het
De avonturen van een verkeersagent je
Herderlijk schrijven van
Amerikaansche Episcopaat
aan den daj
Uit andere bladen i
De man van Iracema
P-
ALLE ABONNÉ’S F 750.- F 750.-F 250-
Gai
De beteekenis en taak
der kath. universiteit
mie
- w
ZATERDAG 17 DECEMBER 1938
w
Sang
Nederland» defensiepolitiek
De groote trek
F-*
a
DX
l
DOOR OTFRID VON HANSTEIN
atat dat aüt uqqttii
Zyn c<
Het spel van St. Evermarus
J*»ed
«taanh
Kitten zou
bebb
neme
AANGIFTE MOET, OP STRAFFE VAN VERLIES VAN ALLE RECHTEN, GESCHIEDEN UTTERLUK DRIE MAAL VIER EN TWINTIG UUR NA HET ONGEVAL
k
van
I
is.
conclusie voor Nederlands’ DefensiepoliUetet
=3
ACHTSTE HOOFDSTUK
21
vlucb-
(Wordt vervolgd
had
De Fransche boot, waarmee Iracema naar
RAP NIET OP HET GAS MAAR OP DE REM
D« wdta van
Toen de prinses den deksel van de schaal oplichtte, zag zü den
brief en zij las hem herhaaldelijk. „O, die goede man,” zelde
zü verheugd, „die zal mü redden. Eindelijk zal ik bevrijd wor
den uit de macht van den boosen sultan.” En zü besloot ge
reed te zijn, om haar redders niet te laten wacliten. Het eten
smaakte haar beter dan ooit te voren.
het moest toch eens gezegd worden en je moet
je aan de gedachte wennen, dat alles voorbij la
Wat wl
voeren.
Geloof j
winnen -1
waarvoor een der onzen, opperkoopman Jan
van Rlebeeck ook een van zijn schepen
heette „De Reyger" in 1652 de grond
slagen legde. Van een ververschlngsstatlon
aan de Kaap de Goede Hoop, bestemd voor
de schepen der Oost-Indische Compagnie
op hun reizen naar en van'lndlë, Is hier
allengs een volk geworden waarop de oude
Nederlanders hun stempel hebben gedrukt.
Een volk waarin een zeer Nederlandsche
in We®
Gaelic
aitmoe
Cp een laag, s
tig en vast. Hij
hooren binnenkc
naar den slapenden man. De derde hield iets
in de hand, wat dat was, kon Iwan niet zien.
HU zag boe de twee eersten zich over den sla
pende heen bogen. Nu grepen zü hem aan en
drukten hem stevig op 1 bedstel. Een verschrik-
keljjke onmenscbelüke schreeuw doorsneed de
angstwekkende stilte, doch werd door een bllk-
r'msnellen greep in het gezicht van den gevan
gene gesmoord. Even later stond het slachtoffer
op de
Hier be
die zoo
bot een
Dot 1
ten lo i
ol TOOT.
Om nt
nd gaa
lectoren
oen rol
Wel s
de besu
laten
dit bet
nreenlg
test ged
h Ia i
Huts in
Twee van
detif cntt
•mtgena
■1 toegas
«ker Act!
PU nog
01 ook i
’owdeb
gssthe
■en. BM1
mi kans
■k wel nl
«tegen k
■Sten, a
Phateje g>
«emakkeljj
•*i te I
•«t waan
«*t bij
■moet.
W I
voetbi
geooi
HU
ran t‘
bedrie
VW
Zeevoi
boven.'
door 1
een
Jam
hierdo
•ordei
daar
strijde
nog m
Als
lüe
Jd'wi
Bet
petKie
1 Km we
gevalle
achter
«ggen
weg te
fataal-
Wij i
rboth
worden
De»
door b
waard
wijl
Het r
te ook n:
te op ey
H) zelf
Daar kn
BÜP ook
Zou h
WAV. 1
vooral al
verloren
de thuis.
L&V.j
been gei
kratje te
zelf-
Een
oog”, een klein rond gat In de deur van de cel
en luisterde. In de slechte spaarzame hal van de
afdeellng der zoogenaamde „doodscandldaten"
groepten enkele mannen samen. Iwan herkende
daaronder den adjunct van den commandant
van den Isolator, den dienstdoenden Gepoe-
hoofdofflcler, drie bewakers en den adjunct-
offlder van gezondheid in zijn witte doktersjas.
Deze bUeenkomst j van Gepoe-mannen in bet
holst van den nacht leek Iwan eerst onver-
klaarbaar.
„Wat willen die kerelsl Wat is er gebeurd?”
Slechte nu en dan ving zün oor enkele losse
woorden op. „Wie beeft de peer„vlug aan-
grUpen....”, ..geen woord....", „hoofdctpler....”
De losse woorden verrieden geen verband.
Iwan kon de beteekenis niet begrijpen. Maar
een angstwekkend voorgevoél deed hem zUn ze
nuwen tot het uiterste inspannen. Nu eens drong
hü zUn oorschelp zoo dicht mogeUjk tegen het
kijkgat, dan weer loerde hü naar de bal, waar
oe mannen nog steeds bijeen stonden.
Dan maakte de hoofdcipier zich eensklaps
van bet groepje los, ging met de sleutels In de
hand naar een eenmanscel, een zg. „doodkist”
en deed onhoorbaar de deur open. ZwUgend
volgden hem de drie groote, sterke bewakers.
De dokter, bleek als zUn jas, en een man In bur
ger bleven in de hal voor de cel staan. De deur
stond wijd open. De cel werd, evenals alle an
deren, met een zwak gloeilampje aan het pla
fond, schaars verlicht.
bedstel sliep een man, rus-
I blijkbaar de mannen niet
Stil slopen twee bewakers
De vliegtocht van de „Reiger” naar Zuid-
Afrlka, die Dinsdag Jl. is aangevangen ter
gelegenheid van de herdenking van den
„grooten trek” der Boeren honderd jaar ge
leden uit de onder Britsch bestuur geko
men Kaapkolonie naar wild en woest maar
vrjj land voor een vrU Kolk, getuigt van
de onvergankelijke aandacht waarmede wü
Nederlanders den ontwikkelingsgang volgen
van het stamverwante volk in Zuid-Afrlka,
licht brengt geluk, genot, teleur-
I stelling.
„Het Alg. Handelsblad” schrijft naar aanlei
ding van den vliegtocht van de „Reiger” naar
Zuid-Afrlka:
In het schrüven, dat de H. Vader bü gele
genheid van het jubileum der universiteit heeft
uitgevaardigd, legt de Paus den bUzonderen
nadruk op de verheven zending der universi
teit bü het handhaven van het maatschappe*
Bjk erfgoed van den mensch In natuurlUk en
bovennatuurlUk opzicht.
lichtsignaal „slapen” had
iWn bed geworpen en was
Iftn. ZUn slaap was on
rad hü wakker. Toen hij
héorde Ivan zachte, ge-
enkele stemmen, niet ver
teisterde hü toe: gewoon-
jevangenis doodsche stilte.
■rs was het ten strengste
dienst In de kazematten
H _:lkaar te spreken.
Schrik en angst joegen Iwan van zün brits
omhoog. HU legde zün oor tegen het wolfs-
tor van de Gepoe/in Klew, 1 „huls van lüden”.
Achter alle venlter
van het groote geiou
beulen van de Gejwe
zinwekkend werk.
OnmlfldellUk na Ml
ook Iwan S. zich op
spoedig in slaap gev
rustig, telkens weer
weer wakker schrok,
dempte geluiden van
van zUn cel. Verbaasd
UJk heerschte Inffisal
Den gevangenbelyaard
verboden tUdens BWj
van den isolator met\
Trekkers waren de Boeren. Trekkers rijn
ook de oude Hollanders geweest. Naar Allé,
naar de Amerikaansche continenten, nssr
Zuid -Afrlka. Overal hebben zü hun sporen
achtergelaten, In het Amerikaansche Nleov
Nederland, in Oost- en West-Indië, waar
zU vandaag nog steeds hun ontwikkelings
taak onder de oüde driekleur verrichten, en
ook In dat Zuid-Afrlka, dat nadien een
eigen weg gegaan is, op eigen kracht,
met eigen verdiensten en offers, maar
waarmede wü ons verbonden voelen <fa*
een InnerlUke verwants^ap>dle door geen
geographlsche grenzen kan wordenultje-
wlschk
Een reeks beschouwingen in een artikelen
reeks over „De politieke strategische consequen
ties voor Nederland van het accoord van
München” bracht „Onze Vloot” tot de volgen
de
Nu moest Keesie zorgen, dat de Prinses gewaar werd, dat
zUn vriend en hü er waren om haar te redden. En toen het
middagmaal gereed was, wist hü In de schaal een brief te
smokkelen, waarin hü de prinses schreef, dat hü haar In den
nacht zou redden en dat zü dus klaar moest zün, om dadelük
met hem mee te gaan. Als gü het signaal van 12 uur hebt ge
hoord en de wacht trekt op. dan zullen wü om half een bü U
zün. Vrees niets.
In „De Nedermaas”, Limburgs Geïllustreerd
Maandblad, vonden wü een overzicht van
wat In „onze Maaslanden" op letterkundig ge
bied ontstond. Daarom werd de aandacht ge
vestigd op het „Spel van St. Evermarus”.
je nu beginnen? Een hopeloos proces
en je tegen die mannen opgewassen,
werkelük, dat je het tegen hen allen
^Pmt?
Wat zou je ermee bereiken?
Je zou je zenuwen er maar mee kapot maken
en er niets mee winnen.
Als Ik je een goeden raad mag geven strük
de vlag! Je bent mevrouw Robert Severing, en
je blüft het. De eene man Is voor je verloren,
de andere wil niets dan de firma. Laat hem die!
Sluit een compromis met hem, dat je een oube-
zorgd leven waarborgt en blüf bü mU. op
Madeira.
Je zal hier wennen, je zal je er thuis gaan
gevoelen, zooals ik het gedaan heb. Je zal van
goede, kinderlüke menschen hier gaan houden,
zooals Ik dat ben gaan doen en je zal de wereld
vergeten.
Laat den man, wat je hem toch niet weer af
kunt nemen en leef zelf in vrede.
Denk er eens rustig over na, klndjellef, en ge
loof, dat Ik het oprecht en goed met je meen.”
Iracema had zwügend geluisterd.
Zü antwoordde ook nu nog niet Wanneer
iemand haar eergisteren zoo had toegesproken,
dan had ze hem verontwaardigd van zich af-
gestooten. Doctor Almeida, die de beste vriend
van haar vader geweest was, had ze daarom
als een kwajongen de deur gewezen. Juffrouw
Turner zei haar hetzelfde als hü, maar ze was
nu zoo murw, ellendig en afgemat, zoo onder de
bekoring van de stilte en vrede om zich heen,
Azië noodzaakt ons aldaar een rol te spelen
die meer gelükenls heeft met die van een
grootere dan met die van een kleinere mo
gendheid. En meer In het büzonder geldt
dit de marinepolitiek en wel hierom: ten
eerste dat ons imperium en vooral Neder-
landsch-Indlë een sterk uitgesproken mari
tiem karakter draagt en ten tweede dat
voor ons de rol van grootere mogendheia
ook technlsch-mllltalr het beste te verwer
kelijken Is In een marinepolitiek, want wij
bezitten nu eenmaal niet voldoende bevol-
klngssterkte voor de vorming van millioe-
nenlegers doch de mankracht voor een ver-
ke vloot is wel te vinden. Dit wil niet zeg
gen, dat daarom de landstrUdkrachten moe
ten - worden veronachtzaamd, geeny^lns,
maar dat voor de verdediging van den Ne-
derlandschen belangendriehoek Amster
damBataviaCuracao de marine „de eer
ste lün" vormt, d wx dat door de werking
van de zeemacht ook de landstrUdkrachten
hun volle effectieve waarde verkrügen, en
dat zonder die zeemacht de beteekenis van
de beide legers (het Nederlandsche en het
Indische, maar vooral het laatste), groot
gezien, zuiver statisch wordt en beperkt tol
eenlge punten.
Het Is thans de hoogste tfjd om tot de
verbreedlng van de basis van onze defen
sie-politiek over te gaan, speciaal voor wat
Oost-Azië betreft. Geschiedt zulks niet zeer
spoedig, dan, laat ons er geen doekjes om
winden, zal In een niet te verre toekomst
een Nederlandsch parlement zeer waar-
schünlük niet meer over Indische begroe
tingen behoeven te beslissen....
In het besef van onze groote verantwoorde-
lUkheld Verzoeken wü derhalve onzen geloovlgen
om de dringende behoeften van onze katho
lieke universiteit indachtig te willen zün en
overeenkomstig het verlangen van den H. Va
der de herdenking van het gouden jubileum
niet alleen een 'gelegenheid te laten zün om
een terugblik te werpen en een herdenking te
vieren, maar ook en vooral een aanleiding te
laten zün voor dieper inzicht en toewijding.
In dit opzicht moeten wü als herders der
zielen erkennen, dat wü in deze beslissende
periode een groote behoefte hebben aan voor
aanstaande leiders onder geestelijken en leeken.
Onze seminaries en colleges verrichten uitstekend
werk, doordat zü de hechte grondslagen leggen
voor deze toekomstige leiders. Op deze grond
vesten wil de katholieke universiteit met le
vende steenen de stad der waarheid en der
christelüke cultuur opbouwen. In kleine landen,
die, wat geldmiddelen betreft, nog armer zün
dan wü. heeft men met katholieke unlversitel-
ten zeer belangrüke successen behaald. Zouden
wü, in een groot land, dat over grootere hulp
middelen beschikt en waar nog vrüheld
heerscht, ons tevreden stellen met geringere
offers te brengen voor onze universiteit?
•t Is géén beval, maar een beroep
op üw medewerking om de men-
schen, die daar ook voor
aan den weg werken, niet noode-
loos In gevaar Ce brengen! Boven
dien bevordert u zoodoende een
vlotteren wegenbouw. Dus... bij
het zien van dat bord:
wen, ondernemingsgeest, wilskracht. „Vreest
God, en houdt uw krult droog.” Zooals Piet
Retief, de leider van den grooten trek vu
1837, die naderhand door het Zoeloe-hoofd
Dlngaan vermoord werd, destüds sprak:
„Ons vertrek nou uit ons vrugbare geboorte
land, waar ons enorme skade gely hst, en
voortdurend bloot gestaan het aan ergernis,
nm ons te gaan vestig in een woeste en ge-
.vaarlik gebied. Maar -ons-gaan met jte vaste
vertrou op- Ti Alsiende, Regverdige en Ge
nadige God, wien ons altüd sal vrees en
in alle nederigheid zal probeer gehoor
zaam.”
Piet Retief werd op 16 December 1838 in
den slag van Bloedrivier door Andries Pis
torius en zün mannen gewroken. Eü op de
zen .Dlngaansdag" sal straks, 16 December
1938, de eerste steen gelegd worden vaneen
groot Voortrekkers-gedenkteeken In Pre
toria, honderd jaar na de overwinning <tte
het begin weid van een fier en vrü volks
bestaan. Nadien is er veel gebeurd. De in
vloed van een vreemd imperialisme, ge
scherpt door de lokklng van goud en dia
mant. heeft de Boerenrepublieken een wijle
als onafhankelüke, vrüe volksgroepen uit
geschakeld. Maar beter en ruimer Inzicht
heeft hun die vrüheld ten slotte terugge
geven. Vandaag berust de Imperiale band
op den vrDen wil der Unie van Zuid
Afrika.
In Ib B
Rekening houdende met het feit dat In
de wereld wederom, evenals voor 1914, twee
machtsgroepen tegenover elkander zün ko
men te staan in scherperen vorm dan ooit
het geval was en met veel Ingrüpender
consequenties voor het geheele wereldleven
dan bü vroegere antithesen, valt er aller
eerst een algemeene conclusie te trekken
betreffende de houding van Nederland in
de wereld, n.1.: dat onze eenlge politiek kan
zün zorg te dragen, dat wü tusschen deze
belde machtsgroepen een volkomen
standige en neutrale positie Innemen,
tweede conclusie onmlddellük daaraan ver
bonden Is dat wij met belde machtsgroepen
vriendschappelüke betrekkingen moeten
onderhouden, doch dat dit slechte mogelük
zal kunnen zün op de basis van een sterke
weermacht. Immers in deze tüden kunnen
slechts sterke naties vrienden zün. De ver
breking van het machtsevenwicht In Oost-
dat ze alleen nog maar naar rust en vrede ver
langde. Ze keek juffrouw Turner aan.
,Jk zal erover nadenken, misschien hebt u
gelük.”
wül oogen vol schrik en doodsangst r
hal keken, waar de hoofdpinter en de
mannen rustig bü elkaar stongèn t
tooneeltje, dat Iwan bükans den adem
Ineens drong de beteekenis tot hem door
het drama, dat zich daar voor hem afsDe-wD
De Gepoe had het doodvonnis geveld ovwnU~'
nier zooveel van de lange doodenlüst de btaM
dorst van deze beroepsmisdadigers dat
zooveel onschuldlgen den dood had lngelaZ7
stond op het punt opnieuw bevredigd te
met het bloed van dezen jongen kerel.
hoe talrüker de doodvonnissen, des te hS»?
kansen op promotie. w
De bewakers begonnen het „toilet” vu
doodscandldaat te voltooien. Ze kleedden iZ
half aan, wrongen zün bloote voeten In s*S
geeeeesieM»ee»eM»see»s»»M»»aeeee9gsggBlt<W(i((lj|^
De laatste
Madeira gekomen was. gleed langzaam de haven
uit en vervolgde zün koers naar het Zuiden.
Het was een toeristenboot, die een veertien-
daagsche rondvaart maakte en Iracema had
slechts een hut kunnen krügen, omdat het schip
niet volgeboekt was.
In deze hut stond nu Eliza Merrem.
3e had de deur achter zich gesloten en liet
haar woede nu den vrüen loop. Zü wierp het
bed wild door elkaar als om daarop haar woede
te koelen. Zü haatte het vrouwtje, dat daar* ge
rust had. en haar echtgenoot, den eenigen num,
op wien zü ooit werkelük verliefd geweest was.
en die haar zoo duidelük had laten merken, dat
hü niets van haar moest hebben.
Ze zag de courant liggen, en hoe Iracema die
verfrommeld had. Ze ontvouwde ze weer en
moest lachen de pagina met het artikel en
de foto ontbrak. Die had zü meegenomen.
Eliza Merrem ging op den rand van de kooi
zitten en vergat haar werk.
Het was nu ongeveer twee weken geleden. Op
dezelfde boot, maar op de thuisreis van Ma
deira naar Havre.
Het schip zou Funchal niet aanloópen, ver
anderde plotseling van koers en stopte In volle
zee, vlak bü een Engelsch schip, “n Motorbarkas
van den Engelschman kwam langszü. Daaruit
werd een geboeide man aan boord gebracht
dezelfde man, die zü had liefgehad, en die
Iracema had weten te winnen.
„Goeden avond. Benjamin Huxley I”
Dat had ze hem luidkeels toegeschreeuwd en
daarna had de kapitein haar bü zich laten
komen, i
Den volgenden dag. Verbaasd werd Iracema
wakker. Helder scheen de zon In haar kamer.
Voor het eerst sedert vele dagen had zü een
nacht zonder angstdroomen geslapen. Zü
kleedde zich aan, en ontbeet in de hal.
Sedert ze hier was. had zü het gevoel, alsof
al dat verschrikkelüke van haar was afgevallen.
De gemoedelüke oude Mathilde had haar zelf
bediend.
„Juffrouw Turner wacht u in haar kamer.”
Ze ging er heen en werd met open armen ont
vangen.
„Ga nu eens naast mü zitten, en luister eens
naar mü- Ik heb urenlang nagedacht over alles
wat JU mü gisteren verteld hebt. Geloof mü
ook aan mü is het leven nlat-zöhder strüd
voorbü gegaan. Maar het heeft geen doel tegen
windmolens te vechten.
Je vader is dood: de num, wien jü Je liefde
geschonken hebt, la deae niet waard. Blüf kalm.
nen. legden de
versleten jas over
zün schouders en
drukten hem een
muts op bet
hoofd. De man
bood geen tegen
stand. De handen
waren naar achteren gedraaid.
Nu ging de dokter binnen en plaatste reh
zonder den doodscandldaat te hebben sanee
zien, achter zün rug, blükbaar om den pote van
den gevangene te onderzoeken. Dan kwam hll
weer naar buiten. Even betraden nog de adjurrt
van den commandant en de man in burger de
cel. dan werd de deur weer wüd geopend en
kwamen de bewakers naar bulten, den jonge
man tusschen zich voerend. Verstikkende doodsl
angst vlamde uit de opengesperde ooeen gu
alle omstanders aanloerden, als verwachtte
tegen alle hoop in, toch nog redding, in een
wankelenden pas ging het naar de lift die even
tater omlaag ging.... toen was het tn de af.
deellng der doodscandldaten weer zoo rustte ah
kort tevoren.
Rillend over zün geheele lichaam, zocht Iwan
zün brits op. Toen tot zün cel vaag bet ron
kende geluid van een motor doordrong, stopte
hü zün vingers In de oorholten. Maar al te goed
wist hü wat dit beteekende; een gesloten auto,
de zg. „zwarte raaf’ snorde nu over de verlat^
wegen naar een plek, ergens ver in het woud
Daar wachtte het vuurpeloton, een stel onbêl
houwen, door drank bedwelmde kerels, voor
wie zoo’n schietpartütje een herhaaldelük ten»,
komend festün was, immers dan vloeide er rij
ke üjk alcohol en nou ja, ook bloed....
Om en om woelde Iwan op sün brits, wv-n,
weer kwam het gebeurde In de cel bon voor
den geest; dan waren de beelden züner fantasie
reeds veel verder en zag hü het met kogels
doorboorde jongenslichaam in een kuil ploffen
Schreeuwend en waanzinnig lachend voerden
twee bewakers, nog vóór de ochtend was aan
gebroken. ook Iwan in de richting van de lift
De andere bewoners van de afdeellng der
„doodscandldaten" sagen ook hem nooit weer
lepe nacht, met zooals steeds een
1 sombere huiveringwekkende stilte. De een-
tanige dag verdween, om plaats te maken
voor den onzekeren nacht. Op dezen tüd begint
eigenlük het ware/leven in den polltleken isota-
S.-1- z-v—VIaw, lasaém «rmm
■s van de zes verdiepingen
iw brandden de lichten: de
doen hun vreeselük, weer-
,4e hebt den man herkend?”
,4a als Benjamin Huxley.”
„Kan je dat bezweren?”
,4a kapitein!
Toen kon zü weer aan haar Werk gaan.
Daaraan dacht zü nu telkens weer. Ze had ech
ter niet behoeven te getuigen, waarschünlük
wel, omdat zü varende was.
.stewardess!"
,^ls t u blieft!" Ze schrok op uit haar droo-
merü.
Voor den spiegel streek ze vlug haar haar In
orde, en spoedde zich naar de dame, die om haar
geroepen had.
Kardinaal Dougherty, Aartsbisschop van
Philadelphia, heeft in naam van alle Ameri
kaansche Aartsbisschoppen en Bisschoppen een
Herderlük schrüven uitgevaardigd, waarin de
taak en de beteekenis van de katholieke unl-
rertitelt worden uiteengezet. WU laten hieronder
de belangrükste passages van dit schrüven
volgen
Ze gingen de trap op naar de groote hal.
Gasten waren er niet In t huis. Gerulschloos
droegen de twee bedienden, negers wier zwart
gezicht en handen afteekenden tegen hun smet
teloos witte kleedlng, den maaltüd op.
Juffrouw Turner bediende Iracema moederlük
en vulde haar bord met de beate hapjes, terwül
ze haar glas volschonk met den gouden pare
lenden Granjo.
De palmen rulschten hun zangen in de
avondbrles, een Portugees zong ergens een
weemoedig lied, in de verte gleed met tallooze
lichten aan. een groote boot over zee, in de
diepte, en overal tangs (je baal schitterden de
lichten van Funchal en der bultenverblüven.
Iracema at met smaak, de natuur elschte haar
rechten op.
Hoe goed deed alles haar. Deze maaltüd, de
Stilte, de vrede om haar heen, die vriendelüke
vrouw.
Na alles wat zü den laatsten tüd had moe
ten lüden had zü voor het eerst weer het ge
woel. dat een „thuis” had gevonden.
^*leea
soort
dan h<
JtenüUB. T
o<
kunner
Initaht
«e looj
J«t, moet
dat
voorga
■Mrtadei
VVB 1
krü
toch
Rental i
J* *»t ac
°°k m
ta Hee
2. D
““«fade
Büzondere aandacht meenen we te mo
gen vragen voor een openluchtspel, dat
leder jaar op den eersten Mei te Rutten
bü Tongeren door eenvoudige menschen
van het land wordt opgevoerd. Aan dit
spel, de naïeve dramatlseering van het
leven van den Vromen Fries St. Everma
rus. wordt ol. te weinig aandacht besteed.
Toegegeven, het Is een moellük geval.
Hetgeen mfcn te Rutten opvoert is een
herdichting door het Kempisch pastoor-
ke Cuppens, noodzakelük omdat de oudere
tekst onverstaanbaar geworden was. Vol
gens de traditie zou dit spel reeds In de
tiende eeuw opgevoerd zün in deze om
geving. Uit dezelfde periode bezitten we
zes spelen der non Hroswltha van het
Saksische klooster Gandersheim. Deze
dichtte evenwel niet In de volkstaal; ze
schreef In het Latün en Inspireerde zich
ook naar den vorm op de klassieken. Een
aanmerkelük verschil met wat we in Rut
ten aanschouwen. Het spel' van St. Ever
marus moet in de volkstaal zün ontstaan
en blükt ook nu, na de bewerking door
Cuppens, nog primitiever van conceptie
en uitwerking dan Hroswitha's schep
pingen.
Het spel van St. Evermarus laat ons
het levenseinde van dezen vromen pel
grim aanschouwen. Het stuk speelt In de
dagen van konlng Pepün. Terugkomende
van een pelgrimstocht naar het graf van
den H. apostel Jacobus In Galllcië, op
weg naar de tombe van St. Servaas, ver
dwaalde Evermarus ten Zuiden van Ton
geren met zün zeven gezellen In een
groot woud. Tegen den nacht vonden ze
onderkomen In een nabügelegen burcht,
het arendsnest v»n den w*esten, heiden-
schen roofridder Hacco. Op aanraden
van diens vrome vronw ontvluchtten ze den
burcht reeds voor zonsopgang. Een der
knechten verried hun aanwezigheid, waar
na Hacco de pelgrims achtervolgde en
een wreeden dood deed sterven. Later zou
Die plotselinge arrestatie tüdens zijn o»«
gaan van de Engelsche op de Fransche boot
Waarom had hü den ouden pas op naam vso
Benjamin Huxley al niet tang verscheurd
verbrand?
Waarom had hü 1W»
als oorlogssouvenir bewaard en bü fv
houden? «w
Wat kon hü er aan doen, dat indertijd nm
niet van eiken misdadiger vingerafdruk*®
werden genomen, waardoor anders zün
schuld wel zou kunnen worden bewezen, w
kon hü er aan doen, dat een Belgische w*
precies door zün kuit was gegaan, zooals
jamin Huxley eens door de politie gewondi
NatuurlUk had de foto op den pas weieem»»
gelükenls met hem. Anders had hü dieni
ook nooit gekocht, om er mee. te kunnen vut
ten.
Die Eliza Merrem! -.«a
Door haar uitroep toen men hem aan
van het Fransche schip bracht, had zu
het hare tot zün veroordeeling bügedragen.
was er nog die Gould, die vent met da
dadigersgezeht, dien men als kroongetmg®^
Amerika had laten komen, wien men
gelelde had gegeven en die zich als men P
tige aan den bankoverval bekend n
maakt.
Teneinde deze opvatting omtrent de plichten
van den Christen als staatsburger meer en
meer te verbreiden, hebben de bisschoppen op
hun jaarlüksche conferentie besloten aan de
katholieke universiteit opdracht te geven, om
een uitgebreide reeks van rlchtlünen uit te
werken voor alle takken van onderwüs. Steu
nende op het godsdienstonderricht, waardoor
onze inrichtingen van onderwüs van alle an
dere te onderscheiden zün. zullen deze rlcht
lünen de opvoeding van een goed voorgelichte,
gewetensvolle, Amerikaansche burgerü helpen
bevorderen.
Een Fransch schip voer langs de kust van
Madeira. Het was een kruiser der Fransche
Marine, die een oefenlngsrels naar Zuld-
Amerika maakte en tevens een aantal passa
giers aan boord had. Maar geen vrooUjke toe
risten de mannen, die op het voorschip bü
elkaar hokten, of over de railing geleund in het
water staarden, waren een hondertal strafge-
vangenen. Ze waren allen gekleed in gevange-
niskleedlng, en soldaten, wier geweren met
scherp geladen waren, zagen onafgebroken,
nauwlettend op hen toe.
De kruiser bracht een asmtal veroordeelden
uit de gevangenis van Toulon over naar de
strafkolonie Guyana. De meesten hadden bleeke
gezichten, waarop de vertwüfeling te lezen
stond. Het waren allen zonder uitzondering
bandieten, die heel wat op hun geweten hadden.
Moorden, en andere ernstige misdaden tegen
het leven en den eigendom.
Geheel alleen zat Robert Severing, die
nu Benjamin Huxley geworden was. Hü zag er
bleek en ellendig uit. Hü zei haast nooit een
woord. Met wien had hü ook moeten spreken?
Afwisselend had hü wel in Dultschland en
Amerika geleefd, maar het Fransch was hü «eer
slecht machtig.
Hü begreep altijd nog niet, hoe alles aoo met
hem had kunnen gebeuren.
Toen de Bisschoppen van Amerika 50 jaar
gereden met breeden blik en groote voortva
rendheid aan Paus Leo XIII vroegen om een
katholieke universiteit volgens de peuselüke
..bepalingen op te richten in de hoofdstad van
het 15nd, wilden zij deze hoogeschool maken
tot een burcht der waarheid en van de chris
telüke. cultuur, waar zoekende geesten naar de
waarheid zouden streven en de dwaling, hoe
füngesponnen en gevaarlük zü ook steeds moge
zün, zouden kunnen weerleggen.
De geschiedenis van de katholieke universiteit
gedurende de eerste halve eeuw van haar be
staan getuigt van de groote moeite en offers,
gebracht door de bisschoppen, rectoren, profes
soren, priesters en religieuzen en van de edel
moedige vrügevigheld van de ver vooruitziende
leeken.
Wü moeten de katholieke universiteit be
schouwen sds een wezenlük element ter vol
tooiing van ons onderwüs en opvoedingssys
teem, dat onzen nooit versagenden en steeds
edelmoedigen steun opeischt.
Wü mogen de katholieke universiteit niet als
een geïsoleerde, opzichzelfstaande eenheid be
schouwen. De ontwikkeling dezer universiteit
«al ons allen ten voordeel strekken.
De activiteit van de universiteit «elf heeft
zich In de laatste 50 jaar zoo snel ontwikkeld
als de beschikbare middelen haar toeUefèn.
overeind. Een üjkbleek jongensgetaat, blond v
ward haar, ongeschoren gezicht, een proo
den wüdgeopenden mond de „peer’Cj^J1’
- naar
1 «Mera
een
Paus Pius XI weet beter dan wie ook
onder de menschen, hoezeer dit erfgoed op den
huldigen dag in gevaar is. „De wereld, zoo zegt
Hü, verkeert in een periode van onrust, onze
kerheid en stuurloosheid, die zeer zeker als
een keerpunt in de geschiedenis beschouwd kan
wopden. De christelüke leer en de christelüke
cedelükheid worden van verschillende kanten
asmgevochten; gevaarlüke theorieën, die enkele
jaren geleden nog slechts gefluisterd werden
In de geheime büeenkomsten van ontevreden
lieden, worden thans van de daken gepredikt
en worden zelfs in daden omgezet.”
Wü, bisschoppen, herders der zielen, wier
plicht het is de schapen van Christus te hoe
den en die schapen op te zoeken, die niet tot
■ün kudde behooren, zün ten zeerste veront
rust en geschrokken door de verbreiding van
revolutlonnaire theorieën, en de brutaliteit
waarmede de revolutlonnaire acties In ons land
worden gevoerd. Op den dag van heden zün
wü getuigen van proclamaties en programma's,
die, wanneer zü In werkelükheld worden om
gezet, een einde zouden maken aan alles wat
rechtvaardig en edel Is in het vrüheldlievende
Amerika.
Wanneer Paus Plus XI in dit geval zegt, dat
de Katholieke Universiteit in verband met de
eischen van den modernen tüd een büzondere
aandacht moet besteden «mn de politieke, so
ciale en economische wetenschappen, dan roept
de H. Vader ons op om onzen democratlschen
regeerlngsvonn te verdedigen, zooals die is
neergelegd In de grondwet, welke de onver
vreemdbare rechten van den mensch waar
borgt. De Paus draagt de katholieke universi
teit ultdrukkelük op, om een opbouwend pro-
konlng Pepün de lüken der martelaren
hebben gevonden, doch dat laat het spel
ons niet meer zien.
De bewüzen van den zeer hoogen
ouderdom van het spel zullen wel niet
ruim wezen. De stem der overlevering Is
onvoldoende, doch mag ook niet onder
schat worden. Aandacht verdient evenwel
het volgende: de levensbeschrüving.
voorkomende in het Luiksche Proprium,
kenmerkt zich door een zekeré vertrou
wenwekkende, vroeg-Romaansche sober
heid. Het spel zelf volgt deze lezing, fan
taseert niets erbü. geeft ook, naar den
geest dier harde tüden, de ongestrafte
misdaad van dén heiden Hacco te zien.
Nog Iets anders kan op den hoogen ouder
dom van het spel wüzen: het erin bezon
gen, uiterst eenvoudige leven van St. Ser
vaas, dat merkwaardige overeenkomst
vertoont met het sobere verhaal van Gre
gorius van Tours en dat sterk contras
teert met de Gothlsche fantasterüen van
Jocundus en Henric van Veldeken.
We vermelden de traditie omtrent den
aanvang van het spel te Rutten, zonder
ons aan eenlge uitspraak te wagen. In
leder geval hebben we hier te maken met
iets dat eenig is in onze kunst- en cul
tuurhistorie en dat niet de aandacht en
bestudeerlng vond die het verdient.
leidde tot een ontworsteling aan het gezag
van de Compagnie, maar naderhand zich
ook verzetten zou tegen een Britsch be
wind, dat aanvankelük het goed recht dezer
vrüe pioniers niet naar behooren wilde er
kennen. Liever dan te bukken met ,xkar-
nierrugge en papbroeks” voor de macht
der overheerschers, trokken de boeren
Paul Kroger, die toen een 12-jarige jongen
was, trok mee met hun bübels, hun ge
weren en hun ossenwagens en hun kordate
pioniersvrouwen de wildernis In, noord
waarts, waar zü naderhand de republieken
Oranje-Vrijstaat en Transvaal zouden stich
ten, nadat zü eerst hun nieuwen levensbo-
dem, met een herinnering aan hun stam
land ver weg in Europa, de „Vrüe Provincie,
van Nleuw-Holland In Zuid Oost Afrika”
genoemd hadden.
.Hlerdie gebeurtenis is werkllk die ge
boorte van ons volk, wat gepaar gegasui het
met die smartlikste barenswet wat 'n volk
kon ondergaan en deurwen-stei”. schreef de
gezant van Zuid Afrika, dr. H. D. van
Broekhuizen in het jongste December-num-
mer van „De Gids." En bü de herdenking
van die geboorte-periode kin, mk|, Ne
derland niet ontbreken. De vertegenwoor
diger der Nederlandsche regeerlng, de vice-
president van den Raad van State, jhr. mr.
F. Beelaerts van Blokland, die als büzon
der afgezant met de „Reiger” naar Zuid-
Afrlka vliegt, kan zich de drager weten der
warmste gevoelens van heel ons volk jegens
onze stómgenooten daarginds, en datgene
dat zü wisten te scheppen en dat na vele
jaren, ook dank zü een wü«e ontwikkeling
van het Britsche beleid, dat enkele zeer
zwarte pagina’s had om te slaan, ten slotte
In deze 20ste eeuw tot eigen en vrüen bloei
kon geraken.
In den grooten trek der Boeren toonden
deze nazaten der oude Hollanders hun beste
eigenschappen: moed, geloof, zelfvertrou-
gram van sociale actie uit te werken, dat tot
In de kleinste büsonderheden aangepast is aan
de plaatselütoe behoeften en omstandigheden
en daardoor (te bewondering zal afdwingen van
alle oprecht weldenkende menschen, door wie
het ook aanvaard zal worden.
Door de opdracht van deze taak wordt goed
keuring gegeven aan de tradltioneele onver-
brekelüke trouw en aanhankelükheld van het
Amerikaansche Episcopaat en aan onze vrüe
Amerikaansche Instellingen.
Om dit bevel van den H. Vader in praktük
te brengen is het noodig. dat ons volk, van
jong tot oud, steeds beter worde voorgelicht
over het waarachtig wezen der Christelüke
Democratie. Men moet hun een juiste om
schrijving geven van de democratie In het licht
der katholieke waarheid en traditie en over
de plichten die de menschen als burgers te
vervullen hebben in de democratie, zooals die
in onze staatsinstellingen belichaamd is. Zü
moeten er van overtuigd worden, dat^ vader
landsliefde een deugd, en ontrouw jegens het
vaderland een misdaad Is.