ONS BLAD
Chamberlain zet beteekenis
München uiteen
van
Von Rath overleden
r
Engelands nieuwe voorstellen
inzake Palestina
ST.W1LLIBR0RDUS
I
moor
I
Het nieuws van heden
DE VERKIEZINGEN IN DE
VER. STATEN
r
VERDEELINGSPLAN NIET
UITVOERBAAR
DE BAROMETER
TIJDPERK VAN BETER
BEGRIJPEN INGEZET
ALJECHIN REMISE MET
CAPABLANCA
Kemal Ataturk
overleden
1
n
w
1.
i
'Mr 4^
TWEE EN DERTIGSTE JAARGANG No. 34
d van Rome
Het
De bewapening
K.O.V.
m,
«-
Stryd tegen de rebellen
ri,
'v
V
3
A-
rci
a
In Amerika is een pantserwagen ontworpen, die tevens voorsten is van luchtafweer-
geschut. De wagen kan een snelheid van ruim 180 kilometer bereiken
Regeering wil te Londen een ronde
tafelconferentie der betrokken
partijen beleggen
Sabotage ook in Noord-
Transjordanië
Derde ronde wordt hedenavond te
Rotterdam gespeeld
KEMAL ATATURK IS HEDENMOR
GEN OVERLEDEN.
DIT NUMMER BESTAAT UiT
10 BLADZIJDEN
Laatste rustplaats
in Duitschland
Koning Leopold naar
Amersfoort
Banden met Frankrijk niet
verslapt
De neutraliteit van
Zuid-Afrika
Voor geestelijke en morele her
bewapening van ons volk ia t
degelijke Opvoeding en ontwik
kelend Onderwijs onontbeerlijk.
Verbetering der leerlingenschaal
Is noodzakelijk.
Bezoek aan het Belgische
monument
m.
NV. NEDERL.VERZ.MU.
CATHARIJNESINGEL48 UTRECHT
r<
uw
irei-
wll-
'■,A
x: fel
„Ik twijfel niet of wat ik
deed was juist”
De Tsjechische kwestie
VULPENHOUDERSO’
-
„Nog steeds prefereer ik ons staat
kundig systeem, dat de vrijheid
van het individu hooghoudt”
Maarschalk Tsjang Kai Sjek heeft met z tjn echtgenoote bü de nadering der Ja-
pansche troepen Hankau ver laten. Ben foto van het vertrek
Volledige uitslag der Senaats
verkiezingen bekend
Tijdbom aan boord van
de Vancouver
yEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
Nationalisten willen onafhankelijk
blijven van de Britsche politiek
GRACIETTA
Joh. Lauwers - Opticien
Ook president Lebrun deed van
zyn deelneming betuigen
Joden en Arabieren teleur
gesteld
,^en blijde Kerstmis”
DONDERDAG 1O NOVEMBER 1938
^XWWWWIIII
Algemeene rouw
r'. -
7
NOORDHOLLANDSCH DAGBLAD
GOOS.
■■S
f
de beteekenis
ven
Von
der Britsche regeering
Volgens
Lt.
aan
volgende
daaraan
der
but
op
rt-
De.
nt
1-
B
e
1
be
rate
Waar ik vooral den nadruk op wil leggen, al
dus Chamberlain, is, dat de vrede niet gered is
toor woorden, selfs niet door nota’s, maar dat
de vrede gered is door actie, door handelend
ep te treden.
nooit werkelüken voortgang maken of stabili
teit voor onszelven verzekeren.
Volgens mijn meening zijn de staatkundige
verhoudingen in Europa na de onrustige dagen
van September op weg naar rustiger tijden.”
jen algemeene verbete-
len toestand.
Mochten daarom de besprekingen te Lon
den binnen een redelijke periode niet tot een
„Aanvaardt mijn oprechte deelneming met het
smartelijk verlies dat u heeft getroffen door den
laffen sluipmoord op uw soon.”
Minister-president Daladler en minister van
Bultenlandsche Zaken Bonnet hebben door hun
Stand op Donderdag 9 «w v-as.: 7844
Vorige stand: 7844
ir
n
f
e
i.
n
col
as.
