ONS BLAD
oningen door brand verwoest
Uit Vaticaanstad
„T.A.N.T.E.”te
I
voor
Het nieuws vairheden
Een driezijdige
overeenkomst?
Berlijn bezorgd
ofn Turkije
Daladier spreekt
de Kamer
I
■S
DE BAROMETER
EMPRESS OF AUSTRALIA
HAD LAST VAN MIST
BRITSCH-ROEMEENSCH
HANDELSVERDRAG
BEKEND WARENHUIS
VEREENIGDE KATHOUEKE PERS
VRIJDAG 12 MEI 1939
Het Weermimiiiiiiiimiiiiimiimiiiiiiiiiiiiiiii
I
Oorzaak onbekend
Cassatieverzoek van
Weidmann verworpen
A
*t Vertrek der Italianen
uit Spanje
Twee bekende vliegers
verongelukt
De besprekingen met
Turkije en Rusland
DIT NUMMER BESTAAT UIT
10 BLADZIJDEN
Het betere
merk!
Het handelsverdrag
met België
Geruchten betreffende een
encycliek oüer den vrede
2
TWEE EN DERTIGSTE JAARGANG No. 190
F
F-v -
'F.
V-
NOORDHOLLANDSCH DAGBLAD
«rs-
RIHMK SORTEIKING IN GOEDE GOUDSMIDSZAKEN
niimiiiniuimiiiiiiiiHHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiimiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiü
He-
Met dat land zullen wy ook in
zooals Groningen
O O
In een korte spanne tyds stond
De vuurzee
Avang
SCHOENEN
vooral de
Nablussching door militairen
het
een rechtvaardigen vrede op den
4
HDZ
wealg- Allen hebben bei geboww tfjdig en
eender ongelukken kunnen verlaten.
Donderdagmiddag- te Boekarest
geteekend
Een jeue brand verwoestte Donderdagavond te Groningen het warenhuis TANTE.
Een overzicht tijdens den brand
De onder handelingen der mogend
heden met Ankara wekken J
ontstemming
Belgische katholieke landbouw-
groepen willen een wijziging
Groote brand te Groningen; warenhuis
in de asch gelegd.
Onze Romeinsche correspondent seint ons dd.
11 Mei:
het
»r is
san
torn
den
tau
ten
>ken
LONDEN, 12 Mei (Reuter). Te middernacht
had de ..Empress of Australia" zeventien uur
vastgelegen tin den mist. Desen morgen trok
de mist op, roodst de reis werd voortgezet.
Gisteravond heeft het Koningspaar de beide
vertegenwoordigers van de Brltsche pers, den
vertegenwoordiger van Reuter Gordon Young,
en den offlciee'en fotograaf Horton, aan het
diner genoodigd.
willen 1
i oorlog
d. Putt
van
A
I
aang
land*
Stand op Vrijdag uur v.m.: 7M.4
Vorige stand 7«M
'elke
Itge-
rtig-
eni-
voe-
Zer-
Te Kiel is een groot watersport/eest gevierd, waaraan door tientallen zeiljachten
werd deelgenomen
zoen
ly-
sver-
Het
orta,
luxo
reld-
Hing
iroo-
Ook
- en
ge-
BRUSSEL. 11 Mei. (Belga) In tegenwoordig
heid van den Belgischen minister van Lafldbouw.
de Aspremont-Lynden. zijn de katholieke land-
bouwgroepen van Kamer en Senaat bijeenge
komen.
vergiftiging in Soebang (Ned.-
Tusschen Engeland, Frankrijk
en Turkye
-Het handelsverdrag tusachen Engeland
en Roemenië geteekend.
Chamberlain spreekt voor 8000 vrouwen
tijdens een vergadering in de Albert Hall.
