Dekkerswald bestaat 25 jaar
M
DE VERVOLGER
OUDSTE KATHOLIEKE
SANATORIUM
Ir
Modernste technische
hulpmiddelen
25
Verwijdering van getuigen
Een meer met twee soorten water
Twee millioen dollar in see
Dood door radium
De gevolgen der sensatie-pert
HET KORTE VERHAAL
Olie uit koffieboonen
->
In deun tyd syn hier 7000
patiënten geweest, waarvan
75 pet. genexen ont
slagen is
DE STRIJD OM HET SCHEER.
APPARAAT
Het jubileum van den radio-spreker
Een vrouwelijlce schoorsteenveger
Gasmaskers uit de 16e eeuw
£7
weldaad dar gezondheid
De operatiekamer te Dekkerswald
een
on
een
bacteriïn
de
Een kijkje in de ktndera fdeeling te Dekkerswald
t
Maar
.T*
A
met
weer
Dr. A. J. Henneman, geneesheer-direc-
teur van Dekkerswald
(foto Theteslng)
W
mid
eer»
het
binr
waa
thai
over
het
Tt
que
de
len
»ch
Sloi
nen
D
noi
dei
ilti
ont
dis
bes
heer haar bleef volgen. Ja, hij waa er nog steeds.
Zoo nu en dan stond hü stil om schijnbaar de
een of andere plant te bezichtigen, maar daar
na kwam hü haar weer achterop.
Dolflen was In een stemming, die haar de
kennismaking van wijlen Jan Berms, haar over
leden echtgenoot, in herinnering bracht. Ze was
vol hoop, vol verwachting. Ze wilde hem graag
in de gelegenheid stellen, haar aan te kunnen
spreien maar hiertegen verzette zich haar eer
gevoel. Ik wil geen toenadering uitlokken, be
sloot ze. Ik wil me niet te koop aanbieden. Als
hij trouwplannen koestert, dan moet hij er maar
mee voor den dag komen. Hoe licht is er niet
een aanleiding voor een praatje.
Beiden vetten hun wandeling voort. Dolfien
ontdekte, dat hij aldoor in haar nabijheid
dwaalde. HU HJkt wel een speuragent, dacht ze.
Mijn hemel! Ik heb toch niets uitgevoerd, waar
de politie zich mee te bemoeien heeft.
Ze begon vlugger te dribbelen, ging opaette
lijk nog een paar straten door, om te zien, of
hü niet eindelijk zjjn vervolging op zou geven.
Maar hiertoe scheen hü niet te besluiten. Dol
fien werd zenuwachtig en ongerust. Ze nam zich
voor, hem resoluut te vragen, waarom hü haar
bespiedde. Maar ae zag weer van haar voor
nemen af. Was het geen toeval, dat hij juist
denzelfden weg uit moest als zü? Was de straat
niet voor iedereen?
Zoo belandde zü aan haar kosthuis. Gejaagd
trad ze binnen en sloot de deur, alsof er gevaar
dreigde. Ze snelde naar haar kamer waar ze
door het gordijn loerde, of hjj nog in de buurt
waa Maar ae zag hem niet meer.
Dien avond had Dolflen weinig hist in eten.
Ze was geheel uit haar evenwicht. En ’s nachts
kou ae geen oog sluiten. De zonderlingste ge
dachten bestormden haar. Dan was ae weer van
hoop vervuld, dan bepeinsde ze weer, waarom
ze achtervolgd werd. Midden in den nacht stond
ae op, om de boeken, door haar man steeds bij
gehouden, na te kijken, of hierin soms niet Iets
te vinden was, dat een vervolging aou recht
vaardigen. Alle waren in orde. Nu kon ze met
gerustheid over een eventueel huwelijk mot baar
vervolger mijmeren. Ze droomde met open oogen
de sostate, de hssriükate droomeu. „AM men
Wanneer men meent, dat gasmaskers een uit
vinding van den laatsten oorlog zUn. dan ver
gist men zich geweldig. Engelsche geneeskun
digen uit de 16e eeuw hebben reeds het idee ge
had het inademen van schadelijke vergiften te
verhinderen door een kunstmatigen neus en een
daarbij behoorende sluiting voor den mond.
