Schiphol is centraal vliegveld
1
L
^Kilempinshi
„Neutraliteitswet moet worden
zegt Roosevelt
herzien”
g
Chamberlain’s
rede
r
Henderson naar
Londen
Losse gedachten
MIJNWERKERS!. OONEN
JODEN IN PALESTINA
GAAN STAKEN
I
(Vervolg van pag. 1)
Hitler heeft Donderdagmiddag president Hacha op den burcht te Praag ontvangen
OVERZICHT EERSTE KAMER
Een spijsvetten-historie
Isdit de laatste aanval?
Ondeugdelijke uitvluchten
l
voorstellen
SIROVY NOG TE PRAAG
4
De willekeur tegen
Praag
Om rapport uit te brengen aan de
Britsche regeering
De ontwikkeling i)an den toestand
in Europa dwingt hiertoe,
verklaart Roosevelt
JTitler nam het rechlsin
eigen handen
Als protest tegen de laatste
Britsche
5«
OESTERS EN KREEFT
Geen over heer sching
door geweld
regeling met vader Pluvius, een regeling, heeft blykbaar indruk gemaaktl
jfciu „i..,.
ZATERDAG 18 MAART 1939
VAN WEEK TOT WEEK
I
van
a
(Van onzen parlementairen redacteur)
DEN HAAG. 17 Maart 1939
4
ingerichte
d-
><.aie
een
iad. zoowel by ons als in Duitsch-
verscheen onder den titel „Un-
Maart (Reuter). De
raad heeft een staking
Ik ben er van overtuigd, dat na München de
groote meerderheid van het Britsche volk mijn
hoop deelde en vurig wenschte, dat die politiek
voortgezet zou worden.
Dat echter ik juist mjj geroepen moet voelen
vandaag zoo’n verklaring af te leggen, geeft de
maat aan van den omvang waarin deze gebeur-
i staat,
bulten-
ard
bet
K.
oeft
(in
olo-
leer
der
toe-
de
zou
wor-
oopt
>ios*
sche
tan-
film
ook
ine
jen-
eeds
het
van
Vol-
zijn,
«rst
het
r ijk
eest
era-
>na-
pro-
- en
dat
zijn,
volk
zien,
oten
chts
stel
enet
In leidend*kringen te Washington is men na
melijk van meening, dat het Tsjechische volk
ondanks het nazi-Juk den strjjc voor de onaf
hankelijkheid niet zal opgeven. Volgens som
mige commentaren zou de verklaring van Sum
mer We les te versthan geven, dat de regeering
der Vereenigde Staten bereid zou zijn, alle po
gingen der Tsjechen in dien geest te steunen.
Dit zou de nlet-erkenning van den door
Duitschland geschapen staat van zaken kunnen
inhouden.
eert
b».
I’
itea
ne.
«tr.
lijk
VOorts zou Summer Welles, door te on
derstrepen, dat deze daden hebben geleid
tot „een lijdelijke vernietiging van de vrij
heden en de onafhankelijkheid" van T^Jecho-
Slowakye, hebben willen doen uitkomen, dat
de Vereenigde Staten niet geneigd zijn, de
vernietiging van Tsjecho-Slowakije als de
finitief te aanvaarden.
aan
de
JERUZALEM, 17
Joodsche nationale
van 14 uur afgekondigd als protest tegen de
laatste Britache voorstellen. De staking, die
voor het geheele land geldt, begint Maan
dagmorgen. Alle Joodsche handels, en ver
keersondernemingen en scholen zullen er b(j
betrokken zijn.
„Ik ben er van overtuigd dat ik voor deze
verklaring niet alleen den steun, de sym
pathie en het vertrouwen van de mannen
en vrouwen in mijn eigen land heb. maar
dat ik ook de goedkeuring zal oogsten van
het geheele Britsche Rijk, en van alle na
ties, die waarlijk den vrede op prijs stellen,
maar die de vrijheid op nog hooger waarde
schatten” (luide toejuichingen).