De nationale verdediging is één geheel. Zy
eischt in de eerste plaats' militaire maatregelen
wy hebben die genomen, wy denken er niet
aan die te verminderen; wy zullen ze veeleer
versterken als bulten onze grenzen zekere mas
sale mobilisaties gehandhaafd blijven. De na
tionale verdediging eischt ook flnancleele. eco
nomische en maatschappelijke maatregelen.
Alleen voor het jaar 1939 moeten wij meer
dan 50 milliard besteden aan de bescherming
van het vaderland.
van den vrede in het Oosteiyk
Mldde landsche Zee, waar onze
solidair zijn
LONDEN, 11 Mei. De diplomatieke redac
teur van Reuter verneemt, dat by de
Britach-Turksche onderhandelingen algeheele
overeenstemming is bereikt. De Fransche
regeering streeft naar een dergeljjke over
eenkomst met Turkije en het is dan ook
mogelijk, dat het accoord driezijdig aal zijn.
Naar verluidt heeft de Turksche regeering
•verleg gepleegd met Potemkin, die de over
eenkomsten volkomen goedkeurde.
Reuter verneemt te Ankara, dat het Turk
sche parlement heden éVrydag) jn kennis zal
worden gesteld van de overeenkomst, welke is
tot stand gekomen tusschen Groot-Brittannlë
en Turkye inzake wederzydschen bijstand in
de Mlddellandsche Zee.
Om tien uur kon het gevaar voor uit
breiding geweken worden geacht.
Van de vfjf aangrenzende perceelen, waar
op het vuur vat had, zijn ,de bovenverdie
pingen gedeeltelijk uitgebrand, of wel zij
kregen aanzienlijke waterschade. Ook bet
aan bet warenhuis' grenzende café Blerling
in de Soephulsstraat bekwam veel schade.
Dank s|) bet ontbreken 'van wind heeft
deze brand geen catastrophale afmetingen
aangenomen.
VERWACHTING:
VOOR HET OEHEELE LAND:
koel en buiig weer, aanvankelijk betrok
ken tot zwaar bewolkt, later opklarend,
nog enkele regenbuien, onweer niet uit
gesloten. matige wind uit Noord tot
Noordoost.
Zon ep «.11 - onder 19.42 - Licht op gg.lt
Maan op 1.17 onder 12.20
19 Mel N. M.
Wy onderhandelen met Turkye over een
garantie-overeenkomst voor de handhaving
deel der
belangen
het ruim
twintig meter hooge. vierkante gebouw, waarin
een geweldige zuiging stood, in lichter laaie
De brandweer rukte met groot materiaal uit
en tastte energiek de vuurzee aan. Zoowel aan
de voorzijde aan de Vlschmarkt als aan de
achterzijde in de Soephulsstéaat, werd gwt vele
stralen de strijd tegen de vlammen, die meters
hoog boven het brandende gebouw uitsloegen
aangebonden.
Ds schade, welke nog niet ia te schatten,
wordt slechte gedeeltelijk door verzekering ge
dekt.
Er zou een driezijdige Fransch-Britech-
Turksche overeenkomst te verwachten
zijn.
Volgens een bericht Van de Uniteo Press uit
Berlijn zou de H. Vader binnenkort een encycliek
over den vrede uitvaardigen. Wy konden nlervan
geen bevestiging krygen in bevoegd? Vr.tlcaan-
sche kringen. Men kon daarom ook niet de
juistheid van het bericht met stelligheid ontken
nen. Men wees er ons voorts op. dat het bericht
niet nieuw is Reeds twee weken geleden dook
een dergelyk bericht op.
BERLIJN, 11 Mei. Het Duiteche
Nieuwsbureau publiceert een uittreksel uit
een artikel in de Deutsche Dtplomatisch-
politische Kbrrespondenz, dat zich keert
tegen de pogingen van ..zekere groote
mogendheden. Turkye in haar merkwaar-
digen „vredesbond" te betrekken."