Zulke neuzen werden bü epidemieën algemeen
gebruikt, daar men meende, dat de ziekte door
de lucht verspreid werd en door de ademha-
oo
op
de
no
be
on
1
eis
vai
dw
vlo
de
Po.
get
in
anl
We
var
nle
gek
De
tas d
•ude
Zjj
kevolk
«ad g
een st
Wheel,
•tane
Mén
De
hfgesta
Tezehe
Ohabr,
•yek 1
•iHtaii
Drotno:
•8 het
gevolgd
d' rad
geven s
neraal
deelte j
In zj
•a.:
In
vemc
van
den 1
Zakei
matii
Tsjec
gemel
dat a
SOU 1
gewei
De herdenking aal geschieden op 18 October,
maar er zal geen groot feest voor de buiten
wereld van worden gemaakt. Z. H. Exc. Mgr.
A. F. Diepen, bisschop van Den Bosch, zal een
plechtige H. Mis komen opdragen; het bestuur
zal een receptie houden en voor de patiënten
zal het een feestdag zijn. Deze sobere viering
ligt geheel in de lijn van bet sanatorium en
zün werkers. Het is er immers niet hun bedoe
ling te schitteren voor de buitenwereld; zij
willen niets anders doen dan den plicht vervui
len, die hun te doen gegeven werd: hun weten
schap in dienst te stellen der zieken om dezen
gezondheid te brengen, wetende, dat het ver
vullen van dezen plicht een hooge en uitver
koren roeping is.
een
lang zijn.
Het is te begrijpen, dat de stemming op
Dekkerswald opgewekt is. Maar dese opge
wektheid komt niet alleen voort uit de na
tuur, zij is ook voor een nog grooter deel
te danken aan bet katholieke karakter van
dit sanatorium. Nergens immers wü be
hoeven dat niet verder te verklaren
vindt men die kalmte en die gemoedsrust
als in een katholieke omgeving, waar de
hoop van het leven gebouwd is op een hoo-
gere macht en waar de verwachtingen van
dit leven veel verder reiken dan het aard-
sche en het lichamelUke. Deze kalmte wekt
tot vreugde en opgewektheid en is van groo
te genezende waarde, want waar rust het
groote geneesmiddel is, daar is de rust van
het gemoed een der groote voorwaarden
voor de genezing. Natuur en bovennatuur
zijn zoo vergroeid, dat de rust van de ziel
het lichaam ten goede komt.
Kort geleden werd hier een record behaald:
een lading van 19 millioen mesjes werd aan de
diepte der zee toevertrouwd. Deze meisjes ver
tegenwoordigden een waarde van circa 2 millioen
dollar d. 1. ongeveer 3'4 millioen gulden. In dit
opricht zou in een ander land spaarzamer ge
werkt worden door de mesjes ergens anders
voor te gebruiken. In Amerika echter is zoo’n
methode het beste, want het is een uitstekende,
zij het dan ook dure reclame.
De fabricage van scheermesjes vormt in
Amerika zoon economlschen factor dat derge
lijke sommen voor reclame absoluut geen rol
spelen. Geen wonder dus, dat in deze industrie
voortdurend' de concurrentiestrijd woedt.
waarbU tot nu toe Gilette steeds overwinnaar is.
de onschatbare
teruggegeven.
Vijftien jaar geleden werden in Orange in den
staat Louisiana 27 vrouwen in dienst van een
horlogefabriek genomen, die de cUfers der klok
ken met radium moesten bestrijken. Vijf en
twintig stierven aan radiumvergiftiging. Op het
oogenblik leven er nog 2 van die ongelukklgen
en er bestaat geen mogelijkheid voor ben, om
aan hun verschrikkelijk lot te ontkomen. Wel
heeft de maatschappij hun een schadevergoe
ding gegeven en een jaarljjksche rente; maar
of dat waard is, om voor bet veertigste jaar te
sterven? De twee overlevenden sullen deze vraag
wel ontkennend beantwoorden.
Lowell Thomas staat op het oogenblik op het
hoogtepunt van zUn succes.
Van de populariteit van dezen man ken men
zich buiten de V.S. geen voorstelling maken. HU is
degene, die iedere week een paar maal de ge
wichtigste gebeurtenissen van Amerika en de
wereld voor de radio bespreekt en verklaart!