In antwoord op deze resolutie zeide Cham
berlain: Wij behoeven niet terneergeslagen te
zijn. Dit is een groote machtige natie veel
■machtiger, dan wy nog slechts zes maanden
geleden waren. "Haden van geweld en onrecht
vaardigheid brengen vroeger of later haar eigen
loon met zich mede. Elk dezer Invallen roept
nieuwe gevaren voor Duitschland in de toe
komst op en ik waag te voorspellen dat Bet
tenslotte bitter zal betreuren, wat zijn regee
ring gedaan heeft
Wij zelf zullen ons natuurlijk het eerst wen
den tot onze deelgenooten In het Britsche ge-
meenebest van volkeren en tot Frankrijk,
waarmede wij zoo nauw' verbonden zjjn en ik
twijfel er niet aan, dat ook anderen, die weten,
dat wij niet gedesinteresseerd zijn in Zuid
oost Europa, zullen wenschen onzen raad en
ens advies te krijgen. In Groot Brittannië moe
ten wij allen de positie opnieuw onder oogen
zien, met dat gevoel van verantwoordelijkheid,
oat haar ernst éischt. Niets moet uitgestoten
worden uit dit opnieuw onder oogen zien, wat
van belang Is voor de nationale veiligheid.
Er is nog een andere reeks vragen, die nutot
minder onvermijdelijk by ons moet opkomen
cn ook bij anderen, misschien zetfs in Duitsch
land. Onder het huidige regime heeft Duitsch
land een reeks onaangename verrassingen aan
de wereld bereid.
Het Rijnland, de Anschluss van Oostenrijk,
de afscheiding van het Sudetenland, al deze
gebeurtenissen hébben de openbare meening m
de geheele wereld geschokt.
Maar toch, hoezeer wij daarbij ook afzien
van de methoden, die tn elk van deze gevallen
gebruikt zijn, viel er iets te zeggen, hetzij op
grond van rasverwantschappen of van recht
vaardige elschen, waaraan te lang weerstand
was geboden, voor de noodzakelijkheid van een
wijziging in den bestaanden toestand. De ge
beurtenissen echter, die deze week zijn voor
gevallen, schijnen, door hun volledig over het
hoofd zien van de beginselen, die door de Duit-
sche regeering zelf waren vastgelegd, onder een
andere categorie te vallen en moeten ons allen
ons doen af vragen:
Het gehoor vaji Chamberlain, dat bestond uit
leden van een conservatieve vereeniging. heeft
met algëmeene stemmen een resolutie aange
nomen waarin „onverzwakt vertrouwen" tn
Chamberlain's leiderschap tot uitdrukking wordt
gebracht.
Nog vóór de Tsjechische president geplaatst
werd tegenover de etschen, waartegen hij niet
by machte was tegenstand te bieden, waren de
Duitsche troepen in beweging gebr»chl.
Volgens de -gisteren te Praag uitgegeven pro
clamatie zijn Bohemen en Moravlë Ingelijfd bij
het Duitsche rijk. De niet-Dultsche inwoners,
die natuurlijk de Tsjechen omvatten, worden
geplaatst onder een Dultschen protector in een
Dultsch protectoraat. Z*y worden onderworpen
aan de politieke, de militaire, de economische
behoeften van het Duitsche rijk.
Men noemt hen een zelfbesturen®^:
maar Duitschland belast zich met hii^ 1
landsche politiek, hun douanerechten en accijn
zen. hun bankmiddelen en met de uitrusting
van de ontwapende Tsjechische strijdkrachten.
WASHINGTON, 1 7 Mrt. (Reuter)
President Roosevelt heeft heden ver
klaard, dat het noodzakelijk is
het Congres een herziening van
neutraliteitswet voor te leggen.
PRAAG, 17 Maart (Havas). Hacha heeft ge
neraal Sirovy ontvangen. Hieruit blijkt dat de
berichten omtrent een vertrek per vliegtuig
naar Engeland onjuist zijn.
LONDEN. 17 Maart (Reuter). De Britsehe
ambassadeur te Berlijn, Henderson, heeft
opdracht gekregen onmlddelltjk naar Lon
den terug te keeren. om de Britsche regee
ring rapport uit te brengen over de jor^ste
politieke gebeurtenissen.
Ik weet, dat ons verteld wordt, dat deze ge-
biedsverovering noodlg Is geworden door orde
verstoringen in Tsjecho Slowakije. Er wordt
ons gezegd, dat de afkondiging van dit nieuwe
Duitsche protectoraat tegen den wil der inwo
ners in onvermijdelijk is geworden door de wan
ordelijkheden. die den vrede en de veiligheid
van hun machtigen nabuur bedreigden.
Wanneer er wanordelijkheden waren, dan zijn
die van buitenaf aangestookt Kan iemand bul
ten Duitschland de gedachte ernstig opnemen,
dat zij een gevaar konden vormen voor dat
groots land.-dat zij eenigerlei rechtvaardiging
konden geven aan hetgeen gebeurd is?
