I
I
i
Bellamy-beweging
Acht economische oorlogswetten
I
I
MUSEUM AMSTELKRING
GEOPEND
MACHTIGING IN
TERMIJNEN
I-
1
ZATERDAG 6 MEI 1939
De Nieuwe Gemeen-
VAN WEEK TOT WEEK
schap
VOOR ONZE DEFENSIE
OVERZICHT TWEEDE KAMER
De N.S.B.: één knoop
inconsequentie
Nederiandsch-Duitsche
reisovereenkomst
D. W. BRAND’S GIDS VOOR
INCOURANTE FONDSEN
N.V. WILLEM VAN RIJN
AMSTERDAM (C.) KEIZERSGRACHT 171
Tweetonig signaal
wordt op groota tochten als aan
waardevolle hulp beschouwd bij
het passeeren van andere motor-
rijtuigen.
De geweigerde gelden
voor een gebouw
o
9
>1
Eerste
a
Uit de getchiedenit
welke
van
godsdienst
van
k
Am-
(Van onzen parlementairen redacteur)
DEN HAAG, 5 Mei 1939.
Museum
Montfortaanache Lourdes-
bedevaart
van
historie
worden te weer gesteld en zij haren onder
gang naby schijnt.
Museum
schuil-.
Aanvrage bij suppletoirs
begrooting?
Een illuster gezelschap byeen in
het gerestaureerde Amster-
damsche schuilkerkje
«r
dit
Een
toen
van
wust
stagnatie
blijkbaar
1 I L I 1 O O H 11)01 (4 LUNIN)
Bosch hoorns zijn duurzaam, abso
luut betrouwbaar en gemokkelijk te
monteeren. Zij geven een krachtig
verdragend signaal, bij gering
stroomverbruik.
Naar wij vernemen, heeft het Rijk, na de ver
werping door de Tweede Kamer van het door
den Ihinlster van Defensie aangevraagde crediet
„dat het door Bellamy eigenlijk beoogde, voor den bouw van een nieuw adminlstratie-ge-
De Monfortaansche Bedevaart gaat dit jaar
naar Lourdes va n3-12 Augustus en van 514
September.
Nadere inlichtingen worden gaarne verstrekt
door H. Riga, Monfortaan, H. Land-Stlchting,
Nijmegen.
Hetzij de Kerk moet afdalen onder den
grond zooals in de catacomben hetzij
zjj moet klimmen tot vlak onder het dak
zooals hier „op zolder”, maar met Onzen
lieven Heer bij Haar dan zien wy toch
het wonder dat haar Innerlijk leven groeit
meer misschien dan in de dagen van
ulterlljken voorspoed.
Is het wonder, dat dit kerkje oHt lief is?
De ft.S.B.-ers wisten niet goed, wat zij met
deze wetten aan moesten. In September durfden
zjj zich niet tegen het verleenen van bevoegd
heden aan de Regeering verzetten thans heb
ben zj) moed en stemmen zij tegen twee der
aanhangige ontwerpen. Zjj vertrouwen deze re
geering niet met zulke wapenen l Zy"stemmen
tegen .datgene, waar zU, blijkens hun eigen uit
latingen, ook nü weer, herhaaldelijk om hebben
gevraagd. En het mooiste van alles: zij stem
men vóór een niet aangenomen amende
ment van Gelderen. dat de bevoegdheid In één
der door hen niet aanvaarde wetten ultbreidde!
De Regeering maakte in de wet, die haar de
jevoegdheid geeft onderibekingen In te stellen
>y dé bedrijven, een uitzondering voor de ban-
;en. Van Gelderen wilde die uitzondering schrap
pen. De heer de Marchant et d’Aosembourg
vond, dat de machtiging van deze wet te ver
ging én toen de vraag van Van Gelderen'
wilt ge haar dan nog verder uitstrekken, óók
over de banken, riep hij met zijn Dultsch ac
centje „foor!"
„Ocherm" zouden ze zeggen in de strpek, waar
nummer van eigen orgaan
verschenen
bouw voor het staatsbedrijf der srtillerie-inrich-
tingen te Den Haag, zich nog niet tot het ge
meentebestuur gewend.
Het is dus nog geheel onzeker, wat met het
terrein zal gebeuren, of het bouwwerk zal wor
den afgebroken of alsnog zal worden afgemaakt
Dit laatste is uiteraard zonder meer volstrekt
onmogeljjk.
