Goodwill jegens de Joden
Bevoegdheid der bedrijfsraden
Mundi Victor
handwerk
Voor hen, die keelpijn hebben en hoesten
is het een uitkomst deze advertentie te lezen en daarna een
doosje Pellets van Dr. 3. B. MEENK te koopen en te gebruiken
Extremisme
„Noodwetje” tegen
wilde bussen
MGR. MANGOLD TE
DEN HAAG
A
ROND DEN VROUWEN
ARBEID
Restaurant DORRIUS
ZATERDAG 17 DECEMBER 1938
caati
6- 8-10 Cl NT
en
Een navolgenawaardig voorbeeld
OVERZICHT TWEEDE KAMER
Minister Romme wil
geen enquête
Zij organiseert nimmer collecten
Bestrijding van het
anti-semitisme
Internationale Liga zal trachten
de oploaaing te atimuleeren
GEEN KERSTCOLLECTE VAN
REGEERINGSWEGE
Dienstplichtigen
werknemers
Oud-minister Bongaerts
onderscheiden
d e
VAN WEEK TOT WEEK
zuiver
I
I
<Vaa onsen redacteur)
en totnogtoe
het
De regeering zal geen inzameling orgznizee
1. Weder in diensttreding na beëindiging van
den dienstplicht is verzekerd.
2e. Gedurende het vervullen van den dienst
plicht keert de directie een kleine toelage uit
als aanvullend zakgeld.
3. Aanwijzing voor de kaderopleldlng wordt
op prijs gesteld. By het verkrijgen van de'n rang
van sergeant wordt door de directie een buiten
model uniform beschikbaar gesteld.
De regeerlngspersdienst bericht:
In verband met de verlenging van den duur
oer eerste oefening voor de onbereden dienst
plichtigen is door de directie van een onzer lo
cale dagbladen de volgende regeling getroffen
ten aanzien van de werknemers, die hun dienst
plicht moeten vervullen.
het
haar
van
een
-i het woord van een hedendaagse!)
begint de wereld waarin wij leven, te
Deze maatregel is door de directie genomen,
omdat zij de ervaring heeft opgedaan, dat werk
nemers na hét vervullen van hun .dienstplicht,
speciaal indien zij de kaderopleldlng hebben
doorloopen, voor het particuliere bedrijf van
grootere waarde zijn geworden.
dagbladen bijeen, om zijn plan de campagne
uiteen te zetten
Op vragen van het N. S. B. Tweede Kamer
lid De Marchant et d’Ansembourg, betreffende
het houden van een Kerstlnzameling van regee-
ringswege, heeft de heer Coiyn. minister van
Algemeene Zaken, voorzitter'van den Raad van
Ministers, o.m. geantwoord, dat bij den mi
nister de overtuiging bestaat, dat bet Neder-
landsche volk door hetgeen het ook vrijwil
lig by voortduring voor de armen en nood
lijdenden in eigen land doet, bij geen enkel an
der volk achterstaat.
‘SM
Het wetje zal in werking treden met in
gang van den dag. volgende op dien van af
kondiging.
Volgens
dichter I
op ..o®11
De minister van Defensie spreekt de hoop uit,
dat deze van zooveel belangstelling voor de
weermacht getuigende daad een spoorslag moge
zijn voor vele werkgevers om dit voorbeeld te
volgen.
niet de kans groot, dat de wensch de vader
wordt van het „deskundig avles”?
De enquête-kwestie is dus voorloopig van de
baan. Tenzij de vrouwelijke jeugdbeweging de
kans ziet door een eigen, M) bet dan met be
perkte middelen doorgevoerd onderzoek op
kleine schaal, waar te maken, wat de deskun
digen van den minister betwijfelden, een tip
op te lichten van den sluier, dien de minister,
meent niet te kunnen oplichten.
Deze motieven toonen dat de Minister het
vraagstuk ernstig heeft doordacht en ten deele
laten zij niet na te overtuigen. Ten aanzien
van de vraag echter of het technisch mogelijk
is door middel van een enquête de officieele
waarheid vast te stellen, zullen zij wel niet
sonder tegenspraak blijven. Dat de deskundi
gen ten aanzien van deze mogelijkheid uit-
eenloopen klinkt ten volle aannemelijk er
zijn méér vraagstukken, waarbij dat het geval
13, misschien is er wel geen vraagstuk, waar
bij dat niet het geval is doch verdient het
onder die omstandigheden geen aanbeveling
de beweegredenen van die verschillende des
kundigen nader te toetsen en, indien mogeiyk
mede te deelen? Wanneer bijvoorbeeld het
te een blooie veronderstelling deze deskun
digen om welke reden dan ook zéér gesteld
zijn op bet totstandkomen van de thans te
verwachten maatregelen voor de veertien- en
vijftien-jarige meisjes en zij deelen de vrees
van den Minister een vrees, die overigens
in de Kamerdebatten geenerlel steunpunt vond
dat het voorstel tot het houden van een
enquête deze maatregelen zou vertragen, is dan
Een enquête naar de aedelijke gevaren, die
het werkende meisje bedreigen daar wil ml
nister Romme niet aan.
