Grootsch appèl van Katholiek Nederland
Naar de Nieuwe Gemeenschap!
Rond de leerlingen-schaal
demonstratie van
GOEDEN WIL
ALWEER: DE JODEN
DONDERDAG 1 DECEMBER 1938
OVERZICHT TWEEDE KAMER
Rede pater D. Beaufort
Rede magiater Kor»
UIT DE STAATSCOURANT
Telegram aan H. M. de Koningin
Rede Aaberg
Int. Landbouwinatituut
Toespraak van den
Aartsbisschop
Al te goed is buurman*
gek
De Aartsbiaachop schenkt
zyn zegen
Slotwoord van den heer
A. C. de Bruyn
Betuigingen van instemming
'AKe krachten dienen ingeapamaon,
om de verhoopte reaultaten
te bereiken
iHiiiiHiiiiHiimiiiiiiiiifiinmiiiiiiiimiiiiiiiiHiiiiiifiiiiiiiiiittiiiii
(Vart onzen parlementairen redacteur)
Prof KORS
DEN HAAG, 30 November 1938
C. de Brutjn
be-
be-
N. Fles-
.Katholiek
sympathie
door
het waterschap Zalk, E.
venter. T. Ph. ZwoUo, aldaar.
10
50
>5
15
10
,5
f0
en van de verlossing uit het proletariaat moeten
de leiders der nieuwe maatschappij bezig hou
den.
waarbij sociale gerechtigheid en sociale liefde
leidende functies innemen.
De nieuwe maatschappij moet niet slechts ge
richt zijn op betere verzorging van het lijdelijk
leven, maar ook op een gezonde uitleving van
het hoogere in den mensch door het aankwee-
ken van een grooteren eerbied voor God en het
Goddelijke. Wj) moeten ««dragen worden door
het besef, dat wij kinderen Gods zijn.
Tenslotte stelde de heer De Bruyn voor het
volgende telegram aan Hare Majesteit de Ko
ningin te verzenden:
van
de
urgent
in
erkenning
persoonlijk-
teven
ordg,
tot dijkgraaf van
Middag. \e Zalk;
tot heemraad van
Westera, te Zalk.
tot heemraad van
Wy staan op een der keerpunten der
wereldgeschiedenis: van de versplintering
van bet individualisme naar de gebonden
heid in de nieuwe gemeenschap. Opgang of
verval? Dit laatste, als het nieuwe slechts
een dood mechanisme zou blijken, product
van totalitaire systemen. Maar opgang, als
aan de samenleving haar natuurlijke ver
bondenheid, aan de maatschappij haar or-
gan^che eenheid wordt hergeven.
De essentie van wat wij katholieken ons waar
moeten maken ia wel dit: het is de plaatsbe-
kleeder van Jesus Christus, die tot het geheele
menschdom spreekt in den zendbrief „Quadra-
gesimo Anno".
Wat zoeken wij dan, als de weg open ligt?
Onze rotsvaste overtuiging, het uitstralend
geloof in de richtlijnen van Quadragesimo Anno,
is de eerste, de voornaamste, de eenig noodige
stap tot maatschappelijk herstel. En waar het
geloof op ondergeschikte punten te kort schiet
en te kort mAg schieten: laten wij daar In de
plaats stellen een volgzaamheid, die het
„Führer befehl, wlr folgen” niet evenaart, maar
overtreft. Het „wie zou niet willen” moet ge
wijzigd worden in „wjj willen, wij zullen”.
Niet alleen met woorden, maar ook met
daden. In de nieuwe gemeenschap is plaats
noch voor klasse noch voor rassen strijd;
in de nieuwe gemeenschap is geen plaats
voor staking en uitsluiting; in de nieuwe
gemeenschap zal noch het persoonlijke be
lang, noch de wlnst-begeerte overheer-
schen; sociale rechtvaardigheid en sociale
liefde zullen de pijlers zijn, waarop de toe-
komst-maatschappij zal rusten.
todswaarde aan de eischen van hoog ont-
te voldoen. Maar
een crisis der de
bet veldwinnen der totalitaire
duur-
ver-
moeten geschieden op basis van een orga-
nlseering in bedrijven en beroepen, die alle
werkers omvatten en zoo de klassentegen
stellingen doorbreken,' en die met publiek-
rechteiyke bevoegdheid toegerust, elk voor
zich een bepaald deel der behoeftenvoorzie
ning zelfstandig verzorgen en wier activiteit
gecoördineerd met die van andere groepen,
onder supervisie der Overheid, gericht moet
zijn op het algemeen welzijn door redelijke
voorziening in redelijke behoeften.
