GC
De avonturen van een verkeersagentje
p
Herderlijk schrijven van het
Amerikaansche Episcopaat
I
Vi
^fCctw^aal i/ah den daf
Uit andere bladen i
De man van Iracema
ALLEABONNÉ’S r -F 750.-XZZTX: F 250.-
De beteekenis en taak
der kath. universiteit
O
ZATERDAG 17 DECEMBER 1938
ir
De laatste
gang
Het spel van St. Evermarus
Nederland» defensiepolitiek
De groote trek
dat tttd zeqqen?
DOOR OTFÊID VON HANSTEIN
AANGIFTE MOET. OP STRAFFE VAN VERUES VAN ALLE RECHTEJi. GESCHIEDEN UIT ERLIJK DRIE MAAL VIER EN TWINTIG UUR NA HET ONGEVAL
Nl
ft
is.
van
meer
a
I
<n
IT
$-■
9
o
f
KCBTCtfre HOOFDSTUK
waarschünlük
zooals Ben-
Zü
(Wordt vervol
D* Fransche boot, waarmee Iracema naar
Ao niet OP HET GAS. MAAR OP üt REM
leidde tot een ontworsl
▼an dfe Compagnie, maar
ala
kan
Na alles wat zü den loatsten tijd had moe
ten tijden had zü voor het eerst weer het ge
voel, dat zü een thuis" had gevonden.
Nederland van het accoord yan
bracht „Onze Vloot” tot de vdgen-
condusie voor Nederlands’ Defensiepolitiek:
IN
taal
licht I
I stelling.
zelf-
Een
.3kar-
macht
ZONDA
Vendel er
en UJdelü
dermis, 8.
Ml gelegei
uur voor
MAAND
nysis Ligt
Henricus
roor overl
voor Corn
DINSD/
u Burger
lid van de
nn bet B
Oldenburg
Melenbnnl
W0EN81
neda Koi
Blsnkenda
Gertruida
Punt ea J
DONDEJ
overt fam
Joanna U
Anna Aghl
en overl. f
VRUDAI
Koanso—c
tra Or»s
Guurtje O
Z*rw. De
ZATERD
5V!
wreerl
ra vs» d
ZONDAG
voor het g
parochie, 2
huisgezin.
en Zotnerd
boer-Eggei
Groot, 7.30
Groot, l m
funllie Del
teL Hoo
Homing en
ibggetegen burcht,
I, heiden-
aanrader»']
en,ze den
Een der
:ld. waar
na Hacco de pelgrims achtervolgde en
een wreeden dood deed sterven. Tater zou
telt by^iet handhaven
Hjk erfgoed van den gn
bovennatuur! Uk opzicht
ZONDAG
Umtelen
nerdui Pek
Hl gelegenh
nede voor
Wen van
Uiero-Mee
maanda
v» voor
Wrianus vs
•4 voor Ni
Bonen—de
DINSDAG
voor dt
fcved. Ju
Wda Weel
„Het Alg. Handelsblad” schrijft naar aanlei
ding van den vliegtocht van de „Reiger” naar
Zuld-Afrika
waarvoor een der onsen, opperkoopman Jan
van Rlebeeek ook een van zün schepen
heette „De Reyger” In 1652 de grond
slagen legde. Van een ververschingsstatioD
aan de Kaap de Goede Hoop, bestemd voor
de schepen der Oost-Indische Compagnie
op hun reizen naar en van Indlë. Is hier
allengs een volk geworden waarop de oude
Nederlanders hun stempel hebben gedrukt
Een volk. waarin ten zeer Nederlandsche
In het schrijven, dat de H. Vader bQ gele
genheid van het jubileum der universiteit heeft
uitgevaardigd, legtde Paus den bijzonderen
nadruk_ op de verheven zending der universl-
van bet maatschqape-
ensch In natuurUJWên
Het wan
bandieten, die heel
Moorden,
l
dat ze alleen nog maar naar rust en vrede ver
langde. Ze keek juffrouw Turner aan.
„Ik zal erover nadenken, misschien hebt u
gelijk."
i
Ze L -
Gasten waren er niet In t huls. Gerulschloos
droegen de twee bedienden, negen wier zwart
gezicht en handen afteekenden tegen hun smet
teloos witte bleeding, den maaltijd op.
Juffrouw Turner bediende Iracema moederlijk
an vulde haar bord met de beste hapjes, terwijl
ze haar glas volschonk met den gouden pare
lenden Granjo.
De palmen
avpndbrles.
