Q
Het woord is weer aan de
vier mogendheden
I
ONS BLAD
JM
De kerkstrijd in
Oostenrijk
heden
Het nieuws
van
DE BAROMETER
s
Hitler onhrangt
Daranyi
HONGAARSCHE NOTA'S
TE VERWACHTEN?
De defensie van
Roemenië
OUDSTE INWONER VAN
ARNHEM 100 JAAR
Hongarije mobili
seert
Weenen wordt
geoordeeld
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
With,
»r
De moord in Den Haag
A-
A
De opheffing der
„Arbeitsgemeinschaft”
Generaal Argeseanoe, minister van
Oorlog, af getreden
Het Britache legioen
mag naar huia
Duitsch-Hongaar ache besprekingen
te München over het vraagstuk
der nieuwe grenzen
EISCHEN VAN DUITSCHERS
IN DENEMARKEN
Uit protest tegen
Duitache methoden
Mackenzie weigert de Nordwind
op luchthaven te Washington
„Ethnische basis” blijkt
een rekbaar begrip
D1T NUMMER BESTAAT Uil
14 BLADZIJDEN
Openta«
Vrijdagavond werden vijf
lichtingen opgeroepen
Berlijn
Boedapest en Praag geven ieder
een eigen verklaring voor het
staken der besprekingen
De Osservatore Romano geeft het
ware verloop der droeve
gebeurtenissen weer
VOOR UW ZUIGELING
GECONDENSEEROK KARNEMELK MET BLOEM
IS HEI ZLIIGEl INGEN VOEDSEL. HETWELK SEDERT TAL VAN
JAREN DOOR MEDICI MET SUCCES
TWEE EN DERTIGSTE JAARGANG No. 13
DE PRIJS DER ADVERTfNTIEN bedraagt 20 d O
regel; Ingezonden Madadaallngan 40 et o. L
RIJ CONTRACT AANMERKELIJKE REDUCTIE
Uitvoerig tarief voor adverteeren bl| abon
nament wordt op aanvrage gaarne door onre
Administratie verstrekt
Gevangen genomen Amerikaansche vr ijwüligers, die aan de zijde van de
regeering van Valencia streden, zijn te Hendaye aangekomen, waar z(j tegen
Italiaansche vliegers, die door de too dc troepen ztfn gevangen genatnen,
zullen worden uitgewisseld
Signalement van den ver
moed ely ken dader
Het Slowaaksche standpunt
De stemming te Weenen na
rede van Bürckel
Joh. Lauwert, Payglop 3
ALKMAAR
Prins Bernhard op felicitatie-
bezoek
^VXWWUUllli
ZATERDAG 15 OCTOBER 1938
-
15 cents par waak.
F
de
een
ons
de
X
'■Mj
M!
229
293*
165
266
473*
175
182
79*
Chvalkovsky, heeft
gebracht
in hotel
I
Stand o» Zaterdag nr va.; 7M
Vorige stand; MM
89
119
125*
122*
113
114
237
169*
164*
115
99
169
60
3*
73
2*
8*
12*
21
11*
9*
van
minderheden
Na de openingsplechtigheid van de Kema op
het landgoed Den Brink te Arnhem te hebben
bUgewoond. heeft Z.K.H. Prins Bernhard zich
naar het in de onmlddellUke nabijheid van het
landgoed gelegen rusthuis Hoogstede begeven,
waar de oudste inwoner van Arnhem, de heer
J. E. La bots. die Vrijdag juist zijn honderd
sten verjaardag vierde, wordt verpleegd.
„Wjj vinden hierin reden om, In bevestiging
van onze herhaalde trouwbetulglng aan de
Kerk en den Führer, onzen betrokken mede
werkers te verzoeken, In hun loyaliteit aan
Kerk en Staat te volharden en in vanzelf
sprekende standsdisclpline aan het vermelde
verbod gevolg te geven.
Wij scheiden in het bewustsjjn, zoowel de
Kerk als den Staat gediend te hebben.... Als
laatste woord van geleide moge u de Inhoud
van een brief dienen, die een van onze geeste-
r lijke n^edewerkers dezer dagen tot ons richtte:
Ja de vorm van de Arbeitsgemeinschaft dus
niet meer te verdedigen, zoo willen wij toch
allen trouw blijven aan haar dlepsten zin,
eerlijke samenwerking met alle opbouwende
krachten van volk en staat.”
