Celï»2
pE P*JP/
Bellamy-beweging
Acht economische oorlogswetten
MUSEUM AMSTELKRING
GEOPEND
MACHTIGING IN
TERMIJNEN
ZATERDAG 6 MEI 1939
- VAN WEEK TOT WEEK
De Nieuwe Gemeen
schap
in
Uit de geschiedenis
VOOR ONZE DEFENSIE
OVERZICHT TWEEDE KAMER
De N.S.B.: één knoop
inconsequentie
De geweigerde gelden
voor een gebouw
Montfortaansche Lourdes-
bedevaart
Aanvrage by suppletoirs
begrooting?
Dezer dagen nieuw
wetsontwerp
Eerste nummer van eigen orgaan
verschenen
Nederlandsch-Duitsche
reisovereenkomst
D. W. BRAND’S GIDS VOOR
INCOURANTE FONDSEN
Een illuster gezelschap bijeen
het gerestaureerde Amster-
damsche schuilkerkje
N.V. WILLEM VAN RIJN
Tweetonig signaal
wordt op groote tochten ols een
wodrdevolle hulp beschouwd bij
het posseeren von andere motor
rijtuigen.
Voor een jaar verlengd
i
I
I M
van
van
godsdienst
van
t
zou
het
Am-
(Van onzen parlementairen redacteur)
DEN HAAG. 5 Mei 1939.
Museum
gen wordt bovendien
m opgegeven en hoe
dit gerestaureerde
Katholieke Amsterdamsche
wilde bewonen.
Museum
schuil-.
i
stagnatie
blijkbaar
Er
dit
Als de Romeinen wat deze wetten noemen een
..toestand van oorlog of oorlogsgevaar" aanwezig
achtten, benoemden zij een dictator doch voor
niet langer dan een half jaar. Deze wetten leg
gen In oorlogstijd eveneens dictatoriale macht in
handen van de Regeerlng doch voor hoe lang?
Een termijn wordt daarvoor niet gesteld. De
Regeerlng verklaart bij Koninklijk Besluit wan
neer de bevoegdheden, haar in deze wetten ver
leend. in werking treden; achteraf moet de Ka
mer dat besluit goedkeuren, doch wanneer is
dat .achteraf"? In de wet staat „onverwijld" moet
een voorstel tot goedkeuring bij het Parlement
worden ingediend. Maar wat beteekent dat „on
verwijld", vroeg de heer Albarda (SDAF.) zich
af.
In de wet staat dat het onder de wapenen roe
pen van dienstplichtigen „onverwijld" moet wor-
en
en
1
tos
AF
I-
De NNH.-ers wisten niet goed, wat zij met
deze wetten aan moesten. In September durfden
zjj zich niet tegen het verleenen van bevoegd
heden aan de Regeerlng verzetten thans heb
ben zij moed en stemmen zij tegen twee der
aanhangige ontwerpen. Zij vertrouwen deze re-
geering niet met zulke wapenen! Zij stemmen
tegen datgene, waar zij, blijkens hun eigen uit
latingen. ook ml weer, herhaaldelijk om hebben
gevraagd. En het mooiste van alles: zij stem
men vóór een niet aangenomen amende
ment van Gelderen. dat de bevoegdheid In één
der door hen niet aanvaarde wetten ultbreidde!
De Regeerlng maakte In de wet, die haar de
«evoegdheid geeft onderzoekingen in te stellen
>y de bedrijven, een uitzondering voor de ban
ten. Van Gelderen wilde die uitzondering schrap
pen. De heer de Marchant et d Ansembourg
vond, dat de machtiging van deze wet te ver
ging én toen de vraag van Van Gelderen
wilt ge haar dan nog verder uitstrekken, óók
over de banken, riep hij met zijn Dultsch ac
centje „foor!”
„Ocherm” zouden ze zeggen in de streek, waar
Aan vrijwillige bijdragen voor de versterking
van de defensie is tot op heden in totaal ont
vangen f 195.269.61.
Naar wij vernemen, heeft het Rijk, na de ver
werping door de Tweede Kamer van het door
den minister van Defensie aangevraagde credlet
kei „dat het door Bellamy eigenlijk beoogde, voor den bouw van een nleuw administratie-ge-
De Monfortaansche Bedevaart gaat dit jaar
naar Lourdes va n312 Augustus en van 514
September.