.Avant tout il faut créer l atmoaphére, le
cllmat".... Deze woorden vatten het meest
compact samen de bedoeling, waarmee Mgr.
E. Mangold, prêtre de l’Ordre de St. Marie,
Archimandrite titulaire de Bekaa, naar
naar Nederland is gekomen.
Bewogen door den nood, die onder de Joden
heerscht, bewogen door den feilen haat, waar
mede deze menschen in Duitschland worden
vervolgd, bewogen ten slotte door de naar zijn
meening te slappe, soms anti-semietischege
voelens, waarmede in vele landen het lijden der
vervolgden wordt gade geslagen, heeft de grijze
missie-bisschop, die niet langer zijn gewonen
bisschoppeiyken arbeid kan verrichten, den reis
staf ter hand genomen.
Hij kwam het eerst naar Nederland en riep
3. in zijn overtuiging, dat een dergelUke en
quête niet wel mogeljjk is. Ten aanzien daar
van staan de deskundigen tegenover elkaar Er
zijn vrouwen, die in de fabrieken hebben ge
werkt en die zeggen: het kan wel en er
zijn andere vrouwen, die eveneens in de fa
brieken hebben gewerkt en die zeggen:
kan niet.
Daarnevens valt acht te geven op het feit,
dat het Nederlandsebe volk door regeerings-
maatregelen eiken dag van het jaar meer dan
1 mlllioen aan steun in onderscheidene vormen
opbrengt. Indien het particulier initiatief een
collecte als bedoeld zou willen organiseeren, dan
bestaat daartegen, behoudens de goedkeuring
der locale autoriteiten, uiteraard bij de regee
ring geen enkel bezwaar. Op de opbrengst daar
van kan bezwaarlijk invloed worden uitgeoefend,
wijl dese uitsluitend afhankelijk is van hetgeen
vrijwillig gegeven wordt.
ging: de beer Gerard D. van Es Gips, consul
van Polen en mevrouw van Es Glpe, hun doch
ter mej. Anny van Es Gips, dr. L. N. Deckers,
oud-minister van Defensie en mevrouw Dec
kers, prof. dr. N. van Wijk Uitleiden. ZExc.
de Internuntius Mgr. Paolo Giobbe, Mgr. J.
M. van der Tuyn, deken van Den Haag, de
consul-generaal van Polen te Amsterdam en
mevrouw Kolankowska, mevrouw O. Babtnska,
moeder van den Poolschen gezant, de heer
en mevrouw W. N. J. van Ditmar, de heer H.
Kuypers, directeur van de Maasbode, mevrouw
W. Karpinska. de heer 8. Dembinskl. dlrecteui
van de particuliere boechbezitters in Polen uit
Warschau, de heeren S. Babinski en M. An-
droszewski, alsmede de pers-attaché van de
Poolsche legatie, de heer 8. Sroczynskl.
X Voorburgwal b. h. Sp.1, Amsterdam
8LMTB DU JOV8 IN I U
punt is het actieprogram van den gematigden
katholiek misschien aantrekkelijker en betof-
tenvoller. De extremist ech.er kent de dwaas
heid van het Kruis. En het is goed om dar
onvoorzichtig en roeke oos te «ijn, om Christus
,A la lettre” te nemen.
Heel het woord van desen katholieken pries
ter en hoogleeraar is een klemmend betoog, om
aan te toonen dat het nu de tijd niet meer
la om zich in slaap te wiegen, dat het de hoog
ste tijd is om daadwerkrlljk het liefdegebod ten
uitvoer te leggen. Als wij werkelijk invloed
willen krjjgen op de wereld, dan moeten we zóó
worden, in de eerste plaats onder elkaar, on
der geloofsgenooten, dat de uereld zeggen gaat:
..Ziet hoe zij e'kander liefhebben!’* Men kan
het Evangelie aan de« ontgoddelijkte wereld
niet voorhouden, als men niet begint het zelf
en volle ernstig te nemen, het in de practyk
te brengen. Dit kan aanvankelijk op een .mis
lukking" ultloopen, materieel bekeken,
vormt een krachtcentrale die daarna
stralen over de wereld zal uitzenden.
