kerk dan maar uit. Want de
M procent middelmatigen zyn my dierbaarder
dan jullie 20 procent met al je verstand.
In het nummer van 30 September van het
te Helmond uitgegeven RK. dagblad De Mor
gen deelt de uitgever mede, dat het blad op
houdt te verschijnen.
Jhr. mr. E O. H. van Doorn, deken van de
crde van advocaten, sprak een woord van ge
lukwensch met de inwijding van dit vernieuw
de gebouw.
Het Nederlandsen» Roode Kruis heeft aan den
Britschen minister-president een telegram ge
zonden, om hem geluk te wenschen met den ge
lukkigen uitslag zijner onvermoeide pogingen,
om aan de volkeren den gruwel van een nieu
wen wereldoorlog te besparen.
Jhr. mr. Rh. Felth, president van den Hoogen
Raad, sprak de aanvaardingsrede uit.
Twee omstandigheden maken den dag van
heden voor den Hoogen Raad tot een dag van
buitengewone beteekenls. Vooreerst sal het met
klokslag van middernacht 100 jgar geleden zijn,
dat het college zijn rechtsprekende taak begon,
en vervolgens wordt de Hooge Raad, na een
afwezigheid van bijna 214 jaar, vandaag we
der in het bezit gesteld van zijn eigen, ge
restaureerde gebouw. Weliswaar is de- afwer
king nog niet zoover gevorderd, dat dit gebouw
thans reeds definitief in gebruik kan worden
genomen dit zal eerst over eenige maanden
kunnen geschieden maar het is voor het col
lege een groote voldoening, dat althans de
groote zaal en haar omgeving door de goede
zorgen van den rijksgebouwendienat op dezen
hlstorischen dag gereed zijn, zoodat de Hooge
Raad zijn eeuwfeest in de oude, vertrouwde om
geving kan vieren.
Na afloop der plechtige sitting is in de
voorhal een receptie gehouden. De echtgenoote
van het hoofd van den Rijksgebouwendienat.
mevrouw baronesse van MJnden, bood het col
lege twee door haar self geschilderde portret
ten aan, een van den president, jhr. mr. Rh.
Felth, en een van den eersten president. Na
mens de balie bood jhr. mr. Van Doorn een
schilderij aan van den laatsten overleden pres:
dent jhr. mr. De Savornln Lohman. Het per
soneel gaf sen voorzitterhamer ten geschenke.
H. M. de Koningin is Vrijdagmiddag tegen
kalf zes per auto van bet Huls ten Bosch naai
let paleis Soestdyk vertrokken.
leb
IG-
der
ad.
land-
J van
‘41
ld-
sen
LD.
:ht-
itop
ta-
1227
rk.
ta
ille
ns-
226
ret.
•EN
lef.
219
De procureur-generaal bij den Hoogen Raad,
mr. W. J. Berger, hield een lange rede. Hy
begon met de betuiging van de dankbaarheid
van het parket jegens H.M. de Koningin en de
geheele regeering, die trots de ongunst der tij;
den bestoten heeft voor den Hoogen Raad een
waardig verblijf in te richten. Ook sprak hij
zijn erkentelijkheid uit jegens den raadsheer
mr. N. C. M. A. van den Dries, die bij zijn
bemoeienissen voor de inrichting van het ge
bouw zooveel zorg heeft gehad vbor de behuizing
van het parket.
In een zeer breed uitgesponnen historisch
overzicht ging spr. vervolgens na, wat de hooge
raad en de hem voorafgegane instituten voor
de rechtsontwikkeling hebben beteekend en
vooral, hoe de beslissing over rechtsvragen, ge
scheiden van de feitelijke vragen, zooals deze
in de cassatierechtspraak genomen wordt, een
voorname rol in de rechtsgeschiedenis heeft
gespeeld.
De Commandant van het Veldleger heeft de
volgende order uitgevaardigd:
Voor de houding van de onder mij ressortee-
rende onderdeelen der weermacht, waarbij in-
gjdeeld o.m. de herhalingsliehtlngen 1932 en
1934, betuig ik mijn bijzondere waardeering.
Vrijdagmiddag heeft de Hooge Raad, ons
hoogste rechtscollege, zijn gerestaureerd ge
bouw te Den Haa^ in plechtige zitting in
gebruik genomen.