Nadere inlichtingen worden gaarne verstrekt
door H. Riga, Monfortaan, H. Land-Stlchting.
Nijmegen.
nen worden geëlscht, onderzoekingen in de fa
brieken en in de boekhouding kunnen worden
ingesteld, opdrachten kunnen worden verleend
tot het verrichten van bepaalde werkzaamheden,
het aanleggen van bepaalde voorraden in vre
destijd, het voorbereiden van de overbrenging
van heele bedrijven naar een ander deel van
het land enzoovoort enzoovoort;
alle goederen, die voor de volkshuishou
ding, de landsverdediging en de veiligheid der
burgerbevolking noodzakelijk zijn, op te elschen;
algemeene en bijzondere voorschriften te
geven met betrekking tot de bodemproductie en
de bestemming van den bodem;
een doelmatige distributie van levensmid
delen en andere goederen in te richten;
maatregelen te treffen ter voorkoming van
prijsopdrijven'en hamsteren;
zeeschepen op te elschen in het belang
van volkshuishouding en defensie;
te verbieden, dat Nederlandsche zeeschepen
aan andere landen worden verkocht of op reis
gaan, zoodat zy niet ter beschikking van de Re-
geering kunnen worden gesteld;
met Nederlandsche verzekeraars herverze
keringen aan te gaan tegen het gevaar, dat zee
schepen en vliegtuigen in oorlogstijd bedreigt.
Al deze wetten heef^ de Kamer in één langen
discussie-middag aangenomen.
worden te weer gesteld en zij haren onder»
gang nabij schijnt.
Hetzij de Kerk moet afdalen onder den
grónd zooals in de catacomben hetzij
zij moet klimmen tot vlak onder het dak
zooals hier „op zolder”, maar met Onzen
lieven Heer bij Haar dan zien wy toch
het wonder dat haar innerlijk leven groeit
meer misschien dan in de dagen van
uiterlijken voorspoed.
Ls het wonder, dat dit kerkje ons lief is?
Een
toen
van
wust
bouw voor het staatsbedrijf der artillerie-inrich-1'
tingen te Den Haag, zich nog niet tot het ge
meentebestuur gewend.
Het is dus nog geheel onzeker, wat met het
terrein zal gebeuren, of het bouwwerk zal wor
den afgebroken of alsnog zal worden afgemaakt
Dit laatste is uiteraard zonder meer volstrekt
onmogelijk.
De gemeente 's-Gravenhage zal echter, naar
ons werd verzekerd, in dezen voorloopig geen
stappen doen en een afWachtende houding aan
nemen.
In de spannende Septemberdagen van ver
leden jaar diende de Regeerlng bij de Staten-
Generaal een aantal wetsontwerpen in, die alle
strekten tot het haar verleenen van uitgebrel-
de bevoegdheden op economisch terrein in tyd
van oorlog of oorlogsgevaar. Deze serie wets
ontwerpen passeerde binnen vier-en-twintig
uren de beide Kamers, waar zij haastig bekeken
en even haastig hier en daar wat bygeschaafd
werden zóó haastig alles, dat voor het afdee-
llngsonderzoek in de Eerste Kamer maar één
uiteindelijke, authentieke tekst ter beschikking
stond en dat na afloop van de behandeling velen
zich met zorg afvroegen of nu alles wel precies
klopte.
De Regeerlng heeft de suggestie, destijds uit
gesproken in en bulten het Parlement, om deze
wetten nog eens kalm te bekijken en ze vóór
het verstrijken van den geldigheidstermijn der
noodwetten opnieuw in te dienen, opdat de Ka
mers ze nog eens k téte reposé kunnen bestu-
deeren en ze kunnen aanvaarden als blijvend
oorlogsrecht voor ons land, de Regeerlng heeft
die suggestie ter harte genomen en een achttal
wetsvoorstellen, houdende een permanente re
geling van de bevoegdheden der Regeerlng in
oorlogstijd, vlak voor Kerstmis bij de volksver
tegenwoordiging aanhangig gemaakt.
Deze wetsontwerpen verleenen achtereenvol
gens de bevoegdheid:
van alle personen en lichamen in den lande
medewerking te vorderen aan de voorziening in
de behoeften van volkshuishouding en landsver
dediging in oorlogstijd, zoomede aan de voorbe
reiding van de financiering dier voorziening in
bondige
aan de
aan de
in het
aanbevelenswaardlge
samenwerking
genten van het Mu-
be traden
Verkriigboor bij olie Bosch-Diensten,
outomobielhondeloren en garage
houders in Nederland.