In antwoord op desbetreffende vragen heeft
Roosevelt verder nog medegedeeld, zeer be
paalde redenen te hebben gehad voor zijn op
18 Februari in Florida atgelegde verklaring,
l
tenissen het vertrouwen vernield hebben, dat
reeds begon boven te komen en dat. wanneer
men het toegestaan had te groeien, dit jaar tot
een heuglijk jaar zou hebben kunnen gemaakt,
wegens den terugkeer van geheel Europa tot
gezond verstand en stabiliteit.
te
in
Fraai vond zij zelf de oplossing niet; en ook
de Senaat vond de figuur, dat de Regeering een
rechterlijke uitspraak achterhaalt met een inter
pretatieve wetswijziging, weinig aanlokkelijk. De
meeste sprekers de heeren Van Rappard. Pol-
l«ma, Michie is van Kessenlch, Hiemstra en Kra
nenburg waren echter van meening, dat het
voor één maal wel mocht; dat er toch eigenlijk
een onrecht werd voorkomen. Maar dan ook
éénmaal en niet weer.
Het Joodsch agentschap voor Palestina u
Londen heeft zjjn eerste verklaring gepubh
ceerd sinds de besprekingen aan den gang zijn
Het heeft Malcolm MacDonald er vandaag
van In kennis gesteld, dat de Joodsche dele
gatie. na de nieuwe regeeringsvoorstellen te
hebben bestudeerd, niet in staat is deze als
nasis te aanvaarden voor een overeenkomst er
dat de delegatie besloten heeft zich te ont
binden.
Dit zijn ernstige en zwaar wegende vragen.
Er zal vanavond door my geen antwoord op
worden gegeven, maar ik ben er zeker van dat
zy de ernstige overweging zullen elsqhen niet
alleen van de naburen van Duitschland. maar
ook van anderen, misschien zelfs van buiten de
grenzen van Europa.
Er zjjn reeds aanwijzingen, dab het proces is
begonnen en hët ligt voor de hand, dat het
waarschijnlijk Is, dat dit proces thans versneld
zal worden.
J
Nog slechts zes weken geleder, 'maakte Ik hier
een toespeling op geruchten en verdenkingen,
welke naar ik zeide, uit den weg moesten wor
den geruimd. Ik wees er op. dat iedere poging
tot overheersehing der wereld door geweld een
poging was waartegen de democratieën tegen
stand moesten bieden, maar ik voegde er aan
toe, dat ik niet kon gelooven dat een derge-
Ujke uitdaging in de bedoeling lag. aangezien
géén regeering. welke de belangen van haar volk
ter harte gingen, het voor zoo’n eisch kon bioot
stellen aan de verschrikkingen van den mo
derne^ oorlog. Inderdaad, waar de lessen der
geschiedenis door een leder gelezen kunnen
worden, leek het ongeloofelijk dat wij zoo’n uit
daging te zien zouden krijgen, maar ik gevoel
my gedwongen te herhalen dat, hoewel ik niet
bereid ben dit land te binden door nieuwe niet
nader aangegeven verplichtingen, welke van
kracht zouden zijn onder omstandigheden, die
thans niet voorzien kunnen worden, er toch geen
grooter fout gemaakt zou kunnen worden, dan
te veronderstellen, dat Groot-Brittanmë. om
dat het gelooft, dat de oorlog iets zinneloos en
wreeds is zóózeer zijn ruggegraat verloren heeft
dat het niet tot het uiterste van zijn kracht
zal deelnemen aan het weerstand bieden aan
zóón uitdaging. Wannéér die ooit gedaan zou
worden.
Zijn rede besluitende zeide Chamberlain;
Vervolgens staat in de overeenkomst van
München zelve, die de handteekenlng draagt
van Hitler, deze clausule:
„De definitieve vaststelling der grenzen e»l
uitgevoerd worden door een Internationale
commissie” de definitieve vaststelling.
Tenslotte verklaarden wij In de verklaring,
die hij en Ik tezamen onderteekenden in Mün
chen, dat iedere andere kwestie, die onze hei
landen zou kunnen betreffen, behandeld
worden door de methode van overleg.
Is dit het einde van een oud avontuur of
het begin van een rfleuw?
Is dit de laatste aanval op een kleinen staat
of moet die gevolgd worden door andere?
Is dit inderdaad een stap in de richting van
een poging tot overheersehing van de wereld
door geweld?
(Langdurig applaus). -
Komt de vraag niet onvermijdelijk in
onsen geest op: wanneer het zoo gemakke-
lijk is om de goede redenen te vinden .voor
het negeeren van zoo plechtig en herhaal
delijk gegeven verzekeringen, welk vertrou
wen kunnen wij dan stellen in eenigerlei
andere verzekeringen van denzelfden kant?
