Naar de Nieuwe Gemeenschap!
Rond de leerlingen-schaal
Grootsch appèl van Katholiek Nederland
w
11
ALWEER: DE JODEN
DEMONSTRATIE VAN
GOEDEN WIL
<1
DONDERDAG 1 DECEMBER 1938
OVERZICHT TWEEDE KAMER
Rede pater D. Beaufort
Rede magister Kor»
I
1
UIT DE STAATSCOURANT
Telegram aan H. M. de Koningin
Rede Asberg
Int. Land bouwinstituut
ra
10
jo
!5
rs
Toespraak van den
Aartsbisschop
De Aartsbisschop schenkt
zyn zegen
n
Slotwoord van den heer
A. C. de Bruyn
Al te goed is buurman»
gek
i
Betuigingen van instemming
Overzichtsfoto van de groote zaal in gebou w „Bellevue” te Amsterdam tijdens het
massaal appèl van ’t RX. Werkliedenverb ond, waar vertegenwoordigers van alle
geledingen van het katholieke leven in Nederland aanwezig waren. Op de eerste rtf
van rechts naar links Z. H. Exc. Mgr. J. P. Huibers, bisschop van Haarlem, Z. H.
Exc. Mgr. Dr. J. de Jong, aartsbisschop van Utrecht en de minister van Sociale
Zaken, mr. C. P. M. Romme
JbKe krachten dienen ingetpannem,
om de verhoopte rendtaten
te bereiken
A
XtlIMf HVtf tllllf IIIIIIIIHIIN IHIIIIIIf ttf If Itllllll tltlltf (MIIVVVIHIIIIIf ttIMI
(Van onzen parlementairen redacteur)
Prof KORS
DEN HAAG, 30 November 1038
>E
st
door
ro
voor
het waterschap Zalk, E.
voor bet herstel der maatschappelijke
15
n
x
>t
>0
15
e
n
n
Het werk, gericht op de nieuwe gemeenschap
b geen werk van enkele dagen, ook niet van
enkele Jaren: het vraagt voortdurende inspan
ning. wy verwachten, dat deze vergadering het
geloof en de liefde voor een waarlijk groote
■aak zal weten los te slaan.
10
10
15
15
Als eerste spreker trad naar voren Pater mr.
dr D. Beaufort O.F.M. met als onderwerp „De
nieuwe gemeenschap”.
haar
der
van
de
urgent
V, -
T
iT
Niet alleen met woorden, maar ook met
daden. In de nieuwe gemeenschap is plaats
noch voor klasse noch voor rassenstrfld;
in de nieuwe gemeenschap is geen plaats
voor staking en uitsluiting; in de nieuwe
gemeenschap zal noch het persoonlijke be
lang. noch de winst-begeerte overheer
st ben; sociale rechtvaardigheid en sociale
liefde zullen de pijlers zijn, waarop de toe-
komst-maatschappij zal rusten.
voor niets op één groot (actief) front te vormen
en met vereende krachten (te) strijden voor de
bereiking van het gemeenschappelijke doel. Het
is toch sociale plicht, nu allerwege gezocht
en geroepen wordt om geestelijke en sociale
hernieuwing, dat wfl. Katholieken, wy zonder
uitzondering, wjj leeken misschien op de eerste
plaats, de wereld laten zien, dit we er zijn en
hóé we zijn.
Welnu, dat te doen zij de daad van vandaag,
de daad voor morgen.
Het uit een aantal organisaties te vormen
Algemeen Comité, zal ruimschoots gelegenheid
hebben in de goede richting te helpen stuwen.
dankbaar zijn voor de aan den dag getreden
moorliilr -1- 11—
Na de rede van Pater Beaufort moest
Minister Romme wegens ambtsbezigheden
de bijeenkomst verlaten. De heer de Bruyn
richtte een kort woord tot den Minister,
waarin hij zeide, dat met waardeering de
groote en moeilijke arbeid van den bewinds
man wordt gevolgd; „wij smeeken over
uév arbeid Gods zegen af; de sociale orga
nisaties zullen U ook in de toekomst met
alle kracht steunen” (krachtig applaus).
Toen de Minister, na afscheid te hAben
genomSh, de zaal verliet, zong men hem het
Wilhelmus toe.
Het leven is geen vrede hier.