TJILATJAP, 30 Sept. (Aneta). In het
district Sidaredja, nabtf Tjipari, zijn drie
mannen, twee vrouwen en seven kinderen
overleden. Het is gebleken dat dese everiy-
densgevallen een gevolg lijn van het nut
tigen van de bekende inheemsche lekkernij
bongkrek (die gegeten worden^ln beschim
melden staat). -
t
Spontaan hebben een aantal Nederlanders
getuigd van hun dankbaarheid voor den arbeid,
welke door Chamberlain voor het behoud van
den vrede is verricht. De KL.M-kantoren m
verschillende plaatsen van ons land ontvingdn
Vrijdag pakketten, bestemd voor den Engelschen
prime-minister, welke stoffelijke blijken van
waardeering bevatten voor zijn ingrijpen in de
Europeesche crisis. Zoowel op Waalhaven als
op Schiphol werden herhaaldelijk bloemstuk
ken ingeladen, welke reeds enkele uren later op
Downingstreet 14 Wdren bezorgd.
Eenige Groningers hebben hun blijdschap ge
toond door den heer Chamberlain een grooten
Gronlngerkoek te zenden. Per vliegtuig werd
deze origlneele hulde Vrijdag naar Landen ver
stuurd.
Hoe heel anders is alles in die week gewor
den. De wegen, waarlangs we rijden, geven geen
ongewoon rumoer van dravende paarden of
spöoklichtjes van witte reflectoren voor op de
soldatenfletsen. De herbergen, die we de vorige
week konden volgen van licht tot licht, slapen
nu, zelf donker, in den donkeren nacht. Ook die
andere wegen, waar deze week in lange rijen
de soldaten langs getrokken zijn, op weg naar
Het voorloopig comité schrijft ons het vol
gende:
Het Nederlandsche volk zal zeer zeker be
hoefte hebben uiting te geven aan zijn dank
baarheid tegenover den heer Chamberlain voor
zijn bemoeiingen tot-behoud van den vrede.
Zij, die ten behoeve van een vredesfonds bij
dragen willen storten, kunnen dit doen vanaf
minimum 10.10 tot maximum f 1.op postgiro
rekening no. 201314 van den voorloopigen 8e-
cretarls-Pennlngm'eester, den heer P. C. van
Booren, Keizersgracht 294, Amsterdam.
De bedoeling is om de binnengekomen gelden
namens het Nederlandsche volk ter beschikking
van den heer Chamberlain te stellen, opdat hij
daarmede naar zijn inzichten den vrede het
beste kan dienen.
Het vormen van Plaatselijke eomité’s voor ditivM
streven aal door het voorloopige comité welkom
worden gehe^ten; opdgt het geheele vredehoe
vende Nederalndscne Volk door een daad zijn
wensch tot vrede zal kunnen te kennen gevent
mjj onbekende geestelijke vader van het aan
brengen van deze wandspreuk kan voor de in
gebruikneming van deze zaal geen meer pas
senden dag hebben gewenscht dan den dag van
vandaag.
Het vordert nu geen overpeinzing, het is nu
geen product van redeneering of van philoso
phise!!-juridische beschouwingen, nu heeft
God, voor wien er geen oogenblikken bestaan,
de menschheld als het ware op het laatste
oogenbllk in angst en beklemming laten door
leven: „gbl judicia deflclunt incipit bellum";
„waar geen rechtspraak, geen op recht ge
grond oordeel meer is daar begint de oorlog”.
Moge de plechtige zitting, juist op dezen dag,
waarop, naar wij hopen en bidden, de oorlog
zal kunnen worden afgewend, steeds dieper tot
het volksbewustzijn doen doordringen, dat ook
de verhoudingen tusschen de burgers in de
nationale gemeenschap beheerscht moeten wor
den door het recht, en dat dit de eenige grond
slag is voor een ware eenheid
De heeren K. Goedewagen, directeur van
de NV. Incassobank, W. W. Rutgers, no
taris te Amsterdam, mr. D. J. Veegens, ad
vocaat te Dbn Haag, F. H. Westerling, di
recteur van de Javasche Bank, en P. C. van
Booren te Amsterdam hebben het initiatief
genomen tot het vormen van een comité op
groote schakl voor het geheele Nederland-
Wche Rijk (Nederland en Koloniën), dat
zich ten doel stelt namens de Nederland
sche bevolking uiting' te geven aan de ge
voelens van dankbaarheid jegens minister
president Chamberlain-
dat aan on
boden wordt
tegennatuurlijke wijze te beperken,
Het door mr. H. van Manen tegen 1 October
gevraagd ontslag als directeur der N.V. Neder-
landscht Spoorwegen werd hem in de Donder
dag te Utrecht gehouden algemeene vergade
ring op de meest eervolle wijze verleend met
dankbetuiging voor de vele en gewichtige aan
het bedrijf bewezen diensten.
