ONS BLAD
Daladier heeft den strijd
gewonnen
Hacha tot president
gekozen
ST.WILLIBRORDUS
7
ux DEPART--
Codreanoe
neer
geschoten
Het nieuws van heden
BANDJIRS OP CELEBES
DE BAROMETER
30 NOVEMBER EEN
HISTORISCHE DAG
MUSSOLINI SPEELDE EEN
yEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
DONDERDAG 1 DECEMBER 1938
Het kritieke oogenblik
TWEE EN DERTIGSTE JAARGANG No. 52
o o
DIT NUMMER BESTAAT UIT
van
Een. tweetal
1
i
Fransche goud keert
terug
Jonggehuwden bij den
H. Vader
Z. H. hield een toespraak
elf minuten 'r~'
De audiëntie der vierhonderd Hongaarsche pelgrims bij Z. H. Paus Pius XI, eenige
dagen na den plotselingen hartaanval
Het aantal dooden is tot 118
gestegen
Geheel Tsjecho-Slowakije
Verkeert in feeststemming
Veelbesproken woor
den van Z. H. den Paus
„Zekere gevaren, die zich than»
voordoen en ons bedreigen**
Leider der Ijzeren Garde bij
poging Óm te ontvluchten
gedood
Chamberlain naar den
H. Vader?
Insigne der Suid-
Afrikaanders
l
Ook Glaser schuldig
verklaard
NV.HEDERL.VERZ.My.
CATHARIJNESINGEL4Ö UTRECHT
Joh. Lauwers - Opticien
De mislukking der staking een
harde les voor het Fransche
Vakverbond
Krachtige maatregelen
Ciano beschrijft in een rede het
verloop der Tsjecho-Slo-
waaksche crisis
Snelle mobilisatie
in Italië
Nhvxwwuuun
S
S
Jury vraagt echter om clementie
Wie wordt minister-president?
VERBETERING DER
LEERUNGENSCHAAL
a
snapshots uit Pariir
f
NOORDHOLLANDSCH DAGBLAD
tch
V
I
Men kan deze aansporing tot gebed opvol
gen, zonder zich, zooals reeds blijkt te zijn ge
schied, over een mogelijke beteekenls der woor
den te verontrusten.
eM
la
lde
Emil Hacha tot praaide At van de Tsjech®.
Slowaaksche republiek gekozen.
De Fransche staking een volkomen fiasco.
Minister Ciano beschreef het verloop der
Tsjecho-Slowaakscha crisis.
sy,
'en
lat
ad,
tel
ta
lk
er-
te
len
ett
n.
ar-
die
ten
se-
ier
tar
zonder veeren. zonder onnoodlgen
Geeft gemak, rust en veiligheid
PAYGLOP 3 ALKMAAR - TEL. MM
ZIEKEN FONDSLEVERANCIER
PRAAG, 30 Nov. (Havas). Met
272 van de 308 stemmen a Emil
Hacfaa tot president der Tsjecho-
Slowaaksche republiek gekozen. Er
zijn 36 blanco stemmen uitgebracht.
bleek slechts uit de aanwezigheid van talrijke
republikeinsche garden en manschappen van
actieve legergroepen, die op vele kruispunten en
metro’s hadden postgevat. En dat dit „iets bij
zonders*’ toch wel met staking te maken had
bewezen de bladen, die met groote koppen het
volledige échec der algemeene staking bericht
ten, maar zelf vanwege de staking van het
grootste deel van haar typografisch personeel
in zeer gering formaat verschenen. Zoo zag men
de Temps weer eens in haar kleiner, vroeger
formaat
MAKASSAR, 30 Nov. (Aneta). Het aan
tal dooden tengevolge van den grooten
bandjir is- woor het district Polewali be
langrijk hooger dan aanvankelijk werd op
gegeven. Hierdoor is het totaal aantal doo-
HET LVCBTKCSSEN-BREUKAPPAEAAT
druk of pijn.
LAGE PRIJK
ROME, 30 Nov. (Reuter).-Vanmorgen heeft
Z. H. de Paus, gelijk tevoren reeds geregeld
was, audiëntie verleend' aan 600 jonggehuwde
paren. Z.H. richtte een toespraak tot hen, die
elf minuten duurde.
Massale bijeenkomt te Amsterdam, ge
organiseerd door het R. K. Werklieden
verbond. z*
„WH bevelen
voering der zeer bijzondere voornemens, die wij
niet hadden vóór de geestelijke oefeningen,
waaraan wy thans deelnemen, want wjj waren
toen niet op de hoogte van zekere dingen, die
zich op dit oogenblik voordoen en die ons be
dreigen. Bidt voor deze voornemens van den
Paus en gjj zult gebeden hebjjen voor het wel
zijn, niet alleen van zielen, maar van de ge-
heele Kerk".
