zegt Roosevelt
Schiphol is centraal vliegveld
empinskl 1
„Neutraliteitswet moet worden
herzien”
Losse gedachten
Chamberlain’s
rede
Henderson naar
Londen
L
MIJNWERKERSLOONEN
JODEN IN PALESTINA
GAAN STAKEN
-
VAN WEEK TOT WEEK
OVERZICHT EERSTE KAMER
Een spijsvetten-historie
LI
SIROVY NOG TE PRAAG
I
De willekeur tegen
Praag
OESTERS EN KREEFT J
ZATERDAG 18 MAART 1939
(Vervolg-van nag. 1)
ysn gedachten
tM.
kan
Hitler heeft Donderdagmiddag president Hacha op den burcht te Praag ontvangen
de
D.
A.
k
ia
De Gestapo
(Van onaen parlementairen redacteur)
DEN HAAG, 17 Maart 1939
dit de laatste aanval?
dit
ingerichte
Ondeugdelyke uitvluchten
l
d-
aan
P«>-
J
tan
de
Als protest tegen de laatste
Br it sc he voorstellen
In leidende leringen te Washington is men na
melijk van meening. dat het Tsjechische volk
ondanks het nazi-juk den stryc voor de onaf
hankelijkheid niet zal opgeven. Volgens som
mige commentaren zou de verklaring van Sum
mer Welles te verstaan geven, dat de regeering
voorts aou Summer Welles, door te on
derstrepen. dat deze daden hebben geleid
tot „een tydelyxe vernietiging van de vrij
heden en de onafhankelijkheid'* van Tsjecho-
Slowakye, hebben willen doen uitkomen, dat
de Vereenigde Staten niet geneigd zijn, de
vernietiging van Tsjecho-Slowakye als de
finitief te aanvaarden.
tw-
r
ten
Ik ben er van overtuigd, dat na München de
groote meerderheid van het Britache volk mijn
hoop deelde en Vurig wenschte. dat die politiek
voortgezet zou worden.
ard
bet
K
oefl
(in
olo-
leer
der
ton
de
zou
r
Not
werd
bij rr
tezluit*
ku niet
«Un i
tater
ror-
oopt
doa-
•OM
lan-
fllm
ook
rtne
leeie
dat
zijn,
volk
den.
ocen
chtz
»rel-
ener
jen-
eeds
hel
van
Vot-
■Un.
«nt
het
rljjk
eest
era-
ma-
gingen der Tsjechen in dien geest te steunen.
Dit zou de nlet-erkennlng van den door
Dultschland geschapen staat van zaken kunnen
inhouden.
In antwoord op desbetreffende vragen heeft
Roosevelt verder nog medegedeeld, zeer be
paalde redenen te hebben gehad voor zijn op
18 Februari in Florida afgelegde verklaring.
Het gehoor van Chamberlain, dat bestond uit
leden van een conservatieve vereenlging, heeft
met algemeene stemmen een resolutie aange
nomen waarin „onverzwakt vertrouwen" in
Chamberlain's leiderschap t^t uitdrukking wordt
gebracht.
Hitler nam het recht in
eigen handen
Fraai vond zy zelf de oplossing niet; en ook
de Senaat vond de figuur, dat de Regeering een
rechterlijke uitspraak achterhaalt met een inter
pretatieve wetswijziging, weinig aanlokkelijk. De
meeste sprekers de heeren Van Rappard, Pol-
lema. Michlels van Kessenich. Hiemstra en Kra
nenburg waren echter van meening, dat het
voor één maal wel mocht; dat er toch eigenlijk
een onrecht werd voorkomen. Maar dan ook
éénmaal en niet weer.
„Ik ben er van overtuigd dat ik voor deze
verklaring niet alleen den steun, de sym
pathie en het vertrouwen van de mannen
en vrouwen in mijn eigen land heb. maar
dat ik ook de goedkeuring zal oogsten van
het geheele Britache Rijk, en van alle na
ties, die waarlijk den vrede op prijs stellen,
maar die de vrijheid op nog hooger waarde
schatten" (luide toejuichingen).
vóór de Tsjechische president geplaatst
egenover de etschen, waartegen hij niet
chte was tegenstand te bieden, waren de
Dultsche troepen in beweging gebracht.
De ontwikkeling van den toestand
in Europa dwingt hiertoe,
verklaart Roosevelt
PRAAG. 17 Maart (Havas). Hacha heeft ge
neraal Sirovy ontvangen. Hieruit blijkt, dat de
berichten omtrent een vertrek per vliegtuig
naar Engeland onjuist zijn.
kan
Vooruit dan
In het Cr:
Tobbers
•haar r"
hebben!