BIJ de bestudeering en vaststelling van haar
politiek zal de Britsche regeering steeds het
oog houden op het internationale karakter van
het mandaat, dat haar is toevertrouwd en de
verplichtingen, die daaruit voortvloeien.
accoord leiden, dan zal de Britsche regee
ring zelf een besluit nemen op grond van
haar bestudeering van het probleem en van
de te Londen gevoerde besprekingen en ver
volgens haar politiek bekend maken.
De partij tusschen Capablanca en Aljechln.
welke Dinsdag te 'sGravenhage na 44 zetten
werdafgebroken, is Woensdagavond te Amster
dam voortgezet.
Na 48 zetten werd de partü remise gegeven.
De stand luidt:
1. Fine 3 punten: 3. Euwe 1% punt; 3. 4. en
5. Aljechln. Kerez en Capablanca 1 punt; 8.. 7.
en 8. Flohr, Reshevsky en Botwlnnik, leder H
punt. De derde ronde wordt hedenavond te
Rbtterdam gespeeld.
de
100-
l
d het
r van
Chamberlain vervolgde: „Gij zoudt een groo
ts fout maken, indien gij zoudt denken, dat
Onze betrekkingen met Frankrijk zijn te lang
durig, te intiem, te hoog door ons beide ge-
oogenblik te koesteren. Met zeer groot genoe-
waardeerd, om een dergelijke verdenking een
gen, alsdus de minister-president, zien Lord
Halifax en ik het bezoek tegemoet, dat wü bin
nenkort, vergezeld [van onze dames, op ultnoo-
dlglng der Fransche regeering aan Frankrijk
zullen brengen.
Thans wordt bevestigd, dat Koning Leo
pold van België, vergezeld van H. M. de
Koningin, op 23 dezer des namiddags een
bezoek zal brengen aan het Belgische monu
ment te Amersfoort.
MET
GARANTIE
iria
U
we-
aas
de-.,
iwe
/an
>ud
iwd
56
tje
aaat-
eder.
sooth
chui-
i ex-
▼er-
Si
Bel-
nder
aten
ivoer
and-
M-
n, is
tvoer
kilo
gu
tter
is te
w-
i be-
ont-
sotn-
üeele
Bel-
root-
i ga
eer-
jen-
zui-
dat
bjj
illen
mn-
aas-
daar
legin
aan,
eder
ir io
Na
I -
Volledige uitslag der Senaatsverkiezin
gen in de Ver. Staten.
Nieuwe plannen
inzake Palestina.
Earner
el op
ukkig
haar
kaas-
te
1937
npor-
toch
geen
Chamberlain gaf hierna ten overzicht van de
Tsjecho-Blowaaksche kwestie en bracht in her
innering de stappen, die gedaan zijn om deze
kwestie te regelen.
De vroegere hooge commissaris. Louw,
die de resolutie steunde, zeide, dat de tijd
gekomen is voor Zuid-Afrika om het ver
band met de kroon te verbreken. HU stelde
voor, dat de nationalisten zouden gaan
werken voor een grondwet gelijk aan die
van Eire (Ierland).
Hoewel men van meening is, dal het re
sultaat der verkiezingen een ernstlgen slag
voor de „New Deal" beteekent, zullen
aanhangers van president Roosevelt toct^^h
belde Hulsen een ruime meerderheid mQF
LONDEN, 8 Nov. (Reuter). Chamber
lain heeft vanavond het Woord gevoerd aan
het jaarluksche banket van den Lord
Mayor van Londen. In zijn rede herinner
de de minister-president er aan, dat hU
duizenden brieven heeft ontvangen, waarin
dank wordt uitgesproken, met het resultaat
van München.
De uitslag der Senaatsverkiezingen een
derde deel der zetels moest hier vernieuwd wor
den—- te th..ns volledig bekend.
mocraten en 11 republikeinen gekozen.
Voor den post van gouverneur zijn 17 repu
blikeinen en 13 demaeraten gekozen. In totaal
zijn er thans dertig democratische en 18 repu-
blikeinsche gouverneurs.
