Uit het leven
Z. H. Paus Pius XII
van
Zij
Kard. Pacelli en de kleine
Sampietrino
Ernstig en droomerig, maar een echte jongt
Over 63 jaar zal men dezen jon
goed kennen
wonderbaarlijk
geheugen
n
jongen
„het leven redde
Hoe de H. Vader een
I
1
V]
ij’
wil
Kardinaal Pacelli als Staatssecretaris in zijn werkkamer
S.
inderdaad
werd
Op den 63sten verjaardag van Kardinaal
Pacelli: de witte rook boven de Sixtijnsche
kapel, verkondigt dat de Paus is gekozen
Eenige dagen later komt Kardinaal Pa-
celll in den Sint Pieter en ziet daar het
neéfje onder leiding van Pippo op de bo
venste sport van een ijselijk hooge ladder
zijn volstrekt gemis aan hoogtevrees de-
monstreeren.
Pippo zelf, die wel voorziet, dat er wat
zwaaien zal, wil den Kardinaal vóór zijn:
„En wat zegt u wel van dèt vogeltje, Emi
nentie?”
De overleden broeder van Paus Pius XII
Markies Francesco Pacelli
Dr. Filippo Pacelli, advocaat van
Consistorie, de vader van Pius XII
Het geboortehuis van Ptus XII: Palazzo
welks derde verdieping het appartement
Pacelli lag
Virginia Pacelli, geboren markiezin Gra-
ziosi, de moeder van Pius XII
Een zuster van Paus Plus Xn
Giuseppina Pacelli
8.
O
En den Kardinaal, dien het er juist om te
doen was geweest een vroegtijdlgen dood
van het knaapje te voorkomen, bleef niets
anders meer over dan te zuchten: „Als het
zóó is.ja, laten wij hem dan maar laten
leven....
Een foto uit 1894: de 18-jarige gymnasiast Eugenio Pa
celli op het Collegia Visconti
ova”, zooals het groepje jongens spoedig
genoemd werd, was een zoo groot succes,
dat het zijn leiding overleefde. Eugenio Pa
celli nu was er, evenals zijn broertje Fran
cesco, lid van. Ongetwijfeld heeft pater
Lais In de ziel van den tien-jarigen Eugenio
het zaad gellgd, waaruit zijn priesterroe
ping ontkiemde.
heid. „Hij is immers veel te jong. Praten
wij er later nog eens over.”
Pippo en het neefje, dat hard noodig bij
de Sampietrini ingelijfd moest worden,
konden gaan.
Maar de Kardinaal gaat daar niet op in.
„Dat je het oogenblikkelijk naar beneden
moet laten komen” luidt het ietwat
straffe antwoord.
„Zooals u wilt. Eminentie” zegt Pippo
„maar ik moet u er op attent maken,
dat, als u dien jongen niet onder de Sam
pietrini opneemt, hij dan vast en zeker
doodgaat.”
Of het verhaal waar is, weten wij niet,
maar wel weten wij, dat het hier gretig
gelezen werd. Wij houden ervan de grooten
onder ons te ideoliseeren in dien zin, dat
wij reeds in het onmondige kind den later
uitblinkenden mensch trachten te
ontwaren. Daar steekt niets verkeerds in.
wanneer maar niet uit het oog wordt ver
loren. dat de goddelijke meeglft aan ta
lenten alléén, dus zonder medewerking
van den begiftigde, niet groot maakt. De
voorspelling van Mgr. Jacobaccl veron
derstel'* dan, dat zij authentiek is ont
sloeg Eugenio Pacelli niet van den plicht
met de talenten, welke God hem gaf, te
woekeren.
Een foto uit 1888: een groep van de
jeugdvereeniging van Pater Lais: in het
midden Eugenio Pacelli, naast hem zijn
broer F ran casco, de latere Markies
Pacelli, die het Lateraansche verdrag
van 1929 ontwierp
In deze laatste functie
ontving hij eens een ouden
Sampietrino, Pippo Pieroni
geheeten, die Hem zijn
neefje van nauwelijks 15
jaar kwam voorstellen.
„Eminentie" zoo viel
Pippo met de deur In huls
„deze jongen hier moet
hard noodig bij de Sam
pietrini ingelijfd worden.”
