ONS BLAD
Daladier heeft den strijd
gewonnen
ST.WILLIBRORDUS
Hacha tot president
gekozen
nr
De gevaarlijke Septemberdagen
■T
Codreanoe
neer
geschoten
Het nieuws van heden
^eeW'
BANDJIRS OP CELEBES
30 NOVEMBER EEN
HISTORISCHE DAG
Geheel Tsjecho-Slowakije
Verkeert in^feeststemming
MUSSOLINI SPEELDE EEN
BELANGRIJKE ROL
vi
AUX DLPWÜ-.
yEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
DONDERDAG 1 DECEMBER 1938
5
F
b
r
r
Snelle mobilisatie
in Italië
a
Jury vraagt achter om clementie
^geheele staking, welke in Franrktjk voor Woensdag was uitgeschreven, is
n.
Franache^jgoud keert
terug
Het aantal dooden ie tot 118
gestegen
„Zekere gevaren, die zich thane
voordoen en one bedreigen”
Leider der Ijzeren Garde by
poging om te ontvluchten
gedood
DIT NUMMER BESTAAT UIT
10 BLADZIJDEN
Chamberlain naar den
H. Vader?
Insigne der Suid-
Afrikaanders
openbare diensten function neer den vrijwel rwrxnaaj. Een tweetal
snapshots uit Parijs
N.V. NEDERL.VERZ.MU.
CATHARIJNESINGEL43 UTRECHT
TWEE EN DERTIGSTE JAARGANG No, 52
Veelbesproken woor
den van Z. H. den Paus
Z.H. hield een toespraak van
elf minuten
Jonggehuwden bij den
H. Vader
De mislukking der staking een
harde les voor het Fransche
Vakverbond
Ciano beschryft in een rede het
verloop der Tsjecho-Slo-
waaksche crisis
Krachtige maatregelen
hi’
Ook Glaser schuldig
verklaard
VERBETERING DER
LEERUNGENSCHAAL
GRACIETTA
Het kritieke oogenblik
Wie wordt minister-president?
iel
N00RDH0LLANDSCH DAGBLAD
i
i in
em-
een
O
tr
ZV,AAfiDfMAKEQ5(
o»
a-
uk
IN
irU-
and
net-
ttof
O.
n«-
1 I
I»
De audiëntie der vierhonderd Hongaarschepelgrims bü Z. H. Paus Pius XI, eenige
dagen na den plotselingen hartaanval
Minister Ciano beachreef het verloop der
Tajecho-Slowaekache criaia.
500
looi
NEW YORK. 30 Nov. (Reuter). In het spion-
nage-proces heeft de jury thans ook uitspraak
gedaan in de zaak tegen den gewezen sc laat bij
de Amerikaansche luchtmacht, Erich Glaser. HU
werd schuldig verklaard aan „samenspanning
met het doel in het bezit te komen van militaire
geheimen der VJS.' De jury vroeg echter om
trouw
delUJk
Men kan deze aansporing tot gebed opvol
gen, zonder zich, zooals reeds blijkt te zijn ge
schied, over een mogelijke beteekenis der woor-
Baranowsky door het Haagache Hof vrij
gesproken.
Idat
rjan
rum
mU
Bu-
Ju-
1 IS
lal
40.
MAKASSAR, 30 Nov. (Aneta). Het aan
tal dooden tengevolge van den groeten
bandjir is voor het district Polewall be
langrijk hooger dan aanvankelUk werd op
gegeven. Hierdoor Is het totaal aantal doo
den thans tot 113 gestegen.
”3%
-ai.
len.
ras
kool
Emil Hacha tot president van de Tsjecho-
Slowaaksche republiek gokaeoN.
De Franse he staking oen volkomen fiasco.
M-
»d
t.O.
ere-
p-
len
»rd
pei
180,
io
nen
ro-
be
iert
8m-
3
Ma
lt
te
nu
red,
lag-
rerd
tlot
«u
-M,
Tö-
41,
rek
11*7
mv.
O.
