DE TOESPRAKEN
to
Het vertrek van het
paleis
i
Amsterdams gemeentebestuur
begroet Koning Leopold
9
I
9
r~
Plechtige Hoogmis
in St. Nicolaaskerk
0
B
Enthousiaste ovaties
langs den weg
F
tó:
L
t
KONING LEOPOLD GAST
TE SOESTDIJK
■IIIIIIUIW
Bij de plechtige begroeting van Koning Leopold III op
het Amsterdamsche stadhuis hield Burgemeester dr. W.
de Vlugt de volgende toespraak:
-X.
Op deze toespraak antwoordde Koning Leopold als volgt:
DINSDAG 22 NOVEMBER 1938
V
11111 l(i ri r r t i t i rt 11111 r i r r rt r t t r i r rti rrTt rr r i t 11 t rt in iiirmirjuita
*3
den herfstwind? Maar
hartelijke gevoelens
-
over
heerlijkheid!
•.«aO
I
1
Hartelijke begroeting
door het publiek
Koning Leopold
van hel Paleis
En
bestuur
een
Huis
Sire,
Het bericht, dat Uwe Majesteit bij Haar verblijf in Nederland
1
1
1
Gods zegen af gesmeekt over het
Belgisch Koningshuis
H
11
naar het Stadhuis Van Amsterdam voor deofjicieele
ontvangst door hei Gemeentebestuur
Met H. M. de Koningin en het
Prinselyke Paar vereenigde
de Vorst zich aan een
huiselijk noenmaal
gevoelen ij
1 aan die j
Mijne Heeren,
Amsterdam gedije in steeds hoogem bloei en
Koning Leopold in de raadzaal van het Amsterdamsche stadhuis. De
Koning der Belgen houdt ^ijn rede
■k a
Hedenmorgen is Koning Leopold door het Amsterdamsche
Gemeentebestuur op het stadhuis plechtig begroet. De ontvangst
had plaats in de nieuwe raadzaa‘1 in het vroegere Admiraliteits
gebouw van het oude Prinsenhof. Dit statige Admiraliteits
gebouw is geheel uitgebroken en vernieuwd, maar de voorgevel
staat er nog, gerestaureerd in ouden geest. Hier zijn ook andere
staatshoofden door het stadsbestuur ontvangen, o.a. de Fransche
president Fallières en de vader van Koning Leopold, wijlen Koning
Albert, die bij zijn bezoek met Koningin Elisabeth in 1908 óók
naar het Bagijnhof ging, waar Mgr. Klönne hem toen de oude
archieven van het hof toonde.
Toen Lodewijk Napoleon in het begin der vorige eeuw het
Amsterdamsche Raadhuis aan den Dam tot paleis opeischte, is
het stadsbestuur gehoorzaam naar het Prinsenhof verhuisd; het
„woont*’ daar nu nog in een telkens verbouwd gebouwencomplex,
waar eens een klooster stond.
Koning Leopold en Koningin Wilhelmina; die tien minuten
half elf het paleis hadden verlaten, werden in de groote
nieuwe raadzaal ontvangen, waar Burgemeester dr. W. de Vlugt
een toespraak hield, welke toespraak door Koning Leopold werd
beantwoord.
i met eenaeren hartstocht de individueele vrijheden
menschelijke rechten geëerd.
Met dezelfde toewijding
H Stede kernen van het politiek
r
H pelijken wensch
o ring van den yr
faiM)a»qS(Mie’JiilHBiliaii|i»Miaièi1l'|!<ii|l»<|i(|ii|lit!l1ilM!l1ii|i»»»lll<11!>.1ia!lt>ai»»l»l>a»lt!l>*l>*l>l>*»**
De plechtige ontvangst van
i lijken^eigen-zinnig
F"
Mijne Heeren,
Het hartelijk onthaal van de Amsterdamsche bevolking heeft
mij zéér diep ontroerd. Weest zoo vriéndelijk bij uwe medeburgers
de tolk te willen zijn van mijn levendige dankbaarheid.
Over deze gewaardeerde blijken van vriendschap zal zich mijn
volk verheugen, even oprecht als ik zelf.