Geen wapenstilstand vragen;
Het leven is de Kruisbanier
In Godes handen dragent
Nadat het stormachtig applaus, dat op de rede
van prof. Kors volgde, verklonken was, betraden
achtereenvolgens vijf sprekers het spreekgestoel
te om als vertegenwoordigers van verschillende
organisaties hun Instemming te betuigen met
de plannen van het R. K. Werkliedenverbond.
Bij K. B. zijn benoemd; in de provincie Over-
Ijsel: met Ingang van 1 Januari 1938:
het waterschap Zalk, K.
Zaaien.”
Zij staan thans voer u met een om
vangrijk, weldoordacht en weloverwo
gen, bezonnen en bezonken propagan
daplan, dat erop ingesteld is het geheele
Nederlandsche volk in al zijn geledin
gen beleidvol, maar krachtig te stu
wen naar het ideaal der maatschappen
lijke hervorming in christelijken geest.
Wfl staan op een der keerpunten der
wereldgeschiedenis: van de versplintering
van het individualisme naar de gebonden
heid in de nieuwe gemeenschap Opgang of
verval? Dit laatste, als het nieuwe slechts
een dood mechanisme zou blijken, product
van totalitaire systemen. Maar opgang, als
aan de samenleving haar natuurlijke ver
bondenheid, aan de maatschappij haar or
ganische eenheid wordt hergeven.
en te kort mkg schieten: laten wfl daar
plaats stellen een volgzaamheid, die
„Führer befehl, wir folgen” niet evenaart, maar
overtreft. Het „wie sou niet willen” moet ge
wijzigd worden in „wjj willen, wij zullen".
Als aanmoediging voor het streven, gericht
op de Nieuwe Gemeenschap, zij medegedeeld,
dat dezer dagen een zeer belangrijk adres is
gezonden aan den minister van Sociale Za
ken, betreffende een meer organische uit
voering van de Ziektewet, namens het Ver
bond van Nederlandsche Werkgevers, de
Katholieke Werkgevers-Vereeniging, de Pro
testant-Christelijk Werkgevers-Vereeftiging,
het Soclaal-Democratisch Vakverbond, het
Protestant-Christelljk Vakverbond en het
Katholiek Werkliedenverbond. Dat feit kan
er op duiden, dat er gezonde krachten leven
in ons volk, krachten, waarmede een nieuwe
toekomst is te bouwen.
De essentie van wat wjj katholieken ons waar
moeten maken is wel dit: het is de plaatsbe
kleder van Jesus Christus, die tot het geheele
tnenschdom spreekt in den zendbrief „Quadra-
gesimo Anno".
Wat zoeken wy dan, als de weg open ligt?
Onze rotsvaste overtuiging, het uitstralend
geloof in de richtiynen van Quadragesimo Anno,
is de eerste, de voornaamste, de eenlg nóodige
stap tot maatschappeiyk herstel. En waar het
geloof op ondergeschikte punten te kort schiet
---- de
het
Als eerste trad naar voren Ir. Guljé, de
voorzitter van de Algemeene R. K. Werk
gevers Vereeniging. die de belofte aflegde,
dat de Algemeene R. K. Werkgevers Ver-
eenlging niet alleen in die drie jaren, welke
voor de actie zyn gesteld, haar volle mede
werking zal verleenen, maar ook in de reek
sen van drie jaren, welke daarna zullen vol
gen. Spreker uitte den wensch, dat het
mooie appèl van het Katholiek Werklieden
verbond zal worden verstaan en opgevolgd
in geheel Katholiek Nederland.
.U-Jl
Ook de volgende sprekers, de heer A. N. Fles-
kens, voorzitter van den Katholieken Neder-
landschen Boeren- en Tulndersbond. jhr. mr.
P. G. M. van Meeuwen, voorzitter van de St.
Adelbertsvereeniging, mevrouw Boudens-van
Heel, en de heer Jan Beerends, secretaris van
de stichting .Katholiek Gemeenschapsoord”,
zegden hun steun toe en betuigden hun warme
sympathie
De wetenschap moet zijn baken vinden in
het door God gegeven geloof, het hart van
den mensch moet weer worden beschaafd en
ontwikkeld om God te kunnen zien en de
menschelyke wil moet gevormd worden, op
dat hfl niet overheerscht worde door de
hartstochten.
