DE ZELFSTANDIGHEID t der Nederlanden NEDERLANDSCHE III ALLE INLICHTINGEN AAN DE STATIONS P. C. C. HI A J E NIHJ S TABAK SIGAREN SIGARETTEN L N.V. SPOORWEGEN N een i rijk vormde een zelfstandigheid. GOEDKOOP REIZEN PER SPOOR: ACHTDAAGSCHE ABONNEMENTEN II AVONDRETOURS I SPORTTARIEF N“ Onze vertegenwoordigers komen U gaarne bezoeken llllllllllllllllllllllll p 'L- Ha TT BLADZIJDE 9 8 DONDERDAG 17 NOVEMBER 1938 eeuw •V ara r ^3 AMSTERDAM RO K I N 92-96 TELEFOON 37494 S GRAVENHACE NOORDEINDE 64 TELEFOON 115453 Tr <r txV>i-ufc /s fu. yïii Geschiedenis onzer nat Vrijheid sinds de zestiende I ty..,. NOORD-N EDERLAND, gedurende de 18de Eeutü van 1740 tol in 1795 De indeeling van ons land in „departements” tijdens de Fransche overheersching Door K. J. DERKS S. J. I 4. U '.~4 1 5 ar einde heeft kunnen maken, was een af. 3a klasse 17. uur van n S3 v»aitn»oM on g T VlItllllD u ld i 9 O y "G R-ÏHBI 52 J L«*r< e«lamd i. "n1"' i'rÜ rXi a i. e- e- te herstellen. Maar zijn beschikking kwam te laat. De Republiek ging haar eigen weg In 1809 kwam het Bestand, dat feitelijk, nu en M It- 0» en 02 ter sc di kn minimum 12 personen. Dal kost slechts per persoon en per k.m.t EENDAAGSCH VXERDAAGSCH RETOUR RETOUR 2e kL leid. 2e kL Se ML 2.M et 2 cl. 3.41 cL 2.S ct. Ie :h Bt ir n id is ti et ■n le, 2e, Slechts iets duurder dan enkele reis. u n et kt h- es lis le lts l \J\V or in Q- r; ie et r- ik jr it d n I- t n n n n U Le le n T n e k 34 v«x2 Terugreis desgewenscht individueel. Na 1 jaar, onder bepaalde voorwaarden, nog reductie. Sportvereenigingen op ook van Spaansche zijde, onze zelfstandig heid sanctlonneerde. De latere oorlogsjaren konden hierin geen verandering meer bren gen. zoodat In 1M4 Spanje voorgoed den strijd opgaf. en in 1678 bij den vrede van Nijmegen stond de Republiek weer zelfstandig en onge schonden. Van nu af was het mbeilfjk de zelfstandigheid der Republiek te handha ven, zonder deel te nemen aan de buitcn- landsche, Internationale verwikkelingen. Bij Willem III, die „Europeesch” zag en dacht, primeerde het internationale êfl ham CF handhaving onzer zelfstandigheid, die er feitelijk mee gemoeid was, de tweede plaats in. Om de Fransche hegemonie te keeren heeft hij de spankracht van ons land over belast. Met hulp van de Staten verdreef hij zijn schoonvader van den Engelschen troon om zelf koning te worden en Engeland in den strijd tegen Frankrijk te betrekken De Republiek werd meegesleept in den ne genjarigen oorlog, moest deelnemen aar den Spaanse hen Successie-oorlog en toen bij het einde daarvan het gevaar van Frankrijks hegemonie, bezworen was, had den de Staten hun bekomst van interna tionale politiek en trachtten zich na den vrede van Utrecht (1713) van het wereld- tooneel terug te trekken. Zoo ineens ging dat niet. Want de samenwerking met Oos tenrijk en Engeland kon niet op slag ver broken worden. De Oostenrjjksche Succes sie-oorlog dwong hen. na veel talmen, In te grijpen ten voordeele van Maria Tere- sia, wier opvolging zij door de aanvaarding van de Pragmatieke Sanctie erkend en ge waarborgd hadden. Het gevolg was een nieuwe inval der Franschen, die zich dit maal beperkte tot het Zuiden van het land en waarvan Bergen-op-Zoom en Maastricht het slachtoffer werden. Slechts kortston dig, omdat de vrede van Aken in 1748 den ouden toestand herstelde. Berst het jaar 1756 schonk den Staten de gelegenheid hun politiek van neutrali teit door te voeren. De orrimekeer der ver bonden brak het oude systeem, sinds Wil lem III gevolgd, namelijk internationale samenwerking van Oostenrijk. Engeland en de Republiek, midden door. Engeland ver bond zich met Pruisen, den vijand van Oos tenrijk, en Oostenrijk met Frankrijk, den vijand van Engeland. Op de Republiek werd .u» -v van belde zijden pressie tot aansluiting uitgeoefend. Zij besloot eenter van deze gelegenheid gebruik te maken om zich afzijdig te houden van het zevenjarig ge schil. terwijl haar kooplieden onpartijdig genoeg waren om aan beide partijen leve ranties te doen. (De bezittingen van het Huls van Oranje zijn onderstreept). Naar een kaart van C. L. VAN LANGENHUYSEN, Amsterdam. 