1M
10,
L—
'i.
rte-
PRAAG. 30 Nov. (Havas). Met.
272 van de 308 stemmen is Emil
Hacha tot president der Tsjecho-
Slowaaksche republiek gekozen. Er
zyn 36 blanco stemmen uitgebracht.
0.(1
To
per
loo-
1 SO
r 1,
t.o„
e££
LOn
141
l ven
Voor Daladier heeft deze dag een groot mo
reel en persoonlijk succes gebracht, en daar nu
eenmaal niets zoozeer de algemeepe goedkeu
ring wegdraagt als het succes, ligt het voor de
hand dat deze dag zijn prestige sterk zal heb
ben verhoogd. Tot besluit nog een pikant geval.
De 'bekende fanatieke sociallsten-leider Zy-
romskL mitsgaders zijn echtgenoote, die beiden
een post bekleeden bij de Parljsche gemeente
administratie, hadden zich eergisteren ziek ge-
iheld. Booze tongen beweerden dat de Zyrorns-
ki's dit gedaan hadden om de keuze te vermij
den tusschen een toegeven aan het staklngs-
parool, of opvolgen van het requlsitiebevel. He
den is vanwege de gemeente een dokter bij hen
op bezoek geweest. Deze constateerde dat de
heer Zyromskl inderdaad ziek was, doch zyn
zal gedwongen zijn haar werk onmld-
te hervatten.
Massale bijeenkomst te Amsterdam, ge
organiseerd door het R. K. Werklieden
verbond.
„WH bevelen u aan te bidden voor de uit
voering der zeer bijzondere voornemens, die wij
niet hadden vóór de geestelijke oefeningen,
waaraan wjj thans deelnemen, want wjj waren
toen niet op de hoogte van zekere dingen, die
zich op dit oogenblik voordoen en die ons be
dreigen. Bidt voor deze voornemens van den
Paus en gij zult gebeden hebben voor het wel
zijn, niet alleen van zielen, maar van de ge-
heele Kerk”.
VtlIlIflINGIN TOT KIK IfDDiC
W«rl»g»f*woordig»rt gevraagd
BOEKAREST, 30 Nev. (Havaa) Codreanoe
is heden met geweerschoten neergelegd door
zijn bewakers, toen hjf een poging ondernam
om nit de gevangenis, waarin hij zat opge
sloten, te ontvluchten.
BOEKAREST, 30‘»ov. (M.B.). Omtrent den
dood van Codreanoe wordt officieel medege
deeld, dat in den afgeloopen nacht verschei
dene strafgevangenen van Rimnik-Sarat naar
de militaire gevangenis van Jilava bij Boeka
rest zouden worden overgebracht. Op den weg
tusschen Plojetsjtl en Boekarest werd de auto,
waarmede de gevangenen vervoerd werden,
aangevallen door onbekenden. Bij dêzs gelegen
heid trachtten de gevangenen te ontvluchten.
De begeleidende gendarmes openden het vuur
en doodden in totaal 13 strafgevangenen onder
wie den leider der vroegere Ijzeren Garde. Co
dreanoe; voorts Constantinescoe, Caranatsje en
Belimatsje, die in December 1933 den toenmali-
gen ministerpresident. Duca, vermoord hebben.
De overige doodgeschoten gevangenen waren
veroordeeld wegens moord op het vroegere pro
minente lid der Ijzeren Garde, Stelescoe, die
uit de organisatie was getreden.
De gedooden zijn1 reeds heden ter aarde be
steld.
De ministerraad is vanmiddag in zitting bij
eengekomen om den toestand te bestudeeren,
die ontstaan is door de terroristische agitatie
der leden van de ontbonden Ijzeren Garde.
Het aantal dooden tengevolge van de
bandjirs op Celebes ia tot I I 3 gestegen.
BLOEMFONTEIN. 30 Nov. (ANP.) De leden
van de Nationalistische of Republikeinsche Par
tij. de zg. Malanlsten. hebben een partij-em
bleem aangenomen, dat bekend wordt als „Het
Swastika van Zuid-Afrika".