En wanneer men veronderstelt, dat 80 millioen
menschen naar hem luisteren, Ls dat cUfer nog
te gering geschat.
Thomas heeft namelük het geheim ontdekt,
om de moellUkste problemen zoo naïef en dui-
delUk te vertellen, dat ook de eenvoudigste boer
begrüpt, waarom het gaat. Thomas maakt niet,
zooals de beroemde gestorven Will Rogers, grap
pige en Ironische opmerkingen, die om zoo te
zeggen als een zoeklicht op de gebeurtenissen
schUnen, maar Hij vertelt droog en zakelUk,
maar zeer begrüpelük. Hij ls een bereisd mensch
en kent niet alleen Europa, ntagr ook Azië en
zijn commentaren gelken op geografische ver
klaringen, waarin hij tegelükertUd over volk,
godsdienst, enz. in-korte bewoordingen dat ver
telt, wat de doorsnee Amerikaan weten wil, nJ.
niet te veel en niet te weinig.
Thomas, die op 15-jarigen leeftijd als goud
zoeker begon en door borden wasschen zijn geld
voor een universitaire opleiding verdiende, was
reeds in 1916 een der bekendste journalisten op
de hand van Wilson, met wien hU naar Europa
reisde. Later begeleidde hü den prins van Wales
op zUn reis naar Indië en maakte toen de langste
vlucht over Europa, Afrika en Azië, die een pas
sagier ooit gemaakt heeft. nJ. een trip van meer
dart 25.000 mUlen.
Deze man is een wandelende encyclopedie voor
de Amerikanen. Ze behoeven niet op te zoeken,
wat de Gele Rivier is, want hjj vertelt het hun
en over den toestand in Mldden-Europa be
schrijft hU hun een kaartje, dat het overbodig
maakt er een atlas bij te halen.
Millioenen Amerikanen zouden niets van de
heerschende toestanden begrijpen, als ze Tho
mas niet hadden, die hun alles verklaarde. Wei
nig menschen zullen bU een 10-jarig jubileum
dan ook zoo gevierd worden als de radio-spreker
Lowell Hiomas.
„De groote toename van de sexueele mis
daden is voor een groot gedeelte het gevolg va»
een vunzig soort journalistiek, die in den laat
sten tUd zUn intrede heeft gedaan,” zei de be
kende Engelsche pathaloog Dr. Grace op een
congres in Liverpool.
Een gedeelte van de pers neemt de laatste Ja
ren steeds meer en meer zün toevlucht tot het
drukken van onbeboorlUke foto’s en bet publi-
ceerën van nieuwsberichten en verhalen dis
overgoten zijn met een sexueel sausje. Deze jour
nalistiek mag dan voor de kranten-eigenaren
meer opbrengen dan de gezonde journalistiek, in
vele gevallen is het een bron van veel kwaad.
tend eerste klas scheermesjes in
komen.
Een kleine fout en het mesje wordt dadelUk
bU het oud ijzer gegooid. Ondertusschen hebben
zich soo vele afgekeurde mesjes opgehoopt,
dat men bU het Ministerie van Oorlog toestem
ming vroeg deze scheermesjes den Oceaan in te
mogen werpen. Werkelijk laat een fabrikant
tweemaal per mapnti een schip uitvaren om 6e
afgekeurde scheermesjes in het water te gooien.
Om het overschot van den koftie-oogst, dat.
zooals bekend is, ieder jaar tn zee geworpen
wordt, daar anders de koffieprijs te laag soa
worden, toch nog te gebruiken, zjjn thans in
Brazilië proeven genomen, om die uit de boo-
-g-^y olfien Berms zat weer op baar praatstoel.
1 Het heerlüke zonnetje had haar uit de
duffe pension-zitalaapkamer naar buiten
gelokt. Ze was onbedacht den weg naar bet
groote stadspark ingeslagen en had zich daar
een plaatsje op een bank gezocht. Weldra was
ze in gesprek met een paar dames die daar
eveneens van het mooie weer zaten te genieten.
Dolfien met haar welgedaan uiterlUk, de mol
lige handen rustend op haar schoot, vertelde:
„Ik heb het erg met mün kosthuis getroffen.
Er valt niets op te zeggen, hoegenaamd niets.