„Ónmogelijk” ant
woordde Kardinaal Pacelli
met even groote besliat-
In de villa Borghese waar Kard. Pacelli zijn middagwandeling placht te maken:
Een schilderachtige vijver met een Xesculaap-tempeltje
Pediconi, op
der famM
Kan men werkelijk In den kleinen, nog
onmondigen Eugenio Pacelli den lateren
Paus Pius XII ontwaren? Het was een
zeer serieus, wat droomerig jongetje, in
tegenstelling tot het broertje Francesco,
dat levendiger was, „gehaaider”, als wij
dit weinig parlementaire, maar teekenend
woord gebruiken mogen. Francesco werd
later de groote Vattcaansche advocaat, die
Eugenio Pacelli
misdienaar in de Chiesa
Nuova, de kerk van Sint
Philippus Nerlus. Zijn
ouderlijk huis lag geen
honderd stappen van die
kerk verwijderd. Hoe ge
droeg hij zich als misdie
naar? Als priester en Mon
seigneur is Paus Pius XII
nog heel dikwijls in de
Chiesa Nuova teruggekeerd
en hij keek dan in de sa
cristie altijd met een ze
keren weemoed naar de
kast, waarin hij al misdie
naar zijn toog opborg: „op
een knoedel gerol", zooals
hij het ons uitdrukte. De
kleine Eugenio .mocht dan
een emstigen, pelnzenden
aard hebben, hij was daar
om niet minder op en top
een echte jongen. Een ech
te jongen, aan wien nog
heel wat te vormen viel.
En drft nam pater Lais op
zich.
met messcherp verstand spitse. juri<
□nderscherdlngen maakt. Ook Eugenit
»en jurldlschen knobbel en in zoove
hij een echte zoon van zijn vader, F
Pacelli, die deken was van de advo
van he’ Conclstorie maar zijn
vindt ln het juridische vernuftsspel
bevrediging; hij Is sterk geneigd tot
sofeeren; hij wil de levens’
rot op hun bodem peilen, hij
diepste oorzaak van kennen.
dezen aanleg hebben, maken
den indruk minder „bij" te zijn dan k
len met een meer oppervlakkigen
zooals Francesco had. Een serieus,
droomerig jongetje het klinkt
doxaal, maar als iets In den kleinen
onmondigen Eugenio een toekom:
Paus deed vermoeden, dan was het
waarom men hem den mindere van
cesco had kunnen achten.
En verder? Verder werd Eugenio I
van zijn vroegste jeugd af begeleid
een aantal ui terlijke omstandighedei
in het licht van de latere ultverklezin
getwijfeld frappant zijn. Zijn vader
zelden het reeds was deken van d
vocaten van het consistorie en Et
leefde dus in de sfeer van het Vat
welke voor de familie Pacelli kenme
was. Ook zijn grootvader immers,
Pacelli,' diende het Vaticaan en wel
belangrijke functie van onderseci
van Buitenlandsche Zaken, waartoe Paus
Pius IX hem benoemde. En voorts was het
bij de geboorte van Eugenio Pacelli nog
pas zes laar geleden, dat Rome aan den H.
Ftoel ontroofd werd. Thans nog is de
buurt, waar zijn geboortehuis staat, typisch
pauselijk van stijl. De oude paleizen, die
men er vindt het geboortehuis is er één
van hadden iets, dat men van het paus
dom niet los kon maken. In dien tijd zal
wel niet alleen de stijl van de hulzen,
maar ook de levensstijl nog typisch pause
lijk zijn geweest. En van het geboortehuis
was het als ’t ware twee stappen In de
richting van den Tiber, waar men In de
verte den koepel kan zien van Sint Pieter.
Laat ons nu het speuren naar voorteeke-
»ien staken en geven wij een aantal jeugd-
bijzonderheden, puur als feiten. Daarin
kan dan leder zien wat hij verkiest.