Als wy deze mentaliteit Ingang doen vin
den In onszelf en in het geheele Nederland
sche volk, dan kan het niet anders, of het
economisch welvaartsleven zal, vastgeklonken
aan het zedeiyk welzijn, gaan groeien en
bloeien.
waarvoor het
zeer bijzondere
Het hoofd van Katholiek Nederland, de aarts
bisschop van Utrecht, Mgr. G. de Jong, betrad
daarna het spreekgestoelte. Z. H. Exc. wilde
Gods zegen afsmeeken over het plan, opdat het
in de leniging van den ontzaglflk groote stoffe-
lyken maar vooral ook geesteiyken nood der
menschheid moge slagen.
De H. Vader wyst den weg naar een betere
gemeenschap, laten wy dien weg inslaan. Daar
toe moeten allereerst de leidende figuren de
problemen bestudeeren, maar wy moeten de
principen ook zooveel mogeiyk toepassen, ieder
in zyn staat en stand. De hernieuwing, waartoe
de nog steeds actueele apostel Paulus reeds aan
spoorde. moet ons doel zyn.
Moge de goede en almachtige God de inner-
Iflke vernieuwing in gerechtigheid en heiligheid
besturen.
Terwijl allen neerknielden, gaf Z. H. Exc. ver
volgens den bisschoppelflken zegen.
In dat licht bezien, wordt ook de kleine, vaas
ondankbare arbeid, die moet voorafgaan, het
geduldige stap-voor-stap verder werken, van
hooge zedelflke waarde. In dat licht bezien is
het ook onverschillig, of wy zelf het beloofde
land der nieuwe gemeenschap nog zullen be
treden. Vergeten wy nimmer, dat ook hier het
persooniyk offer bevruchtend zal wérken, zoo
als eertyds in vergoten bloed het zaad ont
kiemde voor het nieuwe Christus-rfll:. En <n
dien gedachtengang moge ik besluiten met het
dichterwoord
Daarom kunnen wij geen gemeenschap wn-
vaarden, waarin de mensch gezien wordt als
een atoom van een geheel, waarvan het selfs
het bestaan niet vermoedt.
Van den anderen kant stryden wy tegen een
individualisme, dat de gemeenschap niet acht
en dat zich op alle geble-
len losipaakt van gemeen
schap en gezag en dat den
flfffisch maakt tot den
hodgsten rechter.
De gemeenschap moet
steunen op het beginsel,
dat allen er zyn voor allen
en dat het individu er
moet zyn voor het geheel
Spreker schilderde de
plaats van den ’tnensch in
den kosmos, voortvloeiend
uit zyn drang naar zelf
behoud. de ondergeschikt
heid van het lagere aan
het hoogere en de opofferingsgezindheid voor
het geheel. Deze grondbeginselen, die de geheele
natuur beheerschen, moeten ook gelden voor
onze gemeenschap.
De vraagstukken van het privaat eigendom,
van de verhouding tusschen kapitaal en arbeid
en van de verlossing uit het proletariaat moeten
de leiders der nieuwe maatschappd bezig hou
den.
Het ideaal zal zyn een nieuwe maatschappij,
waarbfl sociale gerechtigheid en sociale liefde
leidende functies Innemen.
De nieuwe maatschappy moet niet slechts ge
richt zyn op betere verzorging van het tfldelflk
leven, maar ook op een gezonde ultleving van
het hoogere In den mensch door het aankwee-
ken van een grooteren eerbied voor God en het
GoddeUjke. wy moeten gedragen worden door
het besef, dat wy kinderen Gods zyn.
Wie zou niet willen, dat de wereld een ander
aanzien kreeg, dat de wanorde, de tegenstelling,
de strijd van mensch tegen mensch, van stand
tegen stand, van volksgroep tegen volksgroep,
van volk tegen volk, zou verdwijnen en plaats
maken voor een samenleving, waarin orde, vrede,
eendracht, eensgezindheid en welvaart heersch-
ten; waar de menschen, Gods kinderen en ei
kaars broeders, elkanders lasten zouden dragen,
elkaar steunend den levensstrijd zouden helpen
stryden en gezameniyk zouden plukken de
vruchten, welke de aarde in zoo’n overdadlgen
overvloed geeft?
Te midden van al deze verwarring staat, on
aantastbaar in de branding, ook hier de rots
van Petrus. Hy, dien wy erkennen als plaats-
bekleeder van- den Heer van hemel en aarde,
heeft, voortbouwende op hetgeen zyn voorgan
ger heeft geleeraard, positieve richtiynen ge
reven voor bet herstel der maatschappelflké
orde.
