Uit het leven Z. H. Paus Pius XII van Zij Kard. Pacelli en de kleine Sampietrino Ernstig en droomerig, maar een echte jongt Over 63 jaar zal men dezen jon goed kennen wonderbaarlijk geheugen n jongen „het leven redde Hoe de H. Vader een I 1 V] ij’ wil Kardinaal Pacelli als Staatssecretaris in zijn werkkamer S. inderdaad werd Op den 63sten verjaardag van Kardinaal Pacelli: de witte rook boven de Sixtijnsche kapel, verkondigt dat de Paus is gekozen Eenige dagen later komt Kardinaal Pa- celll in den Sint Pieter en ziet daar het neéfje onder leiding van Pippo op de bo venste sport van een ijselijk hooge ladder zijn volstrekt gemis aan hoogtevrees de- monstreeren. Pippo zelf, die wel voorziet, dat er wat zwaaien zal, wil den Kardinaal vóór zijn: „En wat zegt u wel van dèt vogeltje, Emi nentie?” De overleden broeder van Paus Pius XII Markies Francesco Pacelli Dr. Filippo Pacelli, advocaat van Consistorie, de vader van Pius XII Het geboortehuis van Ptus XII: Palazzo welks derde verdieping het appartement Pacelli lag Virginia Pacelli, geboren markiezin Gra- ziosi, de moeder van Pius XII Een zuster van Paus Plus Xn Giuseppina Pacelli 8. O En den Kardinaal, dien het er juist om te doen was geweest een vroegtijdlgen dood van het knaapje te voorkomen, bleef niets anders meer over dan te zuchten: „Als het zóó is.ja, laten wij hem dan maar laten leven.... Een foto uit 1894: de 18-jarige gymnasiast Eugenio Pa celli op het Collegia Visconti ova”, zooals het groepje jongens spoedig genoemd werd, was een zoo groot succes, dat het zijn leiding overleefde. Eugenio Pa celli nu was er, evenals zijn broertje Fran cesco, lid van. Ongetwijfeld heeft pater Lais In de ziel van den tien-jarigen Eugenio het zaad gellgd, waaruit zijn priesterroe ping ontkiemde. heid. „Hij is immers veel te jong. Praten wij er later nog eens over.” Pippo en het neefje, dat hard noodig bij de Sampietrini ingelijfd moest worden, konden gaan. Maar de Kardinaal gaat daar niet op in. „Dat je het oogenblikkelijk naar beneden moet laten komen” luidt het ietwat straffe antwoord. „Zooals u wilt. Eminentie” zegt Pippo „maar ik moet u er op attent maken, dat, als u dien jongen niet onder de Sam pietrini opneemt, hij dan vast en zeker doodgaat.” Of het verhaal waar is, weten wij niet, maar wel weten wij, dat het hier gretig gelezen werd. Wij houden ervan de grooten onder ons te ideoliseeren in dien zin, dat wij reeds in het onmondige kind den later uitblinkenden mensch trachten te ontwaren. Daar steekt niets verkeerds in. wanneer maar niet uit het oog wordt ver loren. dat de goddelijke meeglft aan ta lenten alléén, dus zonder medewerking van den begiftigde, niet groot maakt. De voorspelling van Mgr. Jacobaccl veron derstel'* dan, dat zij authentiek is ont sloeg Eugenio Pacelli niet van den plicht met de talenten, welke God hem gaf, te woekeren. Een foto uit 1888: een groep van de jeugdvereeniging van Pater Lais: in het midden Eugenio Pacelli, naast hem zijn broer F ran casco, de latere Markies Pacelli, die het Lateraansche verdrag van 1929 ontwierp In deze laatste functie ontving hij eens een ouden Sampietrino, Pippo Pieroni geheeten, die Hem zijn neefje van nauwelijks 15 jaar kwam voorstellen. „Eminentie" zoo viel Pippo met de deur In huls „deze jongen hier moet hard noodig bij de Sam pietrini ingelijfd worden.” „Ónmogelijk” ant woordde Kardinaal