De Nederlandsche en Belgische gemeenten zijn op eenzelfden
grondslag gebouwd. Aan beide zijden van den Moerdijk worden
ideren hèrtstocht de individueele vrijheden gehuldigd en de
H voornemens was, enkele dagen in de hoofdstad te toeven, heeft bij
de Vroedschap dezer stad een oprechte vreugde gewekt.
Dat het thans mijn taak is, aan deze vreugde uiting te geven
te grooter, waar ook onze beminde Vorstin den zetel van het
hoofdstedelijk Bestuur, het oude Prinsenhof, met Haar hooge tegen- j
H woordigheid wel heeft willen sieren stepnt mij tot groote dank-
baarheid, maar ik zou aan de beteekenis dezer stonde te kort doen, j
j i indien ik niet tevens zwaar mijn verantwoordelijkheid zou gevoelen j i
en den plicht, mijn woorden te doen beantwoorden zoowel aan die
ji beteekenis als aan de kracht van de gevoelens, welke ons op dit
oogenblik bezielen. Want kunnen woorden niet als ijle, done j
bladeren zijn, die dwarrelend verwaaien in den herfstwind? Maar
óók kunnen woorden, geboren uit een rotsvaste overtuiging en door
Per auto naar Soestdyk
Zoo afdoende redenen tot broederlijke toenadering worden, in
de huidige omstandigheden nog versterkt door onzen gemeenschap-
vensch om met alle middelen te ijveren voor de bevorde-
den vrede onder alle volkeren. Zulk streven kan alleen
door de erkenning Van de economische werkelijkheid worden ge
diend. Aan het nuchter oordeel van het Nederlandsche Volk zal
de wijsheid van deze stelling niet ontsnappen, en in Nederlands
Staatkundig beleid meen ik een eendere opvatting te zien van de
zending waartoe kleine vrije landen worden geroepen.
Met dezelfde toewijding worden er in het Huisgezin en de
Stede kernen van het politiek en maatschappelijk leven, gesterkt
geheiligd.
Onder al de steden, die het Nederlandsche volk als een gordel
van steen en licht aan het Noordzeestrand heeft opgericht, schittert
het machtige Amsterdam, Koningin van het Noorden.
In haaf weelderigen bouwtrant weerschijnt de glans van een
roemrijk verleden.
En aan den stouten opzet van talrijke moderne wijken, ervaart
men hoe zij in eenzelfden levenswil oud en nieuw weet saam te
klinken. De zorg daarbij besteed aan de arbeiderswoningen, getuigt
van een hoogstaand maatschappelijk plichtsbesef.
Amsterdam is met het heerlijk ornaat der Nederlandsche
kuituur versierd. Vanuit uw Rijksmuseum straalt Retnbrandt uit
over de heele wereld, en wij, uw Zuiderburen, door zoovele histo
rische affiniteiten met uw dieper geestesleven vertrouwd, herdenken
niet zonder trots, dat een uwer grootste burgers en Nederlands
geniaalste dichter, een zoon van Antwerpsche ouders was.
-
sterken wil of schoon verlangen gedragen, als in brons gedreven
-U en onveranderlijk.
De luttele frazen, die ik thans vermag te spreken, kunnen
helaas tot diè schoone sfeer niet reiken immers het handwerk des
dichters is mij vreemd maar mogen zij dan toch ondubbelzinnig
11 getuigen van mijn sterk en innig besef, dat de komst van Uwe 11
11 Majesteit in Neêrlands hoofdstad door haar Vroedschap en door I f
i haar burgerij ten hoogste gewaardeerd en als een blijde, historische 11
i gebeurtenis gevierd wordt. Mogen deze enkele woorden dan toch 11
1 n i en gestuwd door diepen eer-
sympathie voor den Vorst van ons
helaas tot diè schoone sfeer niet reik<
ar mogen zij
_„J__ en innig besef, dat de komst van Uwe
„ajesteit in Neêrlands hoofdstad door haar Vroedschap
haar burgerij ten hoogste gewaardeerd
i i gebeurtenis gevierd wordt, ivlogen de
11 begrepen worden als te zijn ingegeven
11 bied en hartelijke gevoelens van s
stam-en taalverwant buurland.
En wanneer het mij thans vrij staat, namens het Gemeente-
bestuur van Amsterdam een wensch uit te spreken, moge het dan zijn
krachtige bede voor het welzijn van Uwe Majesteit en Haar
en voor den bloei van het Belgische volk.