De Britsche regeering hoopt, dat deze bespre
kingen te Londen er toe uilen bijdragen een
overeenkomst te verkrijgen betreffende de toe
komstige politiek in Palestina. ZU hecht er
echter groot belang aan, dat beslissingen spoe
dig worden bereikt.
Indien de regeling van München Tsjeeho-
siowaklje een lot heeft opgelegd, dat onze
natuurlijke sympathie met den kleinen
staat en "den trots van het dappere volk
opwekt, kunnen wjj in stilte toch niet van
ene afaetten, wat het alternatief aou z<jn
geweest voor de volken, niet alleen van
Tsjecho-Slowakije, doch van alle naties,
die er b|j betrokken zouden zijn geweest.
Ik heb-niet de minste schaduw van twijfel,
da< wat wij deden juist was.”* (luide toe-
Juichingen).
VieZfMtfflNGIN TOT f.R BfOBAG
Vs(l»q»"wootdigeft qe.Mnqd
Volgens berichten uit Jeruzalem is een soldaat
gedood en zUn er twee ernstig gewond, toen
Britsche troepen een dorp nabt Toelkarem om
singelden en daar een bende opstandelingen ver
rasten.
De activiteit der PalestUnsche rebellen begint
zich, volgens berichten uit Amman, ook uit te
breiden tot het Noordelijk deel van Transjor-
danië. Benden terroristen molesteeren de arbei
ders, die zU in hun werk belemmeren en wier
materiaal zU vernielen. Ook plunderen zjj de
winkels. De opsporing der schuldigen wordt be
moeilijkt doordat de telefonische en telegrafi
sche verbindingen tusschen Transjordanig en
Palestina reeds sedert een week verbroken zijn.
LONDEN, 9 Nov. De voornaamste punten
van de voorstellen der Britsche regeering
na ontvangst van het rapport der Pales
tina-commissie zijn, zooals wij reeds in een
deel der vorige oplage van ons blad be
richtten, dat het plan tot verdeellng van
Palestina wordt opgegeven en dat te Londen
een rondetafel-conferentie zal worden ge
houden.
De conclusie van het rapport is, dat de
commissie niet in staat was, grenzen voor
de voorgestelde gebieden aan te geven welke
kans bieden op de eventueele vestiging van
een Arablschen en een Joodschen staat,
welke in hun eigen behoeften kunnen voor
zien.
SAN FRANCISCO, 9 Nov. CDNB) Na een
tweede ondersoek in het ruim van het az. „Van
couver" zUn de deskundigen eenstemmig tot da
overtuiging gekomen, dat de ontploffing ver
oorzaakt is door een heteche machine, die aan
de buitenzijde van het schip moet zijn aan
gebracht en mogelijk aan-een touw uit een der
spuigaten heeft gehangen.
De distrlcts-aitorney en het meerendeel der,
autoriteiten sUn van meening, dat de machine
met buskruit was gevuld en dat zU voorzien
moet zijn geweest van een tUdlnrichting. De
mogelUkheld. dat van den wal af een torpedo
gelanceerd sou zijn, werd door den opsporings
ambtenaar van de hand gewezen. In ieder ge
val moet degene, die den aanslag heeft ge
pleegd, precies van den vertrektijd van het
schip op de hoogte zijn geweest. Zou de .Van
couver” slechts een kwartier vertraging heb
ben gehad hêtgeen b.v. door ben onwillig
anker gemakkelijk had kunnen gebeuren
dan sou de ontploffing In bet midden van de
baai hebben plaats gehad, waarbij zware ver
liezen aan menschenlevens niet hadden kunnen
uitblUven.
HKT LUCHTKUSSEN-BREUKArPARAAT
zonder veeren. zonder onnood 1 gen druk of pun.
Geeft gemak, rust cn veiligheid. LAGE PRIJS.
PAYGLOP 3 - ALKMAAR - TEL. Meè
ZIEKENFONDSLSVEJtANCIER
De Fuehrer heeft den ouders van gezant-
schapsraad Von Rath het volgende telegram van
deelneming gezonden;
Woensdagmiddag is het te Dessau, wegens
de algemeene opwinding over den moord op den
Dultschen gezantschapsraad Von Rath te Parijs,
eveneens tot demonstraties der bevolking tegen
de Joden gekonien. De politie moest optreden
ter bescherming van de joden.