Medegedeeld is. dat de partijvlag oranje aal
zijn met een blauw optwerp in het midden, nl
het schietwapen van een voortrekker. Het motto
pp het banier zal zijn: „Houdt het kruit droog”.
Men verwacht, dat binnen enkele maanden
iedere nationalist in de Unie van Zuld-Afrika
het Insigne zal dragen.
Het departement van Justitie verstrekt in
lichtingen in verband met het vraagstuk
der Joodache vluchtelingen.
In het gebouw van de kamer kwam de na
tionale vergadering bijeen. De zaal was fraai
versierd. Onder een groot nationaal schild Stond
het borstbeeld van den president-bevrijder,
Masaryk. Alle ministers waren aanwezig, met
den minister-president Syrovy, alsmede Mgr.
{Tlsso, minister-president van Slowakije en Re-
vay als vertegenwoordiger van Roethenië, daar
Mgr. Volosin ongesteld is. Om 11 uur begon de
stemming voor de verkiezing van den president.
PARIJ8, 30 Nov. (Havas.) Vanavond te acht
tur heeft minister-president Daladier een ra-
oio-rede gehouden, waarin hjj o. a. heeft «e-
KCd. dat de vaderlandsliefde en de helderziend
heid van het Fransche volk wederom duidelijk
«jjn gebleken De dertigste November is een
historische dag geworden. Gedurende 24 uur
moest het geheele nationale leven worden lam
gelegd, onder het ironisch toekijken van de te
genstanders van Ffankrijk en tot droefheid van
zijn vrienden.
De staking is evenwel geheel mislukt. Het
isnd heeft blijk gegeven met vertrouwen - met
de regeenng te willen mee werken en door het
eerbiedigen van de wetten het hell van het land
te bevorderen.
De minister-president wees er verder op, dat
alle vitale diensten van het land vrij hebben
kunnen functlonneeren: de treinenloop ging
poor, de diensten van post, telegraaf en telefoon
waren verzekerd, de autobussen hebben gere
den. Zelfs In het particuliere bedrijf is het werk
slechts gedeeltelijk neergelegd.
Het ministerie van Financiën deelt mede, dat
de mislukking der staking een aanmerkelijken
teragfceer van goud ten gevolge heeft gehad.
Vanmorgen z(jn verscheidene millioenen francs
gerepatrieerd.
Onze Parljsche correspondent seinde Woens
dagavond:
De krachtproef is voor de C.G.T. een ware
catastrophe geworden. Wanneer de leiding thans
op al haar leden, die het staklngspnrool niet
hebben opgevoigd de «fcor de statuten voor-
■ene disciplinaire maatregelen zou toepassen
door hen uit te stooten, zou nog slechts een
bedroevend klein percentage overWjjven. Over
bet geheele land heeft de requisitle van perso
neel, enkele uitzonderingen daargelateó, tot ge
volg gehad, dat bijna alle overheidsbedrijven en
particuliere inrichtingen zijn blijven funtion-
neeren. Het eerste uitzonderingsgeval is Mar-
oeille geweest, waar heden geen trams reden.
Andere steden als Lyon en Rjjssei boden het
zelfde aanzien als Parijs. Aan niets zou
vreemdeling hebben kunnen merken, dat een
slgemeene staking was geproclameerd.
Vorderingen van autobusdiensten tegen
den Staat döor den president van de
Haagache rechtbank afgewezen.
Uitgever te Voorburg gearresteerd, ver
dacht van verduistering van f 10.000
a f 20.000.
Het betreft hier een geheel van overeen
komsten, die, rekening houdende met de nieuwe
werkelijkheid in Europa, de Mlddellandsche Zee
en Afrika, de betrekkingen tusschen belde rijken
regelen op den grondslag van de volmaakste
moreele. politieke en militaire gelijkheid. Het- is
een concrete bijdrage tot de bevestiging van
den vrede.