Een reek$ beschouwlngepffn een artikelen
reeks over ,JDe politieke strategischs consequen
ties voor Nederland van
München"
da
A Paus Plus XI weet beter dan wie
onder de menschen, hoezeer dit erfgoed op
huldigen dag in gevaar Is. „DÓ wereld, zoo
HU, verkeert tn een periode van onrust,
kerheid en stuurloosheid, die zeer zeur
een keerpunt in de geschiedenis beschouwd
worden. De chrlstelUke leer en de
aedelUkheld worden van verschuil
aangevochten; gevaarlijke theorie#!
onze
"a ««er’d,
^^•fdagmc
uur
De vliegtocht van de „Reiger” naar Zuld-
Afrika, die Dinsdag jl. is aangevangen ter
geladenheid van de herdenking van den
.groeten trek" der Boeren honderdjaar ge
leden uit de onder Brltseh bestuur geko
men Kaapkolonie naar wild en woest maar
VÜ land voor een vrjj volk, getuigt van
de onvergankelijke aandacht waarmede wü
Nederlanders den ontwikkelingsgang volgen
van het stamverwante volk In Zuld-Afrika,
de wereld, nJ.: dat onze eenlge politiek kanj. -
zjjn zorg te dragen, dat wjj tusschen deze
beide machtsgroepen een volkomen
,i en neutrale positie Innemen.
conclusie ohmlddellUk daaraan
bonden is dat wU met belde machtsgr
vriendschappelijke betrekkingen moeten
onderhouden, doch dat dit slechts mogelük
zal kunnen zUn op de basis van een sterke
weermacht. Immers in deze tüden kunnen
slechts sterke naties vrienden zijn. De ver
breking van het machtsevenwicht in Oost-
gulschten hun zangen In de
een .Portugees zong ergens een
a weemoedig lied, in de verte gleed met tallooze
lichten aan. een groote boot over zee. In de
diepte, en overal langs de baai schitterden de
lichten van Funchal en der bul ten verblijven.
Iracema at met smaak, de natuur eischte haar
rechten op.
Hoe goed deed alles haar. Deze maaltijd, de
stilte, de vrede om haar heen, die vriéndelijke
itellng, aan het gezag
laar Naderhand zich
ook verzetten zou tegen een Brltseh bej
wipd^dat aanvankelijk het goed recht dezer
vrije pioniers niet naar behooren wilde er»
kennen. Liever dan te bukken met
nlerrugge en papbroeks" voor de
der overheerschers, trokken de boeren
Paul Kruger, die toen een 13-jarige jongen
was, trok mee met hun bijbels, hun ge
weren en hun ossenwagens en hun kordate
pionlersvrouwen de wildernis in, noord
waarts, waar «U naderhand de republieken
Oranje-Vrijstaat en Transvaal zouden stich
ten, nadat zU eerst him nieuwen levensbo-
dem, met een herinnering aan hun stam
land ver weg In Europa, de „VrUe Provincie
van Nleuw-Holland In Zuid Oost Afrika”
genoemd hadden.
„Hlerdle gebeurtenis is werkllk die ge
boorte van ons volk, wat gepaar gegaan het
met die smartlikste barenswee wat *n volk
kon ondergaan en deurworstel”. schreef de
gezant van Zuid Afrika, dr. H. D. van
Broekhuizen In het jongste December-num-
mer van ,De Gids.” En bij de herdenking
van die geboorte-periode tin. m A g, Ne
derland niet ontbreken. De vertegenwoor
diger der Nederlandsche regeering, de vice-
president vatf*Üen Raad van State, jhr. mr.
F. Beelaerts van Blokland, die als bUzon-
der afgezant met de .Reiger” naar Zuld-
Afrika vliegt, kan zich de drager weten der
warmste gevoelens van heel ons volk jëgens
onze stamgenooten daarginds, en datgene
dat zU wisten te scheppen en dat na vele
jaren, ook dank stj een wUze ontwikkeling
van het Brltsche beleid, dat enkele zeer
zwarte pagina’s had om te slaan, ten slotte
In deze 20ste eeuw tot eigen en vrijen bloei
kon geraken.
In dep grooten trek der Boeren toonden
deze nazaten der oude Hollanders hun beste
eigenschappen: moed, geloof, seUvertrou-
je blijft het.
de andere wil
Sluit een com
zorgd leven
Madeira.
Je zal hier wennen, je zal je er thuis gaan
gevoelen, zooals ik het gedaan heb. Je zal van
goede, kinderlijke menschen hier gaan houden,
zooals ik dat ben gaan doen en je zal de wereld
vergeten.
Laat den man,' wat je hem toch niet weer af
kunt nemen en leef zelf in vrede.
Denk er eens rustig over na, kindjellef, en ge
loof, dat Ik het oprecht en goed met je mgen.
Iracema had zwijgend geluisterd.
ZU antwoordde ook nu nog niet Wanneer
Iemand haar eergisteren zoo had toegesproken,
dan had ze hem verontwaardigd van zich af-
gestooten. Doctor Almeida, die de bestesvriend
van haar vader geweest was, had ze daarom
als een kwajongen de deur gewezen. Juffrouw
Turner zei haar hetzelfde als hjj. maar ze was
nu zoo murw, eltendlg en afgemat, zoo onder de
bekoring van de btljte en vrede om zich heen.
twaseen
-benam
:kenU tot hem door van
l%ar voor hem sfspeelde
geveld over num.
grM
ttenar
Godt i
un»
beiww
zirt»
iooret
sort-
wmt,<
toch 6
MorM
Bctr.
in tt
tas ht
«er ho
tas te
aarde
A
wen, ondernemingsgeest, wilskracht. „Vrewt
God, en houdt uw krult droog.” Zooals Piet
Retief, de leider van den grooten trek na
1837, die naderhand door het Zoeloe-bootd
Dlngaan vermoord werd, destijds sprak:
„Ons vertrek nou uit ons vrugbare geboorte
land, waar ons enorme skade gely bet en
voortdurend bloot gestaan het aan ergernis
- mn ons te gaan vestig In een woeste en |»-
- vaartlk gebied. Maar ons gaan met "nvaste
vertrou. op *n Alslende, Regverdlge en Ge
nadige God, wlen ons altijd sal vrees
in alle nederigheid zal probeer gehoor-
aaam.”
Piet Retief werd op 16 December 1838 in
den slag van Bloedrivier door Andries Pré-
torius en zUn mannen gewroken. Bi op de
zen „Dlngaansdag” zal straks, 16 December
1038, de eerste steen gelegd worden van esa
groot Voortrekkers-gedenkteeken in Pte-
torla, honderd jaar na de overwinning die
het begin werd van een fier en vrij volks
bestaan. Nadien is er veel gebeurd. De in
vloed van een vreemd Imperialisme, ge-
scherpt door de lokklng van goud e* <te-
mant, he^ft de Boerenrepublieken een wijle
als onafhaAkelUke, vrije volksgroepen utt-
geschakeld, Maa? beter en. ruimer inzicht
heeft hun die^rrlJhad ten slotte terugge-
geverf. Vandaag berust -de imperiale baad
op den vrijen wil deg Unie van Zuid
Afrika
Trekkers-zkarfti de Boeren. Trekkers sjgL
ook de oude Hollanders geweest. Naar Ate,
naar de Amerikaansche continenten, naar
Zuld-Afrika. Overal hebben zjj hun sporen
achtergelaten, in het Amerikaansche Nieuw
Nederland, in Oost- en West-Indlè, w»ar
zU vandaag nog steeds hun 'ontwtkkellngs-
taak onder de bude driekleur verrichten, en
ook in dat Zuld-Afrika, dat nadien een
eigen weg gegaan Is, op eigen kracht,
met eigen verdiensten en offers, maar I
waarmede wjj ons verbonden voelen doos»
een innerlijke verwantschap die door gsm
geographlsche grenzen kan warden uttgs-
wlscht.
^le hebt den man herkend?”
,Js als Benjamin Huxley.”
„Kan je dat bezweren?”
,Ja kapitein I
Toen kon zij weer aan haar werk gaan.
Daaraan dacht zjj nu telkens weer. Ze had ech
ter niet behoeven te getuigen,
wel.' omdat zij varende was.
.-„Stewardess!”
.Als X u blieft!” Ze schrok op uit haar dzoo-
merlj.
Voor den spiegel streek ze vlug haar haar in
orde, en spoedde zich naar de dame, die om haar
geroepen had.
Kardinaal Dougherty, Aartsbisschop van
Philadelphia, heeft in naam van alle Ameri
kaansche Aartsbisschoppen Al Bisschoppen een
Herderljjk schrijven uitgevaardigd, waarin de
taak en de beteekenis van de katholieke uni
versiteit worden uiteengezet. WU laten hieronder
de belangrijkste passages van dit schrUVen
volgen
Axlé noodzaakt ons aldaar een rol te spelen
die meer gelijkenis heeft met die van een
grootere dan met die van een kleinere mo
gendheid. En meer in het bijzonder geldt
dit de martnepolitiek en wel hierom: ten
eerste dat ons imperium en vooral Neder-
landsch-Indie een sterk uitgesproken mari
tiem karakter draagt en ten tweede dat
voor ons de rol van grootere mogendheid
ook technisch-mllltair het beste te verwef-
kelljken is in een marinepolitiek, want wV
bezitten nu eenmaal niet voldoende bevol-
klngssterkte voor de vorming van millloe-
nenlegers doch de mankracht voor een ver-
ke vloot is wel te vinden. Dit wil niet zeg
gen. dat daarom de landstrijdkrachten moe
ten worden veronachtzaamd, geenszins,
maar dat voor de verdediging van den Ne-
derlandschen belangendriehoek Amster
damBataviaCuracao de marine „de eer
ste lUn” vormt, d w.z dat door de werking
van de zeemacht- ook de landstrUdkrachten
hun volle effectieve waarde verkrUgen, en
dat zonder die zeemacht de beteekenis van
de beide legers Thet Nederlandsche en het
Indische, maar vooral het laatste), groot
gezien, zuiver statisch wordt en beperkt tol.
eenlge punten.
Het is thans de hoogste tüd om tot de
▼erbreeding van de basis van onze defen
sie-politiek over te gaan, speciaal voor wat
Oost-Azlë betreft. Geschiedt zulks niet zeer
spoedig, dan, laat ons ar geen doekjes om
winden, zal in -een niet te verre toekomst
een Nederlandsch parlement zeer waar-
schUnlUk niet meer over Indische begroe
tingen behoeven te beslissen
•t 11 gMn beval, maar aan beroep
op ów medewerking pm de men
schen, die daar ook voor d
aan den weg werken, niet noode-
loos In gevaar te brengen! Boven
dien bevordgrt zoodoende een
vlotteren wegenbouw. Dus... bij
het zien van dat bord
Toen de Bisschoppen van Amerika 50 jaar
teleden met breeden blik en groote voortva
rendheid aan Paus Leo XIII vroegen om een
katholieke universiteit volgens de pauselUke
bepalingen op te richten In de hoofdstad
het land, wilden sU deze hoogeschool maken
tot een burcht der waarhfeid en van de chris-
telUke cultuur, waar zoekende geesten naar de
waarheid zouden streven en de dwaling, hoe
fUngesponnen en gevaarlijk zU ook steeds moge
«Un, zouden kunnen weerleggen.
De geschiedenis van de katholieke universiteit
gedurende de eerste halve eeuw van haar be
staan getuigt van de groote moeite en offers,
gebracht door de bisschoppen, rectoren, profes
soren, priesters en religieuzen en van de"edel-
moedige vrUgevigheid van de ver vooruitziende
teekma.'
WU moeten de katholieke universiteit be
schouwen als een wezenlUk element ter vol
tooiing van ons onderwijs en opvoedingssys
teem, dat onzen nooit versagenden en steeds
edelmoedigen steun opeischt.
WU mogen de katholieke universiteit niet als
een geïsoleerde, opzichzelfstaande eenheid be
schouwen. De ontwikkeling dezer universiteit
sal ons allen ten voordeel strekken.
De activiteit vaagde universiteit zelf heeft
«ich in de laatste 5ö\aar zoo snel ontwikkeld
als de beschikbare middelen haar toelieten.
In het besef van onze groote verantwoorde-
lUkheid verzogken-wU derhalve onzen geloovlgen
om de dringende behoeften van onze katho
lieke universiteit indachtig te willen zUp ep
overeenkomstig het verlangen van den H. Va
der de herdenking van het gouden jubileum
niet alleen een gelegenheid te laten zUn om
een terugblik te werpen en een herdenking te
vieren, maar ook en vooral een aanleiding te
laten zUn voor dieper inzicht en toewUding.
In dit opzicht moeten wU als herders der
zielen erkennen, dat wU In deze oesllssende
.periode een groote behoefte hebben aan voor
aanstaande leiders onder geestelUken en leeken.
Onze seminaries en colleges verrichten uitstekend
werk, doordat zu de hechte grondslagen leggen
voor deze toekomstige leaders. Op deze grond
vesten wil de katholieke universiteit met le
vende steenen de stad*der waarheid en der
chrlstelUke cultuur opbouwen. In kleine landen,
die. wat geldmiddelen betreft, nog armer zUn
dam wU, heeft men met katholieke unlversltel-
ten zeer belangrUke successen behaald. Zouden
wU, in een groot land, dat over grootere hulp
middelen beschikt en waar nog vrUheld
heerscht, ons tevreden stellen met geringeld standige
offers te brengen voor onze universiteit? 'H' «liteeitee
rust had. en haar echtgenoot, den eenigen man,
op wlen zU ooft werkêlUk verliefd geweest was,
en die haar zoo duldelUk had laten merken, dat
hU niet* van haar moest hebben.
Ze zag de courant liggen, en hoe Iracema die
verfrommeld had. Ze ontvouwde ze weer en
moest lachen de pagina met het artikel en
Teneinde deze opvatting omtrent de plichten
van den Christen als staatsburger meer en
meer te verbreiden, hebben de bisschoppen op
hun JaarlUksche conferentie besloten aan de
katholieke universiteit opdracht te geven, om
een uitgebreide reeks van rlchtlünen uit, te
werken voor alle takken van onderwijs. Steu
nende op het godsdienstonderricht, waardoor
onze inrichtingen van onderwUs van alle an
dere te onderscheiden zUn, zullen deze richt-
lUnen de opvoeding van een goed voorgelichte,
gewetensvolle, Amerikaansche burgerU helpen
bevorderen.
In „De Nedermaas”, Limburgs Geïllustreerd
Maandblad, vonden wU een overzicht van
wat in „onze Maaslanden" op letterkundig ge
bied ontstond. Daarom werd de aandacht ge
vestigd op het „Spel van St. Evérmarus".
gram van sociale actie uit te werken, dat tot
in de kleinste bUzonderheden aangepast is aan
de plaatselUke behoeften en omstandigheden
en daardoor de bewondering zal afdwtngen van
alle oprecht weldenkende menschen, door wie
het ook aanvaard zal worden.
Door de opdracht van deze taak wordt goed
keuring gegeven aan de traditioneele onver-
brekelUke trouw en aanhankelUkheid van het
Amerikaansche Episcopaat en aan onze vrUe
Amerikaansche Instellingen.
Om dit bevel van den H. Vader in praktijk
te brengen is het noodlg, dat ons volk, van
jong tot oud, steeds beter worde voorgelicht
over het waarachtig wezen der ChrlstelUke
Democratie. Men moet hun een juiste om
schrijving geven van de democratie in het licht
der katholieke waarheid en traditie en over
de, plichten die de menschen als burgers te
vervuilen hebben in de democratie, zooals die
in onze staatsinstellingen belichaamd is. ZU
moeten er van overtuigd worden, dat vader
landsliefde een deugd, en ontrouw Jegens het
vaderland een misdaad is.
Den volgepden dag. Verbaasd werd iracema
wakker. Helder scheen de zon in haar kamer.
Voor het eerst sedert vele dagen had zU een
nacht zonder angstdroomen geslapen,
kleedde zich aan, en ontbeet in de hal.
Sedert ze hier waf. had zU het gevoel, alsof
al dat verschrikkelUke van haar was afgevallen.
De gemoedelUke oude Mathilde had haar zelf
bediend. t-
.Juffrouw Turner wacht u in baar kamer."
Zo ging er heen en werd met open armen ont
vangen.
„Ga nu eens naast mU zitten, en luister eens
naar mU- Ik heb urenlang nagedacht over alles
wat JU mU gisteren verteld hebt. Geloof mü
ook aan mU is het leven niet zonder strijd
voorbU gegaan. MaAr het heeft geen doel tegen
wlndmolerfk te vechteh.
Je vader is dood; de man,.wlen JU je liefde
Madeira gekomen was, gleed langzaam de haven
uit en vervolgde zUn koers naar het Zuiden.
Het was een toeristenboot, die een veertlen-
daagsche rondvaart maakte e& Iracema had
slechts een hut kunnen krUgen. omdat het schip
niet volgeboekt was.
In deze hut stond nu Eliza Merrem.
3e had de deur achter zldh gesloten en liet
haar woede nu den vrijen loop. ZU wierp het
.bed wild door eftaar als qpi daarop haar woede
gingen de trap op naar dq groote hal. "te koelen. ZU haatte het vrouwtje, dat daar ge-
lepe nacnt, met zooals steeds een
I sombere huiveringwekkende stilte. De een-
a-»' tonlge dag verdween, om plaats te maken
voor den onzekeren nacht. Op dezen tUd begint
rlpmlHk het ware leven in den politteken isola
tor van de Gepoe in KIe», 't „huis van lUden”
Achter alle vensters van de zes verdiepingen
van het groote gebouw brandden de lichten, de
beden van de Gepoe doen hun vreeselUk, weer
zinwekkend werk.
OnmiddellUk na het lichtsignaal slapen’ had
ook Iwan S. zich op zün bed geworpen en was
spoedig in slaap gevallen. ZUn slaap was on
rustig. telkens weer was hU wakker. Toen hU
weer wakker schrok, hoorde Ivan zachte, ge
dempte geluiden van enkele stemmen, niet ver
van zUn cel. Verbaasd luisterde hU toe; gewoon-
lUk heerschte in deze gevangenis doodsche stilte.
Den gevangenbewaarders was het ten strengste
verboden tUdens hun dienst in de kazematten
van den Isolator met elkakr te spreken.
Schrik en angst joegen Iwan van zUn brits
omhoog HU legde zün oor tegen het „wolfs
oog”. een klein rond gat in de deur van de cel
en luisterde. In de slechts spaarzame hal van de
afdeellng der zoogenaamde „doodscandidaten"
groepten enkele mannen samen. Iwan herkende
daaronder den adjunct van den commandant
van den isolator, den dienstdoenden Gepoe-
hoofdofflcier, drie bewakers en den adjunct-
offider van gezondheid in zün witte doktersjas.
Deze büeenkomst van Gepoe-mannen In liet
holst van den nacht leek Iwan eerst onver-
klaarbaar.
„Wat willen die kerels! Wat is er gebeurd?"
Slechts nu en dan, ving zün oor enkele losse
woorden op. „Wie heeft de peer.„vlug aan-
grüpen....”, „geen woord....", „hoofdcipier
De losse woorden verrieden geen verband.
Iwan kon de beteekenis niet begrüpen. Maar
een angstwekkend voorgevoel deed hem zün ze
nuwen tot het uiterste inspannen. Nu eens drong
hü zün oorschelp zoo dicht mogeUjk tegen het
kükgat, dan weer loerde hü naar de nal, waar
oe mannen nog steeds bijeen stonden.
Dan maakte de hoofdcipier zich eensklaps
van het groepje los, ging met de sleutels in de
hand naar een eenmanscel. een zg. „doodkist”
en deed onhoorbaar de deur open. Zwügend
volgden hem de drie groote, sterke bewakers.
De dokter, bleek als zün jas; en een man in bur
ger bleven in de hal voor de cel staan. De deur
stond wüd open. De cel werd, evenals alle an
deren, met een zwak gloeilampje aan het pla
fond, schaars verlicht.
Op een laag, smal bedstel sliep een man, rus
tig en vast HÜ had blükbaar de mannen niet
hooren binnenkomen. Stil slopen twee bewakers
naar den slapenden man. De derde hield iets
in de hand, wat dat was, kon Iwan niet alen.
Hü zag hoe de twee eersten zich over den sla
pende heen bogen. Nu grepen zü hem aan en
drukten hem stevig op t bedstel. Een verschrik-
kelüke onmenschelüke schreeuw doorsneed de
angstwekkende stille, doch werd door een bhk-
■nsnellen greep in het gezlqht van den gevan
gene gesmoord. Even later stond het slachtoffer
overeind. Een Ujkbleek jongensgelaat, blond ver
ward haar, ongeschoren "gezicht, een pron j.’
den wüdgeopenden mond de „peer"
wül oogen vol schrik en doodsangst
hal keken, waar de hoofdcipier en de andero
mannen rustig bU elkaar stonden ■- x
tooneeltje, dat Iwan bükans den adem
Ineens drong de bM
het drama, dat zich
De Gepoe had bet doodvbi
mer zooveel van de lange Bqodenlüst, de
dorst van deze beroepsmisdadigers, d.» „ZT
zooveel onschuldigen den dood had Inge 1^7
stond op het punt opnieuw bevredigd te worten'
met het bloed van deaen jongen kerel. Irnnwr7
hoe talrüker de doodvonnissen, des te betaTte
kansen op promotie.
De bewakers begonnen het „toilet” van den
doodscandidaat te voltooien. Ze kleedden hm
fvnlf aan urmniron iHn aaaa*A.-_*
nen. iegcen ae
versleten jas over
zün schouders en
drukten hem een
muts op bet
hoofd. De man
bood geen tegen
stand. De handen
waren naar achteren gedraaid.
Nu ging de dokter binnen en plaatste zich
zonder den doodscandidaat te hebben asiwe-
zien, achter zün rug, blükbaar om den pols van
den gevangene te onderzoeken. Dan kwam hij
weer naar bulten. Even betraden nog de adjunct
van den commandant en de man in burger de
cel, dan werd de deur weer wüd geopend en
kwamen de bewakers naar buiten, den jonge
man tusschen zich voerend. Verstikkende doods
angst vlamde uit de opengesperde oogen, die
alle omstanders aanloerden als verwachtten dj
tegen alle hoop in. toch nog redding. In een
wankelenden pas ging het naar de lift, die even
later omlaag ging.... toen was het in de af-
deeling der doodscandidaten weer zoo rustig als
kort tevoren.
Rillend over zün geheele lichaam, zocht Iwan
zün brits op. Toen tot zün cel vaag het ron
kende geluld van een motor doordrong, stopte
hü zün vingers In de oorholten Maar al te goed
wist hü wat dit beteekende; een gesloten auto,
de s«. „zwarte raaf” snorde nu over de verlaten
wegen naar een plek, ergens ver in het woud.
Daar wachtte het vuurpeloton, een stel onbe
houwen, door drank bedwelmde kerels, voor
wie zoo’n schietpartUtje een herhaaldelük terug
komend festün was, immers dan vloeide er rij.
kelük alcohol en nou Ja, ook bloed....
Om en om woelde Iwan op zün brits telken,
weer kwam bet gebeurde in de cel hem voor
den geest; dan waren de beelden züner fantari»
reeds veel verder en zag hü het met kogels
doorboorde Jongenslichaam in een kuil ploffen.
Schreeuwend en waanzinnig lachend voerden
twee bewakers, nog vóór de ochtend was aan
gebroken. ook Iwan in de richting van de lift.
De andere bewoners van de* afdeelb< der
„doodscandidaten" sagen ook hem nooit weer.
Rekening houdende met het feit dat in
de wereld wederom, evenals voor 1914, twee
machtsgroepen tegenover elkander zün ko
men te staan in sfhejperen vorm dan ooit
hefc geval was en met veel ingrijpender
consequenties voor het geheele wereldleven
dan bU vroegere antithesen, valt er aller
eerst een algemeene conclusie te trekken
betreffende de houding van Nederland tn
Een Fransch schip voer langs de kust van
Madeira. Het was een kruiser der Fransche
Marine, die een oefeningsreis naar Zuld-
Amerika numkto-éh tevens een aantel paasa
giers asm boord had. Maar géén vroolüke toe
risten de mannen, die op het voorschip bfl
elkaar hokten, of over de railing geleund in het
water staarden, waren een hondertal strafge-
vangenen. Ze waren allen gekleed in gevange-
nlskleeding, en soldaten, wier geweren met
scherp geladen waren, zagen onafgebroken,
nauwlettend op hen toe.