I
-
If
i
A
r
jb
'V
samen-
i
j
1
i
den
(Van onzen «pedalen veralaggever)
■■r
Dew pagina la gedeeltelik geccrrigeezd.
R
-t
•p
I
langetellenden in dikke rtfen
talrijke ovaties werden aan
van
Ko-
stonden de
opgesteld w
Koningin en Koning gebracht.
grauwe regenwolken pakten zich boven
stad samen.
bracht den inzittenden een hartelijke
ovatie.
De toespraak van den sympathieken jongen
vent, die aoe prettig sprak, maakte groeten
Omdat de vorstelijke personen na het bezoek
aan het Prinsenhof rechtstreeks naar Soestd ijk
zouden vertrekken, waar In het witte, paleis van
i i
1
1
i j
1
TO
eei
he
«e
De
be
Re
we
Kt
Bk
gel
he
Kc
At
Df
H<
SC
I
I
11
ka
de
lei
Mc
cc
pv
ro
vc
pi
Wl
de
mi
HM
De generaal les Konings, die in de ko
ninklijke auto was gekomen, verzocht den
heer Takes vóór het vertrek naar bet pa
leis, pastoor Aarts den dank van Koning
Leopold over te brengen voor de schoone
i en door den Koning zeer gewaardeerde ker-
keljjke plechtigheid. Het had den generaal
des Konings oprechte vreugde gedaan, deze
XtSs te hebben mogen bij wonen.
M
rif
15
1
en
van ver zag
den koninklijken
In de vroege
tweeden dag van
Koning Leopold
tl naar Soestdljk was ver-
Mi worden gebruikt, en ver
en doorgereden naar het
in Amersfoort, maakten de
Nadat de redevoeringen waren uitgesproken
werden ververschingen rondgediend en onder
hielden zich de Konig en de Koningin met
enkele aanwezigen. Maar nog eens: daarover
kunnen ^e weinig mededeelen door de „voor
treffelijke'* zorgen van ons gemeentebestuur.
(Niet ongevaarlijk leek ons die plantenmuur
ook, want behalve de pers konden zich daar
andere personen bevinden waarop, nu, ondanks
de aanwezigheid van politie, niet het oog kon
worden gehouden.)
Achter de plantenhaag was ook een heel, heel
klein estrljkje opgesteld, dat de volksliederen
speelde.
diepen indruk: dit was een rede zonder alge
meenheden. zonder frases, dit was de toespraak
van iemand, die iets te zeggen had tot een
broedervolk.
Overal langs de korte route, welke vla
Rokin. Nieuwe Doelenstraat, Kloveniers
burgwal, Rusland en Agpletenstraat naar
het stadhuis, het oude Prinsenhof, leidde,
Hedenmorgen om negen nnr is in de
St. Nicolaaskerk aan de Pins Hendrikkade,
de hoofdkerk van Amsterdam, een plech
tige Hoogmis opgedragen esn God’s negen
af te vragen over het Belgische Konings
huis Het was de herder deser parochie,
pastoor F. J. Aareta, die dtt verheugend ini
tiatief nam ter gelegenheid van het offi
cieels bezoek van Koning Leopold aan de
hoofdstad. En dat dit initiatief gewaardeerd
werd Heek wet uit de groote en officieeie
belangstelling voor de bOnondere kerkelUke
plechtigheid. Want zoowel Z3L de Koning
als het Belgische leger waren vertegenwoor
digd in de kerk.
Reeds lang voor negen uur wachtten vóór de
kerk vele belangstellenden, die het aanrijden
der autoriteiten verbeidden. De kerk was Intus-
scben al geheel gevuld. De maatregel om plaat
sen te reserveeren bleek dus zeker niet over
bodig geweest. Alle stoelen waren bezet en zelf»
terzijde van het altaar hadden genoodigden
plaats genomen.
Aan het hoogaltaar, dat fraai versierd was
met witte bloemen en enkele smalle linten in
de Belgische kleuren, droeg pastoor P. J. Aarts
de plechtige Hoogmis op, daarbij geassisteerd
door kapelaan A. Leesberg en kapelaan P
Borsboom van de parochie H. Gerardus Mhjella,
sis diaken en sub-diaken. Cantores waren ka
pelaan J. Tesselaar van de keck H.H. Nlcolaas
en Barbara en kapelaan J. v. d. Berg van de
kerk H. WUUbrordus binnen de Veste, terwijl
kapelaan A. Oeverhuls van de St. Nicolaaskerk
als ceremoniarim fungeerde.