1880 een beperkte hulpverleenlng onder den graaf van Leicester. Deze „landvoogd” een ge vaarlijke titel werd al spoedig verdacht meer de Engelsche belangen dan de Neder- landsche te behartigen en aanvaardde, na eenlge jaren van geharrewar met de Sta- eir de terugreis naar zijn vaderland. Aldus c/oot er, door den natuurlijken loop dei IliKen, niets anders over dan op eigen ractyen te drijven. Met andere woorden: zelfstandig te zijn. Sinds is er geen sprake meer van geweest, zich onder de hoede te stellen van welke buitenlandsche mogend heid ook. De Republiek der Vereenigde Nederlanden trad sinds 1588 volgens een bepaling van de Unie van Utrecht als een zelfstandige gesloten eenheid tegenover het buitenland op. Zij kon zich deze fierheid des te gemakkelijker veroorloven, omdat in hetzelfde jaar Spanje door het verlies van de Armada door een onherstelbare inzin king werd getroffen. De veroveringen van Maurits in de volgende jaren maakten het aan het buitenland duidelijk, dat onze zelfstandigheid een niet meer ongedaan te maken feit was. Frankrijk en Engeland, die ons vroeger in den steek hadden gelaten, erkenden door het sluiten van een verdrag in -1595 de Republiek als volwaardige en gelijkberechtigde mogendheid. Zelfs Filips II zag in, dat zijn kansen verloren waren en trachtte, door de gezamenlijke Nederlander aan zijn dochter, Isabella, over te dragen Hel de verloren gegane eenheid der gewesten dorp, dat zijn optimisme, ondanks alles, niet versaagde. Reeds in 1810 lagen zijn plannen gereed vogr een nieuw onafhan kelijk NederlanttTBflr’ÏSkii in 1813 Napoleon te Leipzig verslagen was, begreep hij, dat het einde der overheersching gekomen was. Terwijl de Fransche troepen nog in Hat land stnnlpn, durfde hij bijna allwi het aan, de zelfstandigheid van Nederland te proclameeren, opdat de naderende bond- genooten niet als overwinnaars, maar als vrienden den bodem van een zelfstandigen staat zouden betreden. Vandaar dat op net Congres van Weenen niet over de Noorde lijke gewesten, maar over de Zuidelijke dit zich niét geroerd hadden, als veroverd ge bied werd beschikt. We laten in het mid den, ot het herstel der Bourgondischs monarchie, op deze wijze tot stand geko men, een gelukkige gedachte was. De ver- i houding tot het buitenland in de 19de eeuw kon, in de gewijzigde omstandigheden, geen andere zijn dan terugkeer tot een pblitiek van neutraliteit en zelfstandigheid, zonder bondgenootschappen en zonder in menging in vraagstukken van internatio nalen aard. Eên oogenblik dreigde de Luxemburgsche kwestie ons land in ver wikkelingen te brengen, maar de voorzich tigheid onzer regeering wist deze klip te omzeilen. Zelfs tijdens den wereldoorlog kwamen we ongehavend uit de vele geva ren, die ons beurtelings van beide zijden hadden bedreigd. Nu binnenkort koning Leopold van België een officieel bezoek aan ons land gaat brengen, zou het onkiesch zijn, de Belgische aanslagen op de integri teit van ons land op te halen. De roes der overwinning is immers voorbij. Onze regee ring heeft zich vastgelegd aan zelfstan- digheidspolitiek en is niet bereid