Maar behalve ons eigen voorbeeld, onze eigen
beleving, moet er ook komen een machtige actie
naar buiten. Onder alle lagen der katholiek? en
der niet-katholleke bevolking moet de aandacht
gevestigd worden op ons ideaal; er moet be
langstelling voor worden gekweekt, sympathie
moet worden opgewekt, het Nederlandsche volk
moet tot nadenken gebracht worden over onze
plannen, er moet begrip van ons streven worden
bygebracht.
Tenslotte stelde de heer De Bruyn voor het
volgende telegram aan Hare Majesteit de Ko
ningin te verzenden:
Op initiatief van het R. K. Werklieden-
verbond in Nederland zyn heden in Amster
dam byeengekomen een groot aantal voor
aanstaande personen en vertegenwoordigers
van katholieke organisaties op allerlei gebied,
ten einde zich te beraden over een groote
actie om het Nederlandsche volk te door
dringen van de noodzakeiykheld van sociale
rechtvaardigheid en sociale liefde, en een
daarop gebaseerde werkelijke gemeenschap.
De vergadering, van oordeel dat zfl daar
mede op de beste wflze zich aansluit by den
oproep tot moreele en geestelijke herbewa
pening, welke Uwe Majesteit heeft willen
doen, betuigt opnieuw trouw en aanhanke-
lykheid aan Uwe Majesteit en smeekt Gods
Zegen af voor Vorstenhuis en Volk.
Het Werkliedenverbond staat nu voor u en
vraagt uw aller instemming, uw sympathie, en
toven alles uw daadwerkelijke, actieve mede
werking.
Behalve aanzienlflke fjpanciën, behalve een
uitgewerkt plan biedt het u aan:
de hooge en warme instemming van het
Doorluchtig Episcopaat;
de spontane en enthousiaste medewerking,
die reeds toegezegd is door de katholieke dag
bladpers;
ne spontane en actieve medewerking van den
K. R. O., die zich niet beperkt tot het zander
meer beschikbaar stellen van 21 radio-nalf-
uurtjes, maar die haar medewerking wil op
vatten als een taak, geheel overeenstemmend
met haar roeping en ideëele doelstelling.
tot dijkgraaf van
Middag, te Zalk;
tot heemraad van
Westera, te Zalk.
tot heemraad van
Maar gunstige gevolgen vooral in dezen zin,
dat het beleven der zedenwet,
huidig economisch leven wel
gevaren inhoudt, en niet enkel voor de arbei
ders maar misschien nog meer voor de leiders,
dat het beleven der zedenwet wéér veel
gemakkeiyker, voor velen eerst weer practisch
mogeiyk wordt--
1 Januari 1939 is mr. H. A. M. van Haastert
te s Gravenhage aangewezen tot lid voor Neder
land van het Permanente Comité van het In
ternationaal Landbouwinstituut te Rome en be
noemd tot Rykslandbouwconsulent.
Tydelyk benoemd tot leeraar aan de R. H.
B. 8. te Hoorn D. Relding, wonende te Arnhem
Tyd. benoemd tot leeraar aan de R. H. B. 8.
te Velsen J. Duinker, wonende te Bergen.
Voor het tydvak van 1 Nov. 1938 tot 1 Sept.
1939 is benoemd tot leeraar in Uchameiyke oefe
ning aan de Midd. Kol. Landbouwschool te De-
venter, T. Ph. Zwollo, aldaar.
De nieuwe gemeenschap. Dat zy in velerlei
richting gunstig zal doorwerken, ligt voor de
hand. Denkt aan het terugdringen van de
Staatsbemoeiing en aan het hergeven van ver
antwoorde vryheid aan de bedryfsgenooten.
Denkt, een verder zegenryk gevolg, aan het
verdwijnen van chaotische verhoudingen ld*
productie en handel. Een geordende productie
zal er zyn, die het mogelyk moet maken den
geweldigen technischen voortgang ook econo
misch te beheerschen en dienstbaar te maken
aan aller welvaart, vooral in dien zin, dat de
massa's weer hun levensroeping kunnen ver
vullen, door arbeid in hun onderhoud voorzien
en zich een bescheiden bestaanszekerheid
scheppen.
Pater
mr. dr. D. Beaufort
A. C. de Bruijn
Aan het massaal appèl, dat het R.K. Werkliedenverbond tot de geestelijke
on wereldlijke leiders van Katholiek Nederland heeft gericht, is op grootsche
wijze gevolg gegeven. In de fonkelnieuwe zaal van Bellevue te Amsterdam
kwam Woensdagmiddag 'n uitgelezen och aar priesters, religieuzen en leeken
bijeen van allen rang en stand, van dichtbij van ver. En aan haar hoofd
.-plaatsten zich H.H. Exc. Mgr. dr- J- de Jong, Aartsbisschop van ^Jtrecht
Mg». J. P. Huibers, Bisschop van Haarlem, de Hoogw. Heer Prelaat H.