Ieder aspect van ons nationale leven moet
uit dien gezichtshoek bekeken- worden. Zooals
altijd moet de regeering de voornaamste ver
antwoordelijkheid dragen, en ik weet, dat ieder
afzonderlijk ook zijn eigen positie opnieuw on
der oogen zal willen zien en opnieuw zal willen
overwegen of hij alles gedaan heeft wat gedaan
moet worden om zijn diensten aan den staat
aan te bieden.
WASHINGTON. 17 Maart Bij het afgeven
zijner verklaring zeide Welles, dat de kwesties
verband houdende met de betrekkingen der
Vereenigde Staten en de vroegere Tsjecho-
Slowaaksche regeering thans in studie zijn
Welles voegde hier aan toe voor het oogen-
blik niets te zeggen te hebben over de schul
den van Tsjecho-Slowakije aan de Vereenigde
Staten.
Welles zeide, dat Phillips, fte Amerikaansche
ambassadeur te Rome, by Ciano heeft geïnfor
meerd naar de houding van Italië, doch dat
hy bet departement van Staat nog niet op de
hoogte had gesteld van het antwoord, dat hij
heeft ontvangen.
Welles onthulde, dat zyn verklaring is uit
gegeven ondanks het feit, dat de regeering der
Vereenigde Staten geen mededeeling heeft ont
vangen van eenlge buitenlanosche regeering ten
aanzien van de ontwikkelingen in Midden-
Europa.
De verklaring, waarmede Summer Welles met
goedkeuring van Roosevelt dt annexatie van
TSjecho-Slewakye door Duitschland heeft ver
oordeeld, wordt door politieke kringen geacht
een tweeledig doel te hebben In de eerste
plaats heeft de regeering der Vereenigde Staten
bes oten, zich tot tolk te maken van het belee-
digde wereldgeweten.
De ontwikkelingen in Europa hebben de
noodzakelijkheid hiervan aangetoond, aldus de
president. Roosevelt voegde hieraan toe, dat hij
rgeloofde, dat de kwestie In conferenties zou
kunnen worden uitgewerkt In plaats van dat
zijn aanbevelingen voor de wijzigingen gegoten
worden in den vorm van eer. boodschap aan
het Congres.
In antwoord op een vraag om verdere ophel
dering van zijn verklaring raadde Roossevelt
aan, zijn boodschap van 4 Januari nog eens over
te lezen.
De heer de Rijke (N.S.B.) alleen meende er
het zooveelste symptoom van den ondergang der
parlementaire democratie in te zien. Hy zag het
geld blijkbaar liever naar de fabrikanten gaan!
Vanwege den strijd dtr N.S.B. tegen het kapi
talisme!
Laat hem maar In zjjn waan.
Tusschen de onbewaakte overwegen, de roode
achterlichtjes, de al dan niet opgeheven of op te
heffen tollen en de richtingwijzers aan de trams,
kwamen bij Waterstaat ook de mijnwerkers op
de proppen. De sociaal-democraat Van der Bilt
vond het niet noodig. dat <je mijnen zooveel af-
schrjjven of reserveeren; laten zy het geld ten
goede doen komen aan een stabiliseerlng van de
arbeidsvoorwaarden der mijnwerkers. Dat is "een
gezonder gedachte dan die van de soctaal-demo-
craten in de Tweede Kamer, die de winsten van
de mijnen !n de staatskas wilden storten in
plaats van ze de bedryfssaüeerlng. dat is ten
slotte óók een mijnwerkersbelang, ten goede te
doen kome* Het van katholieke zijde in de
Volksvertegenwoordiging gesprokene de aan
drang van den heer Hermans tot grooter stor
ting in het pensioenfonds, tot verkorting van
den arbeidstijd en tot betere klndertoeslag-rege-
dat de ontwikkeling der gebeurtenissen in het
buitenland hem er toe zou kunnen brengen
zijn bezoek aan de vlootschtrtiw der Veree
nigde Staten te bekorten.
Dit was indertijd letterlijk de waarheid, doch
de president weigerde de redenen hiervooi te
onthullen.
Voor het afleggen zijner verklaring had pre
sident Roosevelt met Summer Welles over den
Europeeschen toestand gesproken.
Met goedkeuring van Roosevelt heeft
Summer Welles een formeele verklaring uit
gegeven, waarin gezegd wordt, dat „bij de
bezetting van Tsjecho-Slowakije een wille
keurig gebruik is gemaakt' van geweld”.