zich in geschillen te laten betrekken, die naar niet rechtstreeks aangaan. Een andere vraag echter zal wellicht de toekomst brengen: als een mogendheid duidelijk zou streven naar de hegemonie over Europa en ook ons land zou bedreigen, zouden we dan niet moeten terugkeeren tot de politiek van stadhouder Willem III? auwelljks was door den vrede van 1763 het gevaar in den oorlog be trokken te' worden verdwenen, of inmenging van Engeland en Frank- in onze binnenlandschc politiek ernstige aanslag op onze De Fransche gezant steunde de patriotten en de Engelsche vertegenwoordiger de Oranjegezinden. Door de schuld van het patriottisch Amsterdam, anders zoo vredelievend, kwam het tot een oorlog met Engeland. Toonde Engeland met het oog op de zwakke positie van het huis Oranje, zich bij het sluiten van den vrede gematigd. Frankrijk, dat als bemid delaar optrad in het geschil, dat tegelijker tijd met Josef II over de Schelde was ont staan, bracht in 1785 de patriottenpartij tot het sluiten van het verdrag van Fon tainebleau, waarbij in geval van oorlog we- derzijdsche hulp werd beloofd. Hiermee was de politiek van neutraliteit weer opgege ven. Twee jaar later, in 1787, stonden we aan den anderen kant. Door het ingrijpen van Pruisen en Engeland moesten de pa triotten het regeeringskasteel verlaten en werd het gezag van Willem V hersteld. Het gevolg was, dat de nieuwe regeering een defensief verbond met deze mogendheden moest sluiten en in 1793 op voet van oorlog stond met Frankrijk. Frankrijk won en dwong in 1795 het Haagsch Verdrag af dat culmineerde In een of- en defensief verbond met dit land. Nu was de Bataafsche Republiek, vaster dan ooit, In den greep van de Revolutie en van Napoleon. De koloniën gingen verloren, een vijfde En gelsche oorlog vernietigde onze vloot en tenslotte In 1810 ging onze zelfstandigheid door inlijving bij Frankrijk te niet. Het is de roem van Oljsbert Karei van Hogen- t A Ja, s - ■‘i OS y - X erst onder een vreemde, de Boe L gondische, dynastie is ons land, n J—yereenigd met het Zuiden, een po tieke zelfstandigheid geworden. Karei heeft de idee zijner onmiddellljke voc gangers voortgezet, toen hij in 15 Vlaanderen en Artois los maakte vi de leenroerigheid aan Frankrijk en 1547 de overige gewesten tot een zelfstal dig deel van het Dultsche Rijk verklaart Deze laatste maatregel maakte de afhan kelijkheid van het Rijk practisch zóó illu soir, dat honderd jaar later, bij den vrede van Munster, de band met het Dultsche keizerrijk officieel kon worden verbroken zonder dat er in werkelijkheid Iets veran derde. Het gevaar voor het verlies van onze zelfstandigheid was uit een anderen hoek komen opzetten. Filips II hield geen reke ning met de bestaande privilegiën en wilde deze gewesten, door hem als een onderdeel van Spanje beschouwd, gebruiken tot be vordering der Habsburgsche hegemonie. Tegen dit streven kwamen de gewesten in opstand, eerst Holland en Zeeland, later ook de andere. De Zuidelijke werden door bet krijgsbeleid en de staatsmanskunst van Parma goeddeels onderworpen, zoodat Wil lem van Oranje, overtuigd, dat de Noorde lijke niet In staat waren uit eigen krach» hzar zelfstandigheid tegenover Spanje te handhaven, geen ander redmiddel meer zag dan de souvereiniteit aan een vreemden vorstmaan te bieden. De koning van Frank rijk, beducht voor moeilijkheden, weigerde het aanbod. Zijn broer, Frans van Anjou durfde de opdracht w'el aanvaarden, maar faalde in zijn taak. Was dit niet gebeurd, dan was de mogelijkheid nabij geweest, da' wij enkel van meester hadden verwisseld Ook na den dood van den Prins van Oranje hebben de Staten de richtlijnen, door hem aangegeven, gevolgd. Met voor bijzien van het gevaar eener Engelsche overheersching ook Elizabeth was abso lutistisch boden zij haar de souvereini teit over deze gewesten aan. Oelukkig meende ook deze vorstin, die rebellen ver foeide en zich tegenover Spanje niet veilig genoeg .xpelde^. 