Stöcker en Z. Exc. Rrof. Mr. C- P. M- ftomme. Minister van Sociale Zaken-
Dit indrukwekkend samenzijn van de besten van het katholieke leven in
Nederland, van prominenten op elk gebied: geestelijke orde, onderwijs, poli
tiek en organisatieleven, heeft wel bijzonder relief gegeven aan het schoon en
grootsch initiatief, dat vanuit deze bijeenkomst als een fakkel van geestdrift
harten en geesten van Katholiek Neder land zal beroeren-
•c
moeten geschieden op basis van een orga-
niseering in bedryven en beroepen, die alle
werkers omvatten en zoo de klassentegen
stellingen doorbreken, en die met publiek-
rechteiyke bevoegdheid toegerust, elk voor
zich een bepaald deel der behoeftenvoorzie
ning zelfstandig verzorgen en wier activiteit
gecoördineerd met die van andere groepen,
onder supervisie der Overheid, gericht moet
zyn op het algemeen welzyn door redeiyke
voorziening in redeiyke behoeften.
smalend zeggen: „al, ziet hoe zy,
aan de Nieuwe Gemeenschap bouwen,
broeders samenwonen.” Iedere Inbreuk op de
wetten der sociale rechtvaardigheid en der
sociale liefde in eigen katholieken kring, is
'n groot, 'n zéér groot maatschappeiyk
kwaad, is de grootste rem van onze actie.
het waterschap Zalk, H.
Westera. te Zalk. uiteriyk tot het einde van het
zittingsjaar waarin hU zeventig jaar zal zyn
geworden.
De. hggr A. C. de Bruyn, voorzitter van h«
B. KsWerklledenverbond, sprak het openings-
woord.vDit is geen gewone byeenkomst. zooals
ar in den loop van de jaren zoovele duizenden
gehouden zyn, zeide hy. WIJ komen, publiek,
de systematische, weloverwogen medewerking
vragen van alle‘katholieken, welke functie zy
ook vervullen, welke plaats zy ook innemen In
onze Nederlandsche Volksgemeenschap, voor
een dringend werk, een grootsch en groot werk,
een werk, waartoe het Hoofd van de Kerk in
1931 ook ons heeft opgeroepen: de hervorming
van ons maatschappeiyk leven In Christeiyken
zin. Wy weten, dat wy een minderheid vormen
van de Nederlandsche bevolking en dat ons.
dienovereenkomstig, zekere bescheidenheid past.
Ben minderheid. maar dan toch een wezen
lijk ,«n volwaardig deel van die bevolking met
zyn plichten en zyn aanspraken, plichten ten
opzichte van zichzelf en jegens anderen.
Gelukkig: er Is In de wereld en ook In ons
land een verbindende hang naar een vernieuwd
geestelijk leven. W11. katholieken, die het on
verdiende voorrecht hebben volgelingen van
.Christus te zyn. wfl verheugen ons van
v.harte over die vernieuwing. Dit gebeuren moet
Ml ons het bewustzijn versterken, dat wfl vóór
moeten gaan In den gang naar de nieuwe, betere,
solidaire gemeenschap.
Er zyn in deze vergadering veel ernstige,
vriendeiyke, goede, hoop- en vertrouwenwekken
de woorden gesproken, aldus de heer A. O. de
Bruyn in zyn slotwoord, die uitdrukking geven
aan gevoelens van warme sympathie voor het
streven, gericht op de bepleite „Nieuwe Ge
meenschap".
wy zfln daarvoor dankbaar, zooals wfl ook
weg terug is als vanzelf aangewezen:
natuuriyke verbondenheid weer tot gel-
dihg brengen, het organisch karakter aan
èe maatschappij hergeven, het opbouwen
wner nieuwe gemeenschap. Geen specifiek,
*»og minder een exclusief katholiek -deaal.
^dch aanvaardbaar voor allen, die den
eha<* en den stryd van het heden verwer-
t*nd, willen meebouwen aan de vorming
•ener nieuwe, in saamhoorigheid gegronde
•r®anisch gelede maatschappij.
