Dekkerswald bestaat 25
jaar
M
DE VERVOLGER
OUDSTE KATHOLIEKE
SANATORIUM
Fr F m .1. F |J...
25
getuigen
Een meer met twee soorten water
Een vrouwelijke schoorsteenveger
Dood door radium
De gevolgen der sensatie-pers
HET KORTE VERHAAL
Olie uit koffiebooneu
I
Modernste technische
hulpmiddelen
In dezen tyd zyn hier 7000
patiënten geweest, waarvan
75 pet. genezen ont
slagen is
DE STRIJD OM HET SCHEER-
APPARAAT
Sea irrJLMct.T het szapiorium
Het jubileum van den radiospreker
T-wee millioen dollar in zee
Gasmaskers uit de ^6e eeuw
Verwijdering van
weldaad der gezondheid
een
on-
Dr.
een
van
Moer-
I f
het
Ken kijkje in de ktndera jdeeling te Dekkerswald
vele gevallen ia het een bron van veel kwaad.
il.
J. Henneman, geneesheer-dtrec-
teur van Dekkerswald
(foto Thelsslng)
«foto KI.MJ
WaHheer men meent, dat gasmaskers een uit
vinding van den laatsten oorlog sUn. dan ver
gist men zich geweldig. Engelsche geneeskun
digen uit de 16e eeuw hebben reeds het Idee ge
had het inademen van schadelijke vergiften te
verhinderen door een kunstmatigen neus en een
daarbU behoorende sluiting voor den mond.
Zulke neuzen werden bij epidemieën algemeen
gebruikt, daar men meende, dat de ziekte door
dë lucht verspreid werd en door de ademha-
en
het
ps-
een
met
weer
Het is te begrijpen, dat de stemming op
Dekkerswald opgewekt is. Maar deze opge
wektheid komt niet alleen voort uit de na
tuur, zü is ook vdbr een nog grooter deel
te danken aan het katholieke karakter van
®t sanatorium. Nergens Immers wij be-
schoorstren vegen zal. wil ze feestelijk vieren
En. zooals ze beweert, is die dag niet ver meer!'
hoeven dat niet verder te verklaren
vindt men die kalmte en die gemoedsrust
als in een katholieke omgeving, waar de
hoop van het leven gebouwd is op een hoo-
gere macht en waar de verwachtingen van
•-dit leven veel verder reiken dan het aard-
sche en het lichamelijke. Deze kalmte wekt
tot vreugde en opgewektheid en is van groo-
K genezende waarde, want waar rust het
groote geneesmiddel is, daar is de rust van
het gemoed een der groote voorwaarden
voor de genezing. Na.uur en bovennatuur
zijn zoo vergroeid, dat de rust van de ziel
bet lichaam'ten goede komt.
donker wisselen af en alle tinten
groen der boornen komen beurtelings
dag. Hierdoor wordt de eentonigheid
bij de regelmaat van het leven
natuur haar schoonste afwisseling.
de onschatbare
teruggegeven.
In Rugby oefent een vrouw het beroep van
schoorsteenveger uit. Waarschijnlijk is se het
eenlge vrouwelljke wezen, dat dit beroep geko
zen heeft. Alice Quinney reinigde al op zestien
jarigen leeftijd den schoorsteen ran haar ouder
lijk huls en had. zooals ze zelf zei. steeds een
voorliefde voor alle werkjes, die stoffig en sme
rig waren. Toen ze na den dood van haar echt
genoot achter bleef met twee kleine kinderen,
ging ze schoorsteenen vegen voor haar beroep!
Op een motorfiets, waarop ze de verschillende
benoodigdheden meevoert, rijdt ze van dorp tot
dorp. Mrs Quinney is er trotsch op. dat ze nooit
bang is en den dag. waarop ze den lOOOsten
-Mil
Vijftien jaar geleden werden tn Orange In den
staat Louisiana 27 vrouwen in dienst van een
horlogefabriek genomen, die de cijfers der klok
ken met radium moesten bestrijken. Vijf en
twintig stierven aan radlumvergiftiging. Op het
oogenbllk leven er nog *3 van die ongelukkigen
en er bestaat geen mogelijkheid voor hen, om
aan hun verschrikkelijk lot te ontkomen. Wel
heeft de maatschappij hun een schadevergoe
ding gegeven en een jaarlljksche rente; maar
of dat waard is. om voor het veertigste jaar te
sterven? De twee overlevenden sullen deze vraag
wel ontkennend beantwoorden.
