n,£./N
I i
I
fliwzw
UCIU
Bellamy-beweging
J
Achteconomische oorlogswetten
MUSEUM AMSTELKRING
GEOPEND
TERMIJNEN
l-
MACHTIGING IN
ZATERDAG 6 MEI 1939
VAN WEEK TOT WEEK
De Nieuwe Gemeen
schap
in
Uit de geachiedenia
VOOR ONZE DEFENSIE
OVERZICHT TWEEDE KAMER
a
De N.S.B.: één knoop
inconsequentie
Montfortaanzche Loürdes
bedevaart
Aanvrage by auppletoire
begrooting?
Eerate nummer van eigen orgaan
verschenen
Nederlandsch-Duitsche
reisovereenkomst
D. W. BRAND’S GIDS VOOR
INCOURANTE FONDSEN
Een illuater gezelschap byeen
het gereataureerde Amater-
damache achuilkerhje
De geweigerde gelden
voor een gebouw
Tweetonig signaal
wordt op groot» tochten olj een
waardevolle hulp beschouwd bij
het passeeren von andere motor
rijtuigen^ o
k
Dezer dagen nieaw
wetsontwerp?
N.V. WILLEM VAN RIJN^/
AMSTHOAM (C.) KHZ1*SO*ACHT 171
Voor een jaar verlengd
<41
I
i
met Onzen
I»
van
een
„dat
zou
het
Am-
(Van onzen parlementairen redacteur)
DEN HAAG, 5 Mei 193».
Museum
t
l
4,
C\
.Hl
Ah
war
Een
toen
van i
wust
van
historie
stagnatie
blijkbaar
Er
dit
en
en
Bosch hoorns zijn duurzaam, abso
luut betrouwbaar en gemakkelijk te
monteeren. Zij geven een krachtig
vèrdragend signaal, bij gering
stroomverbruik.
i'Wi mi riii»!
De NS.B.-ers* wisten niet goed, wat zij met
deze wetten aan moesten. In September durfden
zij zich niet tegen het verleenen van bevoegd
heden aan de Regeering verzetten thans heb
ben zjj moed en stemmen zij tegen twee der
aanhangige ontwerpen. Zjj vertrouwen deze re
geering niet met zulke walrenen! Zij stemmen
tegen datgene, waar zij, blijkens hun eigen uit
latingen, ook nü weer, herhaaldelijk om hebben
gevraagd. En het mooiste van alles: zjj stem
men vóór een niet aangenomen amende
ment van Gelderen, dat de bevoegdheid In één
der door hen niet aanvaarde wetten ultbreidde!
De Regeering maakte in de jret, die haar de
bevoegdheid geeft onderzoekingen in te stellen
rij de bedrijven, een uitzondering voor de ban-
;en. Van Gelderen wilde die uitzondering schrap
pen. De heer de Marchant et d'Ansembourg
vond, dat de machtiging van deze wet te ver
ging én toen de vraag van Van Gelderen:
wilt ge haar dan nog verder uitstrekken, óók
over de banken, riep hij-'met zijn Duitsch ac
centje „foor!”
„Ochenn" zouden ze zeggen in de streek, waar
het „Graöfke” vandaan komt.
De Monfortaansche Bedevaart gaat dit jaar
naar Lourdes va n312 Augustus en van 514
September.
Nadere inlichtingen worden gaarne verstrekt
door H. Riga, Monfortaan, H. Land-Stichting,
Nijmegen.
Aan vrijwillige bijdragen voor de versterking
van de defensie is tot op heden in totaal ont
vangen f 195369.61.
worden te weer gesteld en zU haren onder
gang nabij schijnt.
bouw voor het staatsbedrijf der artlllerie-inrich-
tingen te Den Haag, zich nog niet tot het ge
meentebestuur gewend.
Het is dus nog geheel onzeker, wat met het
terrein zal gebeuren, of het bouwwerk zal wor
den afgebroken of alsnog zal worden afgemaakt
Dit laatste is uiteraard zonder meer volstrekt
onmogelijk.
De gemeente s-Gravenhage zal echter, naar
ons werd verzekerd, in dezen voorloopig geen
stappen doen en een afwachtende houding aan
nemen. 1
oude kerkje niet
„heerlijkheid der kerken-’ ook In
vervolging, als alle machten tegen Haar
Verkrijgbaar bij alle Bosch-Diensten,
automobielhandelaren en garage
houders in Nederland.