LONDEN, 17 Maart (Reuter). De Britache
ambassadeur te Berlijn. Henderson, beeft
opdracht gekregen onmiddeliyk naar Lon-
den terug te koeren, om de Britache regee
ring rapport uit te brengen over de jongste
politieke gebeurtenissen.
WH self zullen ons natuurlijk het eerst wen
den tot onze deelgenooten in het Britache ge-
meenebest van volkeren en tot Frankrijk,
waarmede wy zoo nauw verbonden zijn en ik
twijfel er niet aan, dat ook anderen, die weten,
dat w(j niet gedesinteresseerd zijn in Zuid
oost Europa, zullen wenschen onzen raad en
ens advies te krijgen. In Groot Brittannlë moe
ten wjj allen de positie opnieuw onder oogen
zien, met dat gevoel van verantwoordelijkheid,
dat haar ernst eischt. Niets moet uitgesloten
worden uit dit opnieuw onder oogen zien, wat
van belang is voor de nationale veiligheid.
In antwoord op deze resolutie aside Cham
berlain: WIJ behoeven niet terneergeslagen te
zijn. Dit is een groote machtige natie, veel
machtiger. dan wy nog slechts «es maanden
geleden waren. Daden van geweld en onrecht
vaardigheid brengen vroeger of later haar eigen
loon met zich mede. Elk dezer Invallen roept
nieuwe gevaren voor Dultschland in de toe
komst op en ik waag te voorspellen dat het
tenslotte bitter zal betreuren, wat zijn regee
ring gedaan heeft.
Ik weet, dat ons verteld wordt, dat deze ge-
biedsverovering noodlg is geworden door orde
verstoringen in Tsjecho Slowakije. Er wordt
ons gezegd, dat de afkondiging van dit nieuwe
Dultsche protectoraat tegen den wil der inwo
ners in onvermijdelijk is geworden door de wan
ordelijkheden. die den vrede en de veiligheid
van hun machtigen nabuur bedreigden.
Wanneer er wanordelijkheden waren, dan zijn
die van buitenaf aangestookt Kan iemand bui
ten Dultschland de gedachte ernstig opnemen,
dat zij een gevaar konden vormen voor dat
groote land, dat zij eenigerlei rechtvaardiging
konden geven aan hetgeen gebeurd is?
waarin de atmosferische’ krachten méé con-
tracteeren?
De minister zal haring of kult moeten geven
in zjjn repliek.
Vóór die haring- of kuitgeschiedenis had zich
even een gei-chledenls met de verpakte en on
verpakte epysvetten voorgedaan. De reductie
van de Landbouwcrisiswet 1932 was van dien
aard, dat ha eenlge jaren twijfel rees over de
vraag, of de Regeering terecht niet alleen de
verpakte maar ook de onverpakte spijsvetten
aan een heffing had onderworpen De rechter
besliste dat de tekst van de wet de onverpakte
vetten niet insloot, dat dus de heffingen ten
onrechte waren gevorderd en terugbetaald moes
ten worden. Die uitspraak zou een bedrag van 5
millioen uit het Landbouwcnsisfonds overheve
len naar den zak van 'n aantal groot-fabrikan-
ten, die de betaalde heffingen al lang op hun
afnemers hadden verhaald en nu een onver
diend buitenkansje zouden genieten. Daar wilde
de Regeering een stokje voor steken. Zij stelde
vóór, de Landbouwcrisiswet 1933, die inmiddels
reeds vervallen is, zoodanig te wijzigen, dat er
geen twijfel meer bestond aan de bedoeling van
den wetgever MIe spijsvetten. óók de onverpakte. der Vereenlgde stat<n ^reld
zou zjjn, alle po-
aan de gestelde heffing te onderwerpen.
JERUZALEM, 17 Maart (Rewter). De
Joodsche nationale raad heeft een «taking
van 14 uur afgekondigd als protest tegen de
laatste Britache voorstellen. De staking, die
voor het geheele tand geldt, begint Maan
dagmorgen. Alle Joodsche handels, en ver
keersondernemingen en scholen sollen er b|j
betrokken zijn.
Volgens de gisteren te Praag uitgegeven pro
clamatie zjjn Bohemrn en Moravië ingeiyfd bij
het Dultsche rijk. De nket-Dultache inwoners,
die natuurlijk de Tsjechen omvatten, worden
geplaatst onder een Duitaehen protector in een
Duitsch protectoraat Z7J worden onderworpen
aan de politieke, de militaire, de economische
behoeften van het Dultsche rijk.