Na de rede van Pater Beaufort moest
Minister Rornrne wegens ambtsbezigheden
de bijeenkomst verlaten. De heer de Bruyn
richtte een kort woord tot den Minister,
waarin hij zeide, dat met waardeering de
groote en moeilijke arbeid van den bewinds
man wordt gevolgd: „wjj smeeken over
uw arbeid Gods zegen af; de sociale orga
nisaties zullen U ook in de toekomst met
alle kracht steunen” (krachtig applaus).
Toen de Minister, na afscheid te hebben
genomen, de zaal verliet, zong men hem het
Wilhelmus toe.
Bj) K. B. zijn benoemd: in de provincie Over-
tjsel; met Jngang van 1 Januari 1939: x.
het waterschap Zalk, K.
Driemaal is scheepsrecht. Maar de Joden
mogen goede schlpperaars -zijn, goede scheep-
ue vraagsiuuen van «iet piivaa. cqjruuvui,
van de verhouding tusschen kapitaal en arbeid vaarders waren Bij nooit. Zij hebben veel Ju-
vraag-
al-
de-
re-
Het Werkliedenverbond staat nu voor u en
vraagt uw aller instemming, uw sympathie, en
Loven alles uw daadwerkelijke, actieve mede
werking.
Behalve aanzienlijke financiën, behalve een
uitgjewerkt plan biedt het u aan:
de hooge en warme instemming van het
Doorluchtig Episcopaat;
de spontane en enthousiaste medewerking,
die reeds toegezegd is door de katholieke dag
bladpers;
ne spontane en actieve medewerking van den
K. R. O., die zich niet beperkt tot het zonder
meer beschikbaar stellen .van 31 radio-naif4*
uurtjes, maar die haar medewerking wil op
vatten als een taak, geheel overeenstemmend
met haar roeping en ideëele doelstelling.
Als eerste trad naar voren ir. Guljé, de
voorzitter van de Algemeene R. K. Werk
gevers Vereeniging, die de belofte aflegde,
dat de Algemeene R. K. Werkgevers Ver-
eeni^ing niet alleen in die drie jaren, welke
voor de actie zjjn gesteld, haar volle mede
werking zal verleenen. maar ook in de reek
sen van drie jaren, welke daarna zullen vol
gen. Spreker uitte den wensch, dat het
mooie appèl van het Katholiek Werklieden
verbond zal worden verstaan en opgevolgd
In geheel Katholiek Nederland.
Ook de onderwijzers houden zich met. aan
het scheepsrecht. Voor de zóóveelste maal
kwamen het leed van hun overbezette klassen
en hun lage salarissen en de aller-ellendigste
figuur der „kweekelingen met acte” ter sprake.
Als aanmoediging voor het streven, gericht
op de Nieuwe Gemeenschap, zjj medegedeeld,
dat dezer dagen een zeer belangrijk adres is
gezonden aan den minister van Sociale Za
ken, betreffende een meer organische uit
voering van de Ziektewet, namens het Ver
bond van Nederlandsche Werkgevers, de
Katholieke Werkgevers-Vereeniging, de Pro-
testant-Christelijk Werkgevers-Vereeniging,
het Sociaal-Democratisch Vakverbond, het
Protestant-Christeljjk Vakverbond en het
Katholiek Werkliedenverbond. Dat feit kan
er op duiden, dat er gezonde krachten leven
in ons volk, krachten, waarmede een nieuwe
toekomst is te bouwen.
In dat licht bezien, wordt ook de kleine, vaas
ondankbare arbeid, die moet voorafgaan, het
geduldige stap-voor-stap verder werken, van
hooge zedeljjke waarde. In dat licht beziën Is
toestanden door de debatten, die allerlei on-
derwUs-kleinlgheden naar voren brachten. De
een de liberaal dr. Vos bijvoorbeeld den
ander hartstochtelijk verwijtend zooals de heer
Wijnkoop of vergezeld van een pathetische
liefdesverklaring voor een schoolsysteem op
anderen grondslag gelijk de natlonaal-so-
ciallst Woudenberg en weer anderen zei
den het met een diep gevoel voor de moeilijk
heden van de lagere school, zoo de heer
Thyssen (SDAP), die werkelijk uit den grond
van zijn hart sprak, als een oud man. die voor
niets anders meer leeft, dan voor het onder
wijs, voor het heil van de school, waarin hij
altijd heeft gewerkt en die alles aan den op
bouw waarvan hjj heeft gearbeid door .der
tijden onspoed” ziet weg-ebben.