In de spannende Septemberdagen van ver
leden jaar diende de Regeering bjj de Staten-
Generaal een aantal wetsontwerpen in, die alle
strekten tot het haar verleenen van uitgebrei
de bevoegdheden op economisch terrein in tijd
van oorlog of oorlogsgevaar. Deze serie wets
ontwerpen passeerde binnen vier-en-twlntlg
uren de beide Kamers, waar zfj haastig bekeken
en even haastig hier en daar wat bijgeschaafd
werden zóó haastig alles, dat voor het afdee-
lingsonderzoek in de Eerste Kamer maar één
utteindelljke, authentieke tekst ter beschikking
stond en dat na afloop van de behandeling velen
zich met zorg afvroegen of* nu alles wel precies
klopte.
De Regeering heeft de suggestie, destijds uit
gesproken in en buiten het Parlement, om deze
wetten nog eens kalm te bekijken en ze vóór
het verstrijken van den geldigheidstermijn der
noodwetten opnieuw in te dienen, opdat de Ka
mers ze nog eens i téte reposé kunnen bestu-
deeren en ze kunnen aanvaarden als blijvend
oorlogsrecht voor ons land, de Regeering heeft
die suggestie ter harte genomen en een achttal
wetsvoorstellen, houdende een permanente re
geling van de bevoegdheden der Regeering in
oorlogstijd, vlak voor Kerstmis bjj de volksver
tegenwoordiging aanhangig gemaakt.
Deze wetsontwerpen verleenen achtereenvol
gens de bevoegdheid:
van alle personen en lichamen in den lande
medewerking te vorderen aan de voorziening in
de behoeften van volkshuishouding en landsver
dediging in oorlogstijd, zoomede aan de voorbe
reiding van de financiering dier voorziening in
vredestijd; dat houdt in, dat Inlichtingen kun-
Naar de N. R. Crt. verneemt, zal de afgestem
de post uit de begrooting van- de Artillerie-In-
richtingen voor de stichting van een gebouw op
het Lyceumplein te 's-Gravenhage afzonderlijk
bï« suppletoire begrooting opnieuw bjj d* Kamer
aanhangig worden gemaakt. Dezer dagen zal het
aesbetreffende wetsontwerp het departement
van Defensie verlaten. In de toelichting bjj den
post is wijziging gebracht.
r
Zooals prof. Th. Piket 3J. in de viugschrif-
ten-reeks „Waarheid en Leven" een bondige
en overzichtelUke beschouwing wijdde aan de
„Oxford-Groep", en rector A Roozen aan de
„Christian Science", zoo gaf thans, in het
nen worden geelscht, onderzoekingen in de fa
brieken en in de boekhouding kunnen worden
Ingesteld, opdrachten kunnen worden verleend
tot het verrichten van bepaalde werkzaamheden,
het aanleggen van bepaalde voorraden in vre
destijd, het voorbereiden van de overbrenging
van heele bedrijven naar een ander deel van
het land enzoovoort enzoovoort;
alle goederen, die voor de volkshuishou
ding, de landsverdediging en de veiligheid der
burgerbevolking noodzakelijk z(jn, op te elschen;
algemeene en bijzondere voorschriften te
geven met betrekking tot de bodemproductie en
de bestemming van den bodem;
een doelmatige distributie van levensmid
delen en andere goederen in te richten;
maatregelen te treffen ter voorkoming van
prljsopdrjjven en hamsteren;
zeeschepen op te eischen in het belang
van volkshuishouding en defensie;
te verbieden, dat Nederlandsche zeeschepen
aan andere landen worden verkocht of op reis
gaan, zoodat zij niet ter beschikking van de Re
geering kunnen worden gesteld;
met Nederlandsche verzekeraars herverze
keringen aan te gaan tegen het gevaar, dat zee
schepen en vliegtuigen in oorlogstijd bedreigt.
^61 deze wetten heeft de Kamer in één langen
discussie-middag aangenomen.
Met Innige blijdschap begroeten wjj thans
zoovele nlet-katholieken waaronder mannen
van het hoogste gezag als onze oprechte vrien
den en wjj danken .God voor die geheel veran
derde gezindheid van zoo talloozen, die sulk
een oprechte waardeering toonen voor het ge
loof. het streven, het werken der katholieken
in ons vaderland, waardoor het ons gegeven is
ook naar bulten zooveel goeds te kunnen ver
spreiden.