„Als wij nederig zoeken en verlangen da
eer van God, met heel onze ziel, met heel ons
bestaan en met al onze krachten, zoo zelde
Ruusbroec de bewonderenswaardlge, dan. heb
ben wij de liefde die de wortel is en het fun
dament van iedere deugd en alle heiligheid
Er zijn vele vormen van extremisme, ook van
verkeerd extremisme. Té vele. Er zijn extre-
mismen die een voortrazen be.eekenen op dwa
lingen of halve waarheden. Maar het extre
misme der liefde Is er altijd te weinig. Hebben
wjj dat, dan kan onze actie niet mislukken, op
den duur.
Anders dan in de Memorie van Antwoord
heeft hy in de uitvoering te kennen gegeven
waarom. Zijn motieven liggen;
aangesloten zijn, de Lica. d.L Ligue internatio
nale centre racisme et l'anti-semltlsme. Als
hoofddoel heeft zij zich gesteld de verdere ont
wikkeling van het racisme en het anti-semi
tisme in de wereld tegen te gaan. De beweging
wordt noch door specifiek joodsche, noch door
specifiek katholieke beginselen gedragen, maai
is uitsluitend op philantropische en humanitaire
beginselen gebaseerd. Vandaar dan ook, dat in
bet eere-comité van de Lica zitting hebben
zoowel 15 Fransche ministers en oud-mlnisters
als kerkeljjke bedienaren, onder wie twee kar
dinalen."
„Ikzelf ben in een Joden-kwartier te Parijs
geboren en onbegroeid en heb van klndsaf hel
anti-semitisme gekend. Hek is nu zaak dit hier
en in andere landen nog steeds smeulende vuur 1
niet te doen oplaaien; we moeten daarom zoe
ken naar een verstandige, gemeenschappelijke
oplossing van de vestiging der Joden.
Stel U gerust, ik been geen pryselletenmaker,
integendeel, ik raad leder steeds aan zijn eigen
godsdienst intens te beleven. Maar ik zoek naar
ideeën. De verzameling van ideeën en plannen,
spontaan gegroeid uit een beweging, die naar
een serieuze oplossing van het Joden-vraagstuk
streeft, kan uitkomst brengen.
Hoe meent U, dat wy zulks kunnen verwezen
lijken?"
Het was den aanwezigen moeilijk op deze
vraag een antwoord te geven. Trouwens waren
wjj niet gekomen om iets concreets te vernemen,
bv. een plan, een inzameling en vereeniging?
Wij noemden derhalve namen van hier bestaan
de comlté’s en verzekerden onzen gastheer, dat
zij zwaar en moeilijk werk verrichten en dat
de Regeering haar politiek in dezen volgens
vaste richtlijnen ontwikkelde. En zoo wist nie
mand van allen eenig nieuw plan te opperen
Wie zal zich daarover verwonderen?
te Den Haag eenlge vertegenwoordigers vaaX- Ten slotte bevestigd.Mgr. Mangold ons nog-
Hnaals, dat hi) was gekomen om een goede at
mosfeer in het leven te roepen.
heeft, gelijk uit boven
zuiver technische strek-
materleele veranderingen
We weten bet genoeg: de vervolgde en ult-
gestooten Israëlieten vragen asyl; maar wie zal,
wie kan en wie wil het ze geven? Frankrijk en
Engeland plegen overleg en zjj schijnen een
ernstig plan gereed te hebben, dat evenwel om
wie-weet-welke politieke redenen nog steeds
niet bekend gemaakt is.
Maar geen van beide landen is bereid de Jo
den binnen zijn eigen grenzen op te nemen, al
lerminst Frankrijk. L'Allemagne n’est pas riche,
mals la France ne Test non plus! Inderdaad
ook daar is geen geld meer disponibel om van
overheidswege een grootscheepsche hulpactie te
organiseeren. Bovendien hoeveel politieke vluch
telingen herbergt Frankrijk niet reeds?”
Mgr. Mangold bekent dan, dat hy komt als
afgezant van een in 1918 in Frankrijk gestichte
organisatie, die ten doel heeft op humani
taire gronden het anti-semitisme te bestrijden
„Ongetwijfeld weet men in Nederland aldus
de bisschop dat er sedert lang een interna
tionale organisatie bestaat, waarbij 80 landen
In het wetsontwerp is nog een tweede
aangelegenheid behandeld. Ingevolge afd.
10 van de Wet tot Verlaging van de Open
bare Uitgaven vervalt het Reglement Auto
vervoer Personen met ingang van 15 Febr.
as. Uiteraard hoopt de regeering. dat op
dat tijdstip het aanhangige ontwerp betref
fende vervoer van personen met motorrij
tuigen in werking zal treden. Intusschen,
zekerheid bestaat op dit punt nog niet. Het
thans mede in dit ontwerp voorgestelde
heeft tot strekking om. Indien in werking
treden op 15 Februari niet mogelijk mocht
blijken, de tusschenperiode te overbrug
gen. Op het tijdstip van Inwerkingtreding
van het genoemde wetsontwerp sullen, in
gevolge afd. 10 van de Wet tot Verlaging
van Openbare Uitgaven, de thans voorge
stelde voorzieningen door het vervallen van
het Reglement Autovervoer Personen auto
matisch ophouden te werken.