Een rondschrijven, aan de leden der vereenl-
gtng verzonden, verklaarde na het verbod uit
het Weensche dioceesblad te hebben geciteerd
bet volgende: i
>Ujk pa-
voorko-
K. H. Prins Bernhard heeft “het nieu
we gebouwencomplex .der KEMA in be
drijf gesteld.
Wijziging in de administratie der Ned.
Spoorwegen.
Jhr. mr. H. M. van Haersma de With,
die benoemd zal worden tot oczant te
k. heden
873
73 80
4.88*
31 12
4178
De commissaris van politie van oen justi-
tieelen dienst C te 's-Gravenhage verzoekt op
sporing, aanhouding en voorgeleiding van een
chbekenden man. die gehoord moet worden in
verband met den moord op Margrltha Lens
Groen, gepleegd in perceel Molenslootstraat 38
te 's-Gravenhage in den morgen van 13 Oc
tober.
Deze man stapte dien dag omstreeks 11.56
v.m. bjj de Laakbrug te 's-Gravenhage in een
vrachtauto. HU was zeer nerveus en zelde, dat
hU met spoed naar Dordrecht moest gaan. HU
Is evenwel te Rotterdam bu de Kolenhaveubrug
af ges tapt.
Aan de rechterhand had hU een z.g. schaaf
wond, welke nog bloedde, terwUl bet linkerpand
van zUn’ regenjas onder den zak een naar be
neden loopende scheur vertoonde.
Signalement: oud tusschen 30 en 36 jaar
lengte ongeveer 1.75 M.. gladgeschoren normaa.
gelaat, eenigszlns groote neus, bruine oogen
zwart krullend, springend haar, blootshoofds
Kleeding: blauwe pantalon, donker blauwe
regenjas, slappe boord, zwarte lage schoenen.
De man was als heer gekleed.
Ten gevolge van de kruier-staking op de Londensche stations moeten de reizigers
zelj voor het vervoer der bagage zorgen
De Prins was in gezelschap van den burge
meester van Arnhem, den heer H. P. J. Bloe-.
mers.
Z.K.H. heeft zich eenigen tijd op minzame
wUze onderhouden met den krassen grijsaard,
die nog helder van geest is. dagelijks een wan
delingetje maakt en zUn pUpje rookt. De Prins
wenschte hem toe. dat hU nog menig jaar van
zUn levensavond zou mogen genieten.
Na dit bezoek vertrok Z.K.H. per auto naar
Soestdük.
De vereeniging bestond voor het overgroote
deel uit geestelijken, zoodat met het wegvallen
van deze leden door het bisschoppelUk verbod
er weinig meer overbleef en de opheffing voor
de hand lag. Het mag echter in dezen tUd
en vooral waar over de geloofstrouw en de dis
cipline van den OostenrUkschen clerus allerlei
zonderlinge berichten verspreid zUn als een
verblijdend teeken vermeld worden, dat na het
bisschoppelUk verbod de geestelijken, die van
de vereeniging lid uitmaakten, eenstemmig be
sloten tot opheffing van de „Arbeitsgemein
schaft” en zulks schriftelijk aan Kard. Innltzer
(Havas),
om drie uur
vroegeren
Hongarije,
BOEKAREST. 14 Oct. (Havas). Ge
neraal Argeseanoe, de minister van Natio
nale Verdediging, is afgetreden. Ook ge
neraal Glatx, onderstaatssecretaris aan het
zelfde departement, heeft zijn onMag ge
nomen.
heeft een
SlowakUe
NOORDHOLLANDSGH DAGBLAD
handen stellen van de mogendheden, zullen wU
nogmaals probeeren directe onderhandellngen
met Hongarije aan te knoopen. Het is niet bui
tengesloten, dat wU een derden staat verzoeken
als bemiddelaar tusschen ons op te treden.
Afgevaardigde Sidor zal binnenkort naar
Warschau vertrekken, waar hU misschien hier
over onderhandellngen zal aanknoopen.