De kruiser bracht een aantal veroordeelden
uit de gevangenis van Toulon over naar de
strafkolonie Guyana. De mees ten hadden bleeke
gezichten, waarop de vertwüfeling te lezen
stond. Het warêA;. allen zonder uitzondering
kat op hun geweten hadden,
en andere ernstige misdaden tegen
het leven en den eigendom.
Geheel alleen zat Robert Severing, die
nu Benjamin Huxley geworden was. Hü zag er
bleek qn ellendig uit. HU zei haast nooit een
woord. Met wlen had hü ook moeten spreken?
Afwisselend had hü wel In Dultschland en
Amerika geleefd, maar het Fransch was hü zeer
slecht machtig.
Hü begreep altüd nog niet, hoe alles zoo mot
hem had kunnen gebeuren.
Büzondere aandacht meenen Xre te mo
gen vragen voor een openluchtspel, dat
ieder Jaar op den eersten Mei te Rutten
bü Tongeren door eenvemdige menschen
van het land wordt opgevoerd. Aan dit
spel, de naïeve dramatiseering van het
leven van den vromen Fries St Everma-
rus, wordt ol. te weinig^ aandacht besteed.
Toegegeven, het is een moellük geval.
Hetgeen men te Rutten opvoert is een
herdichting door het Kempisch pastoor-
ke Cuppens, noodzakelük omdat de oudere
tekst onverstaanbaar geworden was. Vol
gens de traditie zou dit spel reeds in de
tiende eeuw opgevoerd zün in deze om
geving. Uit dezelfde periode bezitten we
zes spelen der non Hroswitha van het
Saksische klooster Gandershelm. Deze
dichtte evenwel niet in de volkstaal; ze
schreef in het Latün en Inspireerde zich
oók siaar den vorm op de klassieken. Een
aanmerkelijk verschil met wat we in Rut-
te» aanschouwen. Het spel van St. Ever-
marus moet in de volkstaal zün ontstaan
en blükt ook nu, na de bewerking door
Cuppens, nog primitiever van conceptie
en uitwerking dan Hroswitha’s schep
pingen.
Het spel van St. Evermarus laat ons
bet levenseinde van dezen vromen pel-
grim aanschouwen. Hdt stuk speelt in de
dagen van konlng Pepün. Terugkomende
van een pelgrimstocht naar het graf van
den H. apostel Jacobus tn -Galliclë, .op
weg naar de tombe van St. Servaas, ver
dwaalde Evermarus ten Zuiden yan Ton
geren met zün. zeven gezellen in een
groot woud. Tegqn den nacht vonden ae
onderkorqpn 4n een nabügetegeq
het arenasnest van deh—woésten,
schen roofridder Hacco. Op, u
van diens vrome vronw ontvluchtten,
burcht reeds voor- zoriéopgang. 1
knechten verried hun aanwezigheid.
de foto ontbrak. Die had %U meegenomen.
Eliza Merrem ging op den rand van de kool
zitten-en vergat haar werk.
Het was nu ongeveer twee weken geleden. Op
deselfde boot, maan op de thuisreis van Ma
deira naar Havret
Het schip zou Funchal niet aanloopen, ver
anderde plotseling van koers en stopte in volle
zee, vlak bü een Engelsch schip, ’n Motorbarkas
van den Engelschman kwam langszü. Daaruit
werd een geboeide man aan boord gebracht
dezelfde «nan, die zü had liefgehad, en die
Iracema had weten te winnen'
„Goeden avond. Benjamin „HuxleyV’
Dat had ze hem luidkeels .toegeschreeuwd en
daarna had de kapitein haar bü zich laten
komen. geschonken hebt, ta de» niet waard.'Bigf kalm.
Die plotselinge arrestatie tüdens zün f?”*
gaan van de Engelsche op de Fransche boot.
Waarom had hü den oudfn pas op naam vm
Benjamin Huxley al niet lang verscheurd
verbrand? 0
Waarom had hy hem uit gevoeleovcrwepoj
als oorlogssouvenir bewaard en bü zich ge-
houden?
Wat kon hü er aan doen, dat indertijd nog
niet van eiken misdadiger vingerafdrukMB
werden genomen, waardoor anders zün on
schuld wel zou kunnen worden bewezen, ws»
kon hü er aan doen, dat een Belgische koge:
precies door zün kult was gegaan, zooals Ben
jamin Huxley eens door de politie gewond
Natuurtijk had de foto op den pas wel een««
gelUkenis met hem. Anders had hü dien P**
ook nooit gekocht, om er mee te kunnen vlucn-
ten.
Die EUza Merrwmi
"Dom haar uitroep toen men hem
van het Fransche schip bracht, had zü
het hare tot zün veroordeellng bijgedragen
was er nog die Gould, die vent met dat nu»-
dadigersgezeht, dien men als kroongetuige^^
Amerika had laten komen, wlen men een vnr
gelelde had gegeven en die zich als medepuen
tlge aan den bankoverval bekend had ge
maakt.
het moest to^i eens gezegd worden en je moet
je aan de gedachte wennen, dat alles voorbü la
Wat wil je nu beginnen? Een hopeloos proces
voeren. Ben je tegen die mannen opgewassen.