Bij de Tweede Kamer is thans ingediend
t aangekondigde „noodwetje" betreffende de
autobussen.
Hierbij wordt een wijziging voorgesteld
van de Wet van 29 November 1935 tót Ver
laging van de Openbare Uitgaven.
In de memorie van toelichting lezen we:
Bij arrest van den Hoogen Raad van 5 De
cember is beslist, dat eenig verschil bestaat
tusschen art. 2 van het Reglement Autovervoer
Personen, gelijk dit op het oogenbllk luidt, en
art. 2 van paragraaf 47 der Wet van 29 No
vember 1935, tot verlaging van de openbare uit
gaven. op welk artikel het reglement berust.
Op zichzelf zou wellicht het meest voor de
hand liggen den tekst van het reglement woer-
deljjk gelijk te maken aan dien van de wet
Met dese oplossing zijn echter in een vroeger
stadium reeds slechte ervaringen opgedaan.
Het nieuwe artikel luidt als Volgt:
„Door ons kan worden verboden het her
haaldeljjk met een motorrijtuig tegen ver
goeding vervoeren of doen vervoeren van
personen of goederen, voorzoover dit vervoer
niet geschiedt krachtens een vergunning,
door ons of een door ons aan te wijzen au
toriteit verleend".
1. in het feit dat hjj voor de veertien- en
vijf tien-jarige meisjes al leis doet: hU haalt
hen heelemaal uit het bedrijfsleven. Voor die
meisjes hoeft hij dus geen enquête in te stel
len; wanneer zijn plannen ten aanzien
deze meisjes worden verwezenlijkt, zal
groot deel van hen in de huishouding blijven
en dus zal het geheel der vrouwelijke bezetting
van de fabrieken geleidelijk verminderen; ver
volgens: indien hy thans met een enquête zou
komen, zou men hem tegenwerpen, dat hij met
zijn maatregelen voor de veertien- en vijftien
jarigen maar moest wachten en ten slotte wil
hl! eens afwachten, wat het verbod van arbeid
voor deze leeftijdsgroepen een aanzien van de
bescherming tegen zedelijke gevaren uitwerkt.
Is hjj goed ingelicht, dan zal dat niet gering
zijn aangezien de meisjes op dien leeftijd
beneden de zestien de grootste gevaren
loopen.
Het afdeellngsonderzoek der Tweede Kamer
van het z.g. noodwetje Inzake de autobussen is
bepaald op Dinsdag 30 December aa. te elf
uur.
ZÓÓ opgevat zal de ontwikkeling der bedrijfs
raden een geleidelijke zijn. Gaat zij thans naar
den smaak van den minister nog te geleidelijk,
hl] hoopt waarschijnlijk langs den geschet-
sten weg der verleenlng van meerdere be
voegdheden in de uitvoering der komende so
ciale wetten door uitbreiding van hun taak
hun oprichting zóó aantrekkelijk te maken, dat
het bedrijfsleven tot die oprichting wordt ge
prikkeld. Zoo blijft het principe intact, dat de
oprichting van onderaf komt en niet recht
streeks van de overheid, die slechts stimuleert
Wie nu op dit oogenbllk deze liefde in de
wereld wil gaan verwerkelijken (en zij is het
eénlge middel dat geen lapmiddel Is), moet
rekenen op bitter lijden, op smaad en verne
dering, op armoede. De wereld vereert op dit
oogenbllk niets zoozeer als h«t succes. Alles
wordt beoordeeld naar dien maatstaf, in op
perste domheid. Maar de goede extremist
rekene op mislukking. De Goddelijke Meester
■gpf het subllemste voorbeeld. Hy leefde in de
■grootste teruggetrokkenheid, wydde zich aan
de vorming van Zyn leerlingen en werd met
rust gelaten. In deze periode openbaarde Hy
voor de eerste maal bet mysterie, dat de ge
matigde katholiek nooit kan begrypen: het
mysterie van het saeees door mislukking. Maar
toen HU naar buiten optrad werd Hy niet
langer met ruit gelaten. Want de zelfzuchtige
rykaards en de machtsbezitters haten en ver
volgen steeds, wie zyn stem tracht te verhef
fen om bijzondere privileges aan te klagen,
wie de sociale onrechtvaardigheid brandmerkt.