In de hoop dat dit gebouw tot in bet verre
nageslacht de glorie zal verkondigen van de
geschiedenis van katholiek Amsterdam ver
klaart Mgr. het Museum Amstelkring ander
maal geopend
De regeeringspersdienst meldt:
De tusschen de Nederlandsche en Duitsche re
geering bestaande reisovereenkomst werd dezer
dagen voor een jaar verlengd.
Opnieuw werd daarbij een bedrag beschikbaar
gesteld voor niet-zakelljke reizen van Duitsch -
land naar Nederland.
In de bestaande regeling werd geen andere
wijziging aangebracht dan die, welke de moge
lijkheid opent, reeds gedurende de Pink.sterda gen
daarvan gebruik te maken.
T I I I I O O N 1110 1 (4 LUNIN)
Amsterdam,
daarvan godsdienst
Als de Romeinen wat deze wetten noemen een
„toestand van oorlog of oorlogsgevaar” aanwezig
achtten, benoemden zij een dictator doch voor
niet langer dan een half Jaar. Deze wetten leg
gen in oorlogstijd eveneens dictatoriale macht in
handen van de Regeering doch voor hoe lang?
Een termijn wordt daarvoor niet gesteld. De
Regeering verklaart bij Koninklijk Besluit wan
neer de bevoegdheden, haar in deze wetten ver
leend, in werking tredgn; achteraf moet de Ka
mer dat besluit goedkeuren, doch wanneer is
dat .Achteraf"? In de wet staat „onverwijld" moet
een voorstel tot goedkeuring bjj het Parlement
worden ingediend. Maar wat beteekenl dat „on
verwijld", vroeg de heer Albarda (SBAJ’.I zich
af.
In de wet staat dat het onder de wapenen roe
pen van dienstplichtigen „onverwijld” moet wor
den voorgelegd aan de Kamers. In September
Verschenen is de nieuwe D. W Brand s Gids
voor Incourante Fondsen, geheel bjjgewerkt met
de nieuwste gegevens.
Van niet minder dan 2500 niet-officieel geno
teerde fondsen komen in deze Gids voor de
hoogste en laagste koersen vanaf 1937, de divi
denden sedert 1935. nummer en datum van het
laatst betaalbaar gestelde dividend, kapitalen
reserves, grootte der stukken, alsmede voor de
vermogens- en rjjksinkomstenbelastlng de koer
sen per 1 Mei 1939
Van 100 Oprichters-Winstbewijzen, Bewijzen
van Deelgerechtigheid en Restantbewjjzen wor
den behalve bovenstaande gegevens ook gepu
bliceerd hoeveel van deze bewijzen uitstaan en
voor welk gedeelte zjj na het statutaire dividend
op de aandeelen in de overwinst deelen.
Van 600 Kerkeljjke leenlngen wordt bovendien
nog de grootte der leenlngen opgegeven en hoe
de aflossing geregeld is.
Verschenen is het eerste nummer van het
orgaan ..Naar de nieuwe gemeenschap", dat be
doeld is als een practisch middel om het contact
te onderhouden tusschen de verschillende groe-
peeringen uit het katholieke volksdeel, ole sa
menwerken in de actie: ..Naar de Nieuwe Ge
meenschap".
Met de redactie van het orgaan zjjn belast
mag. dr. S. Stokman OFM. en de secretaris der
commissie, de héér L. M. G. A. Beumer.
Aangezien het comité gaarne de actie Naar de
Nieuwe Gemeenschap zoowel in haar ontstaan
en verdere ontwikkeling als hetgeen er van den
beginne af in de pers over werd grschreven.
heeft willen vastleggen, heeft de redactie be
sloten één nummer te doen uitgeven, waarin de
omvang van copy voor de eerste drie maanden
van dit jaar tot eén gebundeld is.
Dit eerste nu verschenen nummer bevat na
„een woord ter inleiding" een beschrpvlng van
de actie in haar ontstaan en eerste ontwikkeling.
In drie hoofdstukken wordt dat uiteengezet: het
initiatief; de indrukwekkende bijeenkomst van
geheel katholiek Nederland op 30 November 1938
te Amsterdam en de overdracht van de leiding
van de actie aan een algemeen comité.