16 moptep vieijjeren. eenlge. waartoe zij bereid was, tegen be zetting der riviermonden, waaraan eerst Oldenbamevelt in 1614 op handige wijze de Spaansche hegemonie bleek Fransche niet minder «en ge roer onze was opnieuw hulpverleenlng en twee vaar voor onze zelfstandigheid. In 1635 was opnieuw een verdrag van onderlinge hulpverleenlng tusachen de Republiek en Frankrijk gesloten. Het bevatte twee gevaarlijke bepalingen Zuld-Nederland zou tusschen beide ver dragsluitende mogendheden verdeeld wor den. zoodat Frankrijk onze nabuur zou wordeh, en de verbondenen zouden geen vrede sluiten dan met onderling goedvin den. rfe eerste bepaling bracht ons op het hellend vlak van expansie, de tweede kon ons aan den. leiband van een groote mo genheid houden, wat voor een kleinen staat altijd riskant is. Van een verovering var het Zuiden kwam niets terecht en de vrede van Munster werd zonder instemming van Frankrijk gesloten. Na Frederlk Hendrik rustte de leiding var de buitenlandsche zakep op de schouders van Jan de Wit. Ook hjj wilde niet anders dan onze zelfstandigheid handhaven, maar na twintig jaar laveeren viel zijn buiten- landsch beleid ineen, waarvan hjj zelf het bloedige slachtoffer werd. In 1651 had En geland, dat onder het dictatorschap van Cromwell stond, een of- en defensief ver bond aangeboden. Geleerd door het ver drag met Frankrijk, weigerde de Groote Vergadering op dit voorstel, dat onze zelf standigheid zou beperken, in te gaan Daarop volgde een drietal oorlogen, die on.« zelfbestaan tenslotte onaangetast hebber, gelaten, maar die onzen handelsvoorsprong op Engeland hebben teruggedrongen. Ern stiger was het gevaar, dat van den kant van Frankrijk dreigde. Jan de Wit trachtte het door een vriendschapsverdrag (1682' te bedwingen. Tevergeefs. Want Lode wijk XIV had zich als doelwit gesteld de ver overing van de Zuidelijke Nederlanden en wie was er borg voor, dat hij aan de grens der Noordelijke gewesten vredelievend halt zou houden? Noodgedwongen sloot de Wit zich, na kwalijk gemeende onderhandelln- gen over een verdeeling of een „cantonne- ment” van Zuld-Nederland, aan bij de Triple-Alliantle, waardoor hij ons land de vijandschap van Lode wijk XIV op den hals haalde, zonder daarmee de vriendschap van Engeland te winnen. De wraaktocht van den Zonne-Koning in 1672 bedoelde niets minder dan een einde te maken aan onze onafhankelijkheid Het grootste deel van ons land was door den vijand bezet Met het oog op de houding van enkele buiten landsche mogendheden, wilde Lode wijk wel zoo goed zijn te berusten in den afstand van een deel van Nederlands gebied, ter wijl het ©verblijvende de kruipende houding van een vazalstaat zou moeten aanvaarden. Maar stadhouder Willem HI was van mee- nlng, dat men zich „liever aan stukken moest laten houwen dan in zulk een ac- coord te berusten". Zijn woord en voor beeld verlevendigden den moed. Branden burg, Spanje, Oostenrijk kwamen ter hulp le, 2e, 3e klasse. Alle dagen. Alle richtingen. Alle treinen. Kosten slechts le klasse f 25^— 2e klasse I21.7S 3e klasse f 15.— Rijwiel mede t 5--~ extra. 2 kinderen van 4 t 'm 9 jaar op één kaart. In D-i r e i n e n toeslag verschuldigd.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Noord-Hollandsch Dagblad : ons blad | 1938 | | pagina 15