Aan een afscheidsmaaltijd namen met com
missarissen en directie deel de chefs der dien
sten van het bedrijf en Ir. Th. M. B. van Marie,
inspecteur-generaal van het verkeer. Tijdens
den maaltijd deelde de voorzitter namens den
minister vwrr Waterstaat mede, dat mr. van
Manen bij zijn aftreden is bevorderd tot groot-
officier in de Orde van Oranje Nassau. Geheel
in den geest dezer hooge onderscheiding werd
van verschillende zijden hulde gebracht aan al
hetgeen mr. Van Manen voor het spoorwegbe
drijf met groote bekwaamheid en werkkracht
onder uiterst moeilijke omstandigheden heeft
verricht.
tot een zelfstandigheid, die zy overal moeten
I bewaren, maar die zjj ook overal moeten too-
nen, niet uitsluitend aan elkander, doch aan
allen, die oogen hebben.
Er zal wel niemand zijn, die hiermede niet
*n»temt, maar denkt dr. Kruitwagen dat de
Jiulp van Boven" niet zal worden gegeven,
wznneer de katholiek in Nederland zijn taak
m dé natie breed opvat en zijn gaven vrucht-
**ar zoekt te maken voor allen? Zeker, de
hulp van Boven is noodig buiten het isolement
Maar in het uiterste isolement van het Karthui-
Mrleven is de hulp van Boven ook onontbeer-
°e hulp van boven heeft iedere klooster-
Ihig, iedere priester, iedere huisvader gedurig
hoodig om op zjjn beenen te blijven staan.
Domme dingen zullen er altijd gezegd en
•edaan worden, maar is het zoon voordeel.
<i&t wjj onze domme dingen uitsluitend zeggen
en doen in eigen kring? Velen onzer doen, toet
°«ls hulp, ook wei een» dingen, die niet dom
Ȇn en pater Kruitwagen gaf hun het voor
beeld door het licht niet onder de korenmaat
zetten, al erkent hy nu het groote nut van
de korenmaat.
Ge korenmaat is nuttig! Maar bet is let»
thders, het koten te meten, dat wast op de
Y "Y yeer kwam een nacht van Vrydag op
VU Zaterdag, de eerste rustige nacht
sinds een week; een goede, kalme
nacht, zooals hy hoort te zyn; waarin we
weer rustig kunnen slapen en alles verge
ten, wat het ons overdag lastig maakt; of
waarin we weer tyd hebben om naar harte
lust gekweld te worden door zeere kiezen
of een verkoudheid, iets, waar we een week
lang geep tyd voor hebben gehad.
Met deze woorden begon jhr. mr. Rh. Felth
zyn rede, om vervolgens de aandacht te vragen
voor de geschiedenis der huisvesting van den
Hoogen Raad.
orige week van Vrydag op Zaterdag
beleefde Nederland zyn zwartsten
nacht sedert vele jaren. De leger-
nlngen werden plotseling afgelast en de
pep moesten naar hun garnizoenen te-
rtigkeeren. Vflen meenden, dat dit bericht
niet waar was en de soldaten direct naar
de grens zouden gaan, waar zy de wagjit
zotfcTen moeten betrekken om de onafhan-
keiykheid en onschendbaarheid van ons ge
bied te gaan verdedigen. Het was een som
bere nacht en de ernst van deze oogen
blikken woog zwaar op allen, die beseffen
hoe dicht Europa lang den rand van den
oorlog ging.
werd gehouden door kleine groepen. De wegen
langs de grens zyn rustig en verlaten; we rij
den er over en zien niemand; hier en daar een
enkele fletser, een enkele groote vrachtwagen,
zooals er ‘s nachts tientallen door het land rij
den van de eene stad naar de andere.