V f Z f M f I N G f N TOT flK BIDRAG
Vertegenwoordigeri gevraagd
Het aantal dooden tengevolge van de
bandjirs op Celebes is tot I I 3 gestegen.
Het departement van Justitie verstrekt' in
lichtingen in verband met het vraagstuk
der Joodsche vluchtelingen.
Baranowslcy door het Haagsche Hof vrij
gesproken.
In het gebouw van de kamer kwam de na
tionale vergadering bijeen. De zaal was fraai
versierd. Onder een groot nationaal schild stond
het borstbeeld van den president-bcvrljder,
Masaryk. Alle ministers waren aanwezig, met
dep minister-president Syrovy, alsmede Mgr.
Tisso, minister-president van Slowakije en Re-
vay als vertegenwoordiger van Roethenië, daar
Mgr. Volosin ongesteld is. Om 11 uur begon de
stemming voor de verkiezing van den president.
Niet slechts de openbare gebouwen, doch
vele particuliere huizen hebben vandaag, we-
gens de verkiezing van den nieuwen president
der republiek, de vlag uitgestoken. De trams en
autobussen rijden met wimpels in de natio
nale kleuren. Ook in Slowakije wordt op last
van Mgr. Tisso gevlagd. Rustig en met ver
trouwen op de toekomst, wachtte het volk de
verkiezing van zijn nieuwen president af, we
tende, dat yde gebeurtenis van heden het begin
van een nieuw tijdperk in de gescniedenis der
republiek beteekent. Alle bladen wijden de eer
ste pagina aan de presidentsverkiezing en keu
ren eenstemmig de keuze goed, waardoor Exnil
Hacha tot de hoogste waardigheid in net land
zal worden verheven.
De meest krachtige ordemaatregelen waren
getroffen in Marseille, Perpignan en de Oost
Pyreneeën, waar de spoorwegstations bezet
waren door republikeinsche garden en Sene-
galeesche troepen teneinde strategische punten
te bezetten en iedere aanraking van het wer
kend spoorwegpersoneel met de in deze streken
talrijke buitenlandsche elementen te beletten.
Engelsche lichter nabij „Terschellmger-
banlc" drijvende gevondenBelgische
kotter bij het maken van een verbinding
in het ongereede geraakt.
De Tweede Kamer heeft Woensdag de
behandeling van de begrooting van On
derwijs voortgezet.
NEW YORK. 30 Nov. (Reuter). In het spion-
nage-proces heeft de jury thans ook uitspraak
gedaan in de zaak tegen den gewezen sc’ laat bij
de Amerikaansche luchtmacht, Erich Olaser. Hij
werd schuldig verklaard aan .samenspanning
met het doel in het bezit te kinnen van militaire
geheimen der VS.” De jury vroeg echter om
clementie.
Voor Daladier heeft deze dag een groot mo
reel en persoonlijk succes gebracht, en 'daar nu
eenmaal niets zoozeer de algemeene goedkeu
ring wegdraagt als het succes, ligt het voor de
harte dat deze dag zijn prestige sterk zal heb
ben verhoogd. Tot besluit nog een pikant geval.
De bekende fanatieke socialisten-leider Zy-
lomskL mitsgaders zijn echtgenoote, die belden
een post bekleeden bij de Parijsche gemeente
administratie, hadden zich eergisteren ziek ge-
iheld. Booae tongen beweerden dat de Zyroms-
kl’s dit gedaan hadden om de keuze te vermij
den tusschen een toegeven aan het stakings-
parool, of opvolgen van het requisitiebevel. He
den is vanwege de gemeente een dokter bij nen
op bezoek geweest. Deze constateerde dat de
heer Zyromskl inderdaad ziek was, doch zijn
trouw zal gedwongen zijn haar werk onmld-
dellijk te hervatten.
BLOEMFONTEIN, 30 Nov. (A.NJ».) De leden
van de Nationalistische of Republikeinsche Par
tij, de z.g. Malanlsten, hebben een partij-em-
bleem aangenomen, dat bekend wordt als „Het
Swastika van Zuid-Afrlka".