Men noemt hen een zelfbesturenden staat,
maar Dultschland belast zich met hun bulten-
landsche politiek, hun douanerechten en accijn
zen, hun bankmlddelen en met de uitrusting
van de ontwapende Tsjechische strijdkrachten
Met het oog op deae herhaalde verzeke
ringen, die n>u vrijwillig gegeven waren,
achtte Ik mij gerechtvaardigd om daarop de
hoop te grondvesten, dat wanneer eenmaal
dese Tsjeeho-Slewaaksche kwestie geregeld
was, het mogelijk zou sUn. de politiek van be
vrediging, die ik beschreven heb, verder te
voeren.
Desondanks echter was ik tegelijkertijd
niet bereid de voorzorgsmaatregelen te laten
verslappen voor ik er zeker van was, dat
die politiek gevestigd waa en aanvaard
door anderen. En daarom werd na Mün
chen ons defensleprogram Inderdaad ver
sneld (toejaichingen). En het werd zoo
ver uitgebreid, dat verbetering werd gebracht
In sekere zwakheden. die aan het licht wa
ren getreden tijdens de crisis.
tenlsven het vertrouwen vernield hebbenj dat
reeds begon boven te komen en dat, wanneer
men het toegestaan had te groeien, dit jaar tot
een heuglijk jaar zou hebben kunnen gemaakt,
wegens den terugkeer van geheel Europa tot
gezond verstand en stabiliteit
Vervolgens staat in de overeenkomst van
München zelve, die de handteekenlng draagt
van Hitler, deze clausule:
„De definitieve vaststelling der grenzen »»1
uitgevoerd worden door een internationale
coggmlssie” de definitieve vaststelling.
Tenslotte verklaarden wij In de verklaring,
die hjj en ik tezamen onderteekenden in Mün
chen, dat iedere andere kwestie, die onze hei
landen zou kunnen betreffen, behand"ld
worden door de methode van overleg.
Het Joodsch agentschap voor Palestina te
Londen heeft zijn eerste verklaring gepubll
ceera sinds de besprekingen aan den gang zijn
Het heeft Malcolm MacDonald er vandaag
van in kennis gesteld, dat de Joodsche dele
gatie, na de nieuwe regeeringsvoorstellen te
hebben bestudeerd, niet in staat is deze als
basis te aanvaarden voor een overeenkomst en
dat de delegatie besloten heeft zich te ont
binden.
De ontwikkelingen in Europa hebben
noodzakelijkheid hiervan aangetoond, aldus de
president. Roosevelt voegde hieraan toe. dat hjj
geloofde, dat de kwestie in conferenties zou
kannen worden uitgewerkt in plaats van dat
zijn aanbevelingen voor de wijzigingen gegoten
worden in den vorm van een boodschap aan
het Congres.
In antwoord op een vraag om verdere ophel
dering van zjjn verklaring raadde Rooesevelt
aan,'zjjn boodschap van 4 Januari nog eens over
te lezen.
Geen over heer sching
door geweld
Nog slechts zes weken geleden maakte ik hier
een toespeling op geruchten en verdenkingen,
welke naar ik zelde. uit den weg moesten wor
den geruimd. Ik wees er op. dat iedere poging
tot overheerschlng der wereld door geweld een
poging was waartegen de democratieën tegen
stand moesten bieden, maar ik voegde er aan
toe. dat ik niet kon gelooven. dat een derge-
Hjke uitdaging in de bedoeling tag. aangezien
géén regeering, welke de belangen van haar volk
ter harte gingen, het voor zoo’n eisch kon bloot
stellen aan de verschrikkingen van den mo
dernen oorlog. Inderdaad, waar de lessen der
geschiedenis door een ieder gelezen kunnen
worden, leek het ongeloofelijk dat wij zoo’n uit
daging te zien zouden krijgen, maar ik gevoel
my gedwongen te herhalen dat, hoewel ik niet
bereid ben dit land te binden door nieuwe niet
nader aangegeven verplichtingen, welke van
kracht zouden zyn onder omstandigheden, die
thans niet voorzien kunnen worden, er toch geen
grooter fout gemaakt zou kunnen worden, dan
te veronderstellen, dat Groot-Brittannië, om
dat het gelooft, dat de oorlog iets zinneloos en
wreeds is zóózeer zyn ruggegraat verloren heeft
dat het niet tot hét uiterste, van zyn kracht
zal deelnemen aan het weerstand bieden aan
zóón uitdaging, wanneer die ooit gedaan sou
worden.