De gemeente 's-Gravenhage zal echter, naar
ons werd verzekerd, In dezen voorlooplg geen
stappen doen en een afwachtende houding aan
nemen.
Als de Romeinen wat deze wetten noemen een
„toestand van oorlog of oorlogsgevaar" aanwezig
achtten, benoemden zij een dictator doch voor
niet langer dan een half jaar. Deze wetten leg
gen In oorlogstijd eveneens dictatoriale macht In
handen van de Regeering doch voor hoe lang?
Een termijn wordt daarvoor niet gesteld. De
Regeering verklaart by Koninklijk Besluit wan
neer de bevoegdheden, haar in deze wetten vef-
leend, in werking treden: achteraf moet de Ka-
o
mer dat besluit goedkeuren, doch wanneer is
dat „achteraf”? In de wet staat „onverwijld” moet
een voorstel tot goedkeuring bij het Parlement
worden ingediend. Maar wat beteekent dat „on
verwijld", vroef de heer Albarda (S.DA.P.) zich
af.
In de wet Staat dat het onder de wapenen roe
pen van dienstplichtigen „onverwijld” moet wor-
1
Dezer dagen nieuw
wetsontwerp
Naar de N. R. Crt. verneemt, zal de afgestem
de post uit de begrooting van de Artlllerle-In-
richtingen voor de stichting van een gebouw op
het Lyceumplein te 's-Gravenhage afzonderlijk
by suppletolre begrooting opnieuw bij de Kamer
aanhangig worden gemaakt. Dezer dagen zal het
desbetreffende wetsontwerp het departement
van Defensie verlaten. In de toelichting bij den
post is wijziging gebracht.
Alle aanwezigen verhieven zich van hun
plaatsen, toen de hoogste vertegenwoordi
gers van het Kerkelijk en wereldlijk gezag,
begeleid door de Regenten van het Mu
seum. het kerkje betraden: Z. H. Exc.
Mgr. P. J. Hulbers, Bisschop van Haarlem.
Z. Exc. prof. dr. J. R. Slotemaker de
Bruine, Minister van Onderwijs, Kunsten
en Wetenschappen, de Commissaris der
Koningin in Noordholland, mr. dr. A. baron
Röell, Mgr. dr. G. C. v Noort. deken van
Amsterdam, wethouder drs. E. Boekman,
vertegenwoordiger van het bestuur der ge
meente, de garnizoenscommandant, kolonel
W. A. Boswijk en de hoofdcommissaris, de
heer H. J. Versteeg.
oude kerkje niet
„heerlijkheid der kerken” ook in
vervolging, als alle machten tegen Haar
ontstond
electrische licht
anachronistische
de stoppen
in het
Verkrijgbaar bij allo Bosch-Dlensten,
automobielhandelaren en garage
houders In Nederland.
Met innige blijdschap begroeten wjj thans
zoovele niet-katholleken waaronder mannen
van het hoogste gezag als onze oprechte vrien
den en wij danken God voor diP" geheel veran
derde gezindheid van zoo talloozen, die zulk
een oprechte waardeering toonen voor het ge-,
loof, het streven, - het werken der katholieken
in ons vaderland, waardoor het ons gegeven is
ook naar buiten zooveel goeds te kunnen ver
spreiden.
In de hoop dat dit gebouw tot in het verre
nageslacht de glorie zal verkondigen van de
geschiedenis van katholiek Amsterdam ver
klaart Mgr. het Museum Amstelkring ander
maal geopend
Aan vrijwillige bijdragen voor de versterking
van de defensie is tot op heden in totaal ont
vangen f 195369.61.
In de spannende Septemberdagen van ver
leden jaar diende de Regeering by de Staten-
Generaal een aantal wetsontwerpen in, die alle
strekten tot het haar verleenen van uitgebrei
de bevoegdheden op economisch terrein in tijd
van oorlog of oorlogsgevaar. Deze serie wets
ontwerpen passeerde binnen vler-en-twintig
uren de belde Kamers, waar zjj haastig bekeken
en even haastig hier en daar wat bijgeschaafd
werden zóó haastig alles, dat voor het afdee-
lingsonderzoek In de Eerste Kamer maar één
uiteindelijke, authentieke tekst ter beschikking
stond en dat na afloop van de behandeling velen
zich met zorg afvroegen of nu alles wel precies
klopte.