Zijn eerste schoolervaringen deed Euge
nio Pacelli op bij de zusters van de Voor
zienigheid, die een school hadden (en heb
ben) voor de kinderen van de z.g.n. „be
tere families”. Zuster Prudenza en zuster
Geltrude brachten hem de beginselen van
’ezen en schrijven bij. Deze twee zusters
moeten met haar groote geleerdheid (zij
schreven op het bord, dun-op dlk-neer,
zonder zich ooit te vergissen) een diepen
Indruk op den kleinen Eugenio hebben ge
maakt. Kardinaal Pacelli bezocht tenmin
ste eens het moederhuis der zusters ln
Frankrijk en bleek zich toen haar namen
nog heel goed te herinneren
Zuster Prudenza en zuster Geltrude
zij konden niet alleen prachtig dik en dun
rchrljven, zij konden ook machtig mooi
vertellen, liefst van den kleinen Jezus, en
wie dan het beste had opgelet, die kreeg
een mooi prentje van ze, waarop de
kleine Jezus In een licht blauw kleedje en
met het rechterhandje zegenend geheven,
stond afgebeeld. Ze hadden misschien wel
jongens ln de klas, die zoo’n prentje Inge
ruild zouden hebben tegen snoep of Iets
anders meer materieels, maar die jongens
bleken nooit het beste opgelet te hebben.
Neen, het beste lette een heel ander soort
jongens op, het meerstille, peinzende
soort -- daartoe behoorde Eugenio Pacelli.
Dan breekt de gymnasiumtijd aan. Voor
ons liggen de cijfers, waarmede Eugenio
Pacelli In 1892 en 1893 overging. 1892: voor
schrlftclljk: Itallaansch 8, Latijn 8%,
Grleksch 9, wiskunde 8; voor mondeling’
Italiapnsch 9, Latijn 9, Grleksch 9, ge
schiedenis 9, wiskunde 8, natuur- en schei
kunde 8, natuurlijke historie 8, filosofie 9.
1893: Voor schrlftelijk: Itallaansch 8’4,
Latijn 8'4, Grleksch 8*4; voor mondeling:
Ttallaarsch 9, Latijn 8*4, Grleksch 8 3/4.
geschiedenis 8 3/4, wiskunde 8*4, natuur- en
scheikunde 9, natuurlijke sistorle 8, filo-
torle 8*4. filosofie 9; 1893: Itallaansch 8*4,
volgt: 1892: Itallaansch 9, Latijn
Grleksch f. geschiedenis 9*4. wisk**r>'1“
Wjj zijn dit artikel met een „voor
spelling" begonnen, laten wy het ook
met een „voorspelling" eindigen. Zij
is van prof. Evaristo Carusi, die
Eugenio Pacelli en den huidigen da-
tarius van Pius XII, Kardinaal Tede-
schini, die oude studievrienden zijn,
Romeinsch recht doceerde. Eenmaal
trof prof. Carusi een groep van zijn
studenten aan, zwaar disputeerend
over een religieus probleem. Pacelli
en Tedeschini waren de protagonisten
en jverdedigden hun stelling met zoo
veel vuur, dat de prof, uitriep:
„Bravo! Misschien zal een van jullie
beiden wel Paus worden
Pater Lais, Oratorlaan,
verzamelde een kleine, uit
gelezen groep jongens om
zich heen met de bedoe
ling hen vroegtijdig, wan
neer hun zielen nog geheel
ontvankelijk waren, te
doordringen van waren,
diepen godsdienstzin. Ztjn
„Corcolo della Chiesa Nu-
natuur- en scheikunde 10, natuurlijke his
torie 8*4, filesofie 9; 1893: Itallaansch 8*4,
Latijn 10. Grleksch 10, geschiedenis 1X3/4,
wiskunde 9, natuur- en scheikunde 8 3/4,
natuurlijke historie 8 3/4, filosofie 7 3/4.
Het jaar 1894 was het laatste middelbare
studle-jaor van Eugenio Pacelli. Men gaf
ln dat laatste jaar geen cijfers, maar kwa
lificaties. Deze luidden voor de prestaties
van Eugenio Pacelli zonder uitzondering:
Jodevole, loffelijk”. Eugenio Pacelli werd
vrijgesteld van examen.