ROME, 1 Dec. (Stefanl) Gisterenmiddag is
de Fascistische Kamer bijeengekomen In tegen
woordigheid van Mussolini, de leden der regee
ring en de afgevaardigden, die het winteruni
form der Fascistische Partij droegen. Alle tri
bunes waren bezet.
De minister van Buitenlandsche Zaken, Ciano.
heeft in de Kamer een redevoering uitgespro
ken, die over de radio werd uitgezonden. Hl)
cprak over het ontstaan der Tsjecho-Slowaak-
sche crisis, over de houding van Italië in die
dagen en de actie van den Duce voor de rege
ling van het vnmgstuk.
Niet slechts de openbare gebouwen, doch
vele particuliere huizen hètSBCTT^andaag, we
gens de verkiezing vanden nieuwen president
der republiek, de vlag uitgestoken. De trams en
autobussen rijden met wimpels In. de natio
nale kleuren. Ook in Slowakije wordt op last
vzn Mgr. Tlsso gevlagd. Rustig en met ver
trouwen op de toekomst, wachtte hpt volk de
verkiezing van zijn nieuwen president af, we
tende, dat de gebeurtenis van beden het begin
van een nieuw tijdperk in de gescniedenls der
republiek beteekent. Alle bladen wijden dc eer
ste pagina aan de presidentsverkiezing en keu
ren eenstemmig de keuze goed, waardoor Emil
Hacha tot de hoogste waardigheid in net land
zal worden verheven.
Onze Romeinache correspondent seinde d-d.
30 November:
Gedurende den tijd lat in het Vaticaan
de geestelijke Oefeningen ter voorbereiding van
het Kerstfeest worden gehouden verleent da
H. Vader geen audiënties. Uitzondering werd
echter steeds gemaakt voor die van de jong
gehuwden. Zoo ook vandaag. De H. Vader ont
ving heden 500 jonggehuwde paren. HIJ sprak
over het groote heil, dat in de geestelijke
oefeningen opgesloten ligt. Toen HU vroeg te
willen bidden voor enkele particuliere inten
ties, welke HU. vóór de geestelijke oefeningen
begonnen, nog niet had, omdat HU toen nog
geen kennis had gekreten van bepaalde din
gen, die op komst zUn en dreigen, dacht wel
leder van de aanwezigen aan den plotselingen
hartaanval, welke den H. Vader getroffen
heeft. Het is niet onmogelUk hoewel men
zich dan moet af vragen, waarom -de H. Vadei
van particuliere Intenties sprak dat de
H. Vader op iets anders doelde, op plannen
welke in Dultschland of elders gesmeed wor
den. Maar de eerste indruk, welke bU ailet^
een diepe ontroering teweeg bracht, is deze,
dat de H. Vader den hartaanval van Vrijdag
jj. verstaat als een laatste waarschuwing- en
een. voorbereiding op ZUn dood.
Volgens Havas waren de letterlijke woorden
van Pius XI.
De meest krachtige ordemaatregelen waren
getroffen in Marseille, Perpignan en de Oost
Pyreneeën, waar de spoorwegstations beset
waren door republikeinsche garden en Sene-
galeesche troepen teneinde strategische punten,
te bezetten en iedere aanraking van het wer
kend spoorwegpersoneel met de in deze streken
talrijke buitenlandsche elementen te beletten.
Uit de ontwikkeling van den Europeeschen toe-
stand na München en Weenen mag men aflel
den, dat de politieke horizon wat is opgëhelderd.
Maai* zooals wij ons niet laten verschrikken
door crisis, paniek en alarm, zoo ook onthouden
wU ons van de gevaarlijke nalatigheid der opti
misten. Dat verhindert ons niet met voldoening
kennis te nemen van iedere vruchtbare en
vreedzame verrichting. DaarbU herinneren wU
ons in de eerste plaats het in werking treden
van de Paasch-overeenkomst, waardoor de po-
lltleke betrekkingen tusschen Italië en Engeland
op den grondslag van krachtige sn vriendschap-
pelijke samenwerking worden geplaatst
De Regering laat op~h«t ogenblik 170000 Wftf-
deren onderwtyxen door meer dan 4000 onder-
w^xerij aan wie se niets betaalt.