Zyn rede besluitende aeide Chamberlain:
Dit zyn ernstige en zwaar wegende vragen.
Er zal vanavond door my geen antwoord op
worden gegeven, maar ik ben er zeker van dat
zy de ernstige overweging zullen etschen niet
alleen van de naburen van Dultschland, maar
ook van anderen, misschien zelfs van buiten de
grenzen van Europa.
Er zijn reeds aanwijzingen, dat het proces Iz
begonnen en het ligt voor de hand, dat het
waarschyniyk ia. dat dit proces thans versneld
ral worden.
het helpt ons echter ook by het verder komen,
en bet zuiver Inzicht groeit langzaam. Dom
Willibrord Verkade is optimist, en hy heeft
humor, maar hy ziet de practische moeliyk-
heidjes heel goed: JSerlykheid in het zaken
doen moet men net zoo goed leeren als om
gaan «net geld."
Voor den goeden verstaander ontveinst hy
ook niet, dat hy zelf moeilijkheden gekend
heeft in het leven van bphémien en individu
alist, die kloosterling wer<^ De samenleving,
stelt haar eischen,
erig en onmaat-
ar niet zoo dadc-
onderwerpen.
i broederiyk-
zelfs niet de afge-
Komt de vraag niet onvermijdelijk in
onsen geest op: wanneer het soo gewtakke-
Ijjk is om de goede redenen te vinden voor
het negeeren van zoo plechtig en herhaal-
deljjk gegeven verzekeringen, welk vertrou
wen kunnen wij dan stellen in eenigerlei
andere verzekeringen van denselfden kant?
Ieder aspect van ons nationale leven moet
uit dien gezichtshoek bekeken worden. Zooals
altijd moet de regeering de voornaamste ver-
antwoorde’ykheld dragen, en Ik weet, dat ieder
afzonderiyk ook zyn eigen positie opnieuw on
der oogen zal willen zien en opnieuw zal willen
overwegen of hy alles gedaan heeft wat gedaan
moet worden om zyn diensten aan den staat
aan te bieden.
De heer de Ryke (NSB alleen meende er
het zooveelste symptoom van den ondergang der
parlementaire democratie in te zien. Hy zag het
geld blijkbaar liever naar de fabrikanten gaan!
Vanwege den strijd der N S B. tegen het kapi
talisme I
Laat hem maar in zijn waan.
Tusschen de onbewaakte overwegen, de roodi
achterlichtjes, de al dan niet opgeheven of op te'
heffen tollen en de richtingwijzers aan de trams,
kwamen by Waterstaat ook de mynwerkers op
de prbppen. De sociaal-democraat Van der Bilt
vond het niet noodlg, dat de mynen zooveel af-
schryven of reserveeren; laten zy het geld ten
goede doen komen aan een stablllseering van de
arbeidsvoorwaarden der mynwerkers Dat is een
gezonder gedachte dan die van de soctaal-demo-
craten in de Tweede Kamer, die de winsten van
de mynen In de staataku wilden storten in
plaats van ze de bedryfssaneerlng, dat is ten
slotte óók een mynwerkersbelang, ten goede te
doen komen. Het van katholieke zyde in de
Volksvertegenwoordiging gesprokene de aan
drang van den heer Hermans tqj. grooter stor
ting in het pensioenfonds, tot verkorting van
den arbeidstijd en tot betere kindertoeslag-rege-
Ung heeft blijkbaar Indruk gemaakt’
Er is nog een andere reeks vragen, die niet
minder onvermUdeiyk by ons moet opkomen
en ook by anderen, misschien zelfs in Dultsch
land. Onder het huidige regime heeft Dultsch
land een reeks onaangename verrassingen aan
de wereld bereid.
Het Rynland, de Anschluss van Oostenryk,
de afscheiding van het Sudetenland, al deze
gebeurtenissen hebben de openbare meening in
de geheele wereld geschokt.
Maar toch, hoezeer wy daarby ook afzien
van de methoden, die in elk van deae gevallen
gebruikt zyn, viel er iets te zeggen, hetzy op
grond van rasverwantschappen of van recht
vaardige eischen. waaraan te tang weerstand
was geboden, voor de noodzakelykheld van een
wyziging in den bestaanden toestand. De ga-
beurtenissen echter, die deze «eek zyn voor
gevallen, schynen. door hun volledig over het
hoofd zien van de beginselen, die door de Dult
sche regeering zelf waren vastgelegd, onder een
andere categorie te vallen en moeten ons allen
ons doen afvragen:
Om rapport uit te brengen aan da
Britsche regeering
Is dit het einfle van een oud avontuur of
het begin van een nieuw?