Maar allemaal zeiden zij hetzelfde: de toe-
Na reidans en zang van „De Brug" uit Nij
megen voerde de heer J. Asberg het woord met
als onderwerp „Naar de Nieuwe Gemeen
schap”.
voor niets op één groot (actief) front te vormen
en met vereende krachten (te) strijden voor de
bereiking van het gemeenschappelijke doel. Het
is toch sociale plicht, nu allerwege gezobht
en geroepen wordt om geestelijke en sociale
hernieuwing, dat wjj. Katholieken, wjj zonder
uitzondering, wjj leeken misschien op de eerste
plaats, de wereld laten zien, dót we er zjjn en
hóé we zijn.
Welnu, dat te doen zij de daad van vandaag,
de daad voor morgen.
Het uit een aantal organisaties te vormen
Algemeen Comité, zal ruimschoots gelegenheid
hebben in de goede richting te helpen stuwen.
Het werk, gericht op de nieuwe gemeenschap
is geen werk van enkele dagen, ook niet van
enkele jaren; het vraagt voortdurende inspan
ning. Wij verwachten, dat deze vergadering het
geloof en de liefde voor een waarlijk groote
zaak zal weten loe te slaan.
Alk eerste spreker trad naar voren Pater mr.
dr. D. Beaufort O.FM. met als onderwerp „De
nieuwe gemeenschap”.
1 Januari 1939 is mr. H. A. M. van Haastert
te 's Gravenhage aangewezen tot lid voor Neder
land van het Permanente Comité van het In
ternationaal Landbouwinstltuut te Rome en be
noemd tot Rjjkslandbouwconsulent.
Tijdelijk benoemd tot leeraar aan de R. H.
land der nieuwe gemeenschap nog zullen be
traden. Vergeten wy nimmer, dat ook hier het
persoonlijk offer bevruchtend zal werken, zoo
als eertijds in vergoten bloed het zaad ont
kiemde voor het nieuwe Christus-rjjk. En <n
dien gedachtengang moge ik besluiten met het
dichterwoord:
Ook de volgende sprekers, de heer
kens, voorzitter van den Katholieken Neder-
landschen Boeren- en Tuindersbond, Jhr. mr.
P. G. M. van Meeuwen, voorzitter van de St.
Adelbertsvereenlging, mevrouw Boudens-van
Heel, en de heer Jail Beerends, secretaris van
de stichting .Katholiek Gemeenschapsoord”, Als een roode draad liep de klacht over deze
zegden hun steun toe en betuigden hun warme
Maar behalve ons eigen voorbeeld, onze eigen
beleving, moet er ook komen een machtige actie
naar buiten. Onder alle lagen der katholieke en
der niet-katholieke bevolking moet de aandacht
gevestigd worden op ons ideaal; er moet be
langstelling voor worden gekweekt, sympathie
moet worden opgewekt, het Nederlandsche volk
moet tot nadenken gebracht worden over onze
plannen, er moet begrip van ons streven worden
bijgebracht.
De nieuwe gemeenschap. Dat zjj in velerlei
richting gunstig zal doorwerken, ligt voor de
hand. Denkt aan het terugdringen van de
Staatsbemoeiing en aan het hergeven van ver
antwoorde vrijheid aan de bedrijfsgenooten.
Denkt, een verder zegenrijk gevolg, aan het
verdwijnen van chaotische verhoudingen, in
productie en handel. Een geordende productie
zal er zijn, die het mogelijk moet maken den
geweldigen technischen voortgang ook econo
misch te beheerschen en dienstbaar te maken
aan aller welvaart, vooral in dien zin, dat de
massa's weer hun levensroeping kunnen ver
vullen, door arbeid in hun onderhoud voorzien
en zich een bescheiden bestaanszekerheid
scheppen.
De derde spreker was prof. mag. dr. J. B.
Kors OP, wiens rede getiteld was: „In de
Nieuwe Gemeenschap”.
Spreker schetste, hoe uit de natuur van den
mensch de drang om samen de werken voort
vloeit en hoe de huidige gemeenschap geen
waarborg biedt voor de ontplooiing vafi wat de
mensch in zich draagt, omdat de natuurlijke
verhouding tusschen mensch en gemeenschap
verloren' is.