AMSTtRDAM (C.) KRIZRRSORACHT IZI
T I I I t O O N 3 110* (4 i U H I H|
Naar de N. R. Crt. verneemt, zal de afgestem
de post uit de begrooting van de Artlllerie-In-
richtingen voor de stichting van een gebouw op
het Lyceumplein te 's-Gravenhage afzonderlek
by suppletoire begrooting opnieuw by de Kamer
aanhangig worden gemaakt. Dezer dagen zal het
oesbetreffende wetsontwerp het departement
van Defensie verlaten. In de toelichting bij den
post is wijziging gebracht.
ontstond
electrlsche licht
anachronistische
de stoppen
in het
2^$^
Alle aanwezigen verhieven zich van hun
plaatsen, toen o^vhoogste vertegenwoordi
gers van het Kerkdijk en wereldlijk gezag,
begeleid door de
seum. het kerkje betraden: Z. H. Exc.
Mgr. P. J. Huibers, Blsschop van Haarlem,
Z. Exc. prof. dr. J. R. Slotemaker de
Bruine. Minister van Onderwijs, Kunsten
en Wetenschappen, de Commissaris der
Koningin in Noordholland. mr. dr. A. baron
Röell. Mgr. dr. G. C. v Noort. deken van
Amsterdam, wethouder drs. E. Poe km an,
vertegenwoordiger van het bestuur der ge
meente, de garnizoenscommandant, kolonel
W. A. Boswijk en de hoofdcommissaris, de
heer H. J. Versteeg.
Verschenen is het eerste nummer van het
orgaan .Naar de nieuwe gemeenschap", d^t be
doeld is als een practisch middel om het contact
te onderhouden tusschen de verschillende groe-
peeringen uit het katholieke volksdeel, die sa
menwerken in de actie: .Naar de Nieuwe Ge
meenschap".
Met de redactie van het orgaan zijn belast
mag. dr. S. Stokman OEM en de secretaris der
commissie, de heer L. M. G. A. Beumer.
Aangezien het comité gaarne de actie Naar de
Nieuwe Gemeenschap zoowel in haar ontstaan
en verdere ontwikkeling als hetgeen er van den
beginne af in de pers over werd geschreven,
heeft willen vastleggen, heeft de redactie be
sloten één nummer te doen uitgeven, waarin de
omvang van copy voor de eerste drie maanden
van dit Jaar tot eén gebundeld is.
Dit eerste nu verschenen nummer bevat na
„een woord ter inleiding" een beschryving van
de actie in haar ontstaan en eerste ontwikkeling.
In drie hoofdstukken wordt nat uiteengezet: het
initiatief; de indrukwekkende bijeenkomst van
geheel katholiek Nederland op 30 November 1938
te Amsterdam en de overdracht van dc leiding
van dc actie aan een algemeen comité.
Na een overzicht van de organisaties en instel
lingen. welke zitting hebben in het algemeen
comité, volgt dan een uitvoerige documentatie
van wat in de katholieke en niet-katholieke pers
over de actie gezegd werd, waarbij ook enkele
persstemmen uit het buitenland worden geme
moreerd. De documentatie is bovendien verrijkt
met een beschrijving van den weerk'ank en be
geestering welke gewekt is in alle kringen van
het katholieke volksdeel, terwijl in een slot
artikel enkele misvattingen en misverstanden,
welke zich in de niet -katholieke pers openbaar
den. aan een zakelijke beschouwing worden on
derworpen.
Het comité heeft de uitgave van dit contact
orgaan opgedragen aan de uitgevers-maatschap-
Pii „Urbi et. Orbi" te Utrecht, die voor een typo
grafisch goede uitvoering heeft gezorgd.
i Dogenblik ontstond eenige
het electrlsche licht zich
zijn anachronistische aanwezigheid be-
werd. de stoppen doorsloegen en een
stikkedulsternls in het reeds goeddeels ge
vulde kerkje viel, de binnenkomenden op trap
pen en gangen zich niet meer dorsten te be
wegen. elk oogenblik vreezende, dat de geest
van den ouden Amsterdamschen kaperkapitein
Heintje Hoek nu in het oude huis kwam spo
ken. Het euvel was gelukkig spoedig verholpen
socialistische volkspartij, hetgeen zeker niet met
zijn bedoeling overeenkwam.