De redenen van het aftreden van Argeseanoe
en Glatz zijn nog niet officieel bekend, doch
in welingelichte kringen merkt men op, dat
het aftreden samenvalt met het einde van een
reeks ministerieele besprekingen, welke gewUd
waren aan een diepgaand onderzoek van de be
wapening van het land. Na de op 12 October te
Slnaia gehouden conferentie, werd in een com
muniqué medegedeeld, dat men een nieuwen
grondslag bad vastgesteld voor de ontwikkeling
der bewapening en de uitrusting van het leger.
Generaal Argeseanoe had de portefeuille van
Defensie aanvaard korten tjjd voor de samen
stelling van het kabinet Miron Chrlstea. Een
nieuwe minister zal voor het einde dezer week
benoemd worden. Dat het aftreden grootere
reorganisatie der regeering tengevolge zal heb
ben., is weinig waarschUnluk.
WORDT VOORGESCHREVEN
„NUTRICIA” - ZOETERMEER
VH4AGT PROSPECTUS IN ALLE PLAATSEN V E RT EG EN A/OOPOIGO
Bijzonderheden over de opheffing der
Arbeitsgemeinschaft vgn Oostenrjjksche
39 00
45(0*
43 90
184*
970
6 3$
BOEDAPEST, 14 Oct (Reuter) De Hen-
gaaroeha regeering heeft vanavond «e
mobilisatie van v|jf lichtingen gelast
Het Hongaarsche Telegraaf Agentschap pu
bliceert in verband met de mobilisatie van vyf
Hongaarsche lichtingen een bericht vah den
volgenden inhoud:
NEW YORK, 14 Oct. (HavaSl. De commissa
ris der luchthavens van New York, Mackenzie,
heeft geweigerd deel te nemen aan de ontvangst
van het Duitache Oceaanvliegtulg „Nordwlnd"
dat moigen op het vliegveld Washington zal
aankomen.
Mackenzie heeft dienaangaande een particu
lier telegram gericht tot den Duitschen am
bassadeur. waarin hU zegt: „De Amerlkaanscbe
katholieken kunnen geen betrekkingen onder-
houden met Duitschers. zoolang DulLschland
niet den weg naar de beschaving terug heeft
gevonden op het gebied van geloofsvrUheid, en
in het bUzonder wat betreft de behandeling van
Kardinaal Innltzer en de OostenrUksche ka
tholieken.”
DIENST AANBIEDINGEN. Gavraagd ot Aan
geboden, geplaatst onder de Omroeper
rubriek 10 et. per regeL
BUREAUX:
ALKMAAR. Hof 6, Telefoon 4330 en 4220
DEN HELDER, Stationsstraat 4, Telefpon 771
HOORN, Koepoortsweg 94, Telefoon 411
SO4AGEN, Molenstraat 52. Telefoon 01.
ABONNEMENTSPRIJS:
Met Inbegrip van gratis ongevallenverzeke
ring: voor Alkmaar /L— por kwartaal of
.x *oor buiten Alkmaar
2.50 per kwartaal of 30 cents per week,
tg. NL V. Drukk. De Spaamostod Haarlem
Het Duitache Nieuwsbureau deelt mede, dat
de besprekingen met Daranyl liepen over
vraagstukken betreffende de Hongaren in
TSJecho-Slowaklje.
De eerste bespreking heeft ongeveer een uur
geduurd.
De Tsjecho-Slowaakache minister van Bui-
tenlandsche Zaken, Chvalkovsky. heeft van
middag opnieuw een bezoek gebracht aan
rUksmlnister von Ribbentrop in hotel „Vier
Jahresaelten” te München.
(Van onzen eigen redacteur)
WEENEN, 13 Oct.
e rede van Bürckel heeft geen groote ver-
I J andering In den toestand gebracht. Zij
1—' heeft weliswaar de tegenstelling tusschen
het nazi-regime en de kerkelUke overheid in
Oostenrijk voor het eerst in de volle openbaar
heid gebracht, en zU deed dat niet een heftig
heid. die aan de meest pessimistische verwach
tingen beantwoordde. Toch vermeed Bürckel, de
persoonhjke kwesties tot het uiterste toespitsend,
prlnclpieele beslissingen, met name in de kwes
tie van het lidmaatschap der partij voor Ka
tholieken. In sommige Weensche partUgroepen
was reeds een actie in gang can partijleden
voor de keuze te stellen tusschen partij en Kerk.
Bürckel heeft dit alternatief echter vermeden.