Het ideaal, waarnaar wij streven, is een ge
meenschap als een samenwerking van krachten,
die den mensch plaatst waar hjj staan moet.
Aan het massaal appèl, dat het R.K. Werkliedenverbond tot de geestelijke
en wereldlijke leiders van Katholiek Nederland heeft gericht, is op grootsche
wjjze gevolg gegeven. In de fonkelnieuwe zaal van Bellevue te Amsterdam
kwam Woensdagmiddag 'n uitgelezen sch aar priesters, religieuzen en leeken
bij'een van allen rang en stand, van dichtbij en van ver. En aan haar hoofd
plaatsten zich H.H. Exc. Mgr. dr- J- de Jong, Aartsbisschop van Utrecht
Mgr. J. P. Huibers, Bisschop van Haarlem, de Hoogw. Heer Prelaat H.
Stöcker en Z. Exc. Prof. Mr. C- P. M- Rornrne, Minister van Sociale Zaken-
Dit indrukwekkend samenzijn van de besten van het katholieke leven in
Nederland, van prominenten op elk gebied: geestelijke orde, onderwijs, poli
tiek en organisatieleven, heeft wel bijzonder relief gegeven aan het schoon en
grootsch initiatief, dat vanuit deze bijeenkomst als een fakkel van geestdrift
harten en geesten van Katholiek Neder land zal beroeren-
Het hoofd van Katholiek Nederland, de aarts
bisschop van Utrecht, Mgr. G. de Jong, betrad
daarna het spreekgestoelte. 2. H. Exc. wilde
Gods zegen afsmeeken over het plan, opdat het
in de leniging van den ontzaglijk groote stoffe-
lijken maar vooral ook geestelijken nood der
menschheid moge slagen.
De H. Vader wijst den weg naar een betere
gemeenschap, laten wjj dien weg inslaan.. Daar
toe moeten allereesst de leidende figuren de
problemen bestudeeren, maar wij moeten de
principen ook zooveel mogelijk toepassen, ieder
in zijn staat en stand. De hernieuwing, waartoe
de nog steeds actueele apostel Paulus reeds aan
spoorde, moet ons doel zijn.
Moge de goede en -almachtige God de inner
lijke vernieuwing in gerechtigheid en heiligheid
besturen.
Terwijl allen neerknielden, gaf Z. H. Exc. ver
volgens den bisschoppeiyken^egen.
Wie zou niet willen, dat de wereld een ander
aanzien kreeg, dat de wanorde, de tegenstelling,
de strijd van mensch tegen mensch, van stand
tegen stand, van volksgroep tegen volksgroep,
van volk tegen volk, zou verdwijnen en plaats
maken voor een samenleving, waarin orde, vrede,
eendracht, eensgezindheid en welvaart heersch-
ten; waar de menschen, Gods kinderen en ei
kaars broeders, elkanders lasten zouden dragen,
elkaar steunend den levensstrijd zouden helpen
strijden en gezamenlijk zouden plukken de
vruchten, welke de aazde in zoo’n overdadlgen
overvloed geeft?
Te midden van al deze verwarring staat, on
aantastbaar in de branding, ook hier de rots
van Petrus. Hij, dien wij erkennen als plaats-
bekleeder van den Heer van hemel en aarde,
heeft, voortbouwende op hetgeen Zjjn voorgan
ger heeft geleeraard, positieve richtlijnen ge
mor het herstel der maatschappelijke
Er zijn In deze vergadering veel ernstige,
vriendelijke, goede, hoop- en vertrouwenwekken
de woorden gesproken, aldus de heer A. C. de
Brujjn in zijn slotwoord, die uitdrukking geven
aan gevoelens van warme sympathie voor het
streven, gericht op de bepleite „Nieuwe Ge
meenschap”.
Wij zjjn daarvoor dankbaar, zooals wjj ook
dankbaar zijn voor de aan den dag getreden
waarlijk Indrukwekkende belangstelling voor
deze bijeenkomst.
„Quadragesimo Anno” roept ons allen niet
Helleven is geen vrede hier,
Geen wapenstilstand vragen;
Het leven is de Kruisbanier
In Godes handen dragen.
Op Initiatief van het R. K. Werklieden
verbond in Nederland zjjn heden in Amster
dam bijeengekomen een groot aantal voor
aanstaande personen en vertegenwoordigers
van katholieke organisaties op allerlei gebied,
ten einde zich te beraden over een groote
actie om het Nederlandsche volk -te door
dringen van de noodzakelijkheid van sociale
rechtvaardigheid en sociale liefde, en een
daarop gebaseerde werkelijke gemeenschap.