Welk weldenkend Nederlander wil sulk een
toestand bestendigd sien?
De Regering kome onverwijld met
HET LtCHTKUSSEN-BREUKAPPARAAT
zonder voeren, zonder onnoodlgen druk of pon.
Geeft gemak, rust en veiligheid LAGE PRIJS.
Joh. Lauwert - Opticien
PAYGLOP 3 - ALKMAAR - TKL. MM
ZIEKENFONDSLEVERANCIER
ROME, 30 Nov. (Reuter). Vanmorgen heeft
Z. H. de Paus, gelUk tevoren reeds geregeld
was, audiëntie verleend aan 600 jonggehuwde
paren. Z.H. richtte een toespraak tot hen, die
elf minuten duurde. jden te verontrusten.
Nadat, ondanks de reis van Chamberlain naar
Berchtesgaden, de toestand verscherpt was door
de onbegrUpelUke stUfhoofdlgheid van Praag,
heeft de Duce zUn standpunt definitief bepaald
en er Dultschland van op dc hoogte gesteld. In
zUn rede, te Triëst heeft Mussolini die houding
uiteengezet. Italië hield een nauwer contact met
de landen, waarmede het door verdragen en
vriendschap in het bijzonder is verbonden: Ja
pan. Zuid-Slavlë, Polen, Spanje en Albanië. Op
Zondag 25 September heeft de speciale gevol
machtigde van Hitler, die per vliegtuig was ge
komen, den Duce uitvoerige inlichtingen van
geheimen aard verstrekt; hU bevestigde de er-
kentelUkheid van het Dultsche volk voor de
houding Van Italië.
Maandag 26 September besloot Hitler. In
verband met de weigering van Tsjecho-SlowakUe,
ten nieuw ultftnatum aan Praag te zenden, dat
Woensdag 28 September te 14 udr afliep. Deze
beslissing was geheim, doch Ciano werd er van
tn kennis gesteld door den Italiaanschen ambas
sadeur, en hU bracht ook den Duce op de hoogte.
Mussolini nam met kalmte van het besluit
kennis en iftval de mobilisatie voor den volgen
den dag. Onder zUn persoonlijke leiding begon
des Dinsdags de mobilisatie. De WestelUke
grenswacht werd op voet van oorlog gebracht,
de luchtbeschermingsdienst in Piemont, Ligurlë
en de kuststreken langs dn» Tyrrheensche zee
werd gemobiliseerd, de Alpentroepen werden on
der de wapenen geroepen, de troepen in het Po-
gebied werden op driekwart van de oorlogssterkte
gebracht, de troepen te TurUn, Cuneo, op Pan-
tellarla en Elba. Sicilië en Sardinië en in Libye
werden versterkt.
In eenige uren tüds werden 300.000 man onder
de wapenen geroepen, zoodat het leger versterkt
werd van 250.000 tot 550.000 m^n. Een algemeene
mobilisatie zou even vlot verloopen zUn.
Ook luchtmacht en marine namen haar maat
regelen. Wat de marine betreft, stonden 5.000
officieren en 84.000 onderofficieren en matro
zen gereed. Aan deze cüfers, aldus Ciano, be
hoeft niets te worden toegevoegd. De mobilisatie
werd in de grootste orde en rust volbracht, zoo
dat de ware afmetingen zelfs aan den scherpsten
opmerker ontgingen. De militaire machten, door
dén Duce stuk voor stuk gedurende zestien
Jaar opgebouwd, leverden in dit ernstige uur
het bewijs van haar groote doelmatigheid. Het
volk toonde een politieke en krUgshaftige rijp
heid, die haar weerga in geen ander land en in
geen enkele historische periode heeft.