Geloof je werkelük, dat je het tegen hen allen
winnen kunt}
Wat zou je ermee bereiken?
Je zou je zenuwen er maar mee kapot maken
en er niets mee winnen.
Als ik Je een goeden raad mag geven strük
de vlagJe bent, mevrouw Robert Severing, en
e/eene man is voor je verloren.
Iets dan de firma. Laat hem die!
romis met hem, dat je een onbe-
waarborgt en blüf bü mü, op
de kanten
.die enkele
jaren geleden nog slechts gefluisterd werden
in de geheime büeenkomsten van ontevreden
lieden, worden thans van de daken gepredikt
en Worden zelfs In daden omgezet
WU, bisschoppen, herders der zielen. Wier
plicht het is de schapen van Christus te hoe
den en die schapen op te zoeken, die niet tot
zün kudde behooren, zün ten zeerste, veront
rust en geschrokken door de verbreiding van
revolutlonnalre theorieën, en de brutaliteit
waarmede de revolutlonnalre acties In ons land
worden gevoerd. Op den dag van heden zün
wü getuigen van proclamaties en programma's,
die, wanneer zU In werkelükheld worden om
gezet. een einde zouden maken aan alles wat
rechtvaardig en edel Is In het vrijheidlievende
Amerika.
Wanneer Paus Pins XI in dit geval zegt, dat
de Katholieke Universiteit in verband met de
elsehen van dan triodernA» tü<T een büzondere
nanttecht moet besteden aap de politieke, so
ciale en economische wetenschappen, dan roept
de H. Vader ons op om onzen democratlschen
regeéringsvorm te verdedigen, zooals die is
neergelegd In de grondwet, welke de onver
vreemdbare rechten va* den mensch waar->
borgt. De Paus' draagt de katholieke universl-
telt ultdrukkelük op, om een opbouwend pro-
koning Pepün de lüken der martelaren
hebben gevonden, doch dat laat het spel
ons niet meer zien.
De bewüzen van den zeer hoogen
ouderdom van het spel zullen wel niet
ruim wezen. De stem der overlevering is
onvoldoende, doch mag ook niet onder
schat worden. Aandacht verdient evenwel
het volgende: de levensbeschrüvlng.
voorkomende in het Lulksche Proprium,
kenmerkt zich door een zekere vertrou
wenwekkende, vroeg-Romaansche sober-
heid. Het spel zelf volgt deze lezing, fan
taseert niets erbü. geeft ook, naar den
geest dier harde tijden, de ongestrafte
misdaad van den heiden Hacco te zien.
Nog iets anders kan op den hoogen ouder
dom van het spel wüzen: het erin bezon
gen. uiterst eenvoudige leven van St. 8er-
vaaS, dat merkwaardige overeenkomst
vertoont met het sobere verhaal van Gre
gorius van Tours en dat sterk contras
teert met de Gothische fantasterüen van
Jocundus en Henric van Veldeken.
We vermelden de traditie omtrent den
aanvang van het sjjel te Rutten, zonder
ons aan eenlge uitspraak te wagen. In
leder geval hebben we hier te maken met
iets dat eenlg is in onze kunst- en cul
tuurhistorie en dat niet de aandacht en
bestudeering vond die het verdient.
WOKNSD.
Igna
overt far
-Gontm; 8.
me
»wr.
donderi
leden
Gmw Eng:
deus Vaam
Pdrozella d
vrijdag
voor c<
Winter
^hannes M
■"Beekman;
ZATERDA
UadnaD—e
•“■delen va
"•d armen
Moovige de
”n da Derd
„zondag
10* voor
pai
de W1
Oeslna
Antonte
““a-Upm
z’*rver, den
^«er Hal
van oi
*»dr»as Dirl
»hdt. derd<
Ml» voor
**d« H. Ml:
van ten
half aan, wrongen zün bloote voeten in aeboe-
aa»stteetae»stats>ta»aSaaa...sa.,M,—
Nu moest Keeoie zorgen, dat de Prinses gewaar werd, dat
zün vriend en hü er waren om haar te redden. Ekr toen het
middagmaal gereed was, wist hü in de schaal een brief te
amokkeldh, wftarin hü de prinses schreef, dat hü haar lil den
nacht zou redden en dat aü dus klaar moest zün, om dadelük
met hem mee te gaan. Als gü bet signaal van 12 uur hebt ge
hoord en de wacht trekt op. dan zullgn wü om half een bü U
zün. Vrees niets.
Toen de prinses den deksel van de schaal oplichtte, zag zü den
brief en zü las hem herhaaldelük. „O, die goede man,’’ zeide
zü verheugd, „die zal mü redden. OndelUk zal ik bevrijd wor
den uit de macht van den boozen sultan." En zü besloot ge
reed te zün, cm haar redders niet te laten wachten. Het eten
smaakte haar beter dan ooit te voren.
kerk is
®biddlng vi