De Regeering heeft de suggestie, destijds uit
gesproken in en bulten het Parlement, om deze
wetten nog eens kalm te bekijken en ze vóór
het verstrijken van den geldigheidstermijn der
noodwetten opnieuw in te dienen, opdat de Ka
mers ze nog eens k téte re posé kunnen bestu-
deeren en ze kunnen aanvaarden als blijvend
oorlogsrecht voor ons land, de Regeering heeft
die suggestie ter harte genomen en een achttal
wetsvoorstellen, houdende een permanente re
geling van de bevoegdheden der Regeering In
oorlogstijd, vlak voor Kerstmis bij de volksver
tegenwoordiging aanhangig gemaakt.
Deze wetsontwerpen verleenen achtereenvol
gens de bevoegdheid:
van alle personen en lichamen In den lande
medewerking te vorderen aan de voorziening In
de behoeften van volkshuishouding en landsver
dediging In oorlogstijd, zoomede aan de voorbe
reiding van de financiering dier voorziening in
•VIu
leven willen, moet worden
1 rechtvaardiger samen-
Verschenen is het eerste nummer van het
orgaan ..Naar de nieuwe gemeenschap”, dat be
doeld is als een practise!) middel om het contact
te onderhouden tusschen de verschillende groe-
peeringen uit het katholieke volksdeel, die sa
menwerken in de actie: .Haar de Nieuwe Ge
meenschap".
Met de redactie van het orgaan zijn belast
mag. dr. S. Stokman O.F.M. en de secretaris der
commissie, de heer L. M. G. A. Beumer.
Aangezien het comité gaarne de actie Naar de
Nieuwe Gemeenschap zoowel in haar ontstaan
en verdere ontwikkeling als hetgeen er van den
beginne af in de pers over werd geschreven,
heeft willen vastleggen, heeft de redactie be
sloten één nummer te doen uitgeven, waarin de
omvang van copy voor dc eerste drie maanden
van dit jaar tot eén gebundeld is.
Dit eerste nu verschenen nummer bevat na
„een woord ter inleiding", een beschrijving van
de actie in haar ontstaan en eerste ontwikkeling.
In drie hoofdstukken wordt dat uiteengezet: het
initiatief; de indrukwekkende bijeenkomst van
geheel katholiek Nederland op 30 November 1938
te Amsterdam en de overdracht van dc leiding
van dc actie aan een Algemeen comité.
pNa een overzicht van de organisaties en instel
lingen, welke6zitting -hebben in het algemeen
comité, volgt dan een uitvoerige documentatie
van wat in de katholieke en niet-katholieke pers
over de aptie gezegd werd, waarbij ook enkele
persstemmen- uit het buitenland worden geme
moreerd. De documentatie is bovendien verrijkt
met een beschrijving van den weerk'ank en be
geestering welke gewekt is in alle kringen van
het katholieke volksdeel, terwijl In een slot
artikel enkele misvattingen en misverstanden,
welke zich in de niet-katholieke pers openbaar
den, aan een zakelijke beschouwing worden on
derworpen.
Het comité heeft de uitgave van dit contact
orgaan opgedragen aan de uitgevers-maatschap-
Plj „Urbi et Orbi” te Utrecht, die voor een typo
grafisch goede uitvoering heeft gezorgd.
i bogenbük ontstond eenige
het electrische licht zich
zijn anachronistische aanwezigheid be-
werd, de stoppen doorsloegen en een
stikkeduisternis in het reeds goeddeels ge
vulde kerkje viel, de binnenkomenden op trap
pen en gangen zich niet meer dorsten te be
wegen, elk oogenbllk vreezende, dat de geest
van den ouden Amsterdamschen kaperkapitein
Heintje Hoek nu in het oude huis kwam spo
ken. Het euvel was gelukkig spoedig verholpen.
Het geheel gerestaureerde gebouw der stichting „Museum Amstelkring’* het
voormalig huiskerkje ,,’t Haantje" aan den O. Z. Voorburgwal te Amsterdam
(in den volksmond beter bekend als „Onze Lieve Heer op Solder”), is
Vrijdagavond plechtig heropend. Tijdens de rede van den nieuwen voorzitter
van het college van regenten, den heer W. J. R. Jireesmann. Op de eerste rij
zittend v.l.n.r.: Mgr. dr. G. C. van Noort. deken van Amsterdam; Z. Exc.
prof. dr. J. R. Slotemaker de Bruine, minister pan Onderwijs. Kunsten en
Wetenschappen; Z H. Exc Mgr. J. P. 'Huibers, Bisschop van Haarlem; mr.