De toestand is zoo rustig geworden, dat een
groot aantal van hen, die voor herhalingsoefe
ningen waren opgeroepen, op den gewonen tyd
naar huls kunnen gaan. Dat was een goed be-
mht Vrijdagmiddag en dat moest ’s avond»
dan toch even worden gevierd. Niet uitbundig
en niet met grootsche festynen, maar de span
ning is te groot geweest en de toekomst te
somber om de reactie van al deze gevoelens soo
maar te kunnen verwerken. Er moest een enkel
biertje op gedronken worden en dan nog een en
dan weer een, zoodat op het laatst een prettige
vroolljkheid begon to heerschen. De burgers, die
met de soldaten de zorg hebben gedeeld, waren
nu broederiyk eensgezind In de ontspanning.
deriyke dankbaarheid en ontroering teweeg.
Heel de week heeft de spanning aangehou
den: Europa balanceerde op den rand van een
afgrond, waaruit het niet meer gered zou kun
nen worden, als het eens gevallen wh; het
helde al over, nog één klein duwtje; een kreet
van afgrijzen bestierf allen in den mond, die
zagen hoe ons werelddeel ten gronde ging. Ne
derland wachtte op de mobilisatie, het deed
niets anders meer, het wacHtte op het onver-
myéeiyke. Een week lang.
Tot plotseling de opklaring kwam van dezen
somberen hemel, die zwart was van dreiging.
Vier mannen praatten te München, zy kwamen
tot een accoord^en het arme Europa, dat op
vallen stond, kon 4ch nog juist overeind hou
den.
De voorzitter, bet bestuur, de secretaris en de
leden van de Vereenlging voor den Effecten
handel, alsmede hunne bedienden, hebben aan
den heer Neville Chamberlain een telegram ge
richt, waarin zy hun diepe erkentelijkheid uit
spreken voor zijn bemoeiingen, om den wereld
vrede te redden, terwijl zy hem tevens geluk-
wenschen met het succes, dat ztfn pogingen heb
ben opgeleverd.
zy bedanken hem en wenschen hem toe dat
hy nog vele jaren in gezondheid en geluk ge
tuige zal kunnen zyn van de zegeningen, die
hy de menschhefd heeft gebracht.
By het bekend worden van de berichten, dat
de vrede gered was, is op het bureau van de
Middelburgsche Courant een stroom van giften
beginnen binnen te vloeien, teneinde een
Zeeuwsch huldebiyk aan Neville Chamberlain
can te bieden.
Binnen eenige uren was er ruim f 200.bin
nengekomen. Er heeft zich een commissie ge
vormd, bestaande uit de heeren mr. H. F.
Lantsheer, Oostkapelle, mr. J. J. Heyse en dr.
S 8. Smeding, Middelburg. Laatstgenoemde
heeft de leiding in dezen op zich genomen.
Zoowel by het inperken der beweglngsvryheid
als by de verschillende, dlkwyis onverwacht in
den nacht verrichtte verplaatsingen per spoor
en met auto's is geen wanklank gehoord.
Deze verplaatsingen verliepen, dank zy de
goede maatregelen, getroffen door de erby be
trokken commandanten, op uitstekende wyze.
De maatregel, dat de lichtingen in werkelU-
ken dienst moesten worden gehouden, werd op
ernstige wyze vastberaden aanvaard.
Een leder werkte aldus ten volle mede tot het
bevorderen van de groote belangen, waarvoor
hy werd gesteld of wellicht zou komen te staan.
Byna 40 jaar lang heb ik zelf met nlet-ka-
tholieken omgegaan, omdat myn wetenschap
pelijke loopbaan dat nu ^enmaal meebracht.
Ik heb harielyke vrienden onder joden, pro
testanten van allerlei richting, onder niet-ge-
knvigen, onder liberalen, vrijzinnigen, socialis
ten en communisten. En tot myn dood toe hoop
ik hun huisvriend te mogen blijven, en met al
het lief en leed van hen en van hun huisgezin
te biyven meeleven.