„Waarschijnlijk" aldus prof. Niekel „zou
alleen de herinnering aan hem zijn overgeble
ven als aan één der vele schrijvers van zooge
naamde staatsromans, ware niet de groote crisis
over de wereld gekomen, die de belangstelling
voor zijn Ideeën weer deed herleven.”
Maar de economische crisis kwam en bracht
een andere crisis voort, die leidde tot de over
tuiging, dat de hedendaagsche samenleving rot
is en dat er gezocht moet worden naar een
maatschappelijke oplossing.
Hieruit ontstond de Internationale Vereeni-
ging Bellamy.
Haar oorsprong ligt betrekkelijk in het duis
ter. De Vereenlging werd in 1932 gesticht, in
Den Haag, door een vijftal menschen van chris
telijke gezindheid. Zy streeft naar het collec
tief bezit tan de productiemiddelen en wil de
gemeenschap de leiding geven over net produc
tieproces, maar dit maatschappeiyke streven,
zoo oordeelt zy, moet afgescheiden biyven van
de wereld- of levensbeschouwing der medestan
ders. Hierin verschilt de Bellamy-beweging dus
van de socialisten of de communisten, die den
maatschappeiyken stryd ten nauwste verbin
den aan een algemeene theorie over wereld en
leven. Zuiver economische hervormingen, zoo
oordeelt deze Vereenlging, hebben met politiek
of godsdienst niets te maken en van haar kant
stelt deze beweging dus haar gelederen open
voor alle gezindten, zy heeft ei* allerminst be
zwaar tegen, dat een katholiek toetreedt tot de
Vereenlging en voert dus «ok, op bescheiden
wyze, propaganda onder de katholieke bevol
king. Een bestuurslid der Vereenlging mag geen
lid zyn van eenige politieke party, op de ver
gaderingen mag ook niet over godsdienst of
over politiek worden gesproken
Wat hebben wy hiervan te denken? Zeker is
er geen reden om Bellamy te houden voor een
bedrieger of een ignobel mensch. Ook zyn vol
gelingen zyn eeriyk. Ook hebben wy geen reden
om het bestaande economische stelsel als het
juiste te beschouwen. Zelfs oordeelt prof. Nie-
Bosch hoorns zijn duurzaam, abso
luut betrouwbaar en gemakltelijk te
monteejen. Zij geven een krachtig
vèrdragend signaal, bij gering
stroomverbruik.
Met innige blijdschap begroeten wy thans
zoovele nlet-katholieken waaronder mannen
van het hoogste eezag als onze oprechte vrien
den en wy danken God voor die geheel veran
derde gezindheid van zoo talloozen, die zulk
een oprechte waardeerlng toonen voor het ge
loof. het streven, het werken der katholieken
in ons vaderland, waardoor het ons gegeven is
ook naar bulten zooveel goeds te kunnen ver
spreiden.
In de hoop dat dit gebouw tot in het verre
nageslacht de glorie zal verkondigen van de
geschiedenis van katholiek Amsterdam ver
klaart Mgr. het Museum Amstelkring ander
maal geopend
De regeeringspersdienst meldt:
De tusschen de Nederlandsche en Duitsche re-
geering bestaande reisovereenkomst werd dezer
dagen voor een Jaar verlengd.
Opnieuw werd daarby een bedrag beschikbaar
gesteld voor niet-zakeiyke reizen van Dultsch-
land naar Nederland.
In de bestaande regeling werd geen andere
wyziging aangebracht dan die, welke de moge-
lykheld opent, reeds gedurende de Pinksterdagen
daarvan gebruik te maken
Hit geheel gerestaureerde gebouw der stichting .Museum Amstelkring" het
voormalig huiskerkie ,,‘t Haantje" aan den O, Z. Voorburgwal te Amsterdam
(in den volksmond beter bekend als „Onze Lieve Heer op Solder") is
Vrijdagavond plechtig heropend. Tijdens de rede van den nieuwen voorzitter
van het college van regenten, den heer W. J. R. Dreesmann. Op de eerste rij
zittend v.l.n.r.: Mgr. dr. G. C. van Noort. deken van Amsterdam ;Z. Exc.