Beootjipeld uit een louter menscheiyk stand-
Overigens koestert de Minister geenszins het
snoode plan de verordenende bevoegdheid In
de naaste toekomst daadwericelyk te verleenen.
Voorloopig biyft het een academisch vraag
stuk.
Daar stemde de heer Andriessen (R. K.) mee
ir eenigszins tot verwondering van den heer
Bakker (O. H.) die meende, dat de katholieken
ae wegen van „Quadrageslmo Anno” aan het
verlaten zyn. De heer Andriessen wil echter
de wegen tot eën nieuwe maatschappelyke orde
stap voor stap bewandelen, zooals „Quadra-
gesimo Anno” dat ook vordert. Hy wenscht
de bedryfsraden geleideiyk in te schakelen in
de uitvoering der komende sociale wetten.
Daarmee legde hy zonder het nochtans me;
zooveel woorden te zeggen den vingfer op den
minder julsten toestand, dat nog steeds vele
zg. „bedryfsvereenlgingen” met deze uitvoe
ring worden belast. Deze vereenigingen blyven
buitenstaanders van het bedryfsleven. De be
dryfsraden daarentegen worden gevormd door
de betrokkenen zelf, dat zyn de officieele orga
nen van het bedrijf, nauw ermee verweven door
hun samenstelling en hun wezen. Als er iets
te beslissen of uit te voeren valt met betrek
king tot het bedryf, moeten zy de bevoegdheid
krygen deze beslissing te nemen en deze uitvoe
ring aan te vatten.
Daarmee ging minister Romme accoord. In
afzonderiyke kwesties zullen de bedryfsraden
ingeschakeld worden.
Nog in ander verband kwam de vrouwen
arbeid ter sprake. Wat moet de minister doen
met het voorontwerp tot verbod van arbeid
voor de gehuwde vrouw? Moet hy het afwy-
zend advies van den Hoogen Raad van Arbeid
volgen of moet hy dit advies naast zich neer
leggen? Er waren leden, die hem bezwoeren
het ontwerp tóch by de Kamer aanhangig te
maken. De heer Roosjen (A. R.) bracht er
zelfs vader Cats by te pas. Anderen echter,
waaronder mevrouw De VriesBruins (SDAP)
waren Van tegenovergestelde meening.
Mevrouw De VriesBruins maakte er aller
minst een geheim van dat haar sympathie niet
nkar dit ontwerp uitging. Van verschillends
kanten werd zy met interrupties bestookt De
positie van de vrouw in het huisgezin is ver
anderd verklaarde zy. ,4a, zy mag mee
kraaien”. kraaide de heer Weltkamp Dat
bedoelde mevrouw de VriesBruins niet: de
vrouw heeft maatschappeiyk nuttigen arbeid
gekregen en moet dien in het gezin kunnen
behouden. En bovendien; in 46 pet der ge
vallen werkt zy omdat de man niet „kraait",
omdat hy een werklooee is, een dronkaard, esc
zwakzinnige, omdat hy In dienst is of In de
gevangenis zit Mevrouw de Vries had handen
vol werk om interrupties, hoofdsakelyk de kin
derliefde der werkende vrouwen in twyfel trek
kend, te pareeren. Doch het eenig Juiste ant
woord: dat het ontwerp-Romme ten aanzien
van de beide genoemde gevallen: in het ge
val van maatsehappeiyk-nuttlgen arbeid én in
het geval van kostwinnaarschap uitaonderings-
bepallngen bevat werd niet uitgesproken.
De Minister zelf staat nog in twyfel. wat hl
zal doen. Het advies van den Hoogen Raad
beeft uiteraard zyn overtuiging ten aanzien
van de ongewenschtheid van den arbeid der
gehuwde vrouw, zulks In bet belang van noi-
male gezinsverhoudingen, in genen deele ge-
wyzigd. Een dergeiyk advies bindt hem ook in
geen enkel opzicht. Hy heef echter de kwestie
opnieuw in studie genomen en zal na rustig
overleg tot een naar hU hoopt spoedige beslis-
ting komciie
Het gesprek eindigde aldus: „Ik sou wen-
schen, dat alle personen, die in de gelegenbela
zyn zich voor dit beangstigend
practlsch onoplosbaar schynend probleem te in
ter essec ren, my met hun ervaring en raad ter
zyde zouden willen staan."
volgens
handinslagmetho
De Poolsche gezant te *s-Gravent>age, <3r.
W Babinski, heeft namens den president van
de republiek Polen aan den voorzitter van de
Nederlandsch-Poolacbe vereeniging te 's-Gra-
venhage, ir. M. Ch. E. Bongaerts, oud-minister
van Waterstaat en lid van de Tweede Kamer
der Staten-Generaal, het commandeurskruis
met ster van de orde Polonia Restitute over
handigd.