„De groote toename van de sexueele mis
daden is voor een groot gedeelte het gevolg van
een vunzig soort Journalistiek, die In den laat
sten tyd zijn Intrede heeft gedaan," zei de be
kende Engelsche patholoog Dr. Grace op een
congres in Liverpool.
Een gedeelte van de pers neemt de laatste ja
pen steeds meer en meer zijn toevlucht tot het
drukken van onbehoorlijke foto's en het publi-
ceeren van nieuwsberichten en verhalen die
overgoten zijn met een sexueel sausje, peze jour
nalistiek mag dan voor de kranten-elgenaren
In dere periode zijn ongeveer 7000 patiënten
fel dit sanatorium verpleegd en 75 pct. van
hen hebben het verlaten, volwaardig hersteld
en weer volkomen bruikbaar in de maatschap
pij. De .geschiedenis van deze patiënten kan
men vinden in de kamer van den geneesheer-
dlrecteur. dr. A. J. Henneman, met wien wjj
een onderhoud hadden aangevraagd om te pra
ten over de geschiedenis en de ontwikkeling
van het sanatorium. De wanden van deze ka
mer zjjn bedekt met kasten, van den vloer tot
het plafond, die vol staan met mappen, waarin
de rapporten van het ziekteverloop. Hier s.aat
zakelljk en nuchter de geschiedenis van Dek
kerswald. Maar daarnaast staan op het bureau
van den directeur vazen met bloemen van
dankbare patiënten; het is de menscheljjke en
gevoelige zjjde van eenlge dier nuchtere en
aakelijke ra’pporten.
-j--y olfien Berms zat weer op haar praatst
I Het heerlijke zonnetje had haar uit
duffe penslon-zltslaapkamer naar buiten
gelokt. Ze was onbedacht den weg naar het
groote stadspark ingeslagen en had zich daar
een plaatsje op een bank--gezocht. Weldra was
ze in gesprek met een paar dames die daar
eveneens van het mooie weer zaten te genieten.
Dolfien met haar welgedaan uiterlijk, de mol
lige handen rustend op haar schoot, vertelde:
„Ik heb het erg met mijn kosthuis getroffen.
Er valt niets op te zeggen, hoegenaamd niets.
Eiken dag krijgen we soep, vleesch. of visch.
groente, aardappelen en een toetje. Niemand
gaat met honger van tafel. En op een boterham
wordt niet gekeken. Ik zou geen ander pension
willen.” -
„U hebt daarin veel geluk," vond een der toe
hoorsters, „want de meeste kosthuizen laten veel
te wenschen over.”
„Dat heb ik.” beaamde Dolfien Berms met
trots. „Ja, ziet u„ dat kwam zoo; Mijn man is
gestorven en ik wilde onze zaak, we hadden een
bakkerij, niet met vreemden voortzetten. We
hebben altijd zuinig geleefd en nu kan ik me
goed redden. Zorgen heb ik niet. Het eten staat
op tijd voor me klaar, mijn kamer wordt schoon-
gehouden Ik heb het nog nooit zoo gemax-
kelljk gehad.”
Vergenoegd wreef de weduwe Berms nu hakr
duimen over elkaar en staarde glimlachend voor
zich uit. Toen opeens, als voelde ze een blik op
zich gericht, keek ze naar den man. die op het
einde der bank zat en die niet aan hun gesprek
had deelgenomen. Even kruisten zich hun
blikken.
Ik ken hem niet, dacht Dolfien en wendde
haar hoofd af. Na enkele minuten groette ze
de dames en hernam haar wandeling Ze be
merkte. dat ook de’ heer was opgestaan en dat
hij dezelfde laantjes nam. die zij insloeg. HIJ
volgt me. meende ze. Wat zou dat be tee kenen?
Ze voelde het bloed naar haar hoofd stijgen.
Hij moest gehoord hebben, dat ze weduwe was
en dat ze wat geld bezat. Als hij eens.
haar wilde trouwenZU hertrouwen
een eigen huishoudentje hebben....