prof. dl. J. R. Slotemaker de Bruine, minister van Onderwijs. Kunsten en
Wetenschappen; Z H Exc. Mgr. J. P. Huibers, Bisschap van Haarlem; mr.
dr. A. baron Röell. commissaris der Koningin in Noordholland en mevrouw
Dreesmann
duurde dat „onverwyid" ten aanzien van één
groep dienstplichtigen negen, ten aanzien van
een andere groep twaalf dagen. Dit Jaar werden
op 10 April de grensbataljons opgeroepen; het
goedkeuringsvoorstel bereikte de Kamer 1 Mei,
dat is 21 dagen later. De Landbouwcrisiswet
vordert óók „onverwylde” goedkeuring achteraf
van sommige maatregelen. Dat duurde wel eens
anderhalf Jaar!
Het woord „onverwyid" is dus als wetsterm
versleten en daarom stelde de heer Albarda
vóór aan dezen term toe te voegen: „doch ten
minste binnen acht dagen". Op verzoek van den
minister verlengde hy dezen termyn tot 14 da
gen. Dit werd in alle wetten behalve de
eerste, die geen strikte oorlogswet is inge
voegd.
Evenals een termyn gedurende welken de re
geerlng haar bevoegdheden krygt toegestaan en
waarna zy opnieuw goedkeuring van de Staten-
Generaal behoeft. Aanvankelyk streefde de heer
Albarda naar een navolging der Romeinen, door
de dictatoriale macht voor telkens een half jaar
toe te kennen; op verzoek van den minister ver
dubbelde hy ook dezen termyn.
In oorlogstyd zullen de Staten-Generaal dus
ieder jaar opnieuw moeten uitmaken óf de om
standigheden het nog langer noodzakelyk ma
ken. dat de Regeering over de bevoegdheid der
oorlogswetten beschikt.
Aan zyn waardeerlng voor het initiatief
en den burgerzin, welke hier zyn betoond,
wil het gemeentebestuur uiting geven door
den voorzitter van het College van Regen
ten, den heer W. J. R. Dreesmann, te eeren
met de zilveren medaille der stad
sterdam.
De heropening van het Museum werd
verricht door Z. H. Exc. Mgr. P. J. Hui
bers. Blsschop van Haarlem en Fescherm-
heer der Stichting.
Getuigt, aldus Mgr., dit oude kerkje niet
van de „heeriykheld der kerken” ook In
haar vervolging, als alle machten tegen Haar
Verschenen Is de nieuwe D. W. Brands Gids
voor Incourante Fondsen, geheel bygewerkt met
de nieuwste gegevens.
Van niet minder dan 2500 niet-officieel geno
teerde fondsen komen in deze Gids voor de
hoogste en laagste koersen vanaf 1937. de divi
denden sedert 1935, nummer en datum van het
laatst betaalbaar gestelde dividend, kapitalen
reserves, grootte der stukken, alsmede voor de
vermogens- en ryksinkomstenbelasting de koer
sen per 1 Mei 1939
Van 100 Oprichters-Winstbewyzen. Bewijzen
van Deelgerechtigheld en Restantbewyzen wor
den behalve bovenstaande gegevens ook gepu
bliceerd hoeveel van deze b^wyzen uitstaan en
voor welk gedeelte zy na het statutaire dividend
op de aandeelen in de overwinst deelen.
Van 600 Kerkelyke leenl
nog de grootte der leenlri
de aflossing geregeld is.
Zy allen werden welkom geheeten door den
voorzitter van het College van Regenten, den
heer W. J. R. Dreesmann.
Minister Slotemaker betrad vervolgens het
spreekgestoelte, en wees er op. hoe hier in dit
monument katholieke godsdienst- en kunstzin
van vóór en na de Hervorming in inneriyk
verband zyn samengebonden. Hier wordt be
waard hetgeen vroegere geslachten in reli
gieuzen kunstzin en kunstzinnige rellgiebeset
hebben voortgebracht.
Het is volstrekt niet onmogeiyk dat in deze
wereld de dag aanbreekt, dat men niet vragen
zal welke religie men belydt, maar of men een
religie bezit. Daarom is het tyd elkander de
hand te reiken en te sterken.
Wethouder Boekman gaf uiting aan de belang
stelling en waardeerlng der gemeente voor wat
mef deze restauratie werd tot stand gebracht.