Nadat hU deze mobilisatiemaarregelen ge
nomen had. aldus vervolgde Ciano zUn rede,
achtte de Duce het noodig met grootere nauw
keurigheid de grondslagen van een bondgenoot
schap met BerlUn vast te stellen. Voor 29 Sep
tember werd een bijeenkomst te München vast
gesteld, waaraan zou worden deelgenomen door
Von Ribbentrop, Ciano, generaal Von Keitel en
dc Itallaansche generaals Parian! en Valle.
Doch toen Chamberlain den ochtend van 28
September door tusschenkomst van Lord Perth
een uitnoodiging tot Mussolini richtte, ging de
Duce daarop onmlddellUk in. HU droeg den am
bassadeur te BerlUn, Attollco, telefonisch op een
stap bU Hitler te doen en wist eenige uren
voor het verstrUken van het ultimatum 24 uur
uitstel der krUgsopëratles te verkrUgen. Ik twU-
fel er niet aan, aldus Ciano, of Hitler zou een
dergelUk voorstel van leder ander onmlddellUk
van de hand hebben gewezen. Attollco kreeg
daarna opdracht Hitler in kennis te stellen van
een nieuw voorstel van Chamberlain, volgens
hetwelk een conferentie zou worden gehouden,
ale het probleem in ten hoogste zeven dagen zou
liquideeren. In het begin van den middag deelde
Attollco telefonisch mede, dat Hitler het voor- F>17 A DfMVyflTTirD
stel aanvaardde op óën voorwaarde: dat de Duce D-fklXWIVIE, A EeXv
persoonlUk aanwezig zou zUn, als eenige waar
borg voor succes.
HU liet aan Mussolini de keus tusschen
Frankfort en München. De Duce stemde toe en
koos München. Des avonds vertrok hu en den
volgenden morgen (had hü in den trein een lang
onderhoud met Hitler. De staatslieden stelden
daarbu vast, dat de conferentie niet moest ver
loopen in kwesties over de procedure en rede-
lieerkunst.
Engelache lichter nabij ..Terachellinger-
bank” drijvende gevonden; Belgische
kotter by het maken van een verbinding
in het ongereede geraakt.
De Tweede Kamer heeft Woensdag .de
behandeling van de begrooting van On
derwijs voortgezet.
Volgens het blad „Vecer” zal de Tsiechische
eenheldspartU haar voorzitter, den afgevaar
digde Beran, als minister-president aan den
heden gekozen staatspresident voorstellen.
WaarschUnlUk wordt hV, als leider <an de
grootste partU. met de regeerlngsvorming be
last.
Dat er toch iets bijzonders aan de hand was,
bleek slechts uit de aanwezigheid van talrijke
republikeinsche garden en manschappen van
actieve legergroepen, die op vele kruispunten en
metro’s hadden postgevat. En dat dit „iets bU-
zonders” toch wel met staking te maken had
bewezen de bladen, die met groote koppen het
volledige échec der algemeene staking bericht
ten. maar zelf vanwege de staking van het
grootste deel van haar typografisch personeel
in zeer gering formaat verschenen, zoo zag men
de Temps weer eens In haar kleiner, vroeger
formaat.
Mons, de Monstq, minister van Verkeerswe-
aen, heeft in den loop van den dag het spoor;
wegpersoneel zUn dank voor zUn nauwgezette
plichtsbetrachting en zUn „hartelUk saluut"
kunnen doen toekomen.
Er behoefde inderdaad niet een der treinen
uit te vallen en slechts enkele gevallen van In-
dlvidueele dienstweigering hebben zich onder
het personeel voorgedaan.
LONDEN. 1 Dec. De diplomatieke redacteur
van Reuter acht het mogelijk. dat Chamberlain
gedurende zUn verbluf te Rome een bezoek zal
brengen aan den Paus. Hoewel voor een derge
lUk bezoek geen regeling is getroffen, is het ge-
bruikelUk. dat staatshoofden en andere hoog
geplaatste personen den Paus bezoeken, wan
neer zü te Rome komen, aldus deze redacteur.
IM
O-
lel,
ooi
un-
Ml.
a
0—
•r-
100.
f»