-*- - --der koningin in Noordholland en mevrouw
nen worden geëlscht, onderzoekingen In de fa
brieken en in de boekhouding kunnen worden
Ingesteld, opdrachten kunnen worden verleend
tot het verrichten van bepaalde werkzaamheden,
het aanieggen van bepaalde voorraden In vre
destijd, het voorbereiden van de overbrenging
van heele bedrijven naar een ander deel van
het land enzoovoort enzoovoort;
alle goederen, die voor de volkshuishou
ding, de landsverdediging en de veiligheid der
burgerbevolking noodzakéljjk zijn, op te eischen;
algemeene en bijzondere voorschriften te
geven met betrekking tot de bodemproductie en
de bestemming van den bodem;
een doelmatige distributie van levensmid
delen en andere goederen in te richten;
maatregelen te treffen ter voorkoming van
prijsopdrijven en hamsteren;
zeeschepen op te eischen in het belang
van volkshuishouding en defensie;
te verbieden, dat Nederlandsche zeeschepen
aan andere landen worden verkocht of op reis
gaan, zoodat zjj niet ter beschikking van de Re
geering kunnen worden gesteld;
met Nederlandsche verzekeraars herverze
keringen aan te gaan tegen het gevaar, dat zee
schepen en vliegtuigen in oorlogstijd bedreigt.
Al deze wetten heeft de Kamer In één langen
discussie-middag aangenomen.
Verschenen is de nieuwe D. W. Brand's Gids
voor Incourante Fondsen, geheel bijgewerkt met
de nieuwste gegevens.
Van niet minder dan 2500 niet-officieel geno
teerde fondsen komen in deze Gids voor de
hoogste en laagste koersen vanaf 1937, de divi
denden sedert 1935, nummer en datum van het
laatst betaalbaar gestelde dividend, kapitalen
reserves, grootte der stukken, alsmede voor de
vermogens- en rijksinkomstenbelasting de koer
sen per 1 Mei 1939.
Van 100 Oprichters-Winstbewljzen, Bewijzen
van Deelgerechtigheid en Restantbewijzen wor
den behalve bovenstaande gegevens ook gepu
bliceerd hoeveel van deze bewijzen uitstaan en
voor welk gedeelte zij na het statutaire dividend
op de aandeelen in de overwinst deelen.
Van 600 Kerkelijke leeningen wordt bovendien
nog de grootte der leeningen opgegeven en hoe
de aflossing geregeld is. -
Aan zjjn waardeering voor het initiatief
en den burgerzin, welke hier zijn betoond,
wil het gemeentebestuur uiting geven door
den voorzitter van het College van Regen
ten, den heer W. J. R. Dreesmann, te eeren
met de zilveren medaille der stad
sterdam.
Voor een jaar verlengd
De regeeringspersdienst meldt:
De tusschen de Nederlandsche en Duitsche re
geering bestaande reisovereenkomst werd dezer
dagen voor een jaar verlengd.
Opnieuw werd daarbij een bedrag beschikbaar
gesteld vgor niet-zakelyke reizen van Duitsch-
land naar Nederland.
In de bestaande regeling werd geen andere
wijziging aangebracht dan die, welke de moge
lijkheid opent, reeds gedurende de Pinksterdagen
daarvan gebruik te maken.
duurde dat „onverwijld" ten aanzien van één
groep dienstplichtigen negen, ten aanzien van
een andere groep twaalf dagen. Dit jaar werden
op 10 April de grensbataljons opgeroepen; het
goedkeuringsvoorstel bereikte de Kamer 1 Mei,
dat is 21 dagen later. De Landbouwcrisiswet
vordert óók „onverwijlde” goedkeuring achteraf
van sommige maatregelen. Dat duurde wel eens
anderhalf jaar!
Het woord „onverwijld" is dus als wetsterm
versleten en daarom stelde de heer Albarda
vóór aan dezen term toe te voegen: „doch ten
minste binnen acht dagend Op verzoek van den
minister verlengde hij dezen termijn tot 14 da
gen. Dit werd in alle wetten behalve de
eerste, die geen strikte oorlogswet is inge
voegd.