Dolfien Berms bouwde torenhooge lucht-
De herdenking zal geschieden op 16 October,
maar er zal geen groot feest voor de buiten
wereld van worden gemaakt. Z. H. Exc. Mgr.
A. F. Diepen, bisschop van Den Bosch, zal een
plechtige H. Mis komen opdragen; het bestuur
zal een receptie houden en voor de patiënten
zal het een feestdag zijn. Deze sobere viering
ligt geheel in de HJn van het sanatorium en
zijn werkers. Het ia er immers niet hun bedoe
ling te schitteren voor de buitenwereld; zij
willen niets anders doen dan aea plicht vervui
len. die hun te doen gegeven werd: hun weten
schap in dienst te stellen der zieken om dezen
gezondheid te brengen, wetende, dat het ver
vullen van dezen plicht een hooge en uitver
koren roeping is.
-Kjjk juffrouw, dat ia da ■rhrwn dia i
heuzeh past, deze zit echt gmnakkaliik r
Lowell Thomas staat op het oogenbllk op het
hoogtepunt van zijn succes.
Van de populariteit van dezen man kan men
zich buiten de V S geen voorstelling maken Hij is
degene, die iedere week een paar maal de ge
wichtigste gebeurtenissen van Amerika en de
wereld voor de radio bespreekt en verklaart!
En wanneer men veronderstelt, dat 60 millioen
menschen naar hem luisteren !s dat cijfer nog
te gering geschat.
Thomas heeft namelijk het geheim ontdekt,
om de moellljkste problemen zoo naief en dui
delijk te vertellen, dat ook de eenvoudigste boer
begrijpt, waarom het gaat. Thomas maakt niet,
zooals de beroemde gestorven Will Rogers, grap
pige en ironische opmerkingen, die om zoo te
zeggen als een zoeklicht op de gebeurtenissen
schijnen, maar hU vertelt droog en zakelljk,
maar zeer begrijpelijk. HU is een bereisd mensch
en kent niet alleen Europa, maar ook Azië en
zijn commentaren gelijken op geografische ver
klaringen. waarin hfj tegelijkertijd over volk,
godsdienst, enz. in korte bewoordingen dat ver
telt. wat (je doorsnee Amerikaan weten wil, n.l.
niet te veel en niet te weinig
Thomas. die op 15-jarigen leeftijd als goud
zoeker begon en door borden wasschen zjjn geld
voor een universitaire opleiding verdiende, was
reeds in 1916 een der bekendste journalisten op
de hand van WUson. met wien hij naar Europa
reisde. Later begeleidde hU den prins van Wales
op zUn reis naar Indië en maakte toen de langste
vlucht over Europa. Afrika en Azië, die een pas
sagier ooit gemaakt heeft n.l een trio van'meer
dan 25.000 mUlen
Deze man is een wandelende encyclopedie voor
de Amerikanen. Ze behoeven niet op te zoeken,
wat de Gele Rivier is. want hjj vertelt het hun
en over den toestand In Mldden-Europa be
schrijft hU hun een kaartje, dat het overbodig
maakt er een atlas bij te halen.
Millloenen Amerikanen zouden niets van de
heerachende toestanden begrUpen. als ze Tho
mas niet hadden, die hun alles verklaarde Wei
nig menschen zullen bU een 10-Jartg jubileum
dan ook zoo gevierd worden als de radio-spreker
Lowell Thomas.
noodig heeft. Zoo zUn er nog verschillende
dingen, waaruit men de gevolgtrekking mag
maken, dat ook de specifiek chirurgische in
richting van de operatiekamer met de uiterste
perfectie verzorgd is.
Naast deze operatiekamer heeft het sanato
rium een röntgenkamer, waar men ook de
modernste instrumenten bezit, en waar de pa
tiënten regelmatig onderzocht worden. Er wor
den foto's van hen genomen met bepaalde tus-
schenperioden van weken of maanden al naar
gelang hun toestand, en deze foto's worden dar.
met elkaar vergeleken om den vooruitgang van
den patiënt te bestudreren en te zien of de
wjjae van behandeling juist is, dan wel of
een andere behandeling mee' succes belooft.