Na een overzicht van de organisaties en instel
lingen, welke zitting hebben in het algemeen
comité, volgt dan een uitvoerige documentatie
van wat in de katholieke en niet-katholieke pers
over de actie gezegd werd, waarbij ook enkele
persstemmen uit het buitenland worden geme
moreerd. De documentatie is bovendien verrijkt
met een beschrijving van den weerklank en be
geestering welke gewekt is in alle kringen van
het katholieke volksdeel, terwijl in een slot
artikel enkele misvattingen en misverstanden,
welke zich in de niet-katholieke pers openbaar
den. aan een zakelijke beschouwing worden on
derworpen.
Het comité heeft de uitgave van dit contact
orgaan opgedragen aan de ultgevers-maatschap-
PU „Urbi et Orbi" tc Utrecht, die voor een typo
grafisch goede uitvoering heeft gezorgd.
Naar wjj vernemen, heeft het Rjjk, na de ver
werping door de Tweede Kamer van het door
den minister van Defensie aangevraagde crediet
„dat het door Bellamy eigenlijk beoogde, voor den böuw van een nieuw administratie-ge-
Hetzjj de Kerk moet afdaken onder den
grond zooals in de catacomben hetzij
zjj moet klimmen tot vlak onder het dak
zooals hier „op zolder”. maar met Onzen
lieven Heer bij Haar dan zien wjj toch
het wonder dat haar innerlijk leven groeit
meer misschien dan in de dagen van
uiterlljken voorspoed.
Is bet wonder, dat dtt kerkje ons lief is?
Aan zjjn waardeering voor het initiatief
en den burgerzin, welke hier zjjn betoond,
wil het gemeentebestuur uiting geven door
den voorzitter van het College van Regen
ten, den heer W. J. R. Dreesmann, te eeren
met de zilveren medaille der stad
sterdam.
De heropening van het Museum werd
verricht door Z. H. Exc. Mgr. P. J. Hui
bers, Bisschop van Haarlem en Bescherm
heer der Stichting.
Getuigt, aldus Mgr., dit
van de
haar
duurde dat „onverwijld” ten aanzien van één
groep dienstplichtigen negen, ten aanzien van
een andere groep twaalf dagen. Dit jaar werden
op 10 April de grensbataljons opgeroepen; het
goedkeuringsvoorstel bereikte de Kamer 1 Mei,
dat is 21 dagen later. De Landbouwcrisiswet
vordert óók „onverwijlde" goedkeuring achteraf
van sommige maatregelen. Dat duurde wel eens
anderhalf jaar!
Het 'woord „onverwijld" is dus als wetsterm
versleten en daarom stelde de heer Albarda
vóór aan dezen term toe te voegen: „doch ten
minste binnen acht dagen". Op verzoek van den
minister verlengde hjj dezen termijn tot 14 da
gen. Dit werd in alle wetten behalve de
eerste, die geen strikte oorlogswet is inge-
voegef.
Evenals een termijn gedurende welken de re
geering haar bevoegdheden krijgt toegestaan en
waarna zij opnieuw goedkeuring van de Staten-
Generaal behoeft. Aanvankelijk streefde de heer
Albarda naar een navolging der Romeinen, door
de dictatoriale macht voor telkens een half Jaar
toe te kennen; op verzoek van den minister ver
dubbelde hij ook dezen termijn.
In oorlogstijd zullen de Staten-Generaal dus
ieder jaar opnieuw moeten uitmaken óf de om
standigheden het nog langer noodzakelijk ma
ken, dat de Regeering over de bevoegdheid der
oorlogswetten beschikt.
Op initiatief van wijlen, Mgr. B. H. Klönne
vprmde zich in de pastorie van het Amster-
damsche Bagljnhof December 1883 een .club"
vrienden van oud-Amsterdam. die zich 9 Ja
nuari 1884 constitueerden als .Amstelkring”
met het doel „op te sporen en te verzamelen
alles wat betref het Katholieke leven van
Amsterdam Voor en na de Hervorming".
Uit dezen kring ontstond in 1887 de stich-
Muaeum
schuil-.
Door nauwe gangen, langs bochtige
trapjes, over smalle overloopen is
Vrijdagavond een illuster gezelschap,
autoriteiten ep vooraanstaanden uit
stad en land, vanaf den avondduiste-
ren Voorburgwal of de nauwe Heintje
Hoeksteeg omhoog geklommen naar
O. L. Heer op Solder, naar het huis
kerkje in ‘t herboren Museum Amstel-
kring te Amsterdam. Daar vulden
zich het schip, de dubbele galerijen
met het voorname zwart der heeren,
de lichte toiletten der dames, een uit
gelezen schare genoodigden, welke
de stemmingsvolle heropening
dit gerestauseerde monument
Katholieke Amsterdamsche
wilde bijwonen.
Zij allen werden welkom geheeten door den
voorzitter van het College van Regenten, den
heer W. J. R. Dreesmann.
Minister Slotemaker betrad vervolgens het
spreekgestoelte, en wees er op. hoe hier in dit
monument katholieke godsdienst- en kunstzin
van vóór en na de Hervorming in innerlijk
verband zijn samengebonden. Hier wordt be
waard hetgeen vroegere geslachten in reli1-
gieuzen kunstzin en kunstzinnige rellgiebeset
hebben voortgebracht.
Het is volstrekt niet onmogelijk dat in deze
wereld de dag aanbreekt, dat men niet vragen
zal welke religie men belijdt, maar of men een
religie beat. Daarom is het tijd elkander de
hand te reiken en te sterken.
Wethouder Boekman gaf uiting aan de belang
stelling en waardeering der gemeente voor wat
met deze restauratie werd tot stand gebracht.
Het geheel gerestaureerde gebouw der stichting .Museum Amstelkring" het
voormalig huiskerkje ,,’t Haantje’’ aan den O. Z. Voorburgwal te Amsterdam
(in den volksmond beter bekend als „Onze Lieve Heer op Solder") is
Vrijdagavond plechtig heropend. Tijdens de rede van den nieuwen voorzitter
van het college van regenten, den heer W. J. R. Dreesmann. Op de eerste rij
zittend v.l.n.r.: Mgr. dr. G. C. van Noort, deken van Amsterdam; Z. Exc.
prof. dr. J. R. Slotemaker de Bruine, minister van Onderwijs, Kunsten en
Wetenschappen; Z H. Exc. Mgr. J. P. Huibers, Bisschop van Haarlem: mr.
dr. A. baron Röell, commissaris der Koningin in Noordholland en mevrouw
Dreesmann
Alle aanwezigen verhieven zich van hun
plaatsen, toen de hoogste vertegenwoordi
gers van het Kerkelijk en wereldlijk gezag,
begeleid door de Regenten van het Mu
seum, het kerkje betraden: Z. H. Exc.
Mgr. F. J. Huibers, Bisschop van Haarlem,
Z. Exc. prof. dr. J. R Slotemaker da
Bruine, Minister van Onderwijs, Kunsten
en Wetenschappen, de Commissaris der
Koningin in Noordholland. mr dr. A. baron
Röell. Mgr. dr. G. C. v Noort. deken van
Amsterdam, wethouder drs. E. Boekman,
vertegenwoordiger van het bestuur der ge
meente, de garnizoenscommandant, kolonel
W. A. Boswijk en de hoofdcommissaris. de
heer H. J. Versteeg.
i oogenb'.ik ontstond eenige
het electrische licht zich
zijn anachronistische aanwezigheid be-
werd. de stopfien doorsloegen en een
stlkkeduisternls in het reeds goeddeels ge
vulde kerkje viel, de binnenkomenden op traf>-
pen en gangen zich niet meer dorsten te be
wegen, elk oogenbllk vreezende, dat de geest
van den ouden Amstcrdamschen kaperkapitein
Heintje Hoek nu in het oude huis kwam spo
ken. Het euvel was gelukkig spoedig verholpen
ting RK. Museum Amstelkring. toen het
voormalige schuil-, later huiskerkje „Het
Hart", gelijk het in de koofiakte van 1887 heet,
ofwel „Haantje” ook in den volksmond
vroeger ..Ons’ Lieve Heer op Solder" genaamd
aan den eeredienst moest worden onttrok
ken door den bouw der nieuwe Sint Nicolaas-
kerk tegenover het Centraal-Statlon.
Teneinde dit monument voor het nageslacht
te behouden, werden de huizen O. Z. Voor
burgwal 40 alsmede Heintje Hoeksteeg 38 van
het kerkbestuur aangekocht door bestuurderen
van den Amstelkring. 1 Juni 1887 werd bij no-
tarieele acte de Stichting R.K. Museum Am-
stelkring opger!~ht. Het doel dezer stichting
is: het verzamelen en bewaren van alles wat
betrekking heeft op het katholiek leven van
teneinde door het tentoonstellen
en kunstzin te bevorde
ren. 24 April 1888 werd dit museum plechtig
geopend.
Een klein half jaar is het Museum gesloten
geweest om het noodige herstel te ondergaan.
Bjj deze restauratie is nauwlettend zorg gedra- ><r
gen alles in den oorspronkelljken toestand van
vijftig jaar geleden te behouden. Als kost-”*
baarst museumbezit werd het intieme kerkje
zoodanig in orde gebracht, dat ieder oogen
bllk de priester weer aan het altaar kan ver-
schijven De gewijde stemming mocht niet
aan het interieur worden ontnomen door een
opeentasting van curiosa, maar het kerkje
zelf diende zoodanig met de voorhanden zijnde
voorwerpen te worden gestoffeerd, dat heel
het karakter van bedehuis tot zijn volle
recht komt.
Van deze gedachte is bjj de herinrichting de
conservator, de heer C. W. H. Baard, uitge
gaan
Want deze hulzinge met haar unieke vaal,
haar prachtige roedenramen aan burgwal en
steeg vooral, ontleent haar weaenljjke belang
rijkheid niet aan het Museum maar aan het
oude kerkje met pastorie zelf.
is zóóveel eerbiedwaardige historie aan
allermerkwaardigste monument van
Roomsch verleden en Amsterdamsch Stede-
schoon. dat we ons er over kunnen verheugen,
dat de piëteit der stichters het gebouw voor
het nageslacht bewaarde. Dit huis heeft de
vervolging gekend, het komt voor niet op de
eerst» lijst van paapsche vergaderplaatsen, die
predikanten in 1656 aanbrachten bU het ge
meentebestuur. doch wel op de tweede van
1683. Zoo heeft dit huis den tijd der verdruk
king en heropworstellng van de katholieke
levens- en eeuwigheidsgedachte gekend, den
tijd van lijden, strijden en overwinnen en het
blijft aldus voor ons van eigene historische
waarde.
Er is veel merkwaardigs in dit oude koop
manshuis. waarvan het enorme hljschblok in
de steeg nog herinnert aan zijn oorspronke
lijke bestemming. U vindt een prachtigen
stoeixipgang aan den burgwal; u vindt twee
kerkingangen in de steeg, alsmede een derde
deur van het oude kostershuls. welke woning
nog afzonderlijk verhuurd wordt.
Wanneer u het huls verlaat, bewondert
dan afzonderlijk het voorportaal en den voor
gevel en niet minder den unieken zijgevel in
de steeg met zijn oude roedenramen. Deze
roedenramen zijn oorspronkelijk en verleenen
aan heel de architectuur een bekorend aspect.
socialistische volkspartij, hetgeen zeker niet met
zijn bedoeling overeenkwam.
„Waarschijnlijk” aldus prof. Nlekel „zou
alleen de herinnering aan hem zjjn overgeble
ven als aan één der vele schrijvers van zooge
naamde staatsromans, ware niet de groote crisis
over de wereld gekomen, die de belangstelling
voor zijn Ideeën weer deed herleven.”
Maar de economische crisis kwam en bracht
een andere crisis voort, die leidde tot de over
tuiging. dat de hedendaagsche samenleving rot
is en dat er gezocht moet worden naar een
maatschapfielijke oplossing.
Hieruit ontstond de Internationale Vereeni-
ging Bellamy.
- Haar oorsprong ligt betrekkelijk in het duis
ter. De Vereeniglng werd in 1932 gesticht, in
Den Haag, door een vijftal menschen van chris
telijke gezindheid. Zjj streeft naar het collec
tief bezit van de productiemiddelen en wil de
gemeenschap de leiding geven over net produc
tieproces, maar dit maatschappelijke streven,
zoo oordeelt zjj. moet afgescheiden blijven van
de wereld- of levensbeschouwing der medestan
ders. Hierin verschilt de Bellamy-beweging dus
van de socialisten of de communisten, die den
maatschappelljken strijd ten nauwste verbin
den aan een algemeene theorie over wereld en
leven. Zuiver economische hervormingen, zoo
oordeelt deze Vereeniglng, hebben met politiek
of godsdienst niets te maken en van haar kant
stelt deze beweging dus haar gelederen open
voor alle gezindten. Zjj heeft er allerminst be
zwaar tegen, dat een katholiek togtreedt tot de
Vereeniglng en voert dus ook, op bescheiden
wijze, propaganda onder de katholieke bevol
king. Een bestuurslid der Vereeniglng mag geen
lid zijn van eenige politieke partij, op de ver
gaderingen mag ook niet over godsdienst of
over politiek woeden gesproken
Wat hebben wjj hiervan te denken? Zeker is
er geen reden om Bellamy te gouden-, voor een
bedrieger of een ignobel mensch. Ook zjjn vol
gelingen zjjn eerlijk. Ook hebben wij geen reden
om het bestaande economische stelsel als het
Juiste te beschouwen. Zelfs oordeelt prof. Nle
kel
door allen, die christelijk, of alleen natuurlijk
behoorlijk denken en leven willen, moet worden
nagestreefd”, nJ. een rechtvaardiger samen
leving.
Maar hjj voegt hier dadelijk aan toe:
hetgeen door Bellamy als middel daartoe ge-
propageerd werd, diezelfde instemming niet
kan hebben, en ons zelfs onaanvaardbaar toe
schijnt."
De schrijver ziet als uitgangspunt van deze
beweging een „valsch verlossingsbegrip” en dit
is een onoverkomelijk bezwaar. „Voor katholie
ken moet het daarom duidelijk zijn, dat zij in
de Internationale Vereeniglng Bellamy niet
thuis hooren."
Deze conclusie is duidelijk.
Wij wilden haar echter, nu men herhaalde
lijk over de Bellamy-beweging hoort spreken,
en nu deze beweging zich ook onder katholie
ken bekendheid verwerft, met nadruk onder
strepen. Temeer, omdat er een commissie van
Roomsch Katholieke Bellamyanen bestaat, kort
weg de R.K.C. genaamd, die de Vereeniglng
onder geloofsgenooten propageert.
De economische deskundige, drs. E. A. V.
Vermaas onderzoekt uitsluitend de economische
denkbeelden der beweging en wijst die af als
onwetenschappelijk. Daar hij een gebied be
treedt. dat voor beschouwingen in deze rubriek
weinig vruchten oplevert, verwijzen wjj belang
stellenden gaarne naar de genoemde brochure.
Zij is ernstig, waardig en Interessant.
„ennstian Science", zo» gaf thans, in L„l
nieuwste deeltje van deze aanbevelenswaardige
reeks prof. dr. J. H. Niekel, in samenwerking
met drs. E a. V. Vermaas een beknopte uit
eenzetting over de zoogenaamde Bellamy-be
weging of I.VB (Internationale Vereeniglng
Bellamy), waarover men vooral den laatsten
tijd nog al eens hoort spreken
De reeks „Waarheid en Leven”, die tot onder,
titel draagt „Psychosophische Verhandelin
gen” hetgeen niet vrooljjk klinkt behoe
ven wjj aan onze lezers niet meer voor te stel
len. Het is een serie handige, niet dure boek
jes, opgericht en geredigeerd door den bekenden
apologeet, prof. J. P. Verhaar, hoofdredacteur
van het apologetische maandblad „Het Schild”
De uitgever is Paul Brand te Hilversum. Ieder
deeltje behandelt een afgerond onderwerp; er
zjjn slechts enkele vervolg-deeltjes. die te zamen
aan eenzelfde stof gewijd zijn. De medewerkers
zijn grootendeels eminente deskundigen. Hun
doel is: de katholieke opvatting weer te geven
over verscheidene vraagstukken van den dag
Hoewel door vaklieden geschreven, richten de
werkjes zich tot het groote publiek, zoodat een
normale ontwikkeling voldoende is om de uit
eenzetting te volgen. Alles te zamen versche
nen er reeds 29 deeltjes, waaronder enkele
meesterwerkjes, zooals b.v. de verhandeling van
H. Reljnen over Erasmus en Luther, en de
korte samenvatting van prof. C. Friethoff over
,De Goddelijke Praedestinatie”.
De Internationale Vereeniglng Bellamy, waar
aan dus het nieuwste deeltje gewjjd werd, is
eigenlijk geen strikt-religieuze beweging. Wel
kan men zeggen, dat zU een beroep doet op die
vermogens van de menschenziel, die ook door
den godsdienst in beweging worden gebracht.
Maar de grondslag van deze beweging is meer
sociaal-economisch dan religieus.