In zUn felle rede heeft Bürckel ook gezinspeeld
op de kwestie van de „Arbeitsgemeinschaft fib-
den religiösen Frieden”. HU vermeldde het bis-
scboppelUk verbod, sprak zUn sympathie voor
de vereeniging uit, maar verklaarde de geeste-
UJken niet tot indiscipline te willen aansporen.
Volgens de mededeelingen van de Universe
sou de vereeniging grootendeels uit leeken
hebben bestaan en zouden 58 priesters ge
suspendeerd s«n. In werkelijkheid Mjn in 1
geheel geen kerkelUke strafmaatregelen ge
troffen.
Daarom konden wU niet het ontwerp der
Hongaarsche delegatie aanvaarden. WU zUn
steeds bereid met haar te onderhandelen op de
basis der belde ontwerpen.
WU zUn overtuigd, dat een compromis moge-
Ujk is.
Toch ben ik van meenlng, aldus Durcansky,
dat het onder de huidige omstandigheden, waar
in de Hongaarsche delegatie om duidehjke
redenen niet kan toegeven, wel wenscheUjk zou
zUn, dat de kwestie met bijstand van een neu
trale mogendheid werd opgelost.
Indien de Hongaren deze laatste poging nog
van de hand zouden wijzen, zou het aan de vier
mogendheden van München zUn definitieve be
slissingen te nemen.”
DONDEN, 14 Oct. (Havas). Het bestuur van
het Britsche legioen heeft bericht ontvangen
dat zUn aanbieding van 1000 vrUwilligers voor
je bieden in Tsjecho-Slowaklje, waar volks
stemmingen moesten worden gehouden, niet
meer noodig is.
Onze Romeinsche correspondent seint
dd. 14 October:
Het Hongaarsche regeeringsblad „Esti Ujsag”
bericht ten aanzien van de afgebroken bespre
kingen te Komarom, dat HongarUe op grond
van de overeenkomst van München van Tsje-
cho-SlowakUe opeischte 12.940 vierkante kilo
meter met 1.030.000 inwoners. De Tsjechen bo
den aan 1838 vierkante kilometer met 106.000
inwoners, dus een zevende van het opgeëischte
gebied en een negende van de geëischte in
woners.
Hierna werden de onderhandellngen afge
broken.
Minister Durcansky, lid van de Slowaaksche
autonome regeering, heeft vgndaag te Bratis
lava tegenover den vertegenwoordiger van Ha
vas verklaard: „WU willen ons met de Hon
garen verstaan.”
„Voor wU de oplossing van het probleem in
De tengevolge van de onderbreking der Hon-
gaarschTsjecho-Slowaaksche onderhandelln
gen ontstane toestand, de dreigementen, die
nog tijdens de onderhandellngen van Tsjecho-
Slowaaksche zijde geult werden, benevens de
door TiJecho-SlowakUe genomen militaire maat
regelen hebben In het belang van de opvoering
der militaire veiligheid van Hongarije nieuwe
maatregelen noodzakelUk gemaakt Tot dit doel
vaardigt de Honved-minlster Zaterdag een pro
clamatie uit. waarin net oproepen van vUf lich
tingen bevolen wordt. De dienstplichtigen, die
behooren tot de lichtingen 1908 en 1911, moeten
zich reeds Maandag bU hun troep melden.
De geesteUJken, die van deze vereeniging deel
uitmaakten, waren meerendeels vurige voor-
standers van het nieuwe regime. Verschillenden
behoorden reeds onder het vorige regime tot de
opiMMitie. ZU poogden nu bemiddelend te wer
ken tusschen de kerkelUke en de partij-instan
ties Doch voor zulk een tusschen-instantie was
felteUjk geen plaats; zU taoest In een scheeve
verhouding komen tot de ééne of de andere zUde,
en haar bestaan zelf kon een soort van kritiek
op of voorbehoud tegenover de kerkelUke over
heid beteekenen.
Overigens is zelfs voor hem, die de nog al
vage bedoelingen der vereeniging zou deelen,
noch de taak, noch de plaats van zulk een on-
hlërarchischen priesterbond erg duideHjk.
De opheffing is dan ook de reëelste oplossing.
Indien .xeliglöser Friede" In Oostenrijk mogehjk
is, zal hU tusschen de overheden moeten wor
den gesloten.