In de verklaring noemt Welles de bezetting
van Tsjecho-Slowakije een „tijdelijke vernieti
ging der vrijheden van 'n vrij en onafhankelijk
volk, waïr^ipde van den dag af, dat de repu
bliek Tsjecho-Slowakije haar onafhankelijkheid
verkreeg, het volk der Vereenigde Staten bij
zonder hechte vriendschapsbanden heeft onder
houden”.
Het is duidelijk, aidus vervolgt de verklaring,
dat daden van moedwillige willoosheid en
willekeurige toepassing van geweld den wereld
vrede en de structuur oer moderne beschaving
bedreigen. Welles vervolgt: „Deze regeering,,
welke gebaseerd is op en toegew Jd is aan de be
ginselen van mensche.ijke vrijheid en demo
cratie, kan niet na.aten bekend te maken, dat
dit land de daden van Duitschland veroordeelt.”
Vandaag echter deel ik hun teleur
stelling. hun verontwaardiging, dat
die hoop zoo moedwillig de bodem
is ingeslagen. Hoe kunnen de gebeur
tenissen, die deze weeic geschied zijn,
in overeenstemming woeden gebracht
met die verzekeringen, welke ik u heb
doorgelezen?
Als mede-onderteekenaar van de
overeenkomst van München had ik
stellig het recht, wanneer Hitler van
meening waa. dat zij ongedaan ge
maakt moest worden, op dat overleg,
waarvoor een bepaling is opgenomen
in de Münchensche verklaring; in
plaats daarvan heeft hij het recht in
zijn eigen handen genomen.
Nederlanders hebben by hun vele goede
eigenschappen vaak één gebrek: zij weteA zelf
niet hoeveel voortreffelyke Instellingen hun
eigen lAnd ryk is. Ga naar het centrale vlieg
veld van Frankryk of naar dat van Duitsch
land, ge zult zien, dat men daar wél grootere
en weelderiger ingerichte stationsgebouwen
heeft, maar dat de outillage van het vliegveld
zelf niet beter is dan, in verscheidene opzichten
zelfs achterstaat, by de Amsterdamsche lucht
haven Schiphol Amerikaansche luchtvaartspe-
cialisten noemen Schiphol een der beste vlieg
velden van Europa alleen wy, Nederlanders
zelf, zien dit alles niet en houden ons bezig met
de vraag of wy niet ergens ir. de polders tus
schen Amsterdam en Rotterdam een nóg beter
centraal vliegveld kurifien inrichten.
Wy hoeven geen centraal vliegveld meer te
zoeken, wy hebben er een Schiphol.
Eindelyk een stem de hoofdstad in onze
Regeerlngscolleges. De eenige met die van Ir
Vos aar. de overzyde van
het FUnnenhof, die het
opnam voor Schiphol
de stem van Mr. Krop
man, die den minister
geducht aan den tand
voelde.
Wat gaat de regeering
doen in de vliegveldge-
schieder.is? Gaat zy
zwichten voor den aan
drang van de Tweed» o j D Kropman
Kamer? Durft zy met K
geen voorstel te komen vóór Schiphol, omdat
de motie-van der Waerden, de.heruchte ratjetoe-
motie, waar ieder iets anders uit las, den te
genstand tegen Schiphol uitsprak? Laat zy
zich opnieuw door een commissie voorlichten’
Zoo ja, wat moet die commissie dan advisee-
ren? Zou zy Schiphol verkiezen zal de regee
ring dan wél met een voorstel In die richting
durven komen? En hoe zal die commissie zyn
samengesteld? Zal zy voldoende rekening hou
den met de veiligheid van het luchtverkeer?
Want het is wél zonderling, dat de regeering nu
ineens meent, dat het militaire vliegveld Kat-
wyk een centraal vliegveld by Leiderdorp niet
in den weg zou liggen, dat daar wel een rege
ling op te vinden is. Zal dat soms een regeling
zyn, die uitsluit, dat stralend zonneweer bin
nen tien minuten in jjotdichten mist verandert,
maar ik
schappelyk mensch zich m^ar niet zoo dade
lijk van ganscher harte kan onderwerpen
Maar: „men moet de gedwongen broederUjk-
heid niet onderschatten. zelfs niet de afge
dwongen broederiykheid."
Dat er ook in den loop der wereldgeschie
denis wel dingen zyn, die den monnik met
droefheid vervuilen, en waarover hy maar lie
ver niet spreekt, zal menigeen begrijpen, die
by voorbeeld leest: „opnieuw barbaar worden is
erger, dan barbaar zyn! In iedere oorspronke-
Ujke barbaarschheid schuilt nog gezonde kracht,
maar de terugval in de barbaarschheid is het
begin van den ondergang.” Dit is een gedachte,
die men ook ontmoet by Ertest Hello, zy mag
voorgehouden worden aan allen, die roekeloos
vertrouwen op de natuurkrachten in mensch
en volk.