Ook heb ik in die 40 jaren alles gelezen
l wat rijp en groen is, zoowel in verband met
godsdienstige als met zedelyke opvattingen
En het resultaat van alles wat ik gelezen
heb, en van de honderden discussies die ik
met nlet-katholleken over allerlei punten van
geloof en zeden heb gehad is:
dat zoo'n werkkring weliswaar veel interes-
•«nte en leerzame zyden heeft, maar ook' heb
ik eruit geleerd, dat:
hoezeer men door Gods genade ook begaafd
moge zyn;
hoeveel men ook moge gewerkt en gestu
deerd hebben;
hoe geroutineerd men op den duur ook moge
geworden zyn om op alle moeiiyke en ingewik
kelde vragen een bevredigend antwoord te ge
ven;
dat men, zeg ik, alleen door de hulp van
Boven vast op zyn beenen kan biyven staan,
en dat men de voortdurende verlichting van
den H. Geest noodig heeft, om niet telkens
^lme dingen te zeggen of domme dingen te
Een tocht door het gebied was geen genoe
gen, want hoewel hét terugtrekken der troepen
op vlotte wyze ging, en er niets haperde aan de
organisatie, kon men aan alles merken, dat de
bittere werkeiykheid van datgene, wat dien-
zelfden middag en dienzelfden avond nog slechts hun grensposten, of waar dtf nachts de wacht
oefening was geweest, dicht voor de deur stond. J--
De opgewektheid, die anders den troep be-
heerschte, was toch wel eenigszlns verdwenen.
Zorg stond op de gezichten, niet alleen van de
soldaten, maar ook van de burgers. In een caté
ergens langs den weg, dat nog laat in den nacht
open was, omdat er een commandopost was ge
vestigd, heerschte leven en beweging. De tele
foon was niet te bereiken. De waard, die goede
klandizie had, was er eigeiByk heelemaal niet
verheugd over. Hy was met zyn hoofd niet by
de zaken, hy dacht er aan, dat hy misschien
zelf over een paar dagen opgeroepen zou wor
den om zyn plicht te doen voor het vaderland.
Ernstige kerels, die er niet uitzagen, of ze vaak
Jast hadden van hun zenuwen, vroegen aan
iedereen, hoe de toestand er uit zag en een
bericht van ons, midden in den nacht telefo
nisch ontvangen en inhoudende, dat er weer
een kleine, verbetering te zien was, bracht by
die groote, onbewogen menschen een haast kin-
y de opening van het cursusjaar 1934-
1939 van de katholieke volksuniversi
teit te Rotterdam heeft pater dr. Bona-
ventura Kruitwagen O. F. M. een redevoering
uitgesproken over de vraag: „Waarom altijd
die Roomsche hekjes-zettery?" De volledige
tekst van dese toespraak, die een zeer pole
misch karakter had, werd kort daarna in De
Maasbode afgedrukt en is tn vele kringen met
meer of minder instemming besproken. De rede
naar meende, dat zyn onderwerp er een was
„waarqyer een aantal katholieken liever niet
hoort spreken", wy gelooven, dat deze meening
niet heelemaal juist ia. Het onderwerp interes
seert op. het oogenbllk de Nederlandsche katho
lieken heel levendig, maar het is wel mogeiyk,
dat de manier, waarop pater Kruitwagen het
behandelde, niet lederen toehoorder bevredig
de. Nu behoeft een spreker ook niet lederen
toehoorder te bevredigen. Hem wordt ge
vraagd, zyn opvatting kenbaar te ma
ken en die opvatting kan zoo' oorspron-
keüjk zyn, dat het velen moeite kost, er zich
onmiddeliyk mede te vereenigen. Dit was ze
ker eenigermate het geval met de opvatting
van pater dr. Kruitwagen. Ze ging rechtstreeks
in tegen de vaak en ook door ons ver
dedigde meening, als zou in de Nederlandsche
geschiedenis het oogenbllk zyn aangebroken,
waarop dekatholieke bevolking, die door tal
rijke historische omstandigheden werd gedwon
gen, in een cultureel isolement te leven, zich
gereed moet maken om, by volledig behoud
barer zelfstandigheid, meer naar buiten te
treden en dit isolement te verbreken. Het
vraagstuk van ons isolement is voorpl door dr.