Is dit de laatste aanval op een kleinen staat
of moet die gevolgd worden door andere?
Is dit Inderdaad een stap in de richting van
een poging tot overheerschlng van de wereld
d<«or geweld?
(Langdurig applaus).
dat de ontwikkeling der gebeurtenissen in het
buitenland hem er toe zou kunnen brengen
zyn bezoek aan de vlootschouw der Veree
nlgde Staten te bekorten.
Dit was indertijd letteriyk de waarheid, doch
de president weigerde de redenen hiervoor te
onthullen.
Voor het afleggen zyner verklaring had pre
sident Roosevelt met Summer Welles over den
Europeeschen toestand gesproken.
Met goedkeuring van Roosevelt heeft’
Summer Welles een formeêle verklaring uit
gegeven, waarin gezegd wordt, dat „by de
bezetting van Tsjecho-Slowakye een wille
keurig gebruik is gemaakt van geweld”.
In de verklaring noemt Welles de bezetting
van Tsjecho-Slowakye een „tydeliJke vernieti
ging der vryheden van T vry en onafhankelyk
volk, waarmede van den dag af, dat de repu
bliek Tsjecho-Slowakye haar onafhankeiykheld
verkreeg, het volk der Vereenigde Staten by-
zonder hechte vriendschapsbanden heeft onder
houden”.
Het is duideiyk. aldis vervolgt de verklaring,
dat daden van moedwillige willoosheid en
willekeurige toepassing van geweld den wereld
vrede en de structuur der moderne beschaving
.bedreigen. Welles vervolgt: -.Deze- regeering,,,
welke gebaseerd is op en toegew jd is aan de be
ginselen van menscheiyke vrijheid en demo
cratie, kan niet naiaten bekend te maken, dat
dit tand de daden van Dultschland veroordeelt,"
WASHINGTON, 17 Maart By het afgeven
zyner verklaring zelde Welles, dat de kwesties
verband houdende met de betrekkingen der
Vereenigde Staten en de vroegere Tsjecho-
Slowaaksche regeering thans in studie zyn
Welles voegde hier aan toe voor het ©ogen
blik niets te zeggen te hebben over de schul
den van Tsjecho-Slowakye aan de Vereenigde
Staten.
Welles zeide, dat Phillips, ae Amerikaanzche
ambassadeur te Rome, by Ciano heeft geïnfor
meerd naar de houding van Italië, doch dat
hy het departement van Staat nog niet op de
hoogte had gesteld van het antwoord, dat hy
heeft ontvangen.
Welles onthulde, dat zyn verklaring is uit
gegeven ondanks het feit, dat de regeering der
Vereenigde Staten geen mededeeling heeft ont
vangen van eenige buitenlandse!» regeering ten
aanzien van de ontwikkelingen in Midden-
Europa.
De verklaring, waarmede Summer Welles met
goedkeuring van Roosevelt de annexatie van
Tsjecho-Slowakye door Dultschland heeft ver
oordeeld, wordt door politieke kringen geacht
een tweeledig doel te hebben In de eerste
plaats heeft de regeering der Vereenigde Staten
besloten, zich tot tolk te maken van het belee-
dlgde wereldgeweten.
Vandaag echter deel ik hun teleur
stelling, hun verontwaardiging, dat
die hoop zoo moedwillig de bodem
is ingeslagen. Hoe kunnen de gebeur
tenissen, die deze week geschied zijn,
in overeenstemming worden gebracht
met die verzekeringen, welke ik u heb
voorgelezen
Als mede-onderteekenaar van de
overeenkomst van München had ik
stellig het recht, wanneer Hitler van
meening was, dat zij ongedaan ge
maakt moest worden, op dat overleg,
waarvoor een bepaling ie ppgenomen
in de Münchensche verklaring; in
plaats daarvan heeft hij het recht in
zijn eigen handen genomen.
WASHINGTON, I 7 Mrt. (Reuter)
President Roosevelt heeft hedenr ver
klaard, dat het noodzakelijk iA ai
het Congres een herziening vA|i i
neutraliteitswet voor te leggen.
Wat wellicht het meest onheilspellende is, wy
hooren weer van het verschynen van de Ge
stapo. gevolgd door het gebrulkelyke verhaal
van massa-arrestaties van op den voorgrond
tredende personen met gevolgen, die ons allen
bekend zyn. Iedere man en vrouw in dit land,
die zich het lot der Joden en politieke gevan
genen in Oostenrijk herinnert, moet vandaag
vervuld zyn van een droevig voorgevoel. Wie
zou zyn hart niet in sympathie voelen uitgaan
naar dat trotsche, dappere volk, dat zoo plot
seling is onderworpen aan deze bezoekingen,
welks vryheden gekortwiekt en welks nationale
onafhankeiykheld verdwenen is? Wat moet men
denken van hen. die zeiden geen territoriale
ambities meer te hebben?