Medegedeeld is, dat de partijvlag oranje zal
zijn met een blauw ontwerp in het midden, n.L
het schietwapen van een voortrekker. Het motto
op het banier zal zijn: „Houdt het kruit droog
Men verwacht, dat binnen enkele muntel
iedere nationalist in de Unie van Zuid-Afrika
het insigne zal dragen.
en Afrika, de betrekkingen tusschen belde rijken
regelen op den grondslag van de volmaakste
moreele, politieke en militaire gelijkheid. Het is.
een concrete bijdrage tot de bevestiging van
den vrede.
LONDEN. 1 Dec. De diplomatieke redacteur
van Reuter acht het mogelijk. dat Chamberlain
gedurende zijn verblijf te Rome een bezoek zal
brengen aan den Paus. Hoewel vóór een derge-
Hjk bezoek geen regeling is getroffen, is het ge
bruikelijk, dat staatshoofden en andere hoog
geplaatste personen den Paus bezoeken, wan
neer zij te Rome komen, aldus deze redacteur.
Vorderingen van autobuedieneten tegen
den Staat door den president van de
Haagsche rechtbank afgewezen.
Uitgever te Voorburg gearresteerd, ver
dacht van verduistering van f 10.000
a f 20.000.
Hij liet aan Mussolini de keus tusschen
Frankfort en München. De Duce stemde toe en
koos München. Des avonds vertrok hij en den
volgenden morgen had hij in den trein een lang
onderhoud meü Hitler. De staatslieden stelden
daarbij vast, d|t de conferentie niet moest ver-
loopen in kwesties over 3e procedure en rede
neerkunst.
Uit de ontwikkeling van den Europeeschen toe
stand na München en Weenen mag men aflei-
den/dat de politieke horizon wat is opgehelderd.
Maar zooals wij ons niet laten verschrikken
door crisis, paniek en alarm, zoo ook onthouden
wjj ons van de gevaarlijke nalatigheid der opti
misten. Dat verhindert ons niet met voldoening
kennis te nemen van iedere vruchtbare en
vreedzame verrichting. Daarbij herinneren wij
ons In de eerste plaats het in werking treden
van de Paasch-overeenkomst, waardoor de po
litieke betrekkingen tusschen Italië en Engeland
op den grondslag van krachtige en vriendschap
pelijke samenwerking wordep geplaatst.
u aan te bidden voor de ult-
ROME, 1 Dec. (Stefani) Gisterenmiddag is
de Fascistische Kamer bijeengekomen in tegen
woordigheid van Mussolini, de leden der regee-
ring en de afgevaardigden, die het winteruni
form der Fascistische Partij droegen. Alle tri
bunes waren bezet.
De minister van Buitenlandsche Zaken, Ciano,
heeft in de Kamer een redevoering uitgespro
ken, die over de radio werd uitgezonden. Hij
sprak over het ontstaan der Tsjecho-Slowaak-
sche crisis, over de houding van Italië in die
dagen en de actie van den Duce voor de rege
ling van het vraagstuk.
'—Nadat, ondanks de reis van Chamberlain naar
Berchtesgaden, de toestand verscherpt was door
de .onbegrijpelijke stijfhoofdigheid van Praag,
heeft de Duce zijn standpunt definitief bepaald
en er Duitschland van op de hoogte gesteld. In
zijn rede te Triës’ heeft Mussolini die houding
uiteengezet. Italië hield een nauwer contact met
de landen, waarmede het door verdragen en
vriendschap in het bijzonder is verbonden: Ja
pan. Zuid-Slavië, Polen, Spanje en Albanië. Op
Zondag 25 September heeft de speciale gevol
machtigde van Hitler, die per vliegtuig was ge
komen, den Duce uitvoerige inlichtingen van
geheimen aard verstrekt; hij bevestigde de er
kentelijkheid van het Duitsche volk voor de
houding van Italië.
BOEKAREST, 30 Nov. (Havas) Codreanoe
is heden met geweerschoten neergelegd door
zijn bewakers, toen hij een poging ondernam
om uit de gevangenis, waarin hjj sat opge
sloten, te ontvluchten.
BOEKAREST, 30 Nov. (D.N.B.). Omtrent den
dood van Codreanoe wordt officieel medege
deeld, dat in den afgeloopen nacht verschei
dene strafgevangenen van Rlmnlk-Sarat naar
de militaire gevangenis van Jilava bij Boeka
rest zouden worden overgebracht. Op den weg
tusschen Plojetsjtl en Boekarest werd de Auto,
waarmede de gevangenen vervoerd werden,
aangevallen door onbekenden. Bij deze gelegen
heid trachtten de gevangenen te ontvluchten.