Met deze en andere Inrichtingen heeft het
sanatorium zich in den loop der jaren aange
past aan de veranderde zienswijzen en zich
uitgebreid. Vjjf en twintig jaar geleden was
er één medicus aan de inrichting verbonden,
thans een staf van vier geneesheeren, dl» hun
werk hebben zien groeien met den tijd. Ook
het aantal verpleegsters is vergroot. Er werken
thans ongeveer 65 Zusters van de Congregatie
van den H. Carolus Borromaeus te Maastricht
Het geheele personeel, van.hoog tot laag, allen
meegerekend, bestaat uit 125 menschen
vijftig is. zijn in ons de illusies nog niet gestor
ven." zei Dolfien Berms tot zichzelf. „We heb
ben nog verwachtingen. En als hjj mij vraagt,
trouw ik met hem. HU ziet er goed uit, al is
hU vreesehjk mager en hU was netjes gekleed.
We koopen mooie meubeltjes en we leven ge
zellig samen. Er gkat niets boven refi algen
huishouden. En nooit meer alleen zUh".nooit
meer....” Dolfien zag de dageraad gloren. Ze
hoorde een haan kraaien. Langzaamaan ont
waakte de stad. Wat zou de dag haar brengen?
Ze zou weer naar het park gaan.... misschien
kwam hU er ook terug
Vroeger dan gewoonlijk stond ze op en kleed
de zich met meer zorg dan anders. De dag be
loofde prachtig te worden, want de zon
scheen al.
Dolfien keek naar het portret van wUlen haar
man en zei.Jan, als Ik hertrouw, zul je immei s
niet boos op me zUn? Ik heb altUd veel van je
gehouden, maar ik verlang zoo naar een eigen
tehuis. Ik heb het hier goed, zeer goed zelfs,
maar.... maar het is toch niet dit. En deeth-
zaamheld weegt me soms zoo zwaar. Jan. Ik
denk zoo dlkwUls aan onze gezellige uurtjes.
Nu ben ik gedoemd onder vreemden te vertoe
ven. vreemden, die mU onverschillig zijn en die
voor mU wederkeerlg niet d- sympathie voelen,
welke ik noodig heb. Eerst heb ik over dit alles
niet zoo diep nagedacht, maar sinds gisteren is
er een gevoel van verlatenheid over mU gekomen
en nu kan Ik dit leven niet langer meer ver
dragen. Jan, wU zUn tegenover elkaar altijd
eerlUk geweest en daarom wU ik zoo blijven. Als
Ik het geluk nog heb, te kunnen hertrouwen,
dan doe Ik het. En als de heer, die me gisteren
met een bepaald doel moet gevolgd zUn. mU
ten huwelUk vraagt, hetgeen ik hoop, dan stem
ik grif toe. JU wilt Immers niet, dat je Dolfien
ongelukkig te? Neen, dat zou Jan niet willen,"
gaf ze zich antwoord op haar vraag. Zoo wacht
te de weduwe op hetgeen de dag zou brengen.
Doch bU het ontbUt viel al haar hoop reeds in
duigen. De hospita vertelde: „Ik krUg een nieu
wen kostheer. HU «as u gevolgd, omdat hU u
in het park aan een paar dames hoorde zeggen,
dat het hier zoo'n pulk kosthuis te. Maar daar
hu zeer verlegen schunt te zUn. -durfde hü u
niet om het adres lastig vallen en te u dan maar
stiekem' gevolgd. HU is hier aan de bank en
gaat om de veertien dagen te K... waar zUn
vrouw en kinderen wonen, het week-einde door-
brengen."
Dolfien Berms knikte even. Het ontbUt liet ze
onaangeroerd. Boven in haar eenzaamheid
snikte ze haar verdriet uit en maakte plannen
om te verhuizen.