Kortenhorst by verschillende gelegenheden, en
in verschillende gezelschappen aan de orde ge
steld. zyn woorden vonden breeden weerklank
en’de Sint Adelbertsvereeniging benoemde een
commissie, die de zaak onderzocht, rapport er
over uitbracht aan het bestuur en in de af
ten dit rapport deed bespreken In dien
it een opheffing van het Isolement ge
it is, al biyft voorzichtigheid uiteraard I
n
Op die noodlge voorzichtigheid legt dr. Krult-
wagen. thans zoo grooten nadruk, dat hy zich
geen enkel uittreden uit het Isolement schynt
te kunnen voorstellen, waarby onze zeïfctan-
digheld als geloovlge katholieken niet deeriyk
in het gedrang zou komen. In het vuur van
zyn rede ging hy zelfs zoover, dat hy degenen,
die aan het isolement een einde willen maken,
beschuldigde van verwaandheid, waartegenover
hy zelf dan de ware nederigheid van den ka
tholiek yenscht te vertegenwoordigen. Ja, hy
roept de tegenstanders van het isolement heel
onvriendeiyk toe:
LONDEN, 30 Sept. (Reuter?. nardlnaai
Hlnsley heeft gelast, dat Zondag aa In alle
kerken een plechtig Te Deum zal worden ge
zongen om God te danken >oor het behoud
van den vrede.
Een aantal jongere Rotterdammers uit han
dels- en beurskringen heeft het initiatief ge
nomen tot het vormen van een commissie, met
het doel minister Neville Chamberlain te hul
digen voor het grootsche werk, dat ny in het
belang van den wereldvrede heeft verricht.
Na onderling overleg zal worden vzstgesteld.
waaruit dit huldebiyk zal bestaan Gectacht
wordt o», aan het oprichten van een gedenk-
teeken in de buurt van het Vredespaleis, ctat do
dankbaarheid van het Nederlandsche volk voor
minister Chamberlains geweldige prestatie aan -
het nageslacht kan toonen.
Kleine bedragen voor dit doel kunnen wor-
den gestort op postrekening nr. 4400 ten name
van de Nederlandsche Bank te Amsterdam, on
der vermelding „Ten gunste van de bübank der
Nederlandsche Bank te Rotterdam voor hulde
blijk minister Chamberlain'*.
De Rotterdamsche commissie is gaarne be
reid met andere commissies samen te werken,
waardoor deze huldiging een nationaal Neder-
landsch karakter zal kunnen krijgen.
De voorloopige Rotterdamsche commissie
bestaat uit de heeren A. F. Ebeling, jhr. mr. D.
F M. Graswlnckel. mr. I. J. Havelaar, mr. A.
C. de Kanter, E. P. de Monchy jr., M. M. A.
Offers, mr. P. A. Offers jr., A. Overeynder
WFzn. en J. A. M. Prins.
Adhaesiebetuigingen kunnen worden gericht
aan den heer M. M. A. Offers. Glashaven 3. die
ook bereid is nadere inlichtingen te geven over
eventueel» samenwerking met andere commis
sies.
I „geloovigen" en voor „getrouwen'
Nu moeten wy er dadelük by vertellen, dat
de vurige spreker zyn onderwerp volgens eigen
getuigenis op deze .rauwe en zure” wyze be
handelt „om by tyd en gelegenheid eens tot
een grondige, desnoods wat pootige polemiek
over dit ontwerp te komen.”
Aan. de „pootigheid” zyn wy eigeniyk reeds
toe, maar aan de „grondigheid” mankeert nog I
wel iets in de rede 'van pater Kruitwagen, I
diyikt ons! Het is bekend, dat pater Kruitwa
gen heel veel en heel vruchtbaar heeft gear
beid buiten het Roomsche isolement. In-I
dftn er iemand was onder dc moderne geleer
den, die zyn waardevolle publicaties niet angst- I
vallig binnen de „Roomsche hekjes” hield, dan I
was het de redenaar van 14 September. Om
deze reden verbaasde het ons, dat juist pater
Kruitwagen zich voordeed als een zoo groot
voorstander van het isolement. Hy voelde wel,
dat hy dit verklaren moest en hy verklaart I
het dan ook. In zyn toespraak lezen wy:
2. Bkc. minister C. M. J. F. Geseling voerde
hierna het woord, allereerst in de meer
hulseiyke kwaliteit van „buurman”.