Heel die voorziening in de stoffelflxe en
Miltureeie behoeften onzer samenleving 8tf
i -
Na reidans en zang van „De Brug” uit Nij
megen voerde de heer J. Asberg het woord met
als onderwerp .Kaar de Nieuwe Gemeen
schap”.
Al te goed is buurmans gek, meende de heer
Drees (SDAP). Wfl subsidieeren hier verschei
dene scholen voor Duitsche kinderen op voet
van gelflkheid met Nederlandsche. Juridisch
zfln dit zelfs Nederlandsche scholen volgens
den Minister. Maar die scholen gedragen zich
zóó eigenaardig, dat daar wel iets over ge
zegd mocht worden in deze eindeloos lange
vergadering, die eerst tegen zeven uur afliep.
Duitsche bladen spreken over deze instellin
gen als waren zy „opgenomen in het verband
der Duitsche school-organisatie”. Duitsche
ouders in ons land worden op allerlei manie
ren gedwongen hun kinderen naar deze scho
len te zenden. De kinderen leeren daar, wat
de Duitsche Regeering als hoofd van het
„anstAndigste Volk der Weit” beveelt, zy zin
gen liedjes met het refrein: Deutschland er-
wache und Juda den Tod” en „Heut' gehört
uns Deutschland und morgen die ganse Welt”.
Zfl hebben landkaarten, waar Nederland als
.Deutscher Kulturboden” wordt voorgesteld.
Toen op den eersten Mei een hakenkruis-vlag
aan sulk een school werd vernield ten on
rechte natuurlflk, daar moet de politie tegen
waken bemoeide zich de Duitsche gezant met
deze zaak, nota bene een Nederlandsche school
aangedaan! Enzoovoort enzoovoort.
Laten wy de lankmoedigheid tegenover onso
buren die nu al met een schamper glimlachje
zeggen, dat Holland goed is voor de centen
van hun scholen niet >o ver doorvoeren:
al te goed zou hen gek kunnen maken.
waarlflk indrukwekkende belangstelling
deze bfleenkomst.
„Quadrageslmo Anno” roept ons allen niet
Wy zullen Nederland moeten winnen door
den stimulans van ons voorbeeld, ons eigen
persooniyk voorbeeld, door het collectieve
voorbeeld der stands- en vak- en andere
organisaties, door het voorbeeld van alle
katholieken. Het adagium: „Verbeter de we
reld, begin by jezelf" ml moeten doorwerken
in al de geledingen van het katholiek maat
schappeiyk leven; de pyiers der Nieuwe Ge
meenschap: sociale rechtvaardigheid en
sociale liefde zullen allereerst in eigen knng
moeten worden beleefd, wil onze actie
vruchtdragend zyn, opdat «ie anderen niet
„al, ziet hoe zfl, die
als
De bfleenkomst werd gesloten met het „Wil
helmus”, dat spontaan door alle aanwezigen
werd meegesongen.
Driemaal is scheepsrecht. Maar de Joden
mogen goede schipperaars zijn, goede scheep-
vaarders waren zfl nooit. ZIJ hebben veel ju
risten, maar aan het scheepsrecht hebben zfl
maling. Driemaal werden hun belangen gedu
rende de laatste weken in de Kamer bepleit
by de algemeene beschouwingen, bfl Justitie
en by Bultenlandsche Zaken en nu vroeg
ir. Albarda (SDAP) verlof dc kwestie van de
Duitsche vluchtelingen voor de vierde maal
door middel van een interpellatie aan de orde
te stellen.
Het wordt welletjes, meende de Voorzitter.
Nog één keer dan maar laat de Regee
ring daarna voorlooplg met rust! De Kamer
vereenlgde zich met deze opvatting, zoodat na
de behandeling van Onderwys de ongeduldige
roepers van „Laat maar binnen, laat maai
binnen!” nógmaals de gelegenheid krijgen de
Regeering van alle christelyke ondeugden ten
aanzien van de Duitsche Joden te beschul
digen om dan, wanneer door het voorzichtig
en georganiseerde optreden van de Regeering
uiteindeiyk die Joden, die hulp het meest
noodig hebben of die de meeste rechten kun
nen doen gelden om in ons land te worden
toegelaten, werkelyk zfln geholpen, wanneer de
daden van de Regeering nog steeds de eeni-
ge ter wereld, die iets doet eenmaal blfl-
ken, zich op de borst te slaan met een ge
baar van: zie je wel, als wfl niet hadden ge
praat!