De familie Pacelli stamt uit de buyrt van
Viterbo, uit het plaatsje Onano. Ook nog
toen zij reeds lang in Rome gevestigd was.
bezat zij daar een huls het deed dienst
als zomerverblijf. De jonge Eugenio Pa
celli heeft ln Onano menlgen gelukkigen
zomer gesleten. Vader Filippo was een
hartstochtelijk jager en als hij uittrok op
lacht rond het nabij gelegen meer van
Mezzano, mocht Eugenio dikwijls mee. Dit
zwerven door de natuur was een van zijn
grootste vreugden, die de jongen kende.
Grooter geworden, trok hij er ook alleen
op uit. Op zulke eenzame zwerftochten
vocht hij eenmaal den twijfel neer, of de
roeping, waartoe hij zich uitverkoren
meende, wel echt was. Hij was in dien tijd,
tengevolge van zijn snellen groei, niet
sterk. Maar een priester, zoo dacht hij,
moest tegen alle lichamelijke vermoeienis
sen opgewassen zijn, moest in den wijn
gaard des Heeren de hitte van den dag
kunnen verderen. De wolken, welke
dien zomer zijn vacantie overschaduwden,
vrokken weg. Eugenio Pacelli werd pries
ter.
Hij studeerde o.a. eenigen tijd aan het
Collegio Capranlca, alwaar hij zich on
derscheidde door een buitengewone Intel
ligentie en Ijver en.... door zijn begaafd
heid voor het tooneel. Met carneval werden
er op het genoemde college altijd stukken
opgevoerd en daarin speelde Eugenio Pa
celli steeds de moeilijkste rollen. Meer dan
eens blees daarbij zijn werkelijk wonder
baarlijk geheugen. Zoo werd bijv, een stuk
m studie genomen, dat in zijn studenten
tijd geschreven was door Kardinaal Ram-
polla. Er kwamen zeer lange dialogen in
voor, die voor de meeste spelers bijna niet
van buiten te leeren waren. Eugenio Pa
celli, die de langste rol had, las haar
slechts enkele malen door en miste op den
avond van de opvoering geen woord.
In deze dagen van hoogtij in het Vati
caan genieten de Sampietrini, de knecht
jes van St. Pieter, groote belangstelling
van de zijde der Romeinen.
Op den avond van den grooten dag der
Pauskroning wordt naar eeuwenoud ge
bruik de St. Pieter met koepel en al ge
ïllumineerd, niet met doode, star-priemen-
de electrische lampjes, maar met trillende,
levende vlammetjes van duizenden en dui
zenden vetpotjes.
De Sampietrini nu volbrengen bij gele
genheden als deze den levensgevaarlijken
toer, om langs de ribben van den koepel
van St. Pieter en langs de geweldige zullen
van die facade al die vetpotjes aan te bren
gen en te ontsteken. Ademloos zien op het
St. .Pietersplein duizenden toe, hoe dat in
zijn werk gaat Het lijkt een voorstelling
van acrobaten. J
En Sampietrini overtreffen
ln hun stoutste prestaties
de beste circusartisten.
Sampietrino Is men door
zijn geboorte. Men is het,
omdat men uit een
Sampietrino-famllie stamt
Het vak gaat van vader op
zoon over het Is trou
wens niet te leeren,
het moet In het bloed
zitten. Het moet een
hartstocht zijn.
Het Sampletrino-bloed
kruipt waar het niet gaan
kan. Dat werd Paus Plus
XII eens gewaar, toen Hij
nog Staatssecretaris was
en Aartspriester van de
basiliek van Sint Pieter.
De katholiek ia nieuwsgierig naar
de jeugd van Paus Pius XII. Hjj wil
niet zoozeer data vernemen, als wsl
bijzonderheden, die licht werpen op
het karakter in aanleg van den klei
nen Eugenio Pacelli. De Italiaansche
kranten vertellen, dat een zekere
Mgr. Jacobacci, een huisvriend der
Pacelli’s, op den dag, dat Eugenio
geboren werd, dezen als *t ware reeds
tot Paus verhief. Hij mocht het kind
een oogenblik op den arm houden
en toen zou hjj uitgeroepen hebben:
..Over 63 jaar zal men dezen jon
gen in den Sint Pieter goed kennen!"
'WjÖÊft' X
het
de
wat
dat
door
Carlo
geest
geen