De begeleidende gendarmes openden bet vuur
en doodWen in totaal 13 strafgevangenen. onder
wie den leider der vroegere Ijzeren Garde, Co
dreanoe; voorts Constantinescoe, Caranatsje en
Belimatsje, die in December 1933 den toenmall-
gen ministerpresident. Duca, vermoord hebben.
De overige doodgeschoten gevangenen waren
veroordeeld wegens moord_op het vroegere pro
minente lid der Ijzeren Garde, Stelescoe, die
uit de organisatie was getreden.
De gedooden zijn reeds heden ter aarde be
steld.
De ministerraad is vanmiddag in zitting bij
eengekomen om den toestand te bestudeeren,
die ontstaan, Is door de terroristische agitatie
der leden van de ontbonden Ijzeren Garde.
PARUS, 30 Nov. (Havas.) Vanavond te acht
tur heeft minister-president Daladier een ra-
Plo-rede gehouden, waarin hij o. a. heeft ge
legd, dat “de vaderlandsliefde en de helderziend
heid van het Fransche volk wederom duidelijk
sjjn gebleken De dertigste November is eer)
historische dag geworden. Gedurende 24 uur
moest het geheele nationale leven worden lam
gelegd, onder het ironisch toekijken van de te
genstanders van Frankrijk en tot droefheid van
sjjn vrienden.
De staking is evenwel geheel mislukt. Het
tend heeft blijk gegeven met vertrouwen met
de regeering te willen meewerken en door het
eerbiedigen van de wetten het hell van het land
te bevorderen.
De minister-president wees er verder op, dat
alle vitale diensten van het land vrij hebben
kunnen functionneeren: de trelnemoop ging
ooor, de dknsten van post, telegraaf en telefoon
^aren verzekerd, de autobussen hebben gere
den. Zelfs in het particuliere bedrijf is het werk
slechts gedeeltelijk neergelegd.
Het ministerie van Financiën deelt mede, dat
de mislukking der staking een aanmerkeljjken
terugkeer van goud ten gevolge heeft gehad.
Vanmorgen zijn verscheidene milltoenen franca
gerepatrieerd.
Onze Parijsche correspondent seinde Woens
dagavond:
De krachtproef is voor de C.G.T. een ware
catastrophe geworden. Wanneer de leiding thans
op al haar leden, die het stakingsparool niet
hebben opgevolgd de door de statuten voor
ziene disciplinaire maatregelen zou toepassen
door hen uit te stooten, zou nog slechts een
bedroevend klein percentage overblijven. Over
het gehëele land heeft de requisitle van perso
neel, enkele uitzonderingen daargelaten, tot ge
volg gehad, dat bijna alle overheidsbedrijven en
particuliere Inrichtingen zijn blijven funtkm-
neeren. Het eerste uitzonderingsgeval is Mar
seille geweest, waar heden geen trams reden.
Andere steden als Lyon en Rijssel boden het
zelfde aanzien als Parijs. Aan niets zou een
vreemdeling hebben kunnen merken, dat een
Maandag 26 September besloot Hitler, in
verband met de weigering van Tsjecho-Slowakije,
een nieuw ultimatum aan Praag te zenden, dat
Woensdag 28 September te 14 uur afliep. Deze
beslissing was geheim, doch Ciano werd er van
in kennis gesteld door den Italiaanschen ambas
sadeur, en hij bracht ook den Duce op de hoogte.
Mussolini nam met kalmte van het besluit
kennis en beval de mobilisatie voor den volgen
den dag. Onder zijn persoonlijke leiding begon
des Dinsdags de mobilisatie. De Westelijke
grenswacht werd op voet van oorlog gebracht,
de luchtbeschermingsdienst in Piemont, Ligurië
en de kuststreken langs de Tyrrheensche zee
werd gemobiliseerd, de Alpentroepen werden on
der de wapenen geroepen, de troepen in het Po-
gebied werden op driekwart van de oorlogssterkte
gebracht,^le troepen te Turijn, Cuneo, op Pan-
tellaria en Elba, Sicilië en Sardinië en in Libye
werden versterkt.
In eenige uren tjjds werdén 300.000 man onder
de wapenen geroepen, zoóaat het leger versterkt
werd van 250.000 tot 550.000 man. Een algemeene
mobilisatie zou even vlot verloopen zijn.