Na de toespraak van den gezant nam de
heer Bongaerts het woord, die, dankend voor
de hooge onderscheiding, verzekerde, dat de
Nederlandsch-Poolacbe vereeniging verder
haar werk zal doen tot wederzydsch begrip
en verdieping van de vrlendschappeiyke ban
den tusschen Nederland en Polen.
Daarna hebben de Poolsche gezant en me
vrouw Babinska den gedecoreerde en mevrouw
Bongaerts alsmede hun zoon een diner aan
geboden, waaraan deelnamen de bestuursle
den van de Nederlandsch-Poolsche vereeni-
(Van onzen parlementairen redacteur)
DEN HAAG. 16 December 1938
Verordenende bevoegdheden voor de be-
bedryfsraden dat blyft een nachtmerrie
voor al wat zich liberaal noemt. Fel ging dr.
Vos gisteren daartegen te keer al raakte
de inhoud van zyn betoog kant noch wah Hy
stelde de verordenende bevoegdheid voor als
een aantasting van de democratie: krygen
colleges, die niet openbaar vergaderen, de be
voegdheid bindende bepalingen uit te vaardi
gen voor een deel van het Nederlandsebe volk,
dan wordt bet parlementaire stelsel aangetast.
Bovendien zou een dergelyke bevoegdheid de
centralisatie, de opeenhooplng van economi
sche macht in de hand werken, een centrali
satie, die onherroepeiyk tot politieke dictatuur
leidt. Deze opwerplng klinkt wel wat vreemd,
wanneer zy van denselfden kant komt waar
men waarschuwingen tegen de werkeiyke oon-
centratle-gevaren van het grootbedryf even
zooveel absurditeiten noemt) Minister
Romme had gemakkeiyk spel met dese argu
menten. Van aantasting der democratische
openbaarheid 13 geen sprake, verzekerde hy.
Lees er de Bedryfsraden-wet maar op na In
de artikelen 16—21, die de verordenende be
voegdheid regelen, wordt uitdrukkeiyk voor-
geschreven, dat geen verordening in werking
treedt tenzy uitdrukkeiyk goedgekeurd door
de Kroon, dat is door den Minister, die voor
dese goedkeuring door het parlement ter ver
antwoording kan worden geroepen. En wat de
concentratie betreft. Verleenlng van verorde
nende bevoegdheid aan een college uit het be-
dryfsfeven werkt de concentratie juist tegen
Evenzeer Is t verleenen van verordenende be
voegdheid aan de gemeentebesturen geenszins
centralisatie, doch Juist decentralisatie beoogt
Dit heeft als gevolg dat gematigde katho
lieken op sociaal gebied b.e. wél de liefde tot
verdrukten zullen aanprediken, maar niet wil
len hooren van sociale geiykberechdglng. Ze
staan den wereldvrede voor, maar zullen niets
ondernemen waardoor ae den milltalristen
grootelyks zouden mishagen Ze hebben den
mond vol over een bestaans- oon, doch worden
buitensporig voorzichtig wanneer het er op
aankomt welbepaalde s.aklngsgevallen te on
derzoeken. zy zyn voor sociale rechtvaardigheid,
maar ondertusschen doen ze hun best om
by rykaards en machthebbers in het geviy te
komen. Ze zyn ingenomen met hun eigen
deugden van voorzichtigheid, gematigdheid en
hun uil den weg gaan van onbesuisdheden en
extremlsmen. Indien meneer Babit (het type
van den materUülstischen Amerikaanschen geld
maker) er niet toe kan worden gebracht bedel
monnik te worden, tenminste zal men hem kun
nen bewegen honderd dollars te storten in de
kas van de communautelt.
Anderzyds is de houding van den katho
lieken extremist uitgesproken idealls.isch. zyn
doelstelling staat onmetelyk hoog vrfheven en
hy beseft zeer wel dat dese doelstelling nim
mer door bet gros van de massa zal bygetreden
worden. Hy verwacht meer van de werking van
Gods genade dan van de bemoeiingen der po
litiek. Hy le-bereid recht te laten wedervaren
door dik en dun en zelfs in ae beoefening van
de liefdadigheid versaagt hy niet onder de
^noeiiykste omstandigheden. De katholieke
extremist is geërgerd door de wijze waarop we
de verdruktep behandelen. Hy houdt het er
voor dat de sociale werken een armzalig sur
rogaat zyn voor de ware liefdadigheid.
Furfey steekt niet onder stoelen en bonken.'
dat zyn sympathie uitgaat naar de extremisten.
Het liefdegebod van Christus is daghelder, zegt
hy, maar men blyft weigerachtig staan tegen
over zyn mysterieuze diepte. Terwyi Chris.us
ons bet gebod der liefde leerde, voerde Hy ons
een ideaal voor oogen, zóó verheven, on-
wereldsch en heldhaftig, dat ce hoogste idealen,
door louter menscheiyke wijsheid ontdekt,
daarby slechts schim en schaduw schynen.
Christus leerde een liefde van wilde onstuimig
heid, een liefde van uiterste belangloosheid, een
liefde die alle grenzen, door ras, stand en
menscheiyke aanverwantschap getrokken, kloek
moedig dient te overschryden en hy predikte
deze liefde in bewoordingen, die ons met adem-
looze verwondering slaan.
gevecht Vin allen tegen allen”
l getaêltó® gevoel had de vyftiendeeuwsche dlch-
van be. prachtige mysteriespel „Elcker yc”
toen bü ln den monolo°8 van Ood. dle
I guk inieidt. den Schepper deed aeggen:
I Want Het de wereld 200 draaien nog lange,
I In sa k een leven, in zulke tempeesten,
I t volk sou er worden erger dan beesten,
I jn d'eenen zouden de anderen nog e en. 1)
I Dat zyn'ondergangsgedachten, die elke crisis
I der beschaving oplevert. Een nieuwe tyd kon-
I dift «ktb aan' tóen de Renatsanc€ en de Her-
I vorming, nu wellicht het Collectivisme, en de
I bevust-levende gees, voelt zich beangst door
I dramatische toestanden, door de botsingen
I vsn groepen en standen, door het manifest
I urakter van de plagen en piinen die de men-
I ichen ékandér aandoen. Alles schynt te wan
kelen, de gebeurtenissen vólgen elkander op
I net een zeldzaam versneld tempo, velen zoeken
I vegetelheid, allen hebben vermoeden van
I eenig onheü dat achter den horizont ligt te
I wachten, als een dier, dat zich tot den sprong
I bereidt. Het is de goede tyd voor raddraaiers,
I toomeloos eerzuchtig, voor hervormers, een-
I Sjdig en fantastisch, om hun slag te slaan en
ever de gekromde nekken van de goe-gemeente
te komen daar waar zy wezen willen.
Vóór den Wereldoorlog scheen het in Europa
een idylle te zyn, een eeuwigdurende Zondag,
vergeleken by wat we thans beleven. Idealen
van eeuwigen vrede deden opgeld, de prole
tariërs begonnen hun rechten te krijgen door
een langzame evolutie in de denkbeelden, de
vrijheid werd verheerlykt, men droomde er
nmantisch van schooner vormen aan het
jeven-van-allen-dag te geven en deed er ook
«at voor, men geloofde aan den vooruitgang.
Bn hemel op aarde was het niet, maar de
■den schenen zachter te worden, barboanch-
brid werd verontwaardigd gebrandmerkt door
het „wereldgeweten", men trachtte met rede
lijkheid ontstane moeilijkheden uit den weg te
mimen. Hoe lang scpynt die humane tyd
achter ons te liggen! De oorlog, en wat er op
gevolgd is, heeft ons laten zien hoe dun de
cultuurlaag tenslotte was, de meest primitieve
instincten kwamen angstig snel weer naar de
oppervlakte, en op dit oogenbllk kan niemand
met eenlge zekerheid zeggen, dat zyn licht niet
over een maand redeloos zal zyn uitgebluscht
door een medemensch, wien hy nooit bewust
eenig kwaad heeft gedaan. De menach heeft
op het verkeerde paard gewed, als we het zoo
mogen uitdrukken. Hy heeft op zich-zelf ge
wed en niet op den «cheppec Gewaarschuwde,
diep religieuze gepsten wisten ook vóór 1914
vel dat het niet alles goud was wat zoo blonk,
dat er heel wat decadents wm en dat het cy-
nlsche laïclsme weigerde God de plaats te ge
ven die Hem toekwam, dat het vryheidsideaal
lóó werd uitgelegd, dat den menach practisch
tiles geoorloofd was, als hy maar zorgde door
de maaen van het net der wetten heen te
giippen, we.ten die nog op de christeiyke tra
ditie gebaseerd schenen, echter toegepast door
pemonen, die zélf niet in de geldigheid van
het christendom geloofden. Hun waarschuwin
gen bleken te berusten op een helder inzicht,
want, thans, vyf en twintig jaar later, doet deze
beschaving wanhopige pogingen om aan haar
failliet te ontkomen.
Om zulk een ingewikkeld proces als de crisis
•ener beschaving te schetsen, zyn deze paar
aünaa’s natuuriyk veel te kort en summier.