ZU ontleent haar naam aan den persoon van
Edward Bellamy, een Amerikaanschen denker
der vorige eeuw, die in 1898 op 48-jarigen leef
tijd overleed aan de tering. HU is dus de peter,
maar hjj is niet de stichter van de eigenlijke
Bellamy-beweging. Deze Bellamy werd, op een
reis door Europa, die hij maakte toen hjj acht
tien jaar was, diep getroffen door de maat
schappelijke ellende, speciaal van den werken
den stand. HU vond de toestanden ergerlUk en
onbillUk. HU kwam tot de gevolgtrekking, dat
de samenleving veranderen moest.
Deze gedachte liet hem niet meer los. en al
spoedig begon hU haar uit te werken. HU hield
een rede over .De barbaarschheid van de sa
menleving" en veroordeelde daarin met groote
scherpte de maatschapiielUke toestanden. Dit
'was echtér meikkelUker dan het aanwUzen van
middelen, die de maatschappU verbeteren zou
den. Hiervoor schrok Bellamy aanvankelijk te
rug. HU kon zich niet voorstellen, dat hU de
geroepene zou zUn om de menschheid nieuwe
wUsheden te leeren en hU wijdde zich gedu
rende eenigen tijd aan de letterkunde en de
Journalistiek. Inmiddels was hU getrouwd en
had een gezin gekregen. Doch wanneer hU met
zUn kinderen speelde, kwam bü hem weer die
pUhlgende gedachte op aan de maatschappe-
lUke onrechtvaardigheid in deze wereld, en hU
maakte zich bezorgd, dat ook zUn kinderen
hieronder zouden moeten lUden, als zij volwas
sen waren. Hij begon hierover te tobben en be
vrijdde zich tenslotte door het boek te schrU-
ven, dat zyn beroemdste werk is gebleven. In
het Engelsch heet dit werk ..Looking Back
ward". De Nederlandsche, vertaling draagt ten
titel „In het jaar 2000".
Het is geschreven in verbalenden vorm. Het
speelt Inderdaad in het Jaar 2000 en volgens
de fantasie van den schrUver vormt dan de
heele wereld één groote gemeenschap met Bos
ton als hoofdstad. Eerst had hU hiervoor ge
dacht aan Bern in Zwitserland en het verhaal
zou dan in het jaar 3000 spelen, maar onder
het schrUven kwam het” hem voor, dat de ont
wikkeling, die hU droomde, zich sneller
voltrekken. Het boek verscheen in 1888 en
werd een wereldsucces. In het Nederlandsch
werd het vertaalfi door den bekenden soclalis-
tischen schrUver Frank, van der Goes. Ook in
ons land had het werk succes. Een tweede druk
verscheen in 1891, de negende druk zag het
licht in 1937.
In het kort komt de inhoud hierop neer. Een
Amerikaan, Julius West, die in 1887 leeft, wordt
in een onderaardsche kamer te Boston op
kunstmatige wUze in slaap gebracht en hjUft
'tiaar, slapende, leven. In het jaar 2000 wordt
hU gevonden en 'gjwekt. HU vindt om zich
heen een totaal veranderde wereld. ZUn ge
heugen, dat niet is aangetast, stelt hem in
staat, deze nieuwe maatschappU te vergelUken
met de oude. Wat is alles veel verbeterd! De
menschheid heeft geprofiteerd van allerlei
nieuwe vindingen op technisch gebied. De zes-
urlge arbeidsdag laat volop tUd voor rust en
ontspanning: niemand werkt langer dan 25 jaar
van zUn leven,- Er is geen tegenstelling of strUd
meer tusschen de klassen. De goederenverdee-
ling is geregeld op grondslag van gelUkheid. Het
geld als ruilmiddel is overbodig geworden.
Iedereen krUgt alles in natura, volgens vaste
regeling. Ieder heeft recht op evenveel. Sparen
heeft dus geen zin meer. Erven is onmogelUk.
De gemeenschapszin overwint alle egoïstische
neigingen.
Zulk een wereld is een onbereikbare utopie,
zal men zeggen, en de schrUver kan dit alles
niet ernstig hebben gemeend. Toch wel. De
wereld, die hU in zUn roman schilderde, be
schouwde hU als het Ideaal, dat de menschheid
moet bereiken, en hU begon aldra de streving
naar dit Ideaal te organiseeren. De beweging,
die dit Ideaal moest bevorderen, noemde hU
„Nationalisme", nog onkundig van den klank,
dien dit woord in later jaren krUgen zou. HU
wilde zelfs in de practische politiek gaan. Maar
de tering sleepte hem weg, voordat hu vUftig
Jaar was. ZUn beweging loste zich op in de