Het begint er hier in de Kamer zoo lang
zamerhand op te lijken, dat men het leed
der ultwflkende, hulp zoekende Duitsche Jo
den te baat neemt als een welkom propagan
da-instrument, als een gretlg-aangegrepen ge
legenheid om een politiek relletje te verwek
ken met name tegen één der Ministers. Dat
men den elsch van naastenliefde jegens de
vreemdelingen benut als het zaad van wan
trouwen zoo niet erger tegen de eigen be
windslieden.
Nog ééns dat camouflage-spelletje. Het be
gint dégoutant te worden.
De derde spreker was prof. mag. dr. J. B.
Kors OP-, wiens rede getiteld was; „In de
Nieuwe Gemeenschap”.
Spreker schetste, hoe uit de natuur van den
mensch de drang om samen de werken voort
vloeit en hoe de huidige gemeenschap geen
waarborg biedt voor de ontplooiing van wat de
mensch in zich draagt, omdat de natuuriyke
verhouding tusschen mensch engemeenschap
verloren is.
Het ideaal, waarnaar wfl streven, is een ge
meenschap als een samenwerking van krachten,
die den mensch plaatst waar hy staan moet.
De juiste normen te vinden voor het staat
kundig gemeen
schapsleven, is
ten allen tijde een
moeiiyk vraag
stuk gebleken, al
dus spr. De de
mocratische re-
geerlngsvorm,
moeizaam bevoch
ten op de auto
cratie, scheen de
grenzen tusschen
gezag en vryheid
juist te hebben
afgebakend en in
erkenning
persoonlflk-
“éidswaarde aan de eischen van hoog ont-
sUnd, zooals die thans bestaat, kan niet meer
voortduren. ‘Rfl de tegenwoordige klasse-be-
zettlng kan de onderwflzer niet meer voldoen
de aandacht besteden aan ieder kind afson-
deriyk. In een niet al te groote klas, schetste
de heer Thyssen, kan de-onderwijzer langs de
rijen van zfln’ leerlingen gaar? hier met een
bedenkelflk gezicht, daar door den vinger te leg
gen op "n fout, ginds met 'n paar herinneringen
of een paar terecht wyzingen, toezicht houdend
op hun werk; in zoo’n klas kan hy bfl de be-
oordeeling en het corrlgeeren van huiswerk
rekening houden met de bron van fouten:
heeft zoo’n kind iets niet goed begrepen, was
het slordig, kon het door hulselflke omstan
digheden zyn gedachten niet goed by zyn
werk houden; darft^ kan hfl bfl het Inpompen
van de landkaart rekening houden met den
aard van*het geheugen der verschillende leer
ling-types; daar kan hfl ze allemaal een beurt
geven, zoodat ze ook allemaal kunnen laten
zien, wat ze kennen en er op voorbereid zfln,
dat zfl aan den tand worden gevoeld kort
om, daar kan hfl leder van zfln snuitertjes
afzonderlflk opvoeden, persooniyk toetsen, daar
kan hfl veel meer zorg aan leder afzonderlflk
geven. Maar wat komt van dit alles onder de
omstandigheden van thans terecht? Niets. Het
over-bekende en onschuldige grapje, dat de
heer Slotemaker indertijd, toen hfl naar „On-
derwfls” ‘överglng, zfln naam liet veranderen
in „Slotemaker de B". omdat hfl de „ruïne”
had achtergelaten op .Sociale Zaken”, begint
thans aan „Onderwijs" zelf tragische realiteit
te worden.