Het resultaat van Dekkerswald te dan ook
zeer goed. Van de zevenduizend patiënten, die
het sanatorium sinds 4 Augustus 1913 heeft
gehad, zjjn er 75 pet. genezen ontslagen. Er
te echter met zekerheid niets te zeggen over
het blUvend resultaat, ook al omdat de me
thode van registratie veranderd te. en omdat
tal van oud-patiënten te weinig gegevens bie
den om met vaste zekerheid conclusies te trek
ken. Meri moet dit niet misverstaan en hler-
doo» niet ontmoedigd worden. Als men alleen
de cUfers beschouwt en statistieken gaat ma
ken, zeggen deze niets ten aanzien van het
blUvend resultaat, omdat deze cUfers in vele
gevallen te onvolledig zUn. maar de niet in
cUfers vast te leggen indtuk te toch wel. dat
het resultaat zich zal consolideeren. en dat een
groot aantal van de patiënten, die Dekkers
wald verlaten, volkomen genezen zUn en bU
hun terugkeer in de maatschappU weer hun
werk kunnen hervatten
Kort geleden werd hier een record behaald:
een lading van 19 millioen mesjes werd aan da
diepte der zee toevertrouwd. Deze meisjes ver
tegenwoordigden een waarde van circa 2 millioen
dollar d. 1. ongeveer 3% millioen gulden. In dit
opzicht zou in een ander land spaarzamer ge
werkt worden door de mesjes ergens anders
voor te gebruiken. In Amerika echter te zoo'n
methode het beste, want het te ren uitstekende,
zU het dan ook dure reclame.
De fabricage van scheermesjes vormt in
Amerika zoo’n economischen factor dat derge-
lUke sommen voor reclame absoluut geen rol
spelen. Oren wonder dus, dat In deae Industrie
voortdurend de concurrentiestrijd woedt.
waarbU tot nu toe Oilette steeds overwinnaar te.
Het is gelegen op een buitengewoon mooi en
gunstig punt. Er bestaat geen kans dat
ooit zal worden ingesloten door industrieën,
want vooreerst te de stichting eigenares van
een groot complex en daarbij komt nog. dat
er weinig kans te. dat de omliggende terreinen
verkocht zullen worden. Van het gebouw heeft
men een mooi uitzicht op de omgeving, en dit
te ook voor de patiënten van het allerhoogste
belang. ZU liggen daar Immers dagen en da
gen, weken en maanden, en moeten zich hou
den aan een regelmatige, men zou bijna willen
zeggen eentonige levenswUze, want rust en nog
eens rust is een der voornaamste geneesmidde-
lea voor deze ziekte. Hoe licht voert deze een
tonigheid niet tot verveling, tot moedeloosheid.
Maar deze regelmaat is slechts in schUn een
tonig. want de natuur rondom het gebouw Is
vol leven en vol afwisseling. Van het gebouw
kUken de patiënten uit op de bosschen, en
over de bosschen heen naar de verte van den
horizon, die hun oog slechts bereikt over de
golvingen van het terrein, waar licht en don
ker overheen glUden en waar de zon met wind
en wolken een spel speelt, dat schaduwen doet
voortloopen over het landscliap. Soms tede
voorgrond donker, maar dan staat verderop
alles In het gouden licht als een belofte voor
een schoone toekomst; schaduwen, licht
van
voor den
gebroken
geeft de
een echter niet, dat de' natuurUJke
hulpmiddelen verwaarloosd worden,
omdat de directeur overtuigd te van da
genezenCe waarde wan het bovennatuurlUke
In tegendeel; Dekkerswald is in de vrij korte
periode van zun bestaan uitgebreid en toege
rust met de meest moderne cn technische hulp
middelen, waarvan de waarde in den loop dei
tijden is gebleken. De ervaring van den direc
teur te hier van groot belang. Sinds 1925 is
hU in deze functie werkzaam, daarvoor reeds
te hu als gewoon geneesheer aan het sanato
rium verbonden geweest.
In deze periode te wel wat vrrariderd in <fe
zienswUze ten opzichte van de t. b. c.-bestrU-
«iing. In het allereerste begin was de rust nog
niet zoo intensief, men meende, dat vooral de
buitenlucht bet werk moest doen en was er
al vrU vlug bU om de patiënten te laten wan
delen. Later kwam de openiuchtbedverpleging.
waarbU de patiënten langer In bed moesten
blijven, korteren tud mochten op zijn, en
slechts langzaam aan beweging mochten ne
men. Als sluitstuk Is nu gekomen het opera
tief IngrUpen en het tot genezing brengen van
het proces. Vroeger greep men alleen operatie!
in bU de zgn. chirurgische tuberculose, om.
beenderen t.b.c„ bulk t.b.c., waarvoor de stich
ting, waaraan Dekkerswald behoort, eveneens
het sanatorium Heliomare bezit, waar de zee
lucht overheerscht. Voor de gevallen van chi
rurgische t.b.c. immers Is zeelucht het beste,
terwUl koor long patiënten de landlucht alleen
tot genezing kan voeren.