Ik geloof niet dat er iemand is die
myn oprechtheid in twijfel zal trek
ken, wanneer ik zeg, dat er nauwe
lijks iets ia. dat ik niet ten offer zou
willen brengen voor den vrede, maar
er is één ding waarvoor ik een uit
zondering moet maken en dat is de
vrijheid, die wjj honderden jaren ge
noten hebben en die wij nooit zullen
willen overgeven (langdurig applaus).
Dat echter Ik juist my geroepen moet voelen
vandaag zoo'n verklaring af te leggen, geeft de
maat aan van den omvang waarin deae gebeur-
ook tusschen klooetermurei
waaraan een ietwat drod
schappeiyk mensch zich 5
iyk van ganscher harte
Maar: „men moet d^-ge<
heid niet oix*gfschattèh>x
dwongen i^ederiykheld.'’
Dat er ook ,ln den loop dék Wereldgeschie
denis wel dingen zyn, die -den rponnijr mer
droefheid vervullen, en waarover hy maar ^lie
ver niet spreekt, zal menigeen begrijpen, die
byvoorbeeld leest: „opnieuw barbaar worden is
erger, dan barbaar zynl In Iedere oorspronke
lijke barbaarschheid schuilt nog gezonde kracht,
maar de terugval in de barbaarschheid is het
begin van den ondergang." Dit is een gedachte,
die men ook ontmoet by Ernest Hello, zy mag
voorgehouden worden aan allen, dl^rioekeloos
vertrouwen op de natuurkrachten in mensch
en volk.
Maar dom Verkade polemiseert niet. Hy pre
dikt vertrouwen, hy herinnert aan de talryke
en gedeelteiyk vruchtbare tegenstrijdigheden in
de menscheiyke natuur, hy troost ons tegen
het gevoel van zwakte en minderwaardigheid
„Ook de grootsten waren maar groot in enkele
besissende uren. Als iedereen vervielen zy in
tnenscheiyke armzaligheden. Slechts in de fan
tasie bestaan personen, die altyd op hooge pa
den wandelen." .Konlng David heeft in zyn
leven weinig verzekerdheid gekend; dat heeft
hem zoo getrouw doen roepen tot God.”
Hy brengt ook den menschellen weemoed
over het vergaan van alle dingen onder woor
den en hy zegt dan rake waarhfden, die mis
schien in den mond van een monnik verbazen
en die toch juist zyn:
„Hoevele menschen moeten in deze Wereld
verkommeren, terwijl de voedingsmiddelen toch
by heele hoopen worden weggegooid of vernie
tigd! Hoe velen lyden kou, terwyi het hout in
de bosschcn wegrot! Hoe weinigen kunnen het
beroep kiezen, waartoe de natuur hen heeft
voorbestemd! Hoe velen moeten altyd maar
hun huweiyksdag uitstellen! Hoeveel jeugdige
schoonheid verbloeit, terwyi de kunstenaar zich
moet tevreden stellen zonder model....?”
By deze laatste gedachte, misschien meer In
gegeven door den schilder dan door den mon
nik, fronst zich wellicht een voorhoofd. En
toch! Het eerbiedigen van de schoonheid der
schepping, tndien het waariyk een eerbiedigen
is, biyft een der edelste daden van dankbaar
heid jegens den Schepper. „Wy kunnen God
niets aanbieden, dat Hy niet reeds heeft.
Maar onze liefde vraagt Hy." Is ware dank
baarheid niet een liefdevolle vorm van ven
eering?