Iets over te dragen namens de regeering heb
ik niet, aldus de minister. Indien dit het ge
val zou zyn, zou ook eigeniyk myn ambtgenoot
van Financiën eraan te pas moeten komen
Het is nu zoo geweest, dat de Hooge Raad
tjjdeiyk het gebruik van het gebouw heeft on
derbroken. De reparatlën hebben meer dan
veertig dagen geduurd, zy waren van dien
aard, dat daardoor het gebouw volkomen on
bewoonbaar was geworden. Maar de verhouding
is nu eenmaal een andere dan die van huur en
verhuur. Wy hebben ook deze moeUykheden
in gemeenschappeiyk overleg kunnen over
winnen. Er is eerder te denken aan een on
onderbroken bezit.
Er is een byzondere titel, waarop ik den
Hoogen Raad welkom mag heeten in zyn ver
nieuwd en verjongd gebouw, d.l. omdat ik in
de regeering in het byzonder belast ben met
de zaken, djé de justitie betreffen. Ik acht het
een voorrecht dit welkom uit te spreken na
mens de regeering.
By alle soberheid, die in den ryksdienst past,
is het een weldadig gevoel, dat het mogeiyk is
geweest ten minste aan ons „opperste gerechts
hof" een passende omgeving te verschaffen
voor de uitoefening van zyn hooge functie.
Hoe hoog die functie is, staat boven het
podium, waarop uw raad zetelt, uitgebeeld in
een spreuk, die zeker op dezen dag van diepe
beteekenls is.
Het is altijd moeiiyk vooruit te zeggen, wan
neer «en bouwwerk gereed zal zyn. Maar de
Donderdagmorgen is op de Enschedeschestraat
te Hengeloo voor het gebouw van den Raad van
Arbeid een ernstig verkeersongeval gebeurd.
Toen de reeds bejaarde heer W die een bezoek
aan den naast den Raad van Arbeid wonencten
arts had gebracht, de straat overstak, werd hy
op het rechter weggedeelte door een uit de rich
ting Enschede komenden luxe auto bestuurd
door G. aangereden, met het gevolg, dat W.
tegen den grond werd gesmakt en ernstige
wonden aan het hoofd opliep.’
Dr. van der M. verleende de eerste hulp.
Een juist passeerende missionaris verleende
geesteiyken bijstand. In hoogst zorgwekkenden
toestand Werd W. per Roode Kruisauto naar het
R, K. Algemeen Ziekenhuis vervoerd.
De politie stelde een onderzoek in.
De zaal was verf van aanzieniyke luisteraars
Onder de aanwezigen bevonden zich de vice-
president van den Raad van State jhr. mr.
F. Beelaerts van Blokland, staatsraad mr. J.
Limburg, staatsraad mr. J. Schokking, de voor
zitter der Algemeene Rekenkamer de heer R.
Zuyderhoff, de directeur van het kabinet der
Koningin jhr. mr. G. O. W. van Test van Gou-
driaan, de minister van Justitie mr. O. M. J. F.
Geseling, de minister van Financiën mr. J. A.
de Wilde, de voorzitter der Eerste Kamer der
Staten Generaal mr. W. L. baron de Vos van
Steenwyk, de voorzitter der Tweede Kam<*r mr.
J. R. H. van Schalk, de president van het
Permanente Hof van Internationale Justitie de
heer Guerrero.
dat wy eiken Zondag Mis moeten hooren,
dat wy bepaalde boeken niet mogen lezen,
dat onze jongemannen en jongevrouwen
maar niet mogen trouwen met wie ze willen,
gehuwden ten strengste ver-
e geboorte van kinderen op
-j— v—
dAt we, als wy ons geweten met iets ernstigs
l beswaard hebben, dat nederig moeten gaan
beiyden aan een priester, die tenslotte ook
I maar een mensch is,
dat we allemaal maar blindelings een aantal
Geloofsgeheimen moeten aannemen, waar zelfs
de knapste theologen niets van begrijpen.