Tegenwoordig wordt bU de long t.b.c. ook
operatief ingegrtpen, omdat men ervaren
heeft, dat er bU deze ziekte twee belangrUke
factoren zun, en wel het eigenluke ziektepro
ces, dat plaatselUk te en de algemeene toe
stand van den patiënt.
Het lokale proces behandelt men operatief,
terwul daarnaast de rustkuur voor verbetering
van den algemeenen toestand moet zorgen. Ook
ten aanzien van het operatief ingrijpen heeft
men de laatste jaren heel wa. geleerd'. TerwUl
vroeger de mortaliteit bu de operatie nog al
groot was en men elgenlUk. als het chirurgisch
ingrijpen geslaagd was, toch, i.og moest afwach
ten, wat het resultaat zou zün, te door de
verbetering van de techniek het gevaar zeer
verminderd, het sterftecUfer aanzienlUk terug-
geloopen en bet nuttig effect zeer vergroot.
Toen deze methode pas was ingevoerd, moest
men de patiënten van Dekkerswald nog naar
ziekenhuizen of klinieken zenden om hen daar
een
gaan,
verbonden, want het
ilënt heelemaal niet
reis te ondernemen,
ook het regelmatige
tusschen den chirurg en
internist, dat toch
oo te dit sanatorium een weldaad
X geworden voor katholiek Kederland.
want velen, die op den leeftUd. waar
op het leven nog ‘alles aan hen beloofde,
door de tuberculose werden aangetast en
daardoor hun Idealen zagen verdwUnen.
hebben hier genezing gevonden en zUn
van hieruit weer een nieuw en blU leven
begonnen. Er past dankbaarheid bU het
vUf en twintlg-Jarig bestaan, want in deae
betrekkeUJk korte periode heeft het veten
Zeven duizend patiënten is een groot
aantal en Dekkerswald mag dan toch wel
een beetje trotsch zUn op zUn verleden;
maar daarnaast ook op zun tegenwoordige
Inrichting, zooals die in een kwart eeuw te
gegroeid. Het sanatorium is ontstaan uit
een stichting, welke in 1906 werd opgericht
en haar ontstaan dankte aan het initiatief
van dr. N. P. van Spanje, oud-dlrecteur van
het O. L. Vrouwegasthute te Amsterdam.
Eenlge jaren later werd het eerste sanato
rium van deze stichting, welke den naam
droeg van R K. Herstellingsoorden voor
MItenglijder» en kinderen, opgericht op het
terrein Dekkerswald, ten Zuiden 'Van Nü-
megen. op ren top van een heuvel, welke
zich zoowat honderd meter verheft. Het
gebouw werd ingericht voor 120 patiënten,
doch is slnsdien zoodanig uitgebreid, dat
men thans het dubbele aantal kan plaat
sen.
chirurgische behandeling te laten onder-
Hleraan waren verschillende bezwaren
was vaak voor den
aanbevi lenswaardig
en daarnaast miste men
en diepgaande overleg
den behandelenden
zoo dringend noodig is.
Smds eenlge Jaren zun deze bezwaren opgehe
ven. want Dekkerswald te tegenwoordig in het
bezit van een operatiekamer, die wat inrichting
aangaat buitengewoon goed te, en waarop dr.
Henneman met recht mag roemen. Een leek
op het gebied der geneeskunde kan deze in
richting uiteraard niet die waardeerlng geven,
welke zU verdient.
Maar er zun zoo enkele van die kleine tech
nische dingen, die hu ook nog wel begrüpt en
naar analogie waarvan hU rijn conclusie mag
trekken. Zoo staat er bUvoorbeeld een bak
waarin de instrumenten worden uitgekookt.
Heeft men zoo'n instrument noodig, dan zou
men last hebben van de opstUgende dampen,
ware het niet, dat langs een bepaald gedeelte
van den bek ren stroom koud water wordt ge
leid. waardoor alle stoom daa:op neerslaat en
men rustig het instrument kan nemen, dat men
Op het eiland Kilder, dicht bü de
mandskust. in de Barentszee, ügt het Moguiloe
meer, dat een diepte heeft van 17 M. In dit
meer te het water aan de oppervlakte zoet en
door zoetwatervteechen bewoond. Op 5 M. diep
te te het water zouthoudend en daar wonen zee
dieren. terwül op 11 M diepte het water ver
giftigd te door zwavelzuren, die uit den bodem
opstUgen. Door de purperkleur der bacteriën
neemt het water op 11—12 cM ^ciiepte ren ros
sige kleur aan. Deze bacteriën 'vernietigen de
zwavelzuren en vormen zoo de isolatie tusschen
de doode zone en het vtechrUke water. Om het
groote belang der wetenschap heeft men dit
meer tot „beschermend gebied" verklaard.
Ungsorganen in het lichaam kwamen. Daar
men 'de ziektekiemen echter niet kende, be
perkte men zich er toe ze te verjagen door mid
del van sterk geurende plant-extracten. Men
ging namelUk van de primitieve veronderstel
ling uit. dat de geur van planten immunteee-
rend werkte. De apparaten werden dus gepar
fumeerd. In de kunstmatige neuzen stopte men
een in plantenextract gedoopte prop; maar het
gevolg daarvan was. dat het ademen zelf bUna
geheel onmogelUk. werd.
Zooals op platen uit dien tUd te zien is, zagen
de menschen. die zoo’n primitief .gasmasker”
droegen, er uit als menschen. die' met ren val-
schen neus op naar ren carnaval gingen
heer haar bleef volgen. Ja. hU was er nog steeds.
Zoo nu en dan stond hU stil om schUnbaar de
een of andere plant te bezichtigen, maar daar
na kwam hU haar weer achterop.
Dolfien was in een stemming, die haar de
kennismaking van wülen Jan Berms, haar over
leden echtgenoot, in herinnering bracht. Ze was
vol hoop, vol verwachting. Ze wilde hem’ graag
in de gelegenheid stellen, haar aan te kunnen
spreken, maar hiertegen verzette zich haar eer
gevoel. Ik wil geen toenadering uitlokken, be
sloot ze. Ik wil me niet te koop aanbieden. Als
hU trouwplannen koestert, dan moet hU er maar
mee voor den dag komen. Hoe licht is er niet
een aanleiding voor ren praatje.
Beiden zetten hun wandeling voort. Dolfien
ontdekte, dat hU aldoor In haar nabUheid
dwaalde. HU UJkt wel een speuragent, dacht ze.
MUn hemel! Ik heb toch niets uitgevoerd, waar
de jjolltie zich mee te bemoeien heeft.
Ze begon vlugger te dribbelen, ging opzette-
lük nog een paar straten door, om te zien, of
hU niet eindelük zUn vervolging op zou geven.
Maar hiertoe scheen hU niet te besluiten. Dol
fien werd zenuwachtig en ongerust. Ze nam zich
voor, hem resoluut te vragen, waarom hU haar
bespiedde Maar ze zag weer van haar voor
nemen af. Was het geen toeval, dat jüist
denzelfden weg uit moest als zu? Was de straat
niet voor iedereen?
Zoo belandde zU aan haar kosthuis. Gejaagd
trad ze binnen en sloot de deur, alsof er gevaar
dreigde Ze snelde naar haar kamer waar ze
door het gordun loerde, of hu nog in de buurt
was. Maar ze zag hem niet meer.
Dien avond had Dolfien weinig lust in eten.