Maar de kern van de zaak zal toch niet foutief
•ijn. God geeselt de menschheid, zoo zegt de
geloovlge. De geest wordt miskend, zegt de
humane menach. Het is geen wonder, dat in
•ulk een tijd de goed-wlllenden, overtuigd dat
lapmiddelen niet meer helpen, zich afvragen,
e niet door radicale, maar dan ook werkeiyk
radicale veranderingen, een betere toestand
kan worden verkregen. Een geschrift van Prof.
I>. Paul Hanly Furfey, docent ln de Sociologie
•an een Katholieke Uni verst telt van Amerika 2)
katholiek priester, spreekt hierover een helder
•uord. Het boekje heeft het Imprimatur, en al
het zinspelingen die op Amerikaansche
toest»nden wyzen, er staat heel wat ln dat al-
Wneene geldigheid heeft. Veel van hetgeen in
tal van jonge katholieke gemoederen leeft en
«n uiting vraagt, vinden we hier in beknopten
’orm terug, en vooral in deze dagen, nu pas
d* groote actie van het R.K. Werklledenver-
llond vo°r .een nieuwe gemeenschap” is be-
Wrom. heeft het een merkwaardige actualiteit.
Furfey neemt geen blad voor den mond, zyn
Wachten zyn vooral sociologisch, hy houdt
**eh bezig met de maatschappeiyke vraagstuk-
km, maar men bemerkt aan alles dat zyn
*oor’l gevoed wordt door een diepen evange-
kschen zin en dat de liefde tot de menschen,
**arvan hy biyk geeft, gericht wordt door het
‘“«erste gebod, God lief te hebben. De
•thrjjver maakt een scherp onderscheid tus-
“Mn gematigde en extremistische menschen.
gematigden rechtvaardigen hun houding
•9 grond van realisme, zy leggen nadruk op
*>rt feit, dat men slechts kan rekenen op een
betrekkeiyk goeden wil, zoowel by katholieken
114 hy andersdenkenden. Daar zulks 't geval is,
100 «eggen ze, laten we tevreden zyn met een
gematigd en practisch programma van sociale
Mi’wuiing inplaats van onze Idealen tot op
cnbereikbare hoogten op te schroeven. Beter
bet weinig te betrachten en te slagen, dar.
tiootsche ondernemingen op te zetten en te
•Mukken. Ongetwyfeld betuigt de gematigde
hchtlng haar aanhankelykheid aan de Kerk.
fca*r ze la er niet op gestéld nadruk te leggen
•9 de moeiiyker te aanvaarden gedeelten van
kerkleer en, waar vrijheid van meening be-
«al ze by voorkeur deze stellingen in-
8en'«i. die het minst extremistisch zyn.
de practyk legt deze richting deselfde ge-
®*tlgdheld aan den dag. Ze Is afkeerlg van de
B>eer “nsationeele propaganda-mlddelen en
**9»*lt zich by politieke actie, sociale werken
d* opvoeding, als zynde de gebrulkeiyke mld-
óelen tot verwezeniyklng van sociale omvor-
•lagen.
Het wetsontwerp
staande biykt, een
king en brengt geen
aan.
Wellicht zal nog de vraag worden gesteld, of
hetzelfde resultaat, materieele naleving van
art. 2 van paragraaf 47 van de wet tot verla
ging van de openbare uitgaven ook door naam-
looze vennootschappen en andere rechtsper
soonlijkheid bezittende vereenigingen. niet
evengoed kan worden bereikt door opneming
In de wet van een artikel, speciaal betreffend
deze vennootschappen en vereenigingen, j
overeenkomend met de bepalingen, welke ln
verschillenden vorm in andere wetten reedy
voorkomen.
Deze vraag moet ontkennend worden beant
woord. De verschillende formules uit die an
dere wetten leveren nameiyk zonder uitzonde
ring moeilijkheden en ontduikingsmogelykheden
op. waarop hier om voor de hand liggende re
denen niet nader kan worden ingegaan.
De regeering meent, nu handhaving van het
reglement autovervoer personen ln het verle
den tot zooveel teleurstelling aanleiding heeft
gegeven, thans zeker een' oplossing te moeten
kiezen, welke geen ruimte voor twyfel meer
overlaat.
1) Bewerking van Herman Telrlinck.
2) Prof. dr. Paul Hanly Furfey; „Katholiek
Extremisme”. Antwerpen, Eindhoven. Uitge
geven door de Katholieke Jongeren Vredes-
Actle.
M cent per doosje (pl.m. 100 tabl.) Verkrijgbaar by Apothekers en drogisten
„Ik ben naar Nederland gekomen zoo ver
telt Mgr. Mangold om te zien of wy met de
hier wonende vooraanstaande persoonlykheden
en met de hier te lande bestaande joodsche
vluchtelingen-comlté’s niet een zoodanig con
tact kunnen krygen, dat de wil tot hulp aan
de Joden een breede geestelyke beweging wordt