VerblUdend Is ook geweest de wUze, waarop
de ouders zUn opgekomen voor het godsdienst-
onderwUs aan de schoolgaande jeugd. De over
heid heeft n.L van de ouders een verklaring ge
vraagd, of zU hun kinderen al dan niet aan het
In een interministerieele conferentie onder
voorzitterschap van Koning Carol heeft men
een nieuw richtsnoer voor de herbewapening
van het land vastgesteld.
Films rotopaiUeren - Ontwikkelaars
Fotopieten Albums Fotoboekjes - Fotoapiegeis
FOtotasachen - Projectle-apparaten ProjecUe-
fUms Geelfilters
ZIEKEN FONDSLEVER ANCIKR
KOPENHAGEN. Havas seint d.d. 14 Oct
Volgens de „Polltlken” heeft Schmidt, Dultscn
afgevaardigde van Noord-BleeswUk.’ gisteren
in het Folketing verklaard, dat de’ Duitache
bevolkingsgroep haar eigen cultureel beheer
moest hebben naast een moratorium in ver
band met economische moellUkheden, terwijl
maatregelen behooren te worden genomen, op
dat de Duitschers hun eigendom kunnen be
houden. Alle nationale problemen, aldus reide
hü. kunnen niet worden geregeld als In Oos
tenrijk en bet Sudeten-Duitache gebied, ma*,
bet cultureele zelfbeheer kan verwezenlijkt
worden. Deae kwestie en die van eeh nieuwe
wetgeving voor den grond zUn zoo belangrijk
dat aldus Schmidt men zou afzien van
het indienen van andere eischen der Duitache
minderheid.
officieele godsdienstonderricht op da scholen
wilden laten deelnemen. In verschillende geval
len is daarbU druk in negatieven zin uitge
oefend.
Desondanks hebben de ouders In overgroote
meerderheid naar de landstreken verschillend
van 80 tot büna 100 pet. aan het godsdienst
onderricht op de lagere school vastgehouden.
Voor het middelbaar onderwijs zUn de cUfers
minder gunstig; de liberale mentaliteit van de
OostenrUkers en de geest van de jeugd zelf
komt daarin tot aitdruEting.
De verwachtingen voor de naaste toekomst
zijn echter algemeen zeer somber. De rede van
Bürckel heeft niet alleen het antl-clericalisme,
dat In Oostenrijk vanouds levendig Is. maar ook
den haat togen het vprlge regime, dien de nazi’s
met de socialisten deelden, In volle kracht op
de huidige kerkelUke overheid losgelaten. WU
hebben kunnen constateeren, hoe Bürckels rede,
waarin bijtende spot met hartstocht afwisselde,
bU zUn gehoor „insloeg”. Zooals wU reeds eer
der opmerkten. zUn verschillende partUkrlngen
in Oostenrijk, en vooral In Weenen, nog scher
per anti-kerkeUjk dan dat In Duitschland het
geval Is. De verhouding tot het vorige regime
heeft daartoe vanzelf geleid.
Indien de rede van Bürckel beteekent, dat
deze kringen voor&an den toon zullen aange
ven, zou In Oostenrijk een nog scherper strijd te
verwachten zUn dan In het oude RUk-
Demonstraties bU het aartsbisschoppel
leis werden vanavond door de politie
men. Uit den stroom van voorbUgangers, die
van de demonstratie terugkeerden, klonk nu en
dan een kreet als ,Jnnltzer-Jude”.
De Hongaaracbe delegatie weigerde
op deze basis te onderhandelen, hoe
wel wq zeiden, dat het slechts
plan was en wij bereid waren over
zekere concrete punten te onder
handelen. Ik herhaal, aldus Durcans
ky, wy willen ons met de Hongaren
verstaan, doch wij aanvaarden geen
dictaat. Wü hebben niet in een oor
log de nederlaag geleden en wij heb
ben hetzelfde recht op rechtvaardig
heid als de Hongaren.
De Hongaarsche delegatie heeft een plan
voorgelegd, volgens hetwelk SlowakUe 11268
vlerk. KM. van zUn gebied met 1.130.000 Inwo
ners zou moeten afstaan. Subkarpatisch Rus
land zou volgens dit plan Hongarije 1.982 vlerk.