Eiken dag krijgen we soep, vleesch, of vtech,
groente, aardappelen en een toetje. Niemand
gaat met honger van tafel. En op een boterham
wordt niet gekeken. Ik aou geen ander pension
willen.”
„U hebt daarin veel geluk,” vond een der toe
hoorsters, „want de meeste kosthuizen laten veel
te wenschen over.”
„Dat heb ik," hraamde Dolflen Berms met
trots. „Ja, ziet u, dat kwam zoo: MUn man is
gestorven en ik wilde onze zaak, we hadden een
bakkerij, niet met vreemden voortzetten. We
hebben altüd zuinig geleefd en nu kan ik me
goed redden. Zorgen heb ik niet. Het eten staat'
op tUd voor me klaar, mUn kamer word t schoon-
gehouden.... Ik heb het nog nooit zoo gemak-
kelUk gehad
Vergenoegd wreef de weduwe Berms nu baar
duimen over elkaar en staarde glimlachend voor
zich uit. Toen opeens, als voelde ae een blik op
In Rugby oefent eën vrouw het beroep van
schoorsteenveger uit. WaarschljnlUk is ae het
^enige vrouwelüke weaen, dat dit beroep geko
zen heeft. Alice Quinney reinigde al op aestien-
Jarigen leeftUd den schoorsteen van haar ouder-
lUk huls en bad, zooals ae zelf zei, steeds een
voorliefde voor alle werkjes, die stoffig en sme
rig waren. Toen ze na den dood van haar echt
genoot achter bleef met twee kleine kinderen,
ging ze seboorsteenen vegen voor haar beroep!
Op een motorfiets, waarop ze de verschillende
benoodigdheden meevoert, rijdt ze van dorp tot
dorp. Mrs. Quinney is er trotsch op, dat ae nooit
bang is en den dag, waarop ae den lOOOsten
schoorsteen vegen zal, wU ze feestelük vieren
Bi. zooals ze beweert, is die dag niet ver meer!!
noodlg heeft. Zoo zUn er nog verschillend»
dingen, waaruit men de gevolgtrekking mag
maken, dat ook de specifiek chirurgische in
richting van de operatiekamer met de uiterste
perfectie verzorgd is.
Naast deze operatiekamer heeft bet sanato
rium een röntgenkamer, waar men ook de
modernste instrumenten bezit, en waar de pa
tiënten regelmatig onderzocht worden. Er wor
den foto's van hen genomen met bepaalde tus-
schenpertoden van weken of maanden al naar
gelang hun toestand, en deze foto’s worden dar.
met elkaar vergeleken om den vooruitgang van
den patiënt te bestudeeren en te zien of d<*
wUze van behandeling juist te, dan wel of
een andere behandeling meer succes belooft.
Met deze en andere Inrichtingen heeft hét
sanatorium zich in den loop der jarèn aange
past aan de veranderde zienswü zen en zich
uitgebreid. Vüf en twintig jaar geleden was
er één medicus aan de inrichting verbonden,
thans een staf van vier geneesheeren, die hun
werk hebben zien groeien met den tijd. Ook
het aantal verpleegsters is vergroot. Er werken
thans ongeveer 65 Zusters van de Congregatie
van den H. Carolus Borromaeus te Maastricht
Het geheele personeel, van hoog tot laag, allen
meegerekend, bestaat uit 125 menschen.
verschillende bezwaren
was vaak voor den pa-
aanbevelenswaardig ‘een
en daarnaast miste men
en diepgaande overleg
vüf tig is, zün in ons de illusies nog niet gestor
ven." zei Dolflen Berms tot zichzelf. „We heb
ben nog verwachtingen. En als hü mU vraagt,
trouw ik met hem. HU ziet er goed uit, al is
hü vreeselUk mager en hü was netjes gekleed.
We koopen mooie meubeltjes en we leven ge
zellig samen. Er gaat niets boven een eigen
huishouden. En nooit meer alleen zijn.... nooit
meer....” Dolfien zag de dageraad gloren. Ze
hoorde een haan kraaien, i sngvaemean ont
waakte de stad. Wat zou de dag haar brengen?
Ze aou weer naar het park gaan.... misschien
kwam hü er ook terug....
Vroeger dan gewoonlijk stond ze op en kleed
de zich met meer zorg dan anders. De dag be
loofde prachtig te worden, want de zon
scheen al.