Na de vergadering is een communiqué gepu
bliceerd, waarin wordt gezegd, dat de groepen
ten aanzien van het Belglsch-Nederlandsche
handelsverdrag hun standpunt handhaven, nJ.
dat de Belgische regeering zelf moet kunnen
beslissen over productie, markten en het hand
haven van pryzen. Dit houdt in, dat de groepen
oen algeheele wyziglng verlangen van de begin
selen, welke tot nu toe hebben gediend als basis
voor de verdragen van de laatste jaren.
PARIJS, 11 Mel (Havas). Het cassatiever
zoek van Weidmann en Million, die ter
dood veroordeeld waren, to afgewezen.
Om acht uur tasttte het vuur ook de rechts
Van het warenhuis gelegen panden, het fotogra
fisch atelier „Clne-photo” en het ..London
House", een zaak in regenkleednig. aan.
Tegen half negen sloeg het vuur over naar
het rechts van het warenhuis, op twee hulzen
afstand gelegen perceel van de firma Ferwerda.
een handel in datnesstoffen. De brandweer hield
dit gebouw voortdurend nat. zoodat de vlammen
hler wellicht tot staan zullen kunnen worden
gebracht.
Behalve het vat benzine, dat zich in het
gebouw bevond en tot ontploffing kwam, waren
nog enkele vaten butagas op de geiykvloersche
verdieping aanwezig, doch deze kon men tijdig
uit het gebouw verwyderen.
Op het •ogenblik, dat de braad Hj
T.AN.T.K uitbrak, was bet bedrijf in vollen
gang. Behalve het bijna honderd man groots
peraaasu.1, waren ook vrff veel bezoekers tn
hot op de eerste etage gelegen oafé aan-
De Eerste Kamer heeft het wetsontwerp
betreffende recht van vereeniging en ver
gadering met 25 tegen 17 stemmen aan
vaard.
Moet ik hier nog aan toevoegen, dat deze
diplomatieke arbeid geen ander doel heeft dan
de bescherming van de vryheld en de orud-
hankeiykheld van alle volken? Wy trillen den
vrede met eerbiediging van alle rechten.
De vrede wordt behouden of veroverd door
volhardenden dagelykschen arbeid, door den
standvastlgen wil van een geheel volk, dat be
reid is tot het brengen van ieder offer voor
het behoud van zyn vryheld.
In de openbare audiëntie van Woensdag ont
ving de H. Vader een groot aantal geloovigen.
waaronder 400 jonggehuwde paren, een honderd
tal Italiaansche officieren en vele pelgrims uit
Zwitserland en Engeland. De H. Vader sprak in
bet Dultsch, Engelsch en Itahaansch. Na zyn
toespraak, waarin de H. Vader o.m. tot een
groote Maria vereering aanspoorde, gaf hy den
pelgrims gelegenheid zyn ring te kussen
De H. Vader heeft tot Apostolisch Nuntius in
Bolivia benoemd Z. Exc. Mgr. E. Larl. Ut. bis
schep van Tiro.
De prefect der ceremoniën heeft een zooge
naamde tntimatlo uitgevaardigd voor dc plech
tigheden op 18 Mei as. by de inbezitneming van
den St. Jan van Lateranen door den Paus. Da
Maestro dl Camera laat mcdcdeelen, dat de toe
gang tot den St. Jan van Lateranen geheel vry
zal zyn.
nog ge-
waarop
Frankryk voelt groote sympathie met alle
volken. Het weet, dat door oorlog geen van de
huidige vraagstukken kan worden opgelost.
Frankryk verlangt naar samenwerking met al-
len en wil niemand overheerschan. Frankrijk
denkt niet aan een aanval. Het zal niet toe
staan, dat de solidariteit tusschen Frankryk en
Engeland zal worden verzwakt door intrigue»
of door leugenpropaganda.