De vergadering, van oordeel dat zij daar
mede op de beste wijze zich aansluit bij den
oproep tot moreele en geestelijke herbewa
pening, welke Uwe Majesteit heeft willen
doen, betuigt opnieuw trouw en aanhanke- B. S. teHoorn D. Reiding. wonende te~Arnhem
lijkheid aan Uwe Majesteit en smeekt Gods
Zegen af voor Vorstenhuis en Volk.
smalend zeggen: „al, ziet hoe zy,
aan de Nieuwe Gemeenschap bouwen,
broeders samenwonen.” Iedere inbreuk op de
wetten der sociale rechtvaardigheid en der
sociale liefde in eigen katholieken kring, is
'n groot, *n zéér groot maatschappelijk
kwaad, is de grootste rem van onze actie.
De wetenschap moet zijn baken vinden in
het door God gegeven geloof, het hart van
den mensch moet weer worden beschaafd en
ontwikkeld om God te kunnen zien en de
menscheljjke wil moet gevormd worden, op
dat hjj niet overheerscht worde door de
hartstochten.
Als wU deze mentaliteit Ingang doen vin
den in onszelf en in het geheele Nederland
sche volk, dan kan het niet anders, of het
economisch welvaartsleven zal, vastgeklonken
aan het zedelijk welzijn, gaan groeien en
bloeien.
Nadat het stormachtig applaus, dat op de rede
van prof. Kors volgde, verklonken was, betraden
achtereenvolgens vijf sprekers het spreekgestoel
te om als vertegenwoordigers van verschillende
organisaties hun instemming te betuigen met
de plannen van het R. K. Werkliedenverbond.
het waterschap Zalk, H.
Westera, te Zalk, ulterlljk tot het einde van het
zittingsjaar waarin hij zeventig jaar zal zjjn
geworden.
Mer mr. dr. p. Beaufort
Al te goed is buurmans gek, meende de heer
Drees (SDAP). Wjj subsidieer en hier verschei
dene scholen voor Duitsche kinderen op voet
van gelijkheid met Nederlandsche. Juridisch
zjjn dit zelfs Nederlandsche scholen volgens
den Minister. Maar die scholen gedragen zich
zóó eigenaardig, dat daar wel iets over ge
zegd mocht worden in deze eindeloos lange
vergadering, die eerst tegen zeven uur afliep.
Duitsche bladen spreken over deze instellin
gen als waren zy „opgenomen in bet verband
der Duitsche school-organlsatie”. Duitsche
ouders in ons land worden op allerlei manie-
;en gedwongen hun kinderen naar deze scho
len te zenden. De kinderen leeren daar, wat
de Duitsche Regeering als hoofd van het
„anstandigste Volk der Weit” beveelt. Zjj zin
gen liedjes met het refrein: Deutschland er-
wache und Juda den Tod” en „Heul* gehórt
uns beutachland und morgen die ganze Welt”.
Zjj hebben landkaarten, waar Nederland als
„Deutscher Kulturboden” wordt voorgesteld.
Toen op den eersten Mei een hakenkruis-vlag
aan zulk een school werd vernield ten on
rechte natuurlijk, daar moet de politie tegen
waken bemoeide zich de Duitsche gezant rpet
deze zaak, nota bene een Nederlandsche school
aangedaan! Enzoovoort enzoovoort.
Laten wjj de lankmoedigheid tegenover onze
buren die nu al met een schampen glimlachje
zeggen, dat Holland goed is voor de centen
van hun scholen niet .c ver doorvoeren:
al te goed zou hen gek kunnen maken.
w®g terug is als vanzelf aangewezen:
natuurlijke verbondenheid weer tot gel-
<Un« brengen, het organisch karakter aan
maatschappij hergeven, het opbouwen
eener nieuwe gemeenschap. Geen specifiek,
“ng minder een exclusief katholiek ideaal.
doch aanvaardbaar voor allen, die den
01808 en den strjjd van het heden verwer
pend, willen meebouwen aan de vorming
nieuwe, in saamhoorigheid gegronde
*8anisch gelede maatschappij.
Heel die voorziening in de stoffelijke en
•Wtureele behoeften onzer samenleving aal
risten, maar aan het scheepsrecht hebben zjj
maling. Driemaal weiden hun belangen gedu
rende de laatste weken in de Kamer bepleit.
Het ideaal zal zijn een nieuwe maatschappij, bij de algemeene beschouwingen, -bU Justitie
en bjj Buitenlandscbe Zaken en nu vroeg
ir Albania (SDAP) verlof dc kwestie van de
Duitsche vluchtelingen voor de vierde maal
door middel van een interpellatie aan de orde
te stellen.
Het wordt welletjes, meende de Voorzitter.
Nog één keer dan maar laat de Regee
ring daarna voorlooplg mei rust! De Kamer
vereenlgde zich met deze opvatting, zoodat na
de behandeling van Onderwijs de ongeduldige
roepers van „Laat maar binnen, laat maai
binnen!” nógmaajs de gelegenheid krijgen de
Regeering van alle christelijke ondeugden ten
aanzien van de Duitsche Joden te beschul
digen om dan, wanneer door het voorzichtig
en georganiseerde optreden van de Regeering
uiteindeljjk die Joden, die hulp het meest
noodig hebben of die de meeste rechten kun
nen doen gelden om in ons land te worden
toegelaten, werkelijk zjjn geholpen, wanneer de
daden van de Regeering nog steeds de eeni-
ge ter wereld, die iets doet eenmaal blij
ken, zich op de borst te slaan met een ge
baar van: zie je wel, als wjl niet hadden ge
praat!
Het begint er hier in de Kamer zoo lang
zamerhand op te lijken, dat men het Jeed
der uitwijkende, hulp zoekende Duitsche Jo
den te baat neemt als een welkom propagan
da-instrument, als een gretlg-aangegrepen ge
legenheid om een politiek lelletje te verwek
ken met name tegen één der Ministers. Dat
men den eisch van naastenliefde jegens de
vreemdelingen benut als het zaad van wan
trouwen zoo niet erger tegen de eigen
windslleden.
Nog ééns dat camouflage-speljetje. Het
glnt dégoutant te worden.
De heer A. C. de Brujjn, voorzitter van het
R. K. Werkliedenverbond, sprak het openings
woord. Dit is geen gewone bijeenkomst zooals
er in den loop van de jaren zoovele duizenden
gehouden zjjn, zeide hjj. Wij komen, publiek,
de systematische. - weloverwogen medewerking
vragen van alle katholieken, welke functie zjj
ook vervullen, welke plaats zjj ook innemen in
onze Nederlandsche Volksgemeenschap, voor
een dringend werk, een grootsch en groot werk.
yp„Mrk waartoe het Hoofd van de Kerk in
1931 ons heeft opgeroepen: de hervorming
van ons maatschappelijk leven in ChrlstellJken
zin. Wij weten, dat wij een minderheid vormen
van de Nederlandsche bevolking en dat ons.
dienovereenkomstig, zekere bescheidenheid past
Een minderheid. maar dan toch een wezen
lijk en volwaardig deel van die bevolking met
zjjn plichten en zlfn aanspraken, plichten ten
opzichte van zichzelf en jegens anderen.
Gelukkig: er Is In de wereld en ook in ons
land een verblijdende hang naar een vernieuwd
geestelijk leven. Wif. katholieken, die het on
verdiende voorrecht hebben volgelingen van
Christus te zijn, wil verheugen ons van
harte over die vernieuwing Dit gebeuren moet
Mi ons het bewustzijn versterken, dat wij vóór
moeten gaan In den irang naar de nieuwe, betere.
eoBrfafre vemeenschan.
Wij zullen Nederland moeten winnen door
den stimulans van ons voorbeeld, ons eigen
persoonlijk voorbeeld, door het collectieve
voorbeeld der stands- en vak- en andere
organisaties, door het voorbeeld van alle
katholieken. Het adagium: „Verbeter de we
reld, begin bjj jezelf” zal moeten doorwerken
in al de geledingen van het katholiek maat-
schappelljk leven; de pijlers der Nieuwe Ge
meenschap: sociale rechtvaardigheid en
sociale liefde zullen allereerst in eigen knng
moeten worden beleefd, wil onze actie
vruchtdragend zijn, opdat de anderen niet
die
als
De juiste normen te vinden voor het staat- ^het ook onverschillig, of wij zelf het celoofde
kundig gemeen
schapsleven, is
ten allen tijde, een
moeilijk
stuk gebleken,
dus spr. De
mocratische
geeringsvonn,
moeizaam bevoch
ten op He auto-
cjgtie, scheen de
grenzen tusschen
gezag en vrijheid
juist te hebben
afgebakend en
haar
der
Overzichtsfoto van de groote zaal in gebou w .Mellevue" te Amsterdam tijdens het
massaal appèl van t RJt. Werkliedenverb ond, waar vertegenwoordigers van alle
geledingen van het katholieke leven in Nederland aanwezig waren. Op de eerste rij
van rechts naar links Z. H. Exc. Mgr. J. P. Huibers, bisschop van Haarlem, Z. H.