Dolflen keek naar bet portret van wülen baar
man en zei: Jan, als ik hertrouw, zul je immers
niet boos op me zUn? Ik heb altUd veel van je
gehouden, maar ik verlang soo naar een eigen
tehuis. Ik heb het hier goed, zeer goed zelfs,
maar.maar het te toch niet ddt. En de een
zaamheid weegt me soms zoo zwaar, Jan. Ik
denk soo dikwUls aan onze gezellige uurtjes.
Nu ben ik gedoemd onder vreemden te vertoe
ven, vreemden, die mü onverschillig zUn en die
voor mU wederkeerig niet de sympathie voelen,
welke ik noodig heb. Eerst heb ik over dit alles
niet soo diep nagedacht, maar sinds gisteren te
er een gevoel van verlatenheid over mU gekomen
en nu kan ik dit leven niet langer meef ver
dragen. Jan, wü zUn tegenover elkaar altUd
eerlUk geweest en daarom wil ik zoo blijven. Als
ik het geluk nog heb, te kunnen hertrouwen,
dan doe ik het. Eh als de heer, die me gisteren
met een bepaald doel moet gevolgd zUn, mU
ten huwelUk vfaagt, hetgeen ik hoop, dan stem
ik grif toe. JU wilt immers niet, dat je Dolflen
ongelukkig te? Neen, dat zou Jan niet willen,”
gaf ze zich antwoord op haar vraag. Zoo wacht
te de weduwe op hetgeen de dag zou brengen.
Doch bU het ontbijt viel al haar hoop reeds in
duigen. De hospita vertelde: ,Jk krijg een nieu
wen kostheer. HU was u gevolgd, omdat hjj u
in het park aan een paar dames hoorde zeggen,
dat het hier zoo*n puik kosthuis te. Maar daar
hU zeer verlegen schijnt te zUn, durfde hij u
niet om het adres lastig vallen en is u dan maar
taiekem gevolgd. HU te bier aan de bank «n
gaat om de veertien dagen te K.... waar zUn
vrouw en kinderen wonen, het week-einde door
brengen.”
Dolflen Benns knikte even. Het ontbijt liet ze
onaangeroerd. Boven in haar aanvamheid
snikte ae haar verdriet uit en ma a kt s plannen
om te werhaiaen.
periode van zUn bestaan uitgebreid en toege
rust met de meest moderne en technische hulp
middelen, waarvan de waarde In den loop dei
rijden te gebleken. De ervaring van den direc
teur te hier van groot belang. Sinds 1925 is
hU in deze functie werkzaam, daarvoor reeds
te hu als gewoon geneesheer aan het sanato
rium verbonden geweest.
In deze periode te wel vrat veranderd in de
zienswijze ten opzichte van de t. b. c.-bestrij
ding. In het allereerste begin was de rust nog
niet zoo intensief; men meende, dat vooral de
buitenlucht het werk moest doen en was er
al vrU vlug bU om de patiënten te laten wan
delen. Later kwam de openluchtbedverpleging,
waarbU depatiënten langer in bed moesten
bUJven, korteren rijd mochten op zUn, en
slechts langzaam aan beweging mochten ne
men. Als sluitstuk is nu gekomen het opera
tief ingrijpen en het tot genezing brengen van
het proces. Vroeger greep men alleen operatie!
in bU de zgn. chirurgische tuberculose, om.
beenderen t.bx., buik Lhc., waarvoor de stich
ting, waaraan Dekkerswald behoort, eveneens
het sanatorium rfellomare bezit, waar de zee
lucht overheerscht. Voor de gevallen van chl--
rurgteche t.txc. immers is zeelucht het beste,
terwUl voor longpatlënten de landlucht alleen
tot genezing kan voeren.
Tegenwoordig wordt b(j de long t.b.c. ook
operatief ingegrepen, omdat men ervaren
heeft, dat er bU deze ziekte twee belangrUke
factoren zUn, en wel het eigenlUke ziektepro
ces, dat plaatseUjk te en de algemeene toe
stand van den patiënt.