Evenals een termijn gedurende welken de re
geering haar bevoegdheden krijgt toegestaan en
waarna zy opnieuw goedkeuring van de Staten-
Generaal behoeft. Aanvankelijk streefde de heer
Albarda naar een navolging der Romeinen, door
de dictatoriale macht voor telkens een half jaar
toe te kennen; op verzoek van den minister ver
dubbelde hij ook dezen termijn.
In oorlogstijd zullen de Staten-Generaal dus
ieder Jaar opnieuw moeten uitmaken óf de om
standigheden het nog langer noodzakelijk ma
ken, dat de Regeering over de bevoegdheid der
oorlogswetten beschikt.
Zij allen werden welkom geheeten door den
voorzitter van het College van Regenten, den
heer W. J. R. Dreesmann.
Minister Slotemaker betrad vervolgens het
spreekgestoelte, en wees er op. hoe hier in dit
monument katholieke godsdienst- en kunstzin
van vóór en na de Hervorming in innerlijk
verband zijn samengebonden. Hier wordt be
waard hetgeen vroegere geslachten in reli
gieuzen kunstzin en kunstzinnige rellgiebeset
hebben voortgebrapht.
Het is volstrekt niet onmogelijk dat in deze
wereld de dag aanbreekt, dat men niet vragen
zal welke religie men belijdt, maar of men een
religie bezit. Daarom is het tjjd elkander de
hand te reiken en te sterken.
Wethouder Boekman gaf uiting aan de belang
stelling en waardeering der gemeente voor wat
met deze restauratie werd tot stand gebracht.
De heropening van het Museum werd
verricht door Z. H. Exc. Mgr. P. J. Hul
bers, Bisschop van Haarlem en Bescherm
heer der Stichting.
Getuigt, aldus Mgr., dit
van de
haar
Op initiatief van wijlen Mgr. B. H. Klönne
vormde zich in de pastorie van het Amster-
damsche Bagjjnhof December 1883 een „club”
vrienden van oud-Amsterdam, die zich 9 Ja
nuari T884 constitueerden als .Amstelkring”
met het doel „op te sporen en te verzamelen
alles wat betref het Katholieke leven van
Amsterdam voor en na de Hervorming”.
Uit dezen kring ontstond in 1887 de stich
ting RK. Museum Amstelkring, toen het
voormalige schuil-, later huiskerkje „Het
Hart”, gelijk het in de koopakte van 1887 heet,
ofwel „Haantje" ook in den volksmond
vroeger ..Ons' Lieve Heer op Solder" genaamd
aan den eeredlenst moest worden onttrok
ken door den bouw der nieuwe Sint Nicolaas-
kerk tegenover het Centraal-Station.
Teneinde dit monument voor het nageslacht
te behouden, werden de huizen O. Z. Voor
burgwal 40 alsmede Heintje Hoeksteeg 28 van
het kerkbestuur aangekocht door bestuurderen
van den Amstelkring. 1 Juni 1887 werd by no-’
tarieele acte de Stichting R.K. Museum Am
stelkring opgericht. Het doel dezer stichting
is: het verzamelen en bewaren van alles wat
betrekking heeft op het katholiek leven van
Amsterdam, teneinde door het tentoonstellen
daarvan godsdienst en kunstzin te bevorde
ren. 24 April 1888 werd dit museum plechtig
geopend.
Een klein half jaar is het Museum gesloten
geweest om het noodige herstel te ondergaan.
BU deze restauratie is nauwlettend zorg gedra
gen alles in den oorspronkeiyken toestand van
vijftig jaar geleden te behouden. Als kost
baarst museumbezit werd het intieme kerkje
zoodanig in orde gebracht, dat ieder oogen
bllk de priester weer aan het altaar kan ver-
schjjgen. De gewijde stemming mocht niet
aan het interieur worden ontnomen door een
opeentasting van curiosa, maar het kerkje
zelf diende zoodanig met de voorhanden zijnde
voorwerpen te worden gestoffeerd, dat heel
het karakter van bedehuis tot zijn volle
recht komt.
Van deze gedachte is bij de herinrichting de
conservator, de heer C. W.' H. Baard, uitge
gaan.