Pacelli met even groote besliat- In de villa Borghese waar Kard. Pacelli zijn middagwandeling placht te maken: Een schilderachtige vijver met een Xesculaap-tempeltje Pediconi, op der famM Kan men werkelijk In den kleinen, nog onmondigen Eugenio Pacelli den lateren Paus Pius XII ontwaren? Het was een zeer serieus, wat droomerig jongetje, in tegenstelling tot het broertje Francesco, dat levendiger was, „gehaaider”, als wij dit weinig parlementaire, maar teekenend woord gebruiken mogen. Francesco werd later de groote Vattcaansche advocaat, die Eugenio Pacelli misdienaar in de Chiesa Nuova, de kerk van Sint Philippus Nerlus. Zijn ouderlijk huis lag geen honderd stappen van die kerk verwijderd. Hoe ge droeg hij zich als misdie naar? Als priester en Mon seigneur is Paus Pius XII nog heel dikwijls in de Chiesa Nuova teruggekeerd en hij keek dan in de sa cristie altijd met een ze keren weemoed naar de kast, waarin hij al misdie naar zijn toog opborg: „op een knoedel gerol", zooals hij het ons uitdrukte. De kleine Eugenio .mocht dan een emstigen, pelnzenden aard hebben, hij was daar om niet minder op en top een echte jongen. Een ech te jongen, aan wien nog heel wat te vormen viel. En drft nam pater Lais op zich. met messcherp verstand spitse. juri< □nderscherdlngen maakt. Ook Eugenit »en jurldlschen knobbel en in zoove hij een echte zoon van zijn vader, F Pacelli, die deken was van de advo van he’ Conclstorie maar zijn vindt ln het juridische vernuftsspel bevrediging; hij Is sterk geneigd tot sofeeren; hij wil de levens’ rot op hun bodem peilen, hij diepste oorzaak van kennen. dezen aanleg hebben, maken den indruk minder „bij" te zijn dan k len met een meer oppervlakkigen zooals Francesco had. Een serieus, droomerig jongetje het klinkt doxaal, maar als iets In den kleinen onmondigen Eugenio een toekom: Paus deed vermoeden, dan was het waarom men hem den mindere van cesco had kunnen achten. En verder? Verder werd Eugenio I van zijn vroegste jeugd af begeleid een aantal ui terlijke omstandighedei in het licht van de latere ultverklezin getwijfeld frappant zijn. Zijn vader zelden het reeds was deken van d vocaten van het consistorie en Et leefde dus in de sfeer van het Vat welke voor de familie Pacelli kenme was. Ook zijn grootvader immers, Pacelli,' diende het Vaticaan en wel belangrijke functie van onderseci van Buitenlandsche Zaken, waartoe Paus Pius IX hem benoemde. En voorts was het bij de geboorte van Eugenio Pacelli nog pas zes laar geleden, dat Rome aan den H. Ftoel ontroofd werd. Thans nog is de buurt, waar zijn geboortehuis staat, typisch pauselijk van stijl. De oude paleizen, die men er vindt het geboortehuis is er één van hadden iets, dat men van het paus dom niet los kon maken. In dien tijd zal wel niet alleen de stijl van de hulzen, maar ook de levensstijl nog typisch pause lijk zijn geweest. En van het geboortehuis was het als ’t ware twee stappen In de richting van den Tiber, waar men In de verte den koepel kan zien van Sint Pieter. Laat ons nu het speuren naar voorteeke- »ien staken en geven wij een aantal jeugd- bijzonderheden, puur als feiten. Daarin kan dan leder zien wat hij verkiest. Zijn eerste schoolervaringen deed Euge nio Pacelli op bij de zusters van de Voor zienigheid, die een school hadden (en heb ben) voor de kinderen van de z.g.n. „be tere families”. Zuster Prudenza en