Door nauwe gangen, langs bochtige
•x trapjes, over smalle overloopen is
Vrijdagavond een illuster gezelschap,
autoriteiten en vdpraanstaanden uit
stad en land, vanaf den avondduiste-
ren Voorburgwal of de nauwe Heintje
Hoeksteeg omhoog geklommen naar
O. L. Heer op Solder, naar het huis
kerkje in ‘t herboren Museum Amstel
kring te Amsterdam. Daar vulden
zich het schip, de dubbele galerijen
met het voorname zwart der heeren,
de lichte toiletten der dames, een uit
gelezen schare genoodigden. welka
de stemmingsvolle heropening
monument
historie
door allen, die christeiyk, of alleen natuuriyk
behooriyk denken en leven willen, moet worden
nagestreefd”, n.l. een rechtvaardiger samen
leving.
Maar hy voegt hier dadeiyk aan toe: „dat
hetgeen door Bellamy als middel daartoe ge
propageerd werd, diezelfde instemming niet
kan hebben, en ons zelfs onaanvaardbaar toe-
schynt.”
De schrijver ziet als uitgangspunt van deze
beweging een „valsch verlosslngsbegrip” en dit
ken moet het daarom duideiyk zyp. dat zy in
de Internationale Vereenlging Bellamy niet
thuis hooren.”
Deze conclusie is duidelyk.
wy wilden haar echter, nu men herhaalde-
lyk over de Bellamy-beweging hoort spreken,
en nu deze beweging zich ook onder katholie
ken bekendheid verwerft, met nadruk onder-
strepen. Temeer, omdat er een commissie van
Roomsch Katholieke Bellamyanen bestaat, kort
weg de R.K.C. genaamd, die de Vereenlging
onder geloofsgenooten propageert.
De economische deskundige, drs. E. A. V.
Vermaas onderzoekt uitsluitend de economische
denkbeeld*! der beweging en wyst die af als
onwetenschappeiyk. Daar hy een gebied be
treedt, dat voor beschouwingen ^n deze rubriek
weinig vruchten oplevert, verwyzen wy belang
stellenden gaarne naar de genoemde brochure.
Zy is ernstig, waardig en Interessant.
Zooals prof. Th. Piket SJ. in de vlugschrif-
ten-reeks „Waarheid en Leven" een
en overzlchteiyke beschouwing wydde
„Oxford-Groep", en rector A. Roozen
„Christian Science", zoo gaf thans,
nieuwste deeltje van deze
reeks prof. dr. J. H. Niekel, in
met drs. E. A. V. Vermaas een beknopte uit
eenzetting over de zoogenaamde Bellamy-be
weging of I.V.B. (Internationale Vereenlging
Bellamy), waarover men vooral den laatsten
tyd nog al eens hoort spreken.
De reeks „Waarheid en Leven", die tot onder
titel draagt gPsychosophische Verhandelin
gen" hetgeen niet vrooiyk klinkt behoe
ven wy aan onze lezers niet meer voor te stel
len. Het is een serie handige, niet dure boek
jes, opgericht en geredigeerd door den bekenden
apologeet, prof. J. P. Verhaar, hoofdredacteur
van het apologetische maandblad „Het Schild".
De uitgever is Paul Brand te Hilversum. Ieder
deeltje behandelt een afgerond onderwerp; er
zyn slechts enkele vervolg-deeltjes. die te zamen
aan eenzelfde stof gewyd zyn. De medewerkers
zyn grootendeels eminente deskundigen. Hun
doel is: de katholieke opvatting weer te geven
over verscheidene vraagstukken van den dag.
Hoewel door vaklieden geschreven, richten de
werkjes zich tot het groote publiek, zoodat een
normale ontwikkeling voldoende is om de uit
eenzetting te volgen. Alles te zamen versche
nen er reeds 29 deeltjes, waaronder enkele
meesterwerkjes, zooals b.v. de verhandeling van
H. Reynen over Erasmus en Luther, en de
korte samenvatting van prof. C. Friethoff over
„De Goddelyke Praedestinatie”.
De internationale Vereenlging Bellamy, waar
aan dus het nieuwste deeltje gewyd werd, is
eigenlijk geen strikt-religieuze beweging. Wel
kan men zeggen, dat zy een beroep doet op die
vermogens van de menschenziel, die ook door
den godsdienst in beweging worden gebracht.
Maar de gróndslag van deze beweging is meer
zoclaal-economisch dan religieus.