Want deze huizlnge met haar unieke zaal,
haar prachtige roedenramen aan burgwal en
steeg vooral, ontleent haar wezenlijke belang
rijkheid niet aan het Museum maar aan het
oude kerléfe met pastorie zelf.
is zóóveel eerbiedwaardige historie aan
allermerkwaardigste monument van
Roomsch verleden en Amsterdamsch Stede-
schoon. dat we ons er over kunnen verheugen,
dat de piëteit der stichters het gebouw voor
het nageslacht bewaarde. Dit huis heeft de
vervolging gekend, het komt voor niet op de
eerste lijst van paapsche vergaderplaatsen, die
predikanten in 1656 aanbrachten bij het ge
meentebestuur. doch wel op de tweede van
1683. Zoo heeft dit huis den tjjd der verdruk
king en heropworsteling van de katholieke
levens- en eeuwigheidsgedachte gekend, den
tijd van Ijjden, strijden en overwinnen en het
blijft aldus voor ons van eigene historische
waarde.
Er is veel merkwaardigs in dit oude koop
manshuis, waarvan het enorme hjjschblok in
de steeg u nog herinnert aan zijn oorspronke
lijke bestemming. U vindt een prachtigen
stoepopgang aan den burgwal; u vindt twee
kerkingangen in de steeg, alsmede een derde
deur van .het oude kostershuis. welke woning
nog afzonderlijk verhuurd wordt.
Wanneer u het huis verlaat, bewondert
dan afzonderlijk heb voorportaal en den voor
gevel en niet minder den unleken zijgevel in
de steeg met zjjn oude roedenramen. Deze
roedenranltn zijti oorspronkelijk en verleenen
1 aan heel de architectuur een bekorend «aspect.
socialistische volkspartij, hetgeen zeker niet met
zijn bedoeling overeenkwam.
„Waarschijnlijk” aldus prof. Niekel ,xou
alleen de herinnering aan hem zijn overgeble
ven als aan één der vele schrijvers van zooge
naamde staatsromans, ware niet de groote crisis
over de wereld gekomen, die de belangstelling
voor zijn ideeën weer deed herleven.”
Maar de economische crisis kwam en bracht
een andere crisis voort, die leidde tot de over
tuiging, dat de hedendaagsche samenleving rot
is en dat er gezocht moet worden naar een
maatschappelijke oplossing.
Hieruit ontstond de Internationale Vereenl-
glng Bellamy.
Haar oorsprong ligt betrekkelijk in het duis
ter. De Vereeniging werd in 1932 gesticht, in
Den Haag, door een vijftal menschen van chris
telijke gezindheid. Zjj streeft nfear het collec
tief bezit van de productiemiddelen en wil de
gemeenschap de leiding geven over net produc
tieproces, maar dit maatschappelijke streven,
zoo oordeelt zij, moet afgescheiden blijven van
de wereld- of levensbeschouwing der medestan
ders. Hierin verschilt de Bellamy-beweging dus
van de socialisten of de communisten, die den
maatschappeljjken strjjd ten nauwste verbin
den aan een algemeene theorie over wereld en
leven. Zuiver economische hervormingen, zoo
oordeelt deze Vereeniging, hebben met politiek
of godsdienst niets te maken en van haar kant
stelt deze beweging dus haar gelederen open
voor alle gezindten. Z|j heeft er allerminst be
zwaar tegen, dat een katholiek toetreedt tot de
Vereeniging en voert dus ook, op bescheiden
wijze, propaganda onder de katholieke bevol
king. Een bestuurslid der Vereeniging mag geen
lid zjjn van eenige politieke partij, op de ver
gaderingen mag ook niet over godsdienst of
over politiek worden gesproken
Wat hebben wjj hiervan te denken? Zeker is
er geen reden om Bellamy te houden voor een
bedrieger of een ignobel mensch. Ook zijn vol
gelingen zijn eerlijk. Ook hebben wij geen reden
om het bestaande economische stelsel als het
juiste te beschouwen. Zelfs oordeelt prof. Nie
kel
door allen, die christelijk, of alleen natuurlijk
behoorlijk denken ds li
nagestreefd”, nJ.yeen
leving.
Maar hjj voegt hier dadelijk aan toe: „dat
hetgeen door Bellamy als middel daartoe ge
propageerd werd, diezelfde Instemming niet
kan hebben, en ons zelfs onaanvaardbaar toe
schijnt.”
De schrijver ziet als uitgangspunt van deze
beweging een „valsch verlosslngsbegrip” en dit
is een onoverkomelijk bezwaar. „Voor katholie
ken moet het daarom duidelijk zijn, dat zij in
de Internationale Vereeniging Bellamy niet
thuis hooren.”