y^g gedachten in korte kernspreuken op
te stellen, Is een heele kunst. Het is veel
„a^iiyker dan diepe of pakkende gedachten te
-as te brengen in den samenhang van een be-
het is zelfs moeliyker dan bestaande ge
netten of algemeene wysheden aan te dienen
B «en nieuwen vorm door ze b.v. op rym te
Zoo maar wat opschrtfven, dat wel aar-
jjjg klinkt en dat ook wel ongeveer uitkemt, kan
Sereen, maar daarmee Isxnog geen kernspreuk
jetoren! Het aphorisme. zooals we dat vooral
dé meesters van het Fransche proza der
Gouden Eeuw vinden, moet klaar, eenvoudig, al-
ggineen, en bovendien onmlddeliyk overtuigend
wn. Het moet de kracht hebben van een
steekwoord, de wüsheid van een oorueel, de
pointe van een puntdicht en de persooniykheid
<aD een toespraak. Hoewel de kernspreuk de
rrucht is van iemands wel-overdachte levens-
gmring, mag ze toch niet subjectief zyn. Ze
moet voor iedereen gelden, hoezeer zy ook den
ghrijver karakteriseert. Zoo is het met de pak
kende aphorlsmen uit het Bybelsche Boek der
Spreuken, zoo is het ook met Vele gezegden uit
de Navolging van Christus. De Franschen hebben
de kunst van 't aphorisme als een afzonderiyken
Uk der letterkunde beoefend en eenlgen hun
ner schreven uitstekende kernspreuken ,ma-
rftno," sooa’s La Rochefoucauld ze noemde
oie voor alle tyden gelden. De Nederlandse!»
Utterkunde, hoewel rijk aan morallseerende
«erken, kent deze bondigheid niet zoozeer. De
^Spiegel van den Ouden en Nieuwen Tyd” door
jaeob Cats toont er; na de klassieke „Adagia''
nn Basmus, een voorbeeld van, doch hier be
treft bet meest spreekwoorden, opgeteekend uit
den volksmond, of verzameld uit de werken van
oudere schrijvers. Oorspronkeiyke kernspreuken
pol men nog het meest aantreffen in sommige
treurspelen van Vondel, vooral in „Gebroeders"
ot Jiaria Stuart”, waarin heele debatten wor
den gevoerd, die voor een goed deel bestaan uit
tpreuken, door de leiders van het twistgeding
elkander voorgehouden. Eeh boekje met „Spreu
ken uit Vondel” Is my niet bekend, maar als
Set vervaardigd wordt, zal het verrassen door
gjn levenswysheld en zyn objectiviteit. Ook Bil-
gerdijk werkte graag met dichtregels, die. uit
bet verband genomen, losse spreuken vormen.
Er bestaat uit den nieuweren tyd een ..apho-
nemen'-bundel van Dr. C. J. Wynaendts Fran-
cken, er bestaan de ..Marginalia’’ van Dirk
Coster, en. niet gebundeld, de ..Suggesta” van
Wouter Lutkie pr. Vooral de laatste zijn veel te
subjectief om voor echte kernspreuken te mogen
tasgaan, maar ook de eerste bevatten nogal
viak een persoonlyk inzicht Inplaats van een
algemeene wijsheid. Ze sluiten aan by de
Jdeeën” van Multatuil. die geen eigenlyke
kernspreuken «dn. doch „fragmenten" in den
romantiachen zin, door Novalis aan dit woord
gegeven.
Tot deze, meer persoonlyke soort van kem-
spreuken, doch met een grooter gehalte aam ob-
jectivlteit zouden wy de losse gedachten willen
rekenen, die de Nederlandse!» schilder-monnik
Lis Willibrord Verkade OBB. van
de abdij te Beuron verzameld heeft in zyn
Jonpte werkje, getiteld Spuren des Daseins, dat
beier dagen verscheen by het MatthlM Grilne-
«aid-Veriag te Mainz.
De schilder-monilik. een broer van Eduard
Verkade. is by het Nederlandse!» publiek niet
onbekend. Ztn eerste boek „Van ongebonden
heid en heilige banden", dat zyn levensgeschie
denis verhaalt als kind en knaap te Zaandam,
als jong schilder te Parys, als zoeker van de
waarheid, als bekeerling en elndeiyk als novice
te Beuron, heeft in den boekhandel buitenge
woon succes gehad, zoowel by ons als in Dultsch
land, waar net verscheen onder den titel „Un-
mhe zu Goto".
Wat hy ons thans voorlegt als „Erkentnlsse
oes Malermönches" is van geheel ander an aard.
Hy zelf zegt In zyn voorwoord: „Wanneer gü in
de lente een wandeling maakt door Gods
rieuw-ontwaakte natuur, biyft gy hier en daar
«taan, en verheugt u over het mooie uitzicht, dat
CU geniet. De bloemen, die gy plukt, bundelt gy
wellicht tot een ruiker, om nog eenlge dagen te
worden herinnerd aan uwe wandeling. Hel zou
«en groote voldoening voor my zyn, wanneer de
lezing van dit boekje op u een zeilde lutwer-
Ung had. zoodat gy sommige gedachten er uit
®«t vreugde overdenkt, maar andere byeenblndt
tot een ruiker, om er de kamer van uw geheu
gen mee te versieren. Want de schrijver wil niets
anders dan weerklank vinden in andere zielen,
rerwant asm de zyne, opdat iets van het eigene
bevestigd worde in vreemden en iets van het
vreemde gevormd uit het eigene.”