Zy ontleent haar naam aan den persoon van
Edward Bellamy, een Amerikaanschen denker
der vorige eeuw, die in 1898 op 48-jarigen leef-
tyd overleed aan de tering. Hij is dus de peter,
maar hy is niet de stichter van de eigeniyke
Bellamy-beweging. Deze Bellamy werd, op een
reis door Europa, die hy maakte toen hy acht
tien jaar was, diep getroffen door de maat- u onoverkomeiyk bezwaar. „Voor katholie-
■chappeiyke ellende, speciaal van den werken
den stand. Hy vond de toestanden ergeriyk en
onbiliyk. Hy kwam tot de gevolgtrekking, dat
de samenleving veranderen moest.
Deze gedachte liet hem niet meer los, en al
spoedig begon hy haar uit te werken. Hy hield
een rede over „De barbaarschheid van de sa
menleving” en veroordeelde daarin met groote
scherpte de maatschappeiyke toestanden. Dit
was echter makkeiyker dan het aanwyzen van
middelen, die de maatschappy verbéteren zou
den. Hiervoor schrok Bellamy aanvankelyk te
rug. Hy kon zich niet voorstellen, dat hy de
geroepene zou zyn om de menschheid nieuwe
wyshfeden te leeren en hy wydde zich gedu
rende eenigen tyd aan de letterkunde en de
journalistiek. Inmiddels was hy getrouwd en
had een gezin gekregen. Doch wanneer hy met
zyn kinderen speelde, kwam by hem weer die
pynigende gedachte op aan de maatschappe
iyke onrechtvaardigheid in deze wereld, en hy
maakte zich bezorgd, dat Ook zyn kinderen
hieronder zouden moeten lijden, als zy volwas
sen waren. Hij begon hierover te tobben en be
vrijdde zich tenslotte door het boek te schrij
ven, dat zyn beroemdste werk is gebleven. In
het Engelsch heet dit werk „Looking Back
ward”. DeNederlandsche vertaling draagt ten
titel ,Jn het jaar 2000’
Het is geschreven in verbalenden vorm. Het
speelt inderdaad in het jaar 2000 en volgens
de fantasie van dén schryver vormt dan de
heele Gereld één groote gemeenschap met Bos
ton als hoofdstad. Eerst had hy hiervoor ge
dacht aan Bern in Zwitserland en het verhaal
zou dan in het Jaar 3000 spelen, maar onder
het schryven kwam het hem voor, dat de ont
wikkeling, die hy droomde, zich sneller
voltrekken. Het boek verscheen in 1888 en
werd een wereldsucces. In het Nederlandsch
werd het vertaald door den bekenden soclalis-
tischen schryver Frank van der Goes. Ook in
ons land had het werk succes. Een tweede druk
verscheen in 1891, de negende druk zag het
licht in 1937.
In het kort komt de inhoud hierop neer. Een
Amerikaan, Julius West, die in 1887 leeft, wordt
in een ondëraardsche kamer te Boston op
kunstmatige wyze in slaap gebracht en biyft
daar, slapende, leven. In het jaar 2000 wordt
hy gevonden en gewekt. Hy vindt om zich
heen een 4otaal veranderde wereld, zyn ge
heugen, dat niet is aangetast, stelt hem in
staat, deze nieuwe maatschappy te vergelyken
met de oude. Wat is alles veel verbeterd! De
menschheid heeft geprofiteerd van allerlei
nieuwe vindingen op technisch gebied. De zes-
urige arbeidsdag laat volop tyd voor rust en
ontspanning; niemand werkt langer dan 25 Jaar
van zyn leven. Er is geen tegenstellingof stryd
meer tusschen de klassen. De goederenverdee-
ling is geregeld op grondslag van gelijkheid. Het
geld als ruilmiddel is overbodig geworden.
Iedereen krygt alles in natura, volgens vaste
regeling. Ieder heeft recht op evenveel. Sparen
heeft dus geen zin meer. Erven is onmogelijk.
De gemeenschapszin overwint alle egoïstische
beigingen.