Deze conclusie is duidelijk.
Wij wilden haar echter, nu men herhaalde
lijk over de Bellamy-beweging hoort spreken,
en nu deze beweging zich ook onder katholie
ken bekendheid verwerft, met nadruk onder
strepen. Temeer, omdat er een commissie van
Roomsch Katholieke Bellamyanen bestaat, kort
weg de RK.C. genaamd, die de Vereeniging
onder geloofsgenooten propageert.
De economische deskundige, drs. E. A. V.
Vermaas onderzoekt uitsluitend de economische
denkbeelden der beweging en wijst die af als
onwetenschappelijk. Daar hjj een gebied be
treedt, dat voor beschouwingen in deze rubriek
weinig vruchten oplevert, verwijzen wjj belang
stellenden gaarne naar de genoemde brochure.
Zjj is ernstig, waardig en interessant.
Door nauwe gangen, langs bochtige
trapjes, over smalle overloopen is
Vrijdagavond een illuster gezelschap,
autoriteiten en vooraanstaanden uit
stad en land, vanaf den avondduiste-
ren VqprJjurgwal of de nauwe Heintje
Hoeksteeg omhoog geklommen naar
O. L. Heer op Solder, naar het huis
kerkje in 't herboren Museum Amstel
kring te Amsterdam. Daar vulden
zich het schip, de dubbele galerijen
met het voorname zwart der heeren,
de lichte toiletten der dames, een uit
gelezen schare genoodigden,
de stemmingsvolle heropening
dit gerestaureerde monument
Katholieke Amsterdamsche
wilde bjjwonen.
Zooals prof. Th. Piket 8J. in de vlugschrif-
ten-reeks „Waarheid en Leven” een bondige
en overzichtelijke beschouwing wijdde aan de
„Oxford-Groep”, en rector A. Roozen aan de
„Christian Science”, zoo gaf thans, in het
nieuwste deeltje van deze aanbevelenswaardige
reeks prof. dr. J. H. Niekel, in samenwerking
met drs. E. A. V. Vermaas een beknopte uit
eenzetting over de zoogenaamde Bellamy-be
weging of I.V.B. (Internationale Vereeniging
Bellamy), waarover men vooral den laatsten
tjjd nog al eens hoort spreken.
De reeks „Waarheid en Leven", die tot onder
titel draagt .J’sychosophlsche Verhandelin
gen” hetgeen niet vrooljjk klinkt behoe
ven wij aan onze lezers niet meer voor te stel
len. Het is een serie handige, niet dure boek
jes, opgericht en geredigeerd door den bekenden
apologeet, prof. J. P. Verhaar, hoofdredacteur
van het apologetische maandblad „Het Schild”
De uitgever is Paul Brand te Hilversum. Ieder
deeltje behandelt een afgerond onderwerp; er
zijn slechts enkele vervolg-deeltjes, die te zamen
aan eenzelfde stof gewijd zijn. De medewerkers
zijn grootendeels eminente deskundigen. Hun
doel is: de katholieke opvatting weer te geven
over verscheidene vraagstukken van den dag.
Hoewel door vaklieden geschreven, richten de
werkjes zich tot het groote publiek, zoodat een
normale ontwikkeling voldoende is om ^e uit
eenzetting te volgep. Alles te zamen versche
nen er reeds 29 deeltjes, waaronder enkele
meesterwerkjes, zooals b.v. de verhandeling van
H. Reljnen over Erasmus en Luther, en de
korte samenvatting van prof. C. Friethoff over
„De Goddelijke Praedestinatie”.
De Internationale Vereeniging Bellamy, waar
aan dus het nieuwste deeltje gewijd werd, is
eigenlijk geen strikt-religieuze beweging. Wel
kan men zeggen, dat zij een beroep doet op dia
vermogens van de menschenziel, die ook door
den godsdienst in beweging worden gebracht.
Maar de grondslag van deze beweging is meer
■oclaal-economisch dan religieus.
Zij ontleent haar naam aan den persoon van
Edward Bellamy, een Amerikaanschen denker
der vorige eeuw, die 4n 1898 op 48-jarigen leef
tijd overleed aan de tering. Hij is dus de peter,
maar hij is niet de stichter van de eigenlijke
Bellamy-beweging. Deze Bellamy werd, op een
reis door Europa, die hjj maakte toen hy acht
tien jaar was, diep getroffen door de maat
schappelijke ellende, speciaal van den werken
den stand. Hy vónd de toestanden ergeriyk en
onbiliyk. Hy kwam tot de gevolgtrekking, dat
de samenleving veranderen moest.