zuster Geltrude brachten hem de beginselen van ’ezen en schrijven bij. Deze twee zusters moeten met haar groote geleerdheid (zij schreven op het bord, dun-op dlk-neer, zonder zich ooit te vergissen) een diepen Indruk op den kleinen Eugenio hebben ge maakt. Kardinaal Pacelli bezocht tenmin ste eens het moederhuis der zusters ln Frankrijk en bleek zich toen haar namen nog heel goed te herinneren Zuster Prudenza en zuster Geltrude zij konden niet alleen prachtig dik en dun rchrljven, zij konden ook machtig mooi vertellen, liefst van den kleinen Jezus, en wie dan het beste had opgelet, die kreeg een mooi prentje van ze, waarop de kleine Jezus In een licht blauw kleedje en met het rechterhandje zegenend geheven, stond afgebeeld. Ze hadden misschien wel jongens ln de klas, die zoo’n prentje Inge ruild zouden hebben tegen snoep of Iets anders meer materieels, maar die jongens bleken nooit het beste opgelet te hebben. Neen, het beste lette een heel ander soort jongens op, het meerstille, peinzende soort -- daartoe behoorde Eugenio Pacelli. Dan breekt de gymnasiumtijd aan. Voor ons liggen de cijfers, waarmede Eugenio Pacelli In 1892 en 1893 overging. 1892: voor schrlftclljk: Itallaansch 8, Latijn 8%, Grleksch 9, wiskunde 8; voor mondeling’ Italiapnsch 9, Latijn 9, Grleksch 9, ge schiedenis 9, wiskunde 8, natuur- en schei kunde 8, natuurlijke historie 8, filosofie 9. 1893: Voor schrlftelijk: Itallaansch 8’4, Latijn 8'4, Grleksch 8*4; voor mondeling: Ttallaarsch 9, Latijn 8*4, Grleksch 8 3/4. geschiedenis 8 3/4, wiskunde 8*4, natuur- en scheikunde 9, natuurlijke sistorle 8, filo- torle 8*4. filosofie 9; 1893: Itallaansch 8*4, volgt: 1892: Itallaansch 9, Latijn Grleksch f. geschiedenis 9*4. wisk**r>'1“ Wjj zijn dit artikel met een „voor spelling" begonnen, laten wy het ook met een „voorspelling" eindigen. Zij is van prof. Evaristo Carusi, die Eugenio Pacelli en den huidigen da- tarius van Pius XII, Kardinaal Tede- schini, die oude studievrienden zijn, Romeinsch recht doceerde. Eenmaal trof prof. Carusi een groep van zijn studenten aan, zwaar disputeerend over een religieus probleem. Pacelli en Tedeschini waren de protagonisten en jverdedigden hun stelling met zoo veel vuur, dat de prof, uitriep: „Bravo! Misschien zal een van jullie beiden wel Paus worden Pater Lais, Oratorlaan, verzamelde een kleine, uit gelezen groep jongens om zich heen met de bedoe ling hen vroegtijdig, wan neer hun zielen nog geheel ontvankelijk waren, te doordringen van waren, diepen godsdienstzin. Ztjn „Corcolo della Chiesa Nu- natuur- en scheikunde 10, natuurlijke his torie 8*4, filesofie 9; 1893: Itallaansch 8*4, Latijn 10. Grleksch 10, geschiedenis 1X3/4, wiskunde 9, natuur- en scheikunde 8 3/4, natuurlijke historie 8 3/4, filosofie 7 3/4. Het jaar 1894 was het laatste middelbare studle-jaor van Eugenio Pacelli. Men gaf ln dat laatste jaar geen cijfers, maar kwa lificaties. Deze luidden voor de prestaties van Eugenio Pacelli zonder uitzondering: Jodevole, loffelijk”. Eugenio Pacelli werd vrijgesteld van examen. De familie Pacelli stamt uit de buyrt van Viterbo, uit het plaatsje Onano. Ook nog toen zij reeds lang in Rome gevestigd was. bezat zij daar een huls het deed dienst als zomerverblijf. De jonge Eugenio Pa celli heeft ln Onano menlgen gelukkigen zomer gesleten. Vader Filippo was een hartstochtelijk jager en als hij