Op voortreffelijke wijze voerde het zangkooi
onder leiding van den heer J. Rlstjouw de Missa
Festlva van Philip Loots uit en door den prach-
tlgen zang en door den luister van het altaar
werd dit een kerkeljjke plechtigheid, die diepen
Indruk maakte.
Na afloop van de H. Mis speelde de organist
Jan Out op het orgel de Brabanfoni.e en de
autoriteiten, die alle waren gekleed in gala-
uniform met de onderscheidingen op de borst,
bleven staande hun volkslied aanhooren. Daar
na werden zfj door de heeren Blaisse en Takes,
die de commissie van ontvangst hadden gé-
vprmd. naar hun auto’s geleid.
halfuurspel
eere-com-
De bronzen
deuren onder de galerij zwaaiden open en even
later traden onder massaal gejuich der belang
stellenden H. M. de Koningin en Koning Leo
pold naar buiten. De stoet zette zich in be
weging en zwenkte rechtsaf naar bet Rokin.
Het koninklijke statierljtuig was bespannen
met vier paarden en werd voorafgegaan door
de rijtuigen van den burgemeester en den
boofdcommissaris. Achter het koninklijke rij
tuig reden Z. Kxc. minister Spaak en de leden
Wan het gevolg der beide Vorsten.
Het koninklijke rijtuig hield stil voor den
'hoofdingang van het stadhuis en door het
groote hek schreden H. M. de Koningin en
Haar gast over de fraaie binnenplaats naar
de raadszaal. Hier stond de - commissie van
ontvangst opgesteld, die de Koninklijke Per
sonen opwachtte. Deze commissie bestond uit
de heeren de Miranda, oudste wethouder en
Van Meurs, jongste wethouder en mej. nw, O.
Tendelo. jongste lid van den gemeenteraad.
Over de ontvangst ten stadhuize kunnen we
verder weinig vertellen dank zij de kleln-bur-
gerljke wijze, waarop het dageltfksch bestuur
der gemeente de vertegenwoordigers der blnnen-
en bultenlandsche pers als de vertegenwoordi
gers van het lezende publiek heeft meenen te
kunnen behandelen.
Koning Leopold heeft zich in zijn buitenge
woon belangrijke toespraak, welke hij in vloeiend
Nederlandsch hield, zich tot de Amsterdamsche
burgerij gewend. Maar ons Dageljjksch Bestuur
der gemeente, dat zich blijkbaar te gewichtig
gevoelde, heeft geen moeite gespaard om de
pers verre te houden en het oogmerk van den
koning, om hechtere toenadering te bewerken
tusschen twee volken en tusschen de burgerljen,
te bemoeilijken. Want de perstribune was door
de .goede zorgen" der afdeeling beplantingen
(<Mg de opgave weer had uitbesteed’’) door een
volslagen muur van bloemen en planten, die
tot den zolder reikten, volkomen van de raads
zaal gescheiden, zoodat men op tafels moest
lÈlimmen om tusschx de planten door nog iets
te zien en te hooren wat elders geschiedde en
gezegd werd. Dat was iets geheel anders dan
we nog niet zoo lang geleden te Brussel, Parijs
en Berlijn meemaakten. Uit ergernis verlieten
vele Belgische journalisten de zaal.
De Belgische bladen hadden speciale ver
tegenwoordigers gezonden, die o. a. door de
medewerking onzer regeering op de meest hof
felijke wijze elders zijn ontvangen. Daarom is
het te meer te betreuren, dat de vertegenwoor
digers van het Amsterdamsche gemeentebestuur
zo onhebbelijk optraden en aldus de bedoeling
van dit koninklijk bezoek schaadden. Ware de
Belgische vorst niet zoo voorkomend geweest
zijn rede ter beschikking van de Nederlandsche
pers te stellen, dan ware, door de schuld van
het Amsterdamsche bestuur, zijn belangrijke
rede niet behoorlijk kunnen worden weerge
geven.