Deze gedachte liet hem niet meer los, en al
spoedig begon hy haar uit te werken. Hy hield
een rede over „De barbaarschheid van de sa
menleving” en veroordeelde daarin met groote
scherpte de maatschappeiyke toestanden. Dit
was echter makkelyker dan het aanwijzen van
middelen, die de maatschappy verbeteren zou
den. Hiervoor schrok Bellamy aanvankelyk te
rug. Hy kon zich niet voorstellen, dat hy de
geroepene zou zyn om de menschheid nieuwe
wijsheden te leeren en hy wydde zich gedu
rende eenigen tyd aan de letterkunde en de
journalistiek. Inmiddels was hy getrouwd en
had een gezin gekregen. Doch wanneer hy met
zyn kinderen speelde, kwam by hem weer die
pynigende gedachte op aan de maatschappe
iyke onrechtvaardigheid in deze wereld, en hy
maakte zich bezorgd, dat ook zyn kinderen
hieronder zouden moeten lyden, als zy volwas
sen waren. Hy begon hierover te tobben en be
vrijdde zich -tenslotte door het boek te schry-
ven, dat zyn beroemdste weak is gebleven. In
het Engelsch heet dit werk .Looking Back
ward". De 'Nederlandsche vertaling draagt ten
titel ,Jn het Jaar 2000’
Het is geschreven in verbalenden vorm. Het
speelt inderdaad in het Jaar 2000 en volgens
de fantasie van den schryver vormt dan de
heele wereld één groote gemeenschap met Bos
ton als hoofdstad. Eerst had hy hiervoor ge
dacht aan Bern in Zwitserland en het verhaal
zou dan in het Jaar 3000 spelen, maar onder
het schryven kwam het hem voor, dat de ont
wikkeling. die hy droomde, zich sneller zou
voltrekken. Het boek verscheen in 1888 en
werd een wereldsucces. In het Nederlandse!)
v^rci het vertaald door den bekenden socialis-
tischen schryver Frank van der Goes. Ook in
ons land had het werk succes. Een tweede druk
verscheen in 1891, de negende druk zag het
licht in 1937.
In het kort komt de inhoud hierop neer. Een
Amerikaan. Julius West, die in 1887 leeft, wordt
in een onderaardsche kamer te Boston op
kunstmatige wyze in slaap gebracht en blyft
daar, slapende, leven. In het jaar 2000 wordt
hy gevonden en gewekt. Hy vindt om zich
heen een totaal veranderde wereld, zyn ge
heugen, dat niet is aangetast, stelt hem in
staat, deze nieuwe maatschappy te vergeiyken
met de oude. Wat is alles veel verbeterd! De
menschheid heeft geprofiteerd van allerlei
nieuwe vindingen op technisch gebied. De zes-
urige arbeidsdag laat volop tyd voor rust en
ontspanning; niemand werkt langer dan 25 jaar
van zyn leven. Er is geen tegenstelling of stryd
meer tusschen de klassen. De goederenverdee-
ling is geregeld op grondslag van geiykheid. Het
geld als ruilmiddel is overbodig geworden.
Iedereen krijgt alles in natura, volgens vaste
regeling. Ieder heeft recht op evenveel. Sparen
heeft dus geen zin meer. Erven is onmogeiyk.
De gemeenschapszin overwint alle egoïstische
neigingen.
Zulk een wereld is een onbereikbare utopie,
zal men zeggen, en de schryver kan dit alles
niet ernstig hebben gemeend. Toch wel. De
wereld, die hy in zyn roman schilderde, be
schouwde hy als het Ideaal, dat de menschheid
moet bereiken, en hjj begon aldra de streving
naar dit Ideaal te organlseeren. De beweging,
die dit ideaal moest bevorderen, noemde hy
„Nationalisme", nog onkundig van’ den klank,
dien dit woord in later jaren krygen zou. Hy
wilde zelfs in de practlsche politiek gaan. Maar
de tering sleepte hem weg. voordat hy vyftig
vredestijd;, dat houdt in, dat Inlichtingen kun-
het „Graöfke" vandaan komt.
Dreesmann