LONDEN. 11 Mei De speciale correspondent
van Reuter aan boord van de Empress of Austra
lia seint, dat het schip in verband met den mist
ruim acht uur stil heeft gelegen, om, toen het
zicht iets beter werd, met een verminderde snel
heid van tien krtoopen op te stoomen. De tyd
is evenwel zoo ruim gemeten, dat het schip
desondanks nog op tyd kan aankomen
Om vyf minuten over half acht startte
aset donderend geraas het achterste ge
deelte van het groote gebouw in. waarby
mot een enormen knal een val benzine ont
plofte. Kort daarop werd ook de aangren
zende meubelzaak van de firma Martinns
gevaariyk door de vlammen aangetast, even-,
als aan de andere zijde de boekhandel der
firma Noording en de ijzerhandel van do
firma WlgboMus.
Duizenden Groningers Joegen het Mna-
■ehlngswerk gade, doch werden door do
politie op gepasten afstand gehouden.
De militairen van het garnizoen te Gro
ningen werden ontboden om de politie te
MOSKOU, 12 Mei. (Tass). De ..helden der
Sovjet-Unle’majoor Polina Ossipenko en bri
gade commandant Anatoli Serof, zyn Donder
dag by een vliegtuigongeluk om het leven ge
komen.
Hitler heeft den staatssecretaris voor
economische zaken Brinkmann op wacht
geld geplaatst. -
ersoneel en bezoekers konde
tijdig en zonder ongelukken
het gebouw verlaten
BOEKAREST. 11 Mei. (Reuter) Donder
dagmiddag is het handelsverdrag tusschen
Engeland en Roemenië geteekend.
De overeenkomst vóórziet in de organisa
tie van een wederkeerlgen handel, wyziglng
in het betalingsverkeer, een crediet van vyf
mlllloen pond sterling voor het aankoopen
van Brltsche goederen, terwyi de Brltsche
regeering zich verbindt 200.000 ton te koopen
van den komenden tarweoogst van Roe
menië, tegen de pryzen van de wereldmarkt.
De tekst van het verdrag zal Vrijdag in Roe
menië en Engeland worden gepubliceerd.
De leider van de Brltsche missie, Leith Ross,
Is Donderdag om vier uur uit Boekarest ver
trokken om vla Constanza en Istanboel naar
Athene te gaan. De overige leden van de missie
«uilen Vrijdag naar Londen terugkesren.
BUREAUX:
ALKMAAR, Hof E, Telefoon 4330 an 4220
DEN HELDER, Stationsstraat 4, Telefoon 771
HOORN, Groote Noord 54, rood. Telefoon 4*2
SCHAGEN, Molenstraat 57, Telefoon BI.
A8ONNEMENTSPR IJS
Met tibegrip van gratis ongeveHenveriefce-
ring: «oor Alkmaar 2.per kwartaal of
*5 cents per week, voor bulten Alkmaar
250 per kwartaal of 20 cents per week.
Uiig. N. V- Drokk. De Speemested - lieerism.
Omtrent den warenhuisbrand aan de Vlsch
markt te Groningen vernemen wy nog, dat
een lid van het personeel In het gelykstraateche
gedeelte het vuur het eerst ontdekte. Hy riep
dadeiyk „brand, brand", welke kreet door
anderen werd overgenomen, zoodat iedereen,
ook degenen, die zich op de verdiepingen be
vonden, zich bytyds In veiligheid kon stellen.
e
T. A. N. T. E., een afkorting van „Tweede
Alpemeene Nederlandache Tentoonstelllngs-
Kxposltle was ondergebracht In een gebouw,
dat een lengte .md van circa 60 meter, een
breedte van ongeveer 25 meter en een hoogte
van ongeveer 20 meter en dat thans in enkel,
uren door het alle» vernietigende vuur is ver
nield. Vroeger was tn dit groote pand, dat toe
behoorde aan een naamlocee vennootschap, de
Fransche t bazar ndergebracht.