W« leven zoo kort! Wy laten zoo weinig na,
«lts in de herinnering! Dit is wel de gedachte,
die den schilder-monnlk bewoog om uit zyn
levenservaringen bijeen te brengen, wat voor
«Hen van waarde kan zyn. Het zyn algemeene
gevolgtrekkingen, die men dadelyk beamen
«*n, als men er even over nadenkt Bijvoor-
beeld: „twee volstrekte tegenstellingen bestry-
^en elkaar niet zoo vaak als de verschillende
«Ungen van eenzelfde richting’’ of: „rijkdom
’*n gemoed berust op veelzydig genuanceerde
*<genstrydlgh‘‘den" of: „wie het allen menschen
Owr den zin wil maken, komt nooit tot een
of: „niemand streeft naar Iets, dat
reeds in zeker opzicht bezit" of: „er
nu eenmaal dingen? die het keukenmeisje
t weet dan de professor” of „wat lang
DK*l standhouden, mag niet vWden prijsge-
**ven aan waaghalzery.”
Zulke spreuken, meestal kort, vullen een
deel van bet boekje, maar er zyn ook
“Ogere meditaties, en kleine samenspraakjes.
«bh8 heel leuk, waaruit wij zelf de conclusie
““Sen trekken. Byvoorbeeld:
Heb je tandpyn?
Hee, maar ik draag een kunstgebit.
Heb je goede oogen?
Ik zie alles, maar ik kyk een beetje scheel.
Heb je sterke ledematen?
beenen staan wat krom, maar ik
U° goed loopen.
maar)
geesteiyke leven is bet immers ook
j en stakkerds zyn wy allemaal.
wy moeten roeien met de riemen, die wy
-I Dat we daar dlkwyis «elf heel tevre-
«y». ma^t ons een beetje betacheiyk een regeling met vader Pluviua, een regeling,
Nederlanders hebben by hun vele goede
eigenschappen vaak één gebrek: zy wetep zelf
niet hoeveel voortreffelyke instellingen hun
eigen land rijk is Ga naar het centrale vlieg
veld van Frankryk of naar dat van Dultsch
land. ge zult zien, dat men daar wél grootere
en weelderiger Ingerichte stationsgebouwen
heeft, maar dat de outillage van het vliegveld
zelf niet beter is dan, in verscheidene opzichten
zelfs achterstaat, by de Amsterdamsche lucht
haven Schiphol Amerikaanzche luchtvaartspe-
clallsten noemen Schiphol een der beste vlieg
velden van Europa alleen wy, Nederlanders
zelf, zien dit alles niet en houden ons bezig met
de vraag of wy niet ergens in de polders tus
schen Amsterdam en Rotterdam een nóg beter
centraal vliegveld kunnen Inrichten.
Wy hoeven geen centraal vliegveld meer te
zoeken, wy hebben er een Schiphol.
Elndeiyk een stem uit de hoofdstad in onze
Regeeringscolleges. De eenige met die van Ir
Vos aan de overzyde van
het Binnenhof, die het
opnam voor Schiphol
de stem van Mr. Krop
man, die den minister
geducht aan den tand
voelde.
Wat tfaat de regeering
doen In de vliegveld ge
schiedenis? Gaat zy
zwichten voor den aan
drang van de Tweed»
D. Kropman
Kamer? Durft zy met K
geen voorstel te komen vóór Schiphol, omdat
de motie-van der Waerden, de beruchte ratjetoe-
moue, waar ieder iets anders uit las, den te
genstand tegen Schiphol uitsprak? Laat zy
zich opnieuw door een commissie voorlichten’
Zoo Ja. wat moet die commissie dan advlsee-
ren? Zou zy Schiphol verkiezen zal de regee
ring dan wél met een voorstel in die richting
durven komen? £n hoe zal die commissie zyn
samengesteld? Zal zy voldoende rekening hou
den met de veiligheid van bet luchtverkeer?
Want het is wél zonderling, dat de regeering nu
Ineens meent, dat het militaire vliegveld Kat
wijk een oentraal vliegveld by Leiderdorp niet
in den weg zou liggen, dat daar wel een rege
ling op te vinden is. Zal dat soms een regeling
zyn. die uitsluit, dat stralend aonneweer bin
nen tien minuten in potdichten mist verandert,