Maar dom Verkade polemiseert niet. Hy pre
dikt vertrouwen, hy herinnert aan de talryke
en gedeeltelyk vruchtbare tegenstrijdigheden in
de menscheiyke natuur, hy troost ons tegen
het gevoel van zwakte en minderwaardigheid:
„Ook de grootsten waren maar groot in enkele
besissende uren. Als iedereen vervielen zy Ir
menscheiyke armzaligheden. Slechts ii# de fan
tasie bestaan personen, die altyd op hooge pa
den wandelen.” „Koning David heeft in zyn
leven weinig verzekerdheid gekend; dat heeft
hem zoo getrouw doen roepen tot God.”
Hy brengt ook den menscheiyken weemoed
over het vergaan van alle dingen onder woor
den en hy zegt dan rake waarheden, die mis
schien in den mond van een monnik verbazen
en die toch juist zyn:
„Hoevele menschen moeten in deze wlsrelc
verkommeren, terwyi de voedingsmiddelen toch
by heele hoopen worden weggegooid of vernie
tigd! Hoe velen lyden kou, terwyi het hout in
de bosschcn wegrot! Hoe weinigen kunnen het
beroep kiezen, waartoe de natuur hen heeft
voorbestenfa! Hoe velen moeten altyd maar
hun huweiyksdag uitstellen! Hoeveel jeugdige
schoonheid verbloeit, terwyl de kunstenaar zich
moet tevreden stellen zonder model
£y deze laatste gedachte, misschien meê^jn-
gegeven door den schilder dan door den m^j
nik, fronst zich wellicht een voorhoofd. En
toch! Het eerbiedigen van de schoonheid der
schepping, indien het waariyk een eerbiedigen
is, blyft een der edelste daden van dankbaar
heid Jegens -den Schepper. „Wy kunnen God
niets aanbieden, dat Hy niet reeds heeft.
Maar onze liefde vraagt HÜ." Is ware dank
baarheid niet een llefdevolle vorm van ver-
eering?
Met het oog op deae herhaalde verzeke
ringen, die mjj vrijwillig gegeven waren,
achtte ik mij gerechtvaardigd om daarop de
hoop te grondvesten, dat wanneer eenmaal
deae Tsjecho-Slowaakache kwestie geregeld
was, het mogelfjk zou zijn, de politiek van be
vrediging, die ik beschreven heb, verder to
voeren.
Desondanks echter was ik tegeiykertjjd
niet bereid de voorzorgsmaatregelen te laten
verslappen voor ik er zeker van was, dat
die politiek gevestigd was en aanvaard
door anderen. En daarom werd na Mün
chen ons defensieprogram inderdaad ver
sneld (toejuichingen). En het werd zoo
ver uitgebreid, dat verbetering werd gebracht
in zekere zwakheden, die aan het licht wa
ren getreden tijdens de crisis.
waarin de atmosferische krachten méé con-
tracteeren?
De minister zal haring of kuit moeten geven
in zyn repliek.
Vóór die haring- of kuitgeschiedenis had zich
even een geschiedenis met de verpakte en on
verpakte spysvetten voorgedaan. De reductie
van de Landbouwcrisiswet 1932 was van dien
aard, dat na eenige jaren twyfel rees over de
vraag, of de Regeering terecht niet alleen dg
verpakte maar ook de onverpakte spijsvetten
aan een heffing had onderworpen. De rechter
besliste dat de tekst van de wet de onverpakte
vetten niet insloot, dat dus de heffingen ten
onrechte waren gevorderd en terugbetaald moes
ten worden. Die uitspraak zou een bedrag van 5
millioen uit liet Lanobouwcnsisfonds overheve-
len naar den zak van 'n aantal groot-fabnkan-
ten, die de betaalde heffingen al lang op hun
afnemers hadden verhaald en nu een onver
diend buitenkansje zouden genieten. Daar wilde
de Regeering een stokje voor steken. Zij stelde
vóór, de Landbouwcrisiswet 1932, die inmiddels
reeds vervallen is. zoodanig te wyzigén. dat er
geen twyfel meer bestond aan de bedoeling van
den wetgever élle spysvetten, óók de onverpakte,
aan de gestelde heffing te onderwerpen.
De Gestapo
Wat wellicht het meest onheilspellende is- wy
hooren weer van het verschynen van de Ge
stapo. gevolgd door het gebruikelyke verhaal
van massa-arrestaties van op den voorgrond
tredende personen met gevolgen, die ons allen
bekend zijn Iedere man en vrouw in dit land,
die zich het lot der Joden en politieke gevan
genen in Oostenrijk herinnert, moet vandaag
vervuld zyn van een droevig voorgevoel. Wie
zou zijn hart niet in sympathie voelen uitgaan
naar dat trotsche, dappere volk, dat zoo plot
seling is onderworpen aan deze bezoekingen,
welks vryheden gekortwiekt en welks nationale
onafhankelykheid verdwenen is? Wat moet men
denken van hen. die zeiden geen territoriale
ambities meer te hebben?
jecUvitelt zouden wy de losse gedachten willen
rekenen, die de Nederlandsen* schilder-monnik
DomWlllibrord Verkade Ojs.B. van
de abdy te Beuron verzameld heeft in zyn
jongste werkje, getiteld Spuren des Daseins, dat
dezer dagen verscheen by het Matthias Grüne-
wald-Verlag te Maznz.
De achilder-monnlk. een broer wan Eduard
Verkade. is by het Nederlandsche publiek niet
onbekend. Zyn eerste boek „Van ongebonden
heid en heilige banden", dat zyn levensgeschie
denis verhaalt als kind en knaap te Zaandam,
als jong schilder te Parys, als zoeker van de
waarheid, als bekeerling en eindelyk als novice
te BcuröTb-^heeft in den boekhandel buitenge-
wcon succes gM
land, waar net
ruhe zu GoUZ
Wat hy-^ns thans vooriegt als .Erkentnisse
oes Malermónches" is van geheel anderen aard.
Hy zelf zegt In zijn voorwoord: „Wanneer gy in
d(* lente een wandeling maakt door Gods
nieuw-ontwaakte natuur, biytt gy hier en daar
staan, en verheugt u over het mooie uitzicht, dat
gil geniet. De bloemen, die gy plukt, bundelt gy
wellicht tot éen ruiker, om nog eenige dagen te
worden herinnerd aan uw’e wandeling. Het zou
een groote voldoening voor my zyn, wanneer de
lezing van dit boekje op u een zelfde lütwer-
kmg had. zoodat gy sommige gedachten er uit
met vreugde overdenkt, maar andere byeenbindt
tot een ruiker, om er de kamer vhn uw geheu
gen mee te versieren. Want de schrijver wil niets
anders dan weerklank vinden in andere zielen,
verwant aan de zyne, opdat iets van het eigene
bevestigd worde in vreemdén en iets van het
vreemde gevormd uit het eigene.”
Wij leven zoo kort! Wy laten zoo weinig na,
zelfs m de herinnering! Dit is wel de gedachte,
die den schilder-monnik bewoog om uit zyn
levenservaringen byeen te brengen, wat voor
allen van waarde kan zyn. Het zyn algemeene
Cevolgtrekkingen, die men dadeiyk beamen
ban, als men er even «ver nadenkt. By voor
beeld: „twee volstrekte tegenstellingen bestrij
den elkaar niet zoo vaak als de verschillende
Uitingen van eenzelfde richting" of: .jykdom
?*n gemoed berust op 'veelzydig genuanceerde
tegenstrijdigheden" of: „wie het allen menschen
haar den zin wil maken, komt nooit tot een
besluit" of: „niemand streeftr iets, dat
bil niet reeds in zeker ppÉlcht bezit" of: „èr
zyn nu eenmaal dingen, die het keukenmeisje
beter weet dan de professor" of „wat lang*
moet standhouden, mag niet wbrden prijsge
geven aan waaghalzery."
Zulke spreuken, meestal kort, vullen een
•root deel van het boekje, maar er zyn ook
langere meditaties, en kleine samenspraakjes,
•otns heel leuk, waaruit wy zelf de conclusie
mogen trekken. By voorbeeld:
Heb je tandpyn?
Nee, maar ik draag een kunstgebit.
Heb je goede oogen?
Ik zie alles, maar ik kyk een beetje scheel.
Heb je sterke ledematen?
Mijn beenen staan wat krom,
b»n goed loopen.
Vooruit dan maar!
In het geesteiyke leven Is het Immers ook
Tobbers en stakkerds zyn wy allemaal
•naar wij moeten roeien met de riemen, die wij
hebben! Dat we daar dikwijls zelf heel tevre-
bau mee zyn, maakt ons een beetje belachelyk
Ik geloof niet dat er iemand is die
myn oprechtheid in twijfel zal trek
ken, wanneer ik zeg, dat er nauwe
lijks iets is, dat ik niet ten offer zou
willen brengen voor den vrede, maar
er is één ding waarvoor ik een uit
zondering moet maken en dat is de
vrijheid, die wij honderden jaren ge
noten hebben en die wy nooit zullen
willen overgeven (langdurig applaus).
dachten oi „.jancueu „au ve oienen
m een nieuwen vorm door ze b.v. op rym te
aetten. Zoo maar wat opschryven, dat wel aar
dig klinkt en dat ook wel ongeveer ultkcmt, kan
federeen. maar daarmee is nog geen kernspreuk
geboren! Het aphorlsme. zooals we dat vooral
by de meesters van het Fransche proza der
Gouden Eeuw vinden, moet klaar, eenvoudig, al
gemeen. en bovendien onmiddeliyk overtuigend
Ujn. Het moet de kracht hebben van een
|(Veekwoord, de wysheid van een oorceel, de
pointe van een puntdicht en de persoonlykheld
van een toespraak. Hoewel de kernspreuk de
mrcht is van Iemands wel-overdachte levens-
(Tvaring. mag ze toch niet subjectief zyn. Ze
moet voor Iedereen gelden, hoezeer zy ook den
achrijver karakteriseert. Zoo is het met de pak
kende aphorismen uit het Bybelsche Boek der
gpreijken, zoo is het oolk*met vele gezegden uit
de Navolging van Christus. De Franschen hebben
de kunst van t aphorlsme als een afzonderlyken
tak der letterkunde beoefend en eenigen hun
ner schreven uitstekende kernspreuken ,jna-
xnnes zooa's La Rochefoucauld ze noemde
die voor alle tyden gelden. De Nederlandsche
letterkunde, hoewel ryk aan moraliseerende
werken, ken; deze bondigheid niet zoozeer. De
„Spiegel van den Ouden en Nieuwen Tyd" door
Jacob Cats toont er, na de T^ass^ke „Adagia”
van Erasmus, een yoorbeeld van, doch hier be
treft het meest spreekwoorden, opgeteekend uit
den volksmond, of verzameld uit de werken van
oudere schrijvers. Oorspronkelyke kernspreuken
val men nog het meest 'aantreffen In sommige
treurspelen van Vondel, vooral in „Gebroeders”
en .Maria Stuart”, waarin heele debatten wor
den gevoerd, die voor een goed deel bestaan -uit
spreuken, door de leiders van het twistgeding
elkander voorgehouden'. Een boekje met „Spreu
ken uit Vondel" is my niet bekend, maar als
bet vervaardigd wordt, zal het verrassen door
sjjn levenswysheid en zyn objectiviteit. Ook Bll-
derdyk werkte graag met dichtregels, die. uit
bet verband genomen, losse spreuken vormen.
Er bestaat uit den nieuweren tyd een „apho-
nsmen "-bundel van Dr. C. J. Wynaendts Fran-
cken, er bestaan de .Marginalia” van Dirk
Coster, en, niet gebundeld, de „Suggesta” vïn
Wouter Lutkie pr. Vooral de laatste zijn veel te
subjectief om voor echte kernspreuken te mogen
doorgaan, maar ook de eerste bevatten nogal
vaak een persoonlyk Inzicht inplaats van ech
algemeene wysheid. Ze sluiten aan by de
.Ideeën" van Multatuii, die geen elgeniyke
kernspreuken zyn, doch „fragmenten" in den
romantischen zin, door Novalis aan dit woord
gegeven.
Tot deze, meer persoonlyke soort van kern
spreuken, doch met een grooter gehalte aan ob-
^ese gedachten In korte kernspreuken op
thrift te stellen, is een heelp kunst. Het is veel
moeiiyker dan diepe of pakkende gedachten te
pj, te brengen in den samenhang van een be
toog het is zelfs moeliyker dan bestaande ge
bet helpt ons echter ook by het verder komen,
en het zuiver Inzicht groeit langzaam. Dom
Willlbrord Verkade is optimist, en hy heeft
humor, maar hy ziet de practische moe Hij k-
heidjes heel goed: .Jeriykheid in het zaken
doen moet men net zoo goed leeren als om
gaan met geld."
Voor den goeden verstaander ontveinst hy
ook niet, dat hy zelf moeilykheden gekend
heeft In het leven van bohémien en individu
alist, die kloosterling werd. De samenleving,
ook tusschen kloostermuren, stelt haar eischen.