Ook luchtmacht en marine namen haar nlaat-
regelen. Wat de marine betreft, stonden 5.000
officieren en 84.000 onderofficieren en matro
zen gereed. Aan deze cijfers, aldus Ciano, be
hoeft niets te worden toegevoegd. De mobilisatie
werd in de grootste orde en rust volbracht, zoo-
dat de ware afmetingen zelfs aan den scherpsten
opmerker ontgingen. De militaire machten, door
den Duce stuk voor stuk gedurende zestien
jaar opgebouwd, leverden In dit ernstige uur
het bewijs van haar groote doelmatigheid. Het
volk toonde een politieke en krijgshaftige rijp
heid, die haar weerga in geen ander land en in
geen enkele historische periode heeft.
Nadat hij deze mobilisatiemaarregelen ge-
teupen had, aldus vervolgde Ciano zijn rede,
achtte de Duce het noodig met grootere nauw
keurigheid de grondslagen van een bondgenoot
schap met Berlijn vast te stellen. Voor 29 Sep
tember werd een bijeenkomst®^ München vast
gesteld, waasaan zou worden deelgenomen dopr
.Von Ribbentrop, Ciano, generaal Von Keitel en
de Itallaansche generaals Parian! tn Valle.
Doch toen. Chamberlain den ochtend van 28
September door tusschenkomst van Lord Perth
een uitnoodiging tot Mussolini richtte, ging de
Duce daarop onmiddellijk in. Hij droeg den am
bassadeur te Berlijn^ Attoilco, telefonisch op een
stap bij Hitler te doen en wist eenige uren
voor het verstrijken van het ultimatum 24 uur
uitstel der krijgsoperaties te verkrijgen. Ik twij
fel er niet aan.^ldus Ciano,of Hitler zou een
dergelijk voorstel van ieder ander onmiddellijk
van de hand hebben gewezenc Attoilco kreeg
daarna opdracht Hitler in kennis te stellen van
een nieuw voorstel van Chamberlain, volgens
hetwelk een conferentie zou worden gehouden,
aie het probleem in ten hoogste zeven dagen zou
liquldeeren. In het begin van den middag deelde
Attoilco telefonisch mede, dat Hitler het voor
stel aanvaardde op één voorwaarde: dat de Duce
persoonlijk aanwezig zou zijn, als eenige waar
borg voor succes.
Volgens het blad „Vecer” zal de Tsjechische
eenheidspartij l>aar vooralttgj? den afgevaar
digde Beran, als minister-resident aan den
heden gekozen staatspresident voorstellen.
Waarschijnlijk wordt htf, als leMer ,an de
grootste partij, met de regeerlngsvormlng be-
Onze Romelnsche correspondent seinde <Ld.
30 November:
Gedurende den tijd lat in het Vaticaan
de geestelijke oefeningen ter voorbereiding van
het Kerstfeest worden gehouden verleent de
H. Vader geen audiënties. Uitzondering werd
echter steeds gemaakt voor die van de jong
gehuwden. Zoo ook vandaag. De H. Vader ont
ving heden 500 jonggehuwde paren. Hij sprak
over het groote heil, dat in de geestelijke
oefeningen opgesloten ligt. Toen JUF vroeg te
willen bidden voor enkele particuliere inten
ties, welke HU, vóór de geestelijke oefeningen
begonnen, nog niet had, omdat Hij toen nog
geen kennis had gekregen van bepaalde din
gen, die op komst zijn en dreigen, dacht wel
leder van de aanwezigen aan den plotselingen
hartaanval, welke den H. Vader getroffen
heeft. Het is niet ónmogelijk hoewel men
zich dan moet afvragen, waarom/ de H. Vader
van particuliere Intenties sprak dat de
H. Vader op iets anders doelde,' op plannen
welke in Duitschland of elders gesmeed wor
den. Maar de eerate indruk, welke bij allen
een diepe ontroering teweeg bracht, is deze,
dat de H. Vader den hartaanval van Vrijdag
jl. verstaat als een laatste waarschuwing en
een voorbereiding op Zijn dood.
Volgens Havas waren de letterlijke woorden
van Plus XI.
Mons, de Monzle, minister van Verkeerswe
zen, heeft in den loop van den dag het spoor
wegpersoneel zijn dank voor zijn nauwgezette
plichtsbetrachting en zijn „hartelijk saluut”
kunnen doen toekomen.
Er behoefde inderdaad niet een der treinen
uit te vallen en slechts enkele gevallen van in-
dlvidueele dienstweigering hebben zich onder
het personeel voorgedaan.
De Regering laat op het ogenblik 170000 kin
deren onderwijzen door meer dan 4000 onder
wijzers. aan wie ze niets betaalt.
Welk weldenkend Nederlander wil sulk een
toestand bestendigd zien?
De Regering kome onverwijld met
an
in
te-
r.
!T