Ze was geheel uit haar evenwicht. En 's nachts
kon ze geen oog sluiten. De zonderlingste ge
dachten bestormden haar. Dan was ae weer van
hoop vervuld, dan bepeinsde ze weer, waarom
ze achtervolgd werd. Midden in den nacht stond
ae op. om de boeken, door haar man steeds oU-
gehouden, na te kUken, of hierin soms niet iets
te vinden was, dat ren vervolging zou recht
vaardigen. Alle waren in orde. Nu kon ze met
gerustheid over ren eventueel huwelUk met haai;
uoinen oerms oouwae torenhooge lucht- vervolger mUmeren Ze droomde met open oogen
ërastrelen en overtuigde rtch intusseben of del de zoetste, de heerlUkste droomen. „Als men
Deze verpleegsters zUn voor «en zware
taak gesteld, die zU echter met opgewekt
heid en toewUdlng vervullen en tudens onze
rondwandeling door het gebouw kon de di
recteur niet nalaten zUn voldoening en
waardeerlng uit te spreken voor het werk
van de Zusters, die door haar voortduren-
den omgang met de patiënten zulk ren
groeten invloed kunnen uitoefenen. Een
invloed die goed en weldadig Is; men merkt
het meteen a1® men in ren der afdeellngen
komt Er heerscht ren opgewektheid, die
geen anderen dan goeden invloed kan heb
ben, temeer, omdat ook de gemoedsgesteld
heid m deze inrichting zulk ren belang
rUke factor is
ondag 16 October zal het R. K.
Sanatorium Dekkerswald
jaar bestaan. Er is reden om
dien dag met dankbaarheid en fees-
lelijkheid te vieren, want voor
stichting of een gebouw of een
derneming mag een periode van
kwart eeuw dan al niet zoo lang zijn,
hier staat het anders. In deze afge-
loopen vjjf en twintig jaren immers
heeft de bestrijding van de tubercu
lose een grooten vooruitgang ge
maakt, en het resultaat hiervan weer
spiegelt zich in de ontwikkeling
Dekkerswald.
Om her overschot van den koffie-oogst, dat.
zooals bekend is, iefler jaar in zre geworpen
wordt, daar anders de koffieprijs te laag sou
worden, toch nog te gebruiken. zUn thans in
Brazilië proeven genomen, om olie uit de bon
nen te persen, die dan voor de zeepfabricatie
gebruikt kan worden.
De proeven hebben gunstige resultaten opge
leverd. De boonen bevatten ongeveer 14 pet.
olie.
De schrermessenkonlng f Gllette heeft tijdens
zUn leven ren verbitterden strijd om het be
houd van zUn patentrechten moeten voeren
en die strUd is natuurlijk nog niet geëindigd.
De maatschappU onderhoudt 'n eigen uitge-
strekten detectiven- en spionnendienst, die tot
taak heeft, alle fabrieken van concurrenten te
controleeren of er geen Inbreuk gemaakt wordt
op de patentrechten. Ieder oogenbllk vraagt de
Ollettenfabriek nieuwe patenten op ren of
andere kleine verandering.
Een reeks processen zUn bU de rechtbanken
in de- Amerikaansche Staten in behandeling.
Niet altUd zUn de middelen welke in dezen
strUd gebruikt worden even fair. Oilette be
proefde alles om van lastige concurrenten be
vrijd te worden. Kort voor zUn dood presen
teerde hU een getuige van een tegenpertU 1500
dollar, wanneer hU voor den duur van het
proces het land verliet Verder zouden hem nog
50 dollar <plm. f 80> per dag voor zUn onder
houd betaald worden.
Het schrerapparaat is in Amerika een zeer
begeerd en voornaam artikel en men hoort met
verbazing wat men al uit dit nietig voorwerp
kan maken. Zoo koopt een horlogemaker in
New York oude scheermesjes om er secuur loo-
pende uurwerken van te maken. Een farmer in
Texas heeft er ren grasmaaier mee gemaakt
In Duitschland heeft men er potloodslUpcrs
en sigarenknippers van vervaardigd. Men kan
dus van de Amerikanen wel loeren, hoe men
rationeel kan te werk gaan.
Van den anderen kant hechten de fabrieken
van Gllette er groote waarde aan. dat uitslui
tend eerste klas scheermesjes in den handel
komen.
Een kleine fout en het mesje wordt dadelijk
bU het oud User gegooid. Ondertusachen hebben
zich zoo vele afgekeurde mesjes opgehoopt,
dat men bü het Ministerie van Oorlog toestem
ming vroeg deze scheermesjes deq Oceaan in te
mogen werpen. WerkelUk laat een fabrikant
tweemaal per maand ren schip uitvaren om de
afgekeurde scheermesjes in het water te gooien.
De operatiekamer te Dekkerswald