KM. met 218.000 inwoners moeten afstaan. On
der deze omstandigheden zouden SlowakUe :n
Subkarpatisch Rusland door aan HongarUe
670.000 Hongaren terug te geven, meer dan
650.000 bewoners van het Slavische ras ver-
liezen.
De Slowaaksche delegatie heeft harerzUds
voorgesteld aan HongarUe 5.784 vlerk. KM. met
306.000 inwoners at te staan, waarvan 45.000
Slowaken. De 300.000 Hongaren, die in 8k>wa-
kUe zouden moeten blijven, zouden de 300.000
Slowaken van Hongarije compenseeren.
BOEDAPEST. 14 Oct. (H.T.A.)
Nu het vraagstuk van de Hongaar
sche minderheden in Tsjecho-
Slowakjje niet tot een oplossingis
gekomen door de onmiddellijke
onderhandelirigen tusschen de beide
betrokken regeeringen, treedt de
toegevoegde verklaring van de con
ferentie der vier mogendheden te
München in kracht, volgens welke
het vraagstuk onderwerp zal zijn
van een nieuwe bijeenkomst der vier
te München aanwezige leiders der
regeeringen der vier mogendheden.
Men gelooft, dat in de eerstvol
gende 48 uur Hongaarsche nota's
zullen worden overhandigd aan de
vier mogendheden van München.
MÜNCHEN. 14 Oct.
Hitler heeft vanmiddag
in het Führerhaus den
minister-president van
Daranyi, ontvangen, die in het be
gin van den middag per vliegtuig te
München was aangekomen.
Daranyi was vergezeld van den
Duitschen gezant te Boedapest, baron
von Erdmannsdorf.
Om vijf uur vanmiddag duurde de
bespreking nog voort. Aan de onder-
handelingen nemen deel von Erd
mannsdorf, von Ribbentrop en de
adjudant van Hitler, Brueckner.
Tegenover de officieele Duitache berichtge
ving en een bericht van Havas over de ge
welddadigheden te Weenen stelt de Osserva
tore Romano thans haar eigen informaties.
TerwUl de eerste berichten het werk van de
politie in een gunstig licht stelden bleek uit
Informaties van de Osservatore Romano,
dat de politie in gebreke is gebleven; zU kwam
4C minuten te laat. Het blad geeft voorts uit
voerigs details omtrent de geweldpleging, die
niet den minsten twUfel laten over de uitgebreid
heid der vernieling. Dit is weer in tegenstel
ling met de eerstgenoemde berichten. Het blad
maakt voorts gewag van de beschuldiging van
provocatie door den Weenachen dlstrictsleider
aan de kerkelUke overheden gericht en een
protestvergadering op het Heldenplata. De ob
jectieve enormiteit der feiten geeft den meest
welsprekenden commentaar en veroordeeling.
Uit de confrontatie van de officieele berichten,
de kwUtscheldlng van straffen en de beschul*
d.'glng van provocatie met de zeer ernstige fei
ten blUkt duldelUk dat men niet alleen ver
verwUderd is van respect voer de Kerk, de
veiligheid van de religie, de eerbiediging
van personen en geheiligde zaken, en de be-
boette 'om den naam van bet land hoog te
houden, maar dat men zelfs de verdediging van
de geweldpleging op zich neemt door de
slachtoffers van de gewelddadigheden bu het
publiek aan te klagen. Dit onrecht is het sinis
tere resultaat van de dagelUksohe, ongestraf
te en aangemoedlgde campagne van beschul
diging en verdachtmaking.
geestelijken.
Hitler had te München een onderhoud
met Daranyi over het Hongaarsch
Slowaaksche grensvraagstuk.
De minister van Defensie in Roemenië,
generaal Argeseanoe, afgetreden.
Inval in bankierskantoor -te Amsterdam.
Drie directeuren gearresteerd. Fraudes
tot een bedrag van anderhalf h twee mil-
lioen gulden.
Prins Bernhard heeft een bezoek gebracht
aan den oudsten inwoner van Arnhem,
die Vrijdag honderd jaar werd.
Ernstig verkeersongeluk te Pey-Echt; een
doode, een gewonde.
Tot Nederlandsch gezant te Berlijn zal
worden benoemd j'hr. mr. H. M. van
Haersma de With, thans gezant te
Washington.
I
-i
'P'M -V