uittrok op lacht rond het nabij gelegen meer van Mezzano, mocht Eugenio dikwijls mee. Dit zwerven door de natuur was een van zijn grootste vreugden, die de jongen kende. Grooter geworden, trok hij er ook alleen op uit. Op zulke eenzame zwerftochten vocht hij eenmaal den twijfel neer, of de roeping, waartoe hij zich uitverkoren meende, wel echt was. Hij was in dien tijd, tengevolge van zijn snellen groei, niet sterk. Maar een priester, zoo dacht hij, moest tegen alle lichamelijke vermoeienis sen opgewassen zijn, moest in den wijn gaard des Heeren de hitte van den dag kunnen verderen. De wolken, welke dien zomer zijn vacantie overschaduwden, vrokken weg. Eugenio Pacelli werd pries ter. Hij studeerde o.a. eenigen tijd aan het Collegio Capranlca, alwaar hij zich on derscheidde door een buitengewone Intel ligentie en Ijver en.... door zijn begaafd heid voor het tooneel. Met carneval werden er op het genoemde college altijd stukken opgevoerd en daarin speelde Eugenio Pa celli steeds de moeilijkste rollen. Meer dan eens blees daarbij zijn werkelijk wonder baarlijk geheugen. Zoo werd bijv, een stuk m studie genomen, dat in zijn studenten tijd geschreven was door Kardinaal Ram- polla. Er kwamen zeer lange dialogen in voor, die voor de meeste spelers bijna niet van buiten te leeren waren. Eugenio Pa celli, die de langste rol had, las haar slechts enkele malen door en miste op den avond van de opvoering geen woord. In deze dagen van hoogtij in het Vati caan genieten de Sampietrini, de knecht jes van St. Pieter, groote belangstelling van de zijde der Romeinen. Op den avond van den grooten dag der Pauskroning wordt naar eeuwenoud ge bruik de St. Pieter met koepel en al ge ïllumineerd, niet met doode, star-priemen- de electrische lampjes, maar met trillende, levende vlammetjes van duizenden en dui zenden vetpotjes. De Sampietrini nu volbrengen bij gele genheden als deze den levensgevaarlijken toer, om langs de ribben van den koepel van St. Pieter en langs de geweldige zullen van die facade al die vetpotjes aan te bren gen en te ontsteken. Ademloos zien op het St. .Pietersplein duizenden toe, hoe dat in zijn werk gaat Het lijkt een voorstelling van acrobaten. J En Sampietrini overtreffen ln hun stoutste prestaties de beste circusartisten. Sampietrino Is men door zijn geboorte. Men is het, omdat men uit een Sampietrino-famllie stamt Het vak gaat van vader op zoon over het Is trou wens niet te leeren, het moet In het bloed zitten. Het moet een hartstocht zijn. Het Sampletrino-bloed kruipt waar het niet gaan kan. Dat werd Paus Plus XII eens gewaar, toen Hij nog Staatssecretaris was en Aartspriester van de basiliek van Sint Pieter. De katholiek ia nieuwsgierig naar de jeugd van Paus Pius XII. Hjj wil niet zoozeer data vernemen, als wsl bijzonderheden, die licht werpen op het karakter in aanleg van den klei nen Eugenio Pacelli. De Italiaansche kranten vertellen, dat een zekere Mgr. Jacobacci, een huisvriend der Pacelli’s, op den dag, dat Eugenio geboren werd, dezen als *t ware reeds tot Paus verhief. Hij mocht het kind een oogenblik op den arm houden en toen zou hjj uitgeroepen hebben: ..Over 63 jaar zal men dezen jon gen in den Sint Pieter goed kennen!" 'WjÖÊft' X het de wat dat door Carlo geest geen

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Noord-Hollandsch Dagblad : ons blad | 1939 | | pagina 24