BLOEMFONTEIN, 9 Nov. (Reuter). Een
resolutie, waarin wordt aangedrongen op
handhaving dAr neutraliteit van Zuid-
Afrika in geval van een Europeeschen
oorlog, is met algemeene stemmen aange
nomen Ujdens het nationalistische partij
congres te Bloemfontein.
De resolutie werd ingediend door Malan. Orn
wordt er in gezegd, dat de imperialistische
politiek van Smuts en van de regeering Zuid-
Afrika tot den satelliet van de Britsche bui-
renlandsche politiek maakt.
Na er den nadruk op te hebben gelegd, dat
de onderdanen der unie in de meerderheid
waren in Zuldwest-Afrika, verklaarde Malan
dat de nationalisten dat gebied bekeken in het
zelfde licht als Duitschland het Sudetenlano
bekeken had.
Malan voegde hier echter aan toe. dat
Duitschland koloniën terug moet krijgen, zelfs
in Afrika.
De Duitsche legatie-oecretaris te Parijs,
von Rath, aan zijn verwondingen be
zweken.
Sprekende over het Britsch-Italiaansche ac
coord, zeide Chamberlain: „Al trad dit accooru
niet onmlddeliyk in werking, het werd toch aan
stonds gevolgd door een herleving van het gevoel
van hartelijkheid en vriendschap, die tusschen
onze beide volken-bestonden en bU gevolg had deze
verbetering in de verhoudingen tot resultaat de
machtige hulp van Signor Mussolini tot een
vreedzame regeling der Tsjechische kwestie.”
Chamberlain is er van overtuigd, dat de
Britsch-Italiaansche overeenkomst, die weldra
van kracht zal worden, een belangrijken stap
verder beteekent,
ring van den
München begon en eindigde, met de regeling
der Tsjecho-Slowaaksche kwestie. München is
slechte een begin.” Spreker bracht vervolgen»
de te München door hem en Hitler ondertee
kende verklaring ter sprake. HU vroeg, of wel
iemand deze verklaring zou willen veroordeelen
En toch bestaan er geesten; die zoo vervuld
zUn van achterdocht, dat zU zelfs In een derge
JUk smetteloos document een losmaking zien
yan onze banden met Frankrijk. ZU gaan uit
«an de verkeerde veronderstelling, dat Europa
voor altUd uit twee tegengestelde blokken moet
bestaan en dat het ónmogelijk is vriendschap te
sluiten met den één, zonder de vijand van een
ander te worden
Nadat de lijkschouwing aan het stoffelUk
overschot van den vermoorden ambassade-
secretaris Von Rath was verricht, hebben tal
rijke leden van de Duitsche kolonie te ParUs
den overledene een laatste bezoek gebracht. In
de prqtestantsche kerk werd een korte dienst
gehouden, tijdens welken de ambassadeur een
lUkrede hield en den overledene als een ge
waardeerd medewerker en trouw vriend hul
digde.
Het stoffelUk overschot werd te kwart over
tien des avonds overgebracht naar de Duitsche
ambassade. De kist was gedekt met de baken-
kruis vlag.
Nadat de laatste bezoekers van de ambas
sade waren vertrokken, betrokken de leden van
de ambassade de doodenwacht bU het stoffe
lUk overschot van hun medewerker.
De Fransche zaakgelastigde te BerlUn, graaf
de Montbas, heeft Woensdag den staatssecre
taris van Bultenlandsche Zaken. Van Welsz-
aecker, namens de Fransche regeering, den mi-
nister-pPesident en den minister van Bulten
landsche Zaken deelneming betuigd met het
overlijden van Von Rath.
Het witboek heeft als eerste reactie groote te
leurstelling gewekt in Arabische en Joodsche
kringen te Jeruzalem, omdat Groot-Brlttannlë
naar het schUnt het bepalen van een welom
schreven politiek ontwijkt, in het bUzonder ten
opalchte van de immigratie.