Exc. Mgr. Dr. J. de Jong, aartsbisschop van Utrecht en de minister van Sociale
Zaken, mr. C. P. M. Romme
Tjjd. benoemd tot leeraar aan de R. H. B. 8.
te Velsen J. Duinker, wonende te Bergen.
'Voor het tijdvak van 1 Nov. 1938 tot 1 Sept.
De bijeenkomst werd gesloten met het „Wil- 1939 is benoemd tot leeraar in lichamelijke oefe-
helmus”, dat spontaan door alle aanwezigen ning aan de Midd. Kol. Landbouwschool te De-
werd meegezongen. 1 venter. T. Ph. ZwoUo. aldaar,
Daarom kunnen WIJ geen gemeenschap aan
vaarden, waarin de mensch gezien wordt als
een atoom van een geheel, waarvan het zelfs
het bestaan niet vermoedt.
Van den anderen kant strijden wl) tegen een
individualisme, dat de gemeenschap niet acht
en dat zich op alle gebie-
ien losmaakt van gemeen
schap en gezag en dat den
mensch maakt tot den
hoogsten rechter.
De gemeenschap moet
steunen op het beginsel,
dat allen er zijn voor allen
en dat het individu er
moet zjjn voor het geheel
Spreker schilderde de
plaats van den mensch in
den kosmos, voortvloeiend
uit zjjn drang naar zelf
behoud. de ondergeschikt
heid van het lagere aan
het hoogere en „de opofferingsgezindheid voor
het geheel. Deze grondbeginselen, die de geheele
natuur beheerschen, moeten ook gelden voor
onze gemeenschap.
De vraagstukken van het privaat eigendom.
Maar gunstige gevolgen vooral in dezen zin,
dat het beleven der zedenwet, waarvoor het
huidig economisch leven wel zeer bijzondere
gevaren Inhoudt, en niet enkel voor de arbei
ders maar misschien nog meer voor de leiders,
dat het beleven der zedenwet weer veel
gemaktelijker, voor velen eerst weer practisch
mogélljk wordt.
stand, zooals die thans bestaat, kan niet meer
voortduren. BU de tegenwoordige klasse-be-
zetting kan de onderwijzer niet meer voldoen-
de aandacht besteden aan leder kind afzon
derlijk. In een niet al te groote klas, schetste
de heer ThiJssen, kan de onderwijze: langs de
rijen van zjjn leerlingen gaan hier met een
bedenkelijk gezicht, da^g door den vinger te leg
gen op ’n fout, ginds met 'n paar herinneringen
of een paar terech. wijzingen, toezicht houdend
op hun werk; in zoo'n klas kan hjj bij de be-
oordeeling en het corrigeeren van huiswerk
rekening houden met de bron van fouten:
heeft zoon kind iets niet goed begrepen, was
het slordig, kon het door hulseHJke omstan
digheden zjjn gedach'en niet goed by zjjn
werk houden; daar kan hjj bij het Inpompen
van de landkaart rekening houden met deq
aard van het geheugen der verschillende leer
ling-types; daar kan hjj ze allemaal een beurt
geven, zoodat ze ook allemaal kunnen laten
zien, wat ze kennen en er op voorbereid zjjn,
dat zy aan den tand worden gevoeld kort
om, daar kan hy ieder van zjjn snuitertjes
afzonderlijk opvoeden, persoonlijk toetsen, daar
kan hy veel meer zorg aan ieder afzonderlijk
geven. Maar wat komt van dit alles onder de
omstandigheden van thans terecht? Niets. Het
over-bekende en onschuldige grapje, dat de
heer Slotemaker. indertijd, toen hy naar „On
derwijs” overging, zyn naam liet tgjrandeien
in „Slotemaker de B”, omdat hy de „ruïne”
had achtergelaten op „Sociale Zaken”, begint
thans aan „Onderwijs” zelf tragische realiter
te worden.