Zulk een wereld is een onbereikbare utopie,
«al men zeggen, en de schryver kan dit alles
niet ernstig hebben gemeend. Toch wel. De
wereld, die hy In zyn roman schilderde, be
schouwde hy als het ideaal, dat de menschheid
fcoet bereiken, en hy begon aldra de streving
naar dit ideaal te organiseeren. De beweging,
die dit ideaal moest bevorderen, noemde hy
•Nationalisme”, nog onkundig van den klank,
dien dit woord in later Jaren krygen zou. Hy
wilde zelfs in de practische politiek gaan. Maar
de tering sleepte hem weg. voordat hy vyfUg
Op Initiatief van wylen Mgr. B. H. Klönne
vormde zich in de pastorie van het Amster-
damsche Bagynhof December 1883 een ..club”
vrienden van oud-Amsterdam. die zich 9 Ja
nuari 1884 constitueerden als ..Amstelkring"
met het doel „op te sporen en te verzamelen
alles wat betref het Katholieke leven van
Amsterdam voor en na de Hervorming".
Uit dezen kring ontstond in 1887 de stich
ting RK. Museum Amstelkring. toen het
voormalige schuil-, later huiskerkje „Het
Hartgeiyk het in de koopakte van 1887 heet,
ofwel „Haantje" ook in den volksmond
vroeger .Ons' Lieve Heer op Solder” genaamd
aan den eeredienst moest worden onttrok
ken door den bouw der nieuwe Sint Nlcolaas-
kerk tegenover het Centraal-Statlon.
Teneinde dit monument voor het nageslacht
te behouden, werden de huizen O. Z. Voor
burgwal 40 alsmede Heintje Hoeksteeg 28 van
het kerkbestuur aangekocht door bestuurderen
van den Amstelkring. 1 Juni 1887 werd by no-
tarleele acte de Stichting R.K. Museum Am
stelkring opgerl-iit. Het doel dezer stichting
is: het verzamelen en bewaren van alles wat
betrekking heeft op het katholiek leven van
Amsterdam, teneinde door het tentoonstellen
daarvan godsdienst en kunstzin te bevorde
ren. 24 April 1888 werd dit museum plechtig
geopend.
Een klein half Jaar is het Museum gesloten
geweest om het noodlge herstel te ondergaan.
By deze restauratie is nauwlettend zorg gedra-i'r
gen alles in den oorspronkeiyken toestand van
vyftlg jaar geleden te behouden. Als kost»1**
baarst museumbezlt werd het Intieme kerkje
zoodanig in orde gebracht, dat ieder oogen
blik de priester weer aan het altaar kan ver-
schyzen De gewyde stemming mocht niet
aan het interieur worden ontnomen door een
opeejntasting van curiosa, maar het kerkje
zelf diende zoodanig met de voorhanden zynde
voorwerpen te worden gestoffeerd, dat heel
het karakter ven bedehuis tot zyn volle
recht komt.
Van deze gedachte is by de herinrichting de
conservator, de heer C. W. H. Baard, uitge
gaan.
Want deze huizlnge met haar unieke zaal,
haar prachtige roedenramen aan burgwal en
steeg vooral, ontleent haar weaeniyke belang
rijkheid niet aan het Museum maar aan het
oude kerkje met pastorie zelf.
is zóóveel eerbiedwaardige historie aan
allermerkwaardigste monument van
Roomsch verleden en Amsterdamsen Stede-
schoon. dat we ons er over kunnen verheugen,
dat de piëteit der stichters het gebouw voor
het nageslacht bewaarde. Dit huis heeft de
vervolging gekend, het komt voor niet op de
eerste lyst van paapsche vergaderplaatsen, die
predikanten in 1656 aanbrachten by het ge
meentebestuur, doch wel op de tweede van
1683. Zoo heeft dit huis den tyd der verdruk
king en heropworsteling van de katholieke
levens- en eeuwigheidsgedachte gekend, den
tyd van lyden. stryden en overwinnen en het
biyft aldus voor ons van eigene historische
waarde.
Er is veel merkwaardigs in dit oude koop
manshuis, waarvan het enorme hyschblok in
de steeg nog herinnert aan zyn oorspronke
lijke bestemming. U vindt een prachtige*
stoepopgang aan den burgwal; u vindt twee
kerkingangen in de steeg, alsmede een derde
deur van het oude koatershuis. welke woning
nog afzonderiyk verhuurd wordt.
Wanneer u het huis verlaat, bewondert
dan afzonderiyk het voorportaal en den voor
gevel en niet minder den unieken zygevel in
de steeg met zyn oude roedenramen. Deee
roedenramen zyn oorspronkeiyk en verleenen
aan heel de architectuur een bekorend aspect.