Twee pogingen worden vanuit de Kamer on
dernomen om althans éénlge verbetering in
den toestand te brengen. De eene door den
heer Thflssen (SDAP), die blijkbaar nog zóó
veel vertrouwen, in den Minister stelt, dat hfl
hem alleen door middel van een motie „ver
betering van de personeels-voorzienlng
het Lager Onderwijs door wijziging van
thans geldende leerlingenschalen” als
op het hart wil binden, het dus aan den be
windsman zélf overlatend hoe hfl een door de
Kamer verlangde verbetering in concrete aal
aanbrengen. De andere door den heer Tllanus
(CH) die liever zélf een concrete regeling ont
wierp, waardoor de leerlingenschaal wordt
aangevuld met een schaal volgens welke scho
len met overmatig bezette klassen een met
80 gulden per maand betaalde boventallige
leerkracht kunnen krijgen. Dat komt dus neer
op een regeling van het instituut der kweeke-
l.ngen metacte. De mogelflkheid wordt afge
sneden, dat zulke aanvullende krachten met
fooien van 17 >4 gulden per maand naar huis
worden gestuurd, terwfll zfl bet werk van een
volwaardig onderwijzer verrichten. Zfl krijgen
een feltelflke verbetering in hun positie en de
scholen krijgen eenige zekerheid, eenlg recht
,op een hulpkracht, doch de bedoeling is niet
de heer Krol (CH) onoerstreepte dat uit-
drukkelflk tegenover den heer Van Sleen
(SDAP) zich uit te spreken voor een lagere
salarieerlng der onderwijzers, voor het schep
pen van een categorie laaj-betaalden zonder
rechtspositie. Het bedoelt tfldelflk toelaat te
scheppen zoolang de schaal zelf niet wordt
verbeterd. Heeft dit amendement financieele
gevolgen en wil de Minister die voor zfln ver
antwoording nemen? Daarover zal de heer
Tllanus morgen met den heer Slotemaker den
degen kruisen
•ikkelde beschavingsvormen te voldoen. Maar
••■•men spreekt reeds van een crisis der de
mocratie en het veldwinnen der totalitaire
•tsatsgedachte heeft de illusie van een duur-
ramen staatsvorm-voor-allen wreedelflk ver
stoord.
Waarlflk, ondanks de beangstigende sympto
men, die ik straks schetste, het woord van uw
voorzitter bevat diepe waarheid: de wereld
snakt naar een betere samenleving. De scherp
ste strfld Is geboden tegen de ideologieën en
stelsels, die thans de wereld pogen te regeeren,
maar alweer Juist is de bewering, dat zfl alle
*en doel hebben, de wereld een ander aaqzfln
geven, oe menschheid gelukkiger te maken.
een ontzaglflke Adventsstrooming golft
••er de wereld een smachtend verlangen naar
’edergeboorte, naar een levensherstcl.
tn zfln grootsche sociale encycliek Quadra-
Kesüno Anno heeft Plus XI het beeld der
“’ndlge maatschappij geschetst. Zfln hoofddoel,
“•t centrale punt van al zfln beschouwingen
het herstel der maatschappelijke orde.
Natuurlijk kunnen wfl niet al.de propagan
distische methoden van bet moderne heiden
dom overnemen, daarom staan-wfl tets zwak
ker. Maar sterker, oneindig veel sterker stagn
zfl door onze absolute zekerheid, dat wat wfl
willen goed en heilzaam is voor land en volk,
voor het geheele menschdom; dat óns Ideaal
geen hersenschim, maar een bereikbaar ideaal
is Wel echter moeten wfl onze propaganda
voeren, zooals de Paus zegt: ,jnet groote geld
middelen,” met een perfecte organisatie, met
een geconcentreerde, zuiver afgestelde actie,
volgens een vooropgezet plan, doelbewust en
systematisch.
Welnu, de katholieke Nederlandsche
arbeiders hebben de daad gesteld; heb
ben gevolg gegeven aan den wensch van
Paus Pius XI in diens encycliek over het
communisme om, zooals de Paus let
terlijk zegt: „De fundamentele begin
selen voor den opbouw van een chris
telijke sociale orde, door mondelinge;
Ook de onderwijzers houden zich met aan
het scheepsrecht. Voor d^ zóóveelste maal
kwamen bet leed vin hun overbezette klassen
en hun lage salarissen en de aller-ellendlgste
figuur der .kweekelingen met acte” ter sprake.
Als een roode draad liep de klacht over deze
toestanden door de debatten, die allerlei on-
derwfls-klelnigheden naar voren brachten. De
een de liberaal dr. Vos bijvoorbeeld den
ander hartstochtelflk verwfltend zooals de heer
Wijnkoop of vergezeld van een pathetische
liefdesverklaring voor een schoolsysteem op
anderen grondslag gelijk de natlonaal-so-
clallst Woudenberg en weer anderen zel
den het met een diep ge<vél voor de moeilflk-
heden van de lagere school, zoo de heer
Thflssen (SDAP), die werkeüjk uit den grond
van zfln hart sprak, als een oud man, ORb voor
niets anders meer leeft, dan voor het onder
wijs, voor het heil van de school, waarin hfl
altfld heeft gewerkt en die alles aan den op
bouw waarvan hfl heeft gearbeid door „der
tflden onspoed” ziet weg-ebben.
Maar allemaal zelden zfl hetzelfde: de toe-