Twee pogingen worden vanuit de Kamer on
dernomen om althans éénige verbetering in
den toestand te brengen. De eene door den
heer Thyssen (SDAP), die blykbaar nog zóó
veel vertrouwen in den Minister stelt, dat hfl
hem alleen door middel van een motie „ver
betering van de personeels-voorziening
het Lager Onderwys door wyziging van
thans geldende leerlingenschalen” als
op het hart wil binden, het dus aan den be
windsman zélf overlatend hoe hy een door de
Kamer verlangde verbetering in concreto zal
aanbrengen. De andere door den heer Tllanus
(CH) die liever zélf een concrete regeling ont
wierp, waardoor de leerlingenschaal wordt
aangevuld met een schaal volgens welke scho
len met overmatig bezette klassen een met
30 gulden per maand betaalde boventallige
leerkracht kunnen krijgen. Dat komt dus neer
op een^ regeling van~het instituut der kweeke-
Imgsn met acte. De mogelijkheid wordt afge
sneden, dat zulke aanvullende krachten met
fooien van 17% gulden per maand naar huis
worden gestuurd, terwyi zy het werk van een
volwaardig onderwijzer verrichten. Zy krijgen
een feiteiyke verbetering in hun positie en de
scholen krygen eenlge zekerheid, eenig recht
op een hulpkracht, doch de bedoeling is niet
-r de heer Krol (OH) onderstreepte dat utL-
drukkeiyk tegenover den teer Van Sleed
(SDAP) zich uit te spreken voor een lagere
salarieering der onderwijzers, voor het schep
pen van een categorie laaj-betaalden zonder
lechtspositie. Het bedoelt tydelyk toelaat te
scheppen zoolang de schaal zelf niet wordt
verbeterd. Heeft dit amendement financieele
gevolgen en wil de Minister die voor zyn ver
antwoording nemen? Daarover zal de heer
Tllanus morgen met den heer Slotemaker den
degen kruisen
Natuurlyk kunnen wy niet al de propagan
distische methoden van het moderne heiden
dom ovememen, daarom staan wy iets zwak
ker. Maar sterke», oneindig veel sterker staan
«y door onze absolute zekerheid, dat wat wy
willen goed en heilzaam is voor land en volk,
voor het geheele menschdom; dat óns Ideaal
geen hersenschim, maar een bereikbaar ideaal
is Wel echter moeten wy onze propaganda
voferen, zooals de Paus zegt: ,jnet groote geld
middelen,” met een perfecte organisatie, met
een •geconcentreerde, zuiver afgestelde actie,
volgens een vooropgezet plan, doelbewust en
systematisch.
Welnu, de katholieke Nederlandsche
arbeiders hebben de daad gesteld; heb
ben gevolg gegeven aan den wensch van
Pans Pius XI in dienls encycliek over het
communisme om, zooals de Paus let
terlijk zegt: „De fundamenteele begin
selen voor den opbouw van een chris
telijke sociale orde, door mondelinge
en schriftelijke propaganda breed uit te
zaaien.”
Zij staan thans voor u met een om
vangrijk, weldoordacht en weloverwo
gen, bezonnen en bezonken propagan
daplan, dat erop ingesteld is het geheele
Nederlandsche volk in al zijn geledin
gen beleidvol, maar krachtig te stu
wen naar het ideaal der maatschappe
lijke hervorming in christelijken geest.
die Ik straks schetste, het
•nakt naar een betere samenleving. De scherp-
i en
•telsels. die thi
Fikkelde beschavingsvorméti
■..men spreekt reeds van
Wocratie en
ataatsgedachte heeft de illusie van een
amen staatsvorm-voor-allen wreedeiyk
stoord.
Waarlijk, ondanks de beangstigende sympto-
men- die ik straks schetste, het woord van uw
?°oraitter bevat diepe waarheid: de wereld
tte stryd is geboden tegen de ideologieën
•telsels, die thaps de wereld pogen te regeeren,
®aar alweer juist is de bewering, dat zy alle
J*0 doel hebben, de wereld een ander aanzyn
geven, ae menschheid gelukkiger te maken.
Als een ontzaglijke Adventsstrooming golft
"er de wereld een smachtend verlangen naar
een wedergeboorte, naar een levensherstel.
rijn grootsche sociale encycliek Quadra-
e*81»0 Anno heeft PiuS XI het beeld der
“tnolge maatschappy geschetst, zyn hoofddoel,
et centrale punt van al zyn beschouwingen
net herstel der maatschappeiyke orde.
:5
10
10
10
10
>0
5
15
0
10
n
n
re