Bjj de ontvangst van Leopolds vader,, wijlen
Koning Albert, en bU de komst van den Pran-
schen president indertijd onder een vorig dage-
HJksch Bestuur der gemeente, was de organisatie
heel anders en beter.
We moeten daarom volstaan met mede te
deelen, dat bjj zjjn komst den koning door den
burgemeester de in een halven kring geschaar-
den raadsleden werden voorgesteld. Daarna
namen de Koningin, die in een lila coetuum ge
kleed was, met Koning Leopold op twee zetels
plaats in het midden der zaal, met de rug ge
keerd naar den wand der schilderingen. Staande
las alsdan de burgemeester zijn begroetingsrede
in het Nederlandsch voor, waarop de Koning
antwoordde eveneens in het Nederlandsch.
Kort nadat de Palelsklok twaalf heldere
slagen had laten hooren. naderde uit de
richting Amsterdam de koninklijke stoet.
Reeds van ver golfde hem het<*jylrh te
gemoet. dat aanzwol tot een ovatie, toen
men het Paleis naderde. De menschen
stroomden den weg op en omstuwden den
auto, die langzaam nu langs het hek de
oprijlaan inreed.
HK., die ’n tuil paarse orchideeën droeg,
dankte minzaam voor de harteljjke bejege
ning van het publiek. De Koning salueer
de. verrast door deze spontane begroeting.
Op h"t bordes traden Prinses en Prins Hun
gasten tegemoet. Men begaf zich na de eerste
begroeting onmiddellük naar den Soestervleu-
gel, welke te dezer gelegenheid met bloemen en
groen was versierd.
Nadat Koning Leopold had kennis gemaakt
met het Prinsesje Beatrix, zjjn fleurig opge
groeid Petekind, begaf men zich naar de kleine
zaal, waar het noenmaal werd aangericht. De
maaltijd droeg een huiselijk karakter.
i
L
Het grootst was de belangstelling in de
omgeving van het Paleis Soestdljk.
Hier waren al vroeg duizenden tezamen ge
komen. Langs de wegen in de omgeving zag
men auto's en fietsen zich begeven naar de tra-
dttioneele plaats tegenover het oreede hek.
waarachter het witte paleis als in den herfsti-
gen morgen tusschen zjjn boomen en achter
de wijde gazons in 'rustige afwachting lag van
het hoog bezoek, dat was aangekondigd. Tegen
twaalf uur zag men voorbereidselen dierwezen
op de komst der hooge gasten.
De standaard der Prinses.0 die boven het
fronton wapperde, werd ingehaald. Beneden
openden zich de deuren achter het bordes, waar
over een looper was uitgelegd langs de treden
omlaag.
MlCkVIdtlI VUV VI VV «1 1 VV,1 VV dOIVIl IBS VEV,** IViaai f
het prinselijk paar, dat reeds te tien uur per
auto uit Amsterda
trokken, de lunch I
volgens zou won
Belgisch monumenl
rijtuigen tijdens het bezoek aan het stadhuis
plaats voor auto's.
Koning Leopold en onze Vofrstin namen plaats
in een gooten hofauto. waarvan de kap was
neergelaten. Voor op den wagen wapperden de
twee standaards. Niet alle leden van het gezel
schap maakten den tocht naar Soestdljk mede.
Slechts enkele hofdignltarlssen en ook minister
Spaak en de Nederlandsche minister van Bui-
tenlandsche Zaken, mr. Patjjn, namen in twee
volgauto's plaats. Zoodra de vorstelijke personen'
naar bulten kwamen en in den auto stegen,
werden zij voor de tweede maal door de voor
het stadhuis verzamelde menigte hartelijk toe
gejuicht.
Voorafgegaan door een aantal politiemotoren,
terwijl naast den auto van de Koningin en van
Koning Leopold twee officieren van het corps
motordienst reden, zette de kleine stoet zich
in beweging en in langzaam tempo vervolgden
de wagens hun weg langs Damstraat, Rokin,
Rembrandtsplein, Utrechtschestraat, Van Wol
straat, Amstellaan, over de Berlagebrug naar ge
Weesperzjjde.
De geheele route, welke door een ultgcstrekt
deel van Zuid voerde, was omzoomd door dichte
rijen toeschouwers en een onafgebroken ovatio
neel gejuich plantte zich langs de straten voort.