Arabische kringen hebben tegenover een ver
tegenwoordiger van Reuter verklaard, dat het
niet waarschünlUk is, dat zU zullen aanvaarden
wat practlsch ne'rkomt op een rondetafel-oonfs-
rentie, aangezlea dit sou gelUkstaan met een er
kenning van ë.e Joodsche rechten in Palestina,
die de Arabieren nooit toegegeven hebben. De
Joden op hu a beurt keuren de deelneming van
vertegenwat Mlgen uit naburige Arabische sta
ten 8L
,J£n nu nog een laatste woord: Het Kerstfeest
Is in aantocht en ik zie werkelijk niet in,
waarom wU ons niet zouden voorbereiden om
dit feest te vieren in een geest van opgewekt
heid en vertrouwen.
I
Hitler had den legs tie-secretaris nog lopr
<Un dood voor zijn trouwe plichtsbetrachting
benoemd tot gezantschapsraad eerste klasse.
In het door de Dul.sche geneesheeren dr.
Magnus en dr. Brandt onder.eekende bulletin
over den dood van den Dultscnen gezantechaps-
raad Von Rath wordt ten slotte vast gesteld,
dat de dood alleen veroorzaakt Is door de
hevige schotwonden.
De operatie, zoomede de wondbehandeling
door den behandelenden Franschen chirurg dr
Baumgartner, is op de meest zorgvuldige wijze
geschied. Evenzeer heeft het Fransche verple
gend personeel al zün krachten aangewend.
In verband met den aanslag in de Duitsche
ambassade te ParUs, zijn te Hersteld antl-
Joodsche betoogingen gehouden, waarbU een
aanval werd ondernomen op de synagoge. Het
gebedshuis werd In brand gestoken en geheel
in de asch gelegd.
Algemeene beschouwingen ovei de Rijk»-
begrooting in de Tweede Kamer voort
gezet.
Bepaalde kwaliteit rundvee wordt uit de
markt genomen, óm den prijs op peil te
houden. -'-»v.
Voorloopig Verslag der Tweede Kamer
over het Landbouwcrisisfonds,
o
PARIJS, 9 Nov. (DM.B.). De dood van
gezantschapsraad Von Rath heeft vooral
in de Duitsche kolonie Innige deelneming
gewekt. Het bericht van het overlijden ver
spreidde zich als een loopend vuur'
President Lebrun heeft door zUn adjudant
den Dultschen' ambassadeur van zUn deel
neming doen betuigen.
De chef van den generalen staf, generaal
Consol, heeft reeds zUn condoleantiebesoek
aan de Duitsche ambassade gebracht.
Het stoffelUk overschot van gesantachaps-
raad Von Rath zal van het ziekenhuis naar
de Duitsche ambassade worden oyergebracht
en daar op een baar worden gelegd.
Leden van het ambassadepersoneel en
van de NB.D.AP. zullen de eerewacht be
trekken.
De Duitsche kolonie zal een rouwplech-
tlgheld organiseeren. WaarschUnlUk aal de
doode naar Duitschland worden overge
bracht.
ISTANBOEL, 10 Nov. (Reuter).
De president van Turkije Kemal
Ataturk ia hedenmorgen overleden.
De Zuid-Afrikaaneche nationalisten wil
len onafhankelijk blijven van Engelands
buitenlandsche politiek.
Deze politiek van verzoening is niet in strijd
met de politiek van voltooiing en versnelde uit
voering van ons bewapeningsprogram. Wanneer
wU werkelijk alle achterdocht uit den weg kun
nen ruimen en een nieuw tUdperk kunnen in
gaan van wederzUdsch vertrouwen, dan zullen
wU allen klaar staan om gezamenlijk te ont
wapenen. Hoe vlugger deze tUd aanbreekt, hoe
beter. Maar mtusschen dienen wij de zaak van
den vrede niet door een eenzijdige ontwapening.
Integendeel moeten wU onze krachten hand
haven op een peil, dat in overeenstemming is
met onze verantwoordelUkheden en met het
aandeel, dat wU wenschen te hebben in de
handhaving van den vrede, moeten wij bereid
zijn ons deel te nemen in de bescherming van
het Britsche gemeenebest van naties. Wan
neer wU spreken van onze verdedigingskrachten
en zeggen, dat zU „adequate” (voldoende) moe
ten zUn, leggen wU den nadruk op het woord
verdediging.
Chamberlain wilde het
toevoegen:
De man, die zich bewust is van zUn eigen
zwakheid, kan zich he. minst permitteeren edel
moedig te zün jegens anderen, omdat hü steeds
er voor zal terugdeinzen toe te geven aan
elschen van rechtvaardigheid, opdat zün actie
niet zal worden toegeschreven, aan wees voor
de gevolgen van tegenstand.
Onze taak, aldus besloot de premier, is nu
verbetering te brengen in de tekortkomingen,
welke zün aangetroffen in ons verdedigingsstel-
seL Het opvoeren van onze bewapening is voor
spreker in een woord onaangenaam, doch hü
acht dit voor het oogenblik onvermUdelük.
Spreker noodlgde alle naties uit deel te nemen
aan een politiek van goed wederzüdsch begrip
en goeden wil, een politiek, welke door alle vol
ken gewenscht wordt. De dóór spreker ge
schetste bedoelingen zullen niet in enkele maan
den bereikt zün, zU vereischen geduld en lang
durige krachtsinspanningen met het oog
verkeerd begrip, critlek en teleurstelling.
Naar sprekers meening zün de politieke om
standigheden in Europa na de gebeurtenissen in
September bezig zich te stabiliseeren en den weg
voor te bereiden tot betere tUden.
7^
t MfeTZ ni.v r-daa?
Ik voor mü, aldus de Eerste Minister,
geef nog steeds de voorkeur aan ons Brit
sche staatkundige systeem met de groote
mate van vrüheld die dit laat aan het
individu, boven die welke alle autoriteit
toekent aan den staat.
NEW YORK, 9 Nov. (Reuter) Volgens de
laatste berichtep hebben de democraten 343 ze
tels in het Huis van Afgevaardigden verworven,
de republikeinen 159 zetels en de voor
venden 3. Nog 31 uitslagen worden verwi
Chamberlain zeide te wenschen, dat men de
gedachte uit het hoofd zou zetten, aat er te
München een botsing was geweest tusschen de
verschillende regeeringsstelsels en dat het re
sultaat een overwinning voor een van beide
partüen was. Te München was geen botsing en
er was geen sprake van een overwinn’ng of
nederlaag. Vier groote mogendheden, met ver
schillende regeeringsstelsels, konden er can een
tafel zitten zonder te twisten over de hoofd-
lünen van een regeling van een der meest
netelige internationale vraagstukken van onzen
tüd
In de eerste redevoering, door mü als minis
ter-president gehouden, heb ik da volgends
vier oogmerken der regeering opgesomd
1) Handhaving van den vrede. 3. Het land
zoo sterk te maken, dat het overal met eerbied
zou worden behandeld. 3) De welvaart der
industrie te bevorderen en op die wijze werk
gelegenheid te verschaffen en 4) Steeds ts
werken aan de verbetering der levensvoorwaar
den van het volk.
Dit blüven nog steeds de richtlünen
regeering. De politiek der regeering moet ech
ter van tüd tot tüd worden aangepast aan deze
bestaande voorwaarden ten einde deze te ver-
volmaken.
Sb
4..
I*
i
PARUS, 9 Nov. (Havas). De bü den
aanslag in de Duitsche ambassade te ParUs
gewonde legatiesecretaris. Von Rath, is
Woensdagmiddag om half vUf overleden.
Men had den milt moeten verwüderen,
doch de gewonde had bovendien nog twee
wonden in de maag. Het Ujdt geen twü-
fel of de ontwikkeling van deze beide won
den heeft den dood veroorzaakt.
Rath is dertig Jaar geworden.
Na verklaard te hebben, dat het thans
onmogelük is. als land afgezonderd te leven
zeide Chamberlain: „TenzU wü nu leeren
met onze buren te leven en eenlg oegrip te
vinden van hun wüzen van denken, zullen wü
kabinetschefs den Dultschen ambassadeur hun
leedwezen betuigd met het overlüden van ge
zantschapsraad Von Rath.
Ook de secretaris-generaal van den Qual
d’Orsay. Leger, heeft de Duitsche ambassade
zün deelneming betuigd.
Chamberlain over
München.
760
I
ft;