Het lokale proces behandelt men operatief,
terwUl daarnaast de rustkuur voor verbetering
van den algemeenen toestand moet zorgen, ook
ten aanzien van het operatief ingrijpen heeft
men de laatste jaren heel wat geleerd. TerwUl
vroeger de mortaliteit bU de operatie nog al
groot was en men eigenlUk, als het chirurgisch
ingrijpen geslaagd was, toch nog moest afwach-
ten, wat het resultaat zou zUn, is door de
verbetering van de techniek het gevaar zeer
verminderd, het sterftecUfer aanzienlUk terug-
geloopen en bet nuttig effect zeer vergroot.
Toen deze methode pas was Ingevoerd, moest
men de patiënten van Dekkerswald nog naar
ziekenhuizen of klinieken zenden om hen daar
een chirurgische behandeling te laten onder
gaan. Hieraan waren
verbonden, want het
tiënt heelemaal niet
reis te ondernemen,
ook het regelmatige
tusschen den chirurg en den behandelenden
internist, dat toch zoo dringend noodlg is.
Sinds eenige jaren rijn deze bezwaren opgehe
ven, want Dekkerswald te tegenwoordig in het
bezit van een operatiekamer, die wat inrichting
aangaat buitengewoon goed is, en waarop dr.
Henneman met recht mag roemen. Een leek
op het gebied der geneeskunde kan deze in
richting uiteraard niet die waardeertng geven,
welke zu verdient.
Maar er zUn zoo enkele van die kleine tech
nische dingen, die hu ook nog wel begrüpt en
naar analogie waarvan hü zün conclusie mag
trekken. Zoo staat er büvoorbeeld een bak
waarin de instrumenten worden uitgekookt.
Heeft men zoo’n Instrument noodlg, dan zou
men last hebben van de opstügende dampen,
ware het niet, dat langs een bepaald gedeelte
van den bak een stroom koud water wordt ge
leid, waardoor alle stoom daarop neerslaat en
men rustig het Instrument kan nemen, dat men
had deelgenomen.
blikken.
Ik ken hem niet, dacht Dolfien en wendde
haar hoofd af. Na enkele minuten groette ne
de dames en hernam haar wandeling. Ze be
merkte, dat ook de heer was opgestaan en dat
hü dezelfde laantjes nam, die zU insloeg. HU
volgt me. meende ae. Wat zou dat beteekenen?
Ze voelde het bloed naar haar hoofd stügen.
HU moest gehoord hebben, dat ae weduwe, was
en dat ae wat geld bezat. Als hU eens
haar wilde trouwen!? ZU hertrouwen,
een eigen huishoudentje hebben....
Dolfien Berms bouwde torenhoogs lucht-
ënaatail» en lawTügdz Meh intueechsn at d».
nen te persen, die dan voor de zeepfabricatie
gebruikt kan worden.
De proeven hebben gunstige resultaten opge
leverd. De boonen bevatten ongeveer 14 pet
olie.
Het resultaat van Dekkerswald te dan ook
zeer goed. Van de zevenduizend patiënten, die
het sanatorium sinds 4 Augustus 1913 heeft
gehad, zjln er 75 genezen ontslagen. E
is echter met zekerheid niets te zeggen over
het blUvend resultaat, ook al omdat de me
thode van registratie veranderd te, en omdat
tal van oud-patiënten te weinig gegevens Me
den om met vaste zekerheid conclusies te trek
ken Men moet dit niet misverstaan en hier
door niet ontmoedigd worden. Als men alleen
de cUfers beschouwt en statistieken gaat ma
ken, zeggen deze niets ten aanzien van het
blüvend resultaat, omdat deze cUfers in vele
gevallen te onvolledig zün. maar de niet in
cUfers vast te leggen indtuk te toch wel, dat
het resultaat zich zal consolideeren. en dat een
groot aantal van de patiënten, die Dekkers
wald verlaten, volkomen genezen zün en bü
hun terugkeer in de maatechappü weer hun
werk kunnen hervatten.
Zeven duizend patiënten is een groot
aantal en Dekkerswald mag dan toch wel
een beetje trotsch zün op zün verleden;
maar daarnaast ook op zün tegenwoordige
inrichting, zooals die in een kwart eeuw te
gegroeid. Het sanatorium is ontstaan uit
een stichting, welke in 1906 werd opgericht
en haar ontstaan dankte aan het initiatief
van dr. N. P. van Spanje, oud-directeur van
het O. L. Vrouwegasthute te Amsterdam.
Cenige jaren later werd het eerste sanato
rium van deze stichting, weltee den naam
droeg van R. K. HersteUingsoorden voor
longlüders en kinderen, opgericht op het
terrein Dekkerswald, tan Zuiden van NU-
megen, op een top van een heuvel, welke
zich zoowat honderd meter verheft. Het
gebouw werd Ingericht voor 120 patiënten,
doch M sinsdien zoodanig uitgebreid, dat
men thans het dubbele aantal kan plaat
sen.
In deze periode zün ongeveer 7000 patiënten
in dit sanatorium verpleegd en 75 pct. van
hen hebben het verlaten, volwaardig hersteld
en weer volkomen bruikbaar in de maatschap-
pü- De geschiedenis van deze patiënten kan
men vinden in de kamer van den geneesheer-
directeur, dr. A. J. Henneman, met wien wü
een onderhoud hadden aangevraagd om te pra
ten oveè 'de geschiedenis en de ontwikkeling
van het sanatorium. De wanden van deze ka
mer zün bedekt met kasten, van den vloer tot
het plafond, die vol staan met mappen, waarin
de rapporten van het ziekteverloop Hier staat
zakelük en nuchter de geschiedenis van Dek
kerswald. Maar d^knaast staan op het bureau
van den directeur vazen met bloemen van
dankbare patiënten; het te de menschelüke en
gevoelige züde van eenige dier nuchtere en
zakelüke rapporten.
De scheermessenkoning Gilette heeft tüdens
zün leven een verbitterden strijd om het be
houd van zün patentrechten moeten voeren
en die strüd te natuurlük nog niet geëindigd.
De maatschappü onderhoudt "n eigen uitge-
strekten detectlven- en spionnendienst, die tot
taak heeft, alle fabrieken van concurrenten te
controleeren of er geen inbreuk gemaakt wordt
op de patentrechten. Ieder oogenblik vraagt de
Gilettenfabriek nieuwe patenten op een of
andere kleine verandering.
Een reeks processen zün bü de rechtbanken
in de Amerlkaansche Staten in behandeling.
Niet altüd zün de middelen welke in dezen
strüd gebruikt worden even fair. Gilette be
proefde alles om van lastige concurrenten be
vrijd te worden. Kort voor zün dood presen
teerde hü een getuige van een tegenpartü 1500
dollar, wanneer hü voor den duur van bet
proces het land verliet. Verder zouden hem nog
50 dollar (plm. f80) per dag voor zün onder
houd betaald worden.
Het scheerapparaat te in Amerika een zeer
begeerd en voornaam artikel en men hoort met
verbazing wat men al uit dit nietig voorwerp
kan maken. Zoo koopt een horlogemaker in
New York oude scheermesjes om er secuur loo-
pende uurwerken van te maken. Een farmer in
Texas heeft er een grasmaaier mee gemaakt
In Duitschland heeft men er potloodslüpcn
en sigarenknippers van vervaardigd. Men kan
dus van de Amerikanen wel leeren, hoe men
rationeel kan te werk gaan.
Van den anderen kant hechten de fabrieken
van Gilette er groote waarde aan, dat uitslui
tend eerste klas scheermesjes in den handel
oa te dit sanatorium een weldaad
geworden voor katholiek NYderland,
want velen, die op den leeftUd, waar
op het leven nog alles aan hen beloofde,
door de tuberculose werden aangetast en
daardoor hun idealen zagen verdwünen,
hebben hier genezing gevonden en zün
van hieruit weer een nieuw en blü leven
begonnen. Er past dankbaarheid bü het
rijf en twintig-jarig bestaan, want in desa
betrekkelük korte periode heeft het velen
Het te gelegen op een buitengewoon mooi en-
gunstig punt. Er bestaat geen kans dat het
ooit zal worden Ingesloten door industrieën,
want vooreerst te de stichting eigenares van
een groot complex en daarbü komt nog, dat
er weinig kans te, dat de omliggende terreinen
verkocht zullen worden. Van het gebouw heeft
men een mooi uitzicht op de omgeving, en dit
is ook voor de patiënten van het allerhoogste
belang. Zü liggen daar immers dagen en da
gen, weken en maanden, en moeten zich hou
den aan een regelmatige, men zou büna willen
■eggen eentonige levenswüze, want rust en nog
eens rust is een der voornaamste geneesmidde
len voor deze ziekte. Hoe licht voert deze een
tonigheid niet tot verveling, tot moedeloosheid.
Maar deze regelmaat is slechts in schün een
tonig, want de natuur rondom het gebouw te
vol leven en vol afwisseling. Van het gebouw
küken de patiënten uft op de bosschen, en
over de bosschen heen naar de verte van den
horizon, die hun oog slechts bereikt over de
golvingen van het terrein, waar licht en don
ker overheen glüden en waar de zon met wind
en wolken een spel speelt, dat schaduwen doet
voortloopen over het landschep. Soms te de
voorgrond donker, maar dan staat verderop
alles in het gouden licht als een belofte voor
een schoone toekomst; schaduwen, licht en
donker wisselen af en alle tinten van het
groen der boomen komen beurtelings voor den
dag Hierdoor wordt de eentonigheid gebroken
en bü de regelmaat van het leven geeft de
natuur haar schoonste afwisseling.
lingsorganen in het lichaam kwamen. Daar
men de ziektekiemen echter niet kende, be
perkte men zich er toe ze te verjagen door mid
del van sterk geurende plant-extracten. Men
ging nameiyk van de primitieve veronderstel
ling uit, dat de geur van planten, immunlsee-
rend werkte. De apparaten werden dus gepar
fumeerd. In de kunstmatige neuzen stopte men
een in plantenextract gedoopte prop; maar het
gevolg daarvan was, dat het ademen zelf büna
geheel onmogelUk werd.
Zooals op platen uit dien tüd te zien te, zagen
de menschen, die zoo’n primitief „gasmasker”
droegen, er uit als menschen, die met een val-
schen neus op naar een carnaval gingen.
ondag 1 6 October zal het R. K.
Sanatorium Dekkerswald
jaar bestaan. Er is reden om
dien dag met dankbaarheid en fees
telijkheid te vieren, want voor
stichting of een gebouw of
derneming mag een periode van
kwart eeuw dan al niet zoo
hier staat het anders. In deze afge-
loopen vjjf en twintig jaren immers
heeft .de bestrijding van de tubercu
lose een grooten vooruitgang ge
maakt, en het resultaat hiervan weer
spiegelt zich in de ontwikkeling van
Dekkerswald.
zich gericht, keek ze naar den man. die op het
einde der bank zat en die niet aan hun gesprek
-- Even kruisten zich hun
een echter niet, dat de natuurlüke
hulpmiddelen verwaarloosd worden,
omdat de directeur over.uigd te van da
genezende waarde van het bovennatuurlüke.
In tegendeel; Dekkerswald Ls in de vrü korte
Deze verpleegsters zün voor een zware
taak gesteld, die zü echter met opgewekt
heid en toewijding vervullen en tüdens onze
rondwandeling door het gebouw kon de di
recteur niet nalaten zün voldoening en
waardeerlng uit te spreken voor het werk
van de Zusters, die door baar voortduren-
den omgang met de patiënten zulk een
grooten Invloed kunnen uitoefenen. Een
invloed die goed en weldadig te; men merkt
het meteen als men in een der afdeelingen
komt. Er heerscht een opgewektheid, die
geen anderen dan goeden invloed kan heb
ben, temeer, omdat ook de gemoedsgesteld
heid in deze inrichting zulk een belang-
rüke factor te.
Op het eiland Kllder, dicht bü de Moer-
mandskust, in de Barentszee, ligt het Moguiï’oe
meer, dat een diepte heeft van 17 M. In dit
meer te het water aan de oppervlakte zoet en
door zoetwatervteschen bewoond. Op 5 M. diep
te te het water zouthoudend en daar wonen zee
dieren, terwUl op 11 M. diepte het water ver
giftigd te door zwavelzuren, die uit den bodem
opstügen. Door de purperkleur der
neemt het water op 11—12 cM. diepte een ros
sige kleur aan. Deze bacteriën vernietigen
zwavelzuren en vormen zoo de isolatie tusschen
de doode zone en het vtechrijke water. Om het
groote belang der wetenschap heeft men dit
meer tot „beschermend gebied” verklaard.