Herhaalde malen hoorde men enthousiast
roepen: „Leve Koning Leopold" en steeds volg
den lulde hoera's.
Om circa kwart voor twaalf werd de grens der
gemeente bjj den Hartveldscheweg bereikt, waar
de politiemotoren achterbleven. In snel tempo
verdwenen de hofauto's in de richting Soestdljk.
De lucht was inmiddels bedehkelljk gaan betrek
ken en
de
Hedenmiddag vijf minuten over
twaalf zijn H. M.Koningin Wilhel
mina en Haar Gast Z. M. 'Koning
Leopold III aan het Palejs Soestdijk
aangekomen, waar Zij zich met het
prinseljjk paar aan een noenmaal
vereenigden.
Een groot aantal belangstellenden
was' uit de nabije en verre omgeving
bij het paleis samen gestroomd in af
wachting van het koninklijk bezoek.
Toen de auto met de beide standaards
voorop op den straatweg verscheen,
kende de geestdrift der wachtenden
geen grenzen meer.s De politie
was niet bij machte de afzetting
te handhaven.
Men stroomde van alle zijden den
weg op tot vlak langs den auto en
Overal langs den weg, welken de auto’s met
H. M. de Koningin. Koning Leopold en klein
gevolg van Amsterdam naar Soestdljk volgden,
was reeds vroeg veel belangstelling te bespeu
ren. Reeds tijdig stonden de gebruikelijke poli
tieposten. betrokken door marechaussees. MJks-
en gemeentepolitie, op verschillende punten
van den weg opgesteld.
Spoedig werden uit vele huizen en in de
tuinen der villa's de vlaggen geheschen. Op de
mooiste plaatsen verzamelden zich reeds de
menschen. sommigen van hen waren per nets
of auto gekomen, om van het langs rijden van
den koninklijken stoet getuigen te kunnen zijn.
Vooral in de bebouwde kom der verschillende
gemeenten groeiden die kleine groepjes van
wachtenden spoedig aan. De schoolkinderen
stelden zich langs den weg op. gewapend met
vlaggen.
Op de eenzame gedeelten parkeerden auto’s
naast den weg, waarvan de inzittenden rustig
de komst van den koninklijken stoet verbeid
den.
Om half elf zjjn vanmorgen de koninklijke
personen uitgereden, maar reeds meer dan een
uur tevoren stonden op den Dam tal van be
langstellenden langs de trottoirs aaneengerljd.
In het paleis, waarvoor Infanteristen op wacht
•tonden en eenige politie-agenten de men-
schen op eea afstand hielden, begon leven en
beweging zichtbaarTe worden. Om vijf minu
ten voor half elf trad de eerewacht van het
■evende regiment infanterie met de stafmustek
aan op de „kleine steentjes". De rijtuigen kwa
men voorrijden en het publiek keek zich de
oogen uit naar al het kleurige en fleurige, dat
«r te zien was.
Terwijl het palels-carlllon het
•peelde, klonken commando's, de
pagnle presenteerde het geweer.
Het was een mooie nevelige November
dag met herfstige sfeer over de velden en
in de bosschen, waardoor de koninklijke
stoet van het feesteljjk-drukke Amsterdam
naar het vredig Soestdljk reed.
Overal was de geestdrift van de
gestroomde belangstellenden bijzonder groot.
Reeds van ver zag men in den grijsen
nevel den koninklijken auto naderen, de
oranje en paars kleurige standaards voor
op, als felle accenten.
BU de nadering van het hooge gezelschap
lieten velen hun werk een oogenblik in den
steek, om langs den weg Koningin en Ko
ning te groeten.
ochtenduren van
het bezoek
van België aan
ningin Wilhelmina hing een dichte
mist over de hoofdstad en zoo was
het begin van dezen dag triestig en
•omber. Maar tegen negen uur ver
loor de mistsluier haar compacte
dichtheid. De zon begon als een
bleeke maan eerst te stralen en tegen
tien uur brak zij feestelijk en triom
fantelijk door de laatste nevels heen.
Als bjj tooverslag veranderde daar
door het aspect der morgen-drukke
•traten, die vroolijk met de honder
den vlaggen lagen te glanzen.
«tr
.j»
de
hn
He
eei
We
vai
1
de
sei