Dit alles klinkt heel overtuigend voor wat
betreft onz£ religieuze zelfstandigheid, die wy
I inderdaad nooit mogen of kunnen prysgeven,
I maar het zegt totaal niets over ons c u 11 u-
I reel isolement, dat een belemmering kan
worden om onzen arbeid vruchtbaar te maken
voor heel de Nederlandsche gemeenschap, die
hier recht op heeft. In de practyk heeft pater
I Kruitwagen dit altijd heel duideiyk aangetoond,
door gedurende veertig jaren niet uitsluitend
aan geloofsgenooten, maar aan allen zyn groote
dienstvaardigheid te toonen. Hy verdient hier
om den dank van alle geloofsgenooten. Hy zal
voor hen een voorbeeld biyven, tot in lengte
van jaren hopen wy, van die prachtige ruim
heid der Kerk, die geen hekjes zet, maar de
geheele aarde omspant, het geheele vagevuuz,
waar de domme dingen worden uitgeboet en
den geheelen hemel, waar ze vergeven en ver
geten zyp!
Dat "Sy in theorie nu ineens met een mee
ning voor den dag kwam, die zoozeer tegen zyn
eigen voorbeeldige activiteit indnfischt, kan
men alleen verklaren uit een onvoldoende ge
maakt onderscheid tusschen godsdienstige
zelfstandigheid en cultureele afzydlgheld. Dit
zyn twee dingen, die elkander heelemaal niet
dwingend^ inslulten. Kan in bepaalde tydper-
ken de cultureele afzydigheid een middel zyn
om de religieuze zelfstandigheid te bewaren of
te versterken, in andere tydperken kan juist
de godsdienstige zelfstandigheid zich het best
toonen en bekrachtigen door de cultureele af
zydigheid op te heffen. Niemand hoeft „de
Kerk uit te gaan” op het oogenbllk. dat hy
buiten een hekje treedt, welks nut in het ver
leden misschien heel groot was, maar dat te
genwoordig niet te best meer sluit en misschien
ook niet meer op de juiste plaats staat. De
bekjes zyn gezet door de wereld, doch de
Kerk laat zich in haar uitbreiding niet door
deze hekjes tegenhouden. Haar band is niet
een veillgheidshekje, maar het groote verband
van de algemeene liefde. Hierdoor zyn haar
getrouwen „fldeles” zegt het Latyn voor
gebonden
en de waard, die een week terug geen hoofd
had om aan zyn zaken te denken, keek nu ver
heugd, omdat op het eind alles nog goed kwam
en dese dag vele vorige goed maakte.
Overal heerschte dien Vrijdagavond een goede
stemming; het was immers weer de eerste
avond, dien men kon doorbrengen, zonder voort
durend zyn eigen angst te moeten verbergen
door te spotten over de bezorgdheid van de an
deren. In de plaatsen aan de grens kon men
er niet treurig om kyken. dat men nog niet
weg mocht gaan, nog niet naar huis kon. Ze
waren er immers allemaal van overtuigd, dat
het nu nog maar een kwestie van enkele dagen
hoogstens van een paar weken is en dat dan
alles weer even rustig zyn gang zal gaan als
had er nooit een dreiging over Europa gehan
gen. En in de vreugde van deze ontspanning
wilde niemand eraan denken, wat de toekomst
misschien nog brengen zal; niemand wilde dezen
eersten avond laten bederven door de gedachte
aan werkloosheid, die een groot aa^al
genooten biyft bedreigen. Dat was allernbn
later zorg. Het voornaamste was nu de op
ting om den ontspannen toestand en de f<
lijke vreugde, omdat in één week tyd zoovéél
veranderd was en omdat deze nacht van Vrydag
up Zaterdag de eerste zou zyn, waarin men
weer rustig zou kunnen slapen, door niets be
dreigd.
velden, wit van den oogst, en iets aiMers de
korenmaat onderste boven te lieren boven de
kaarsvlammetjes van onze begaafdheden, die
misschien bescheiden zyn, maar die in al hun
bescheidenheid toch door den Schepper wer
den ontstoken.
Pater Kruitwagen acht, dat het Isolement
uit het wezen zelf van onze katholieke ge
looft- en zedenleer voortvloeit en dat het du*
nooit of te nimmer geheel kan, mag Of zal
ophouden te bestaan. Hy bewijst dit hiermede