Reeds in het begin der crisisjaren had dese
Instelling met zoo groote verliezen te kampen,
dat zy uit het gebouw verdween Sinds onge
veer vyf jaren zetelde „T. A N. T E." in .et
gebouwencomplex. Een groot aantal firma’s
had er verkoopstand gehuurd, er was een
lunchroom In gevestigd en een automatiek.
Het gebouw zelf was verzekerd, daar
entegen vele standhouders niet en uit den
aard der zaak hebben velen seer groote
schade geleden. Een der standhouders, die
zich in den loop van den avond naar het
gebouw begaf, en onderweg hoorde, dat het
gebouw in brand stond, raakte hierdoor zoo
onder den Indruk, dat hy bewusteloos op
straat viel.
Al bestaat er nog eenlg verschil van meening
over de byzonderheden van dit accoord tusschen
de regeerlngen van Engeland, Rusland en
Frankryk, men heeft toch reeds In het begin
der besprekingen den nadruk erop gelegd, dst
oe groote belangen van den vrede door ge-
meenschappelyke actie gered moeten worden.
Zoo ziet men in Mldden-Europa en het Na
burige Oosten voor het eerst een der voor
waarden vervuld, die wy altyd onmisbaar heb
ben geacht voor de handhaving van den vrede:
gemeenschappeiyke verplichtingen van Enge
land en Frankryk.
Het artikel besluit aldus: Duitschland en
Italië hebben geen ander streven dan In de
geografische en economische ruimte, waann
zy nu eenmaal geplaatst zyn, met de andere
volken harmonisch samen te werken en wei
In een vorm, die de belangen en de zelfstandig
heid van allen waarborgt. Aan den anderen
kant spreekt het echter van zelf, dat zy Iedere
poging, een deel van deze ruimte als uitgangs
punt voor een aanva: op hun belangen te ge-
tailken, als een teeken van vyandlge gezind-
Heid tegenover hen moeten beschouwen en
daaruit hun gevolgtrekkingen moeten maken.
De Engelech-Turkzche
overeenkomst
of trouw
Uw verlovta| MoOie
modeüen» vo^ gQud|
s m e e a
DE PRIJS DER ADVERTENUEN bedraagt 20 et P
regel; Ingezonden Mededeeüngen 40 et p. r.
BIJ CONTRACT. AANMERKELIJKE REDUCTIE
Uitvoerig tarief voor adverteeren bij abon
nement wordt op aanvrage gaarne door onze
Administratie verstrekt
BURGOS. 11 Mel (Havas) In national^
tlsche kringen te Burgos geeft men te kennen,
dat. aangezien de overwinningsparade zeer naby
is. de Italiaansche vrywilligers nog slechte zeer
korten tyd In Spanje zullen vertoeven. Het gros
der Italiaansche strydkrachten zal zich na het
groote militaire feest Inschepen.
Parade nu op 19 Mei?
Naar Reuter nog uit Burgos verneemt Is de
datum voor de overwinnlrwsparade te Maarto
vastgesteld op 19 Mei
Alleen voor het jaar 1939 eischt
de Fransche defensie meer
dan 50 milliard
Een brand, zooals Groningen in
geen jaren heeft gekend, heeft Don
derdagavond in de oude stad gewoed.
Om zeven uur ontstond het
het warenhuis ..T.A.N.T.E.”
Vischmarkt.
PARIJS. 11 Mei (Reuter) Nadat een
boodschap van president Lebrun was voor
gelezen. heeft hedenmiddag In de Fran
sche Kamer Daladier een rede uitgesproken
over den toestand in Europa. De premier
seide hierin o.m. dat Frankryk vast besloten
is zoo lang mogeiyk weerstand te Meden aan
alle pogingen »Un morrelen weerstand te
verzwakken.
den meest
vriendschappelyken geest 'een regeling treffen
voor het vraagstuk, dat sedert lang tusschen
ons bestaat. Het bezoqk. dat generaal Weygand
juist aan Turkye heeft gebracht, heeft
itoond. hoe groot de achting is. die belde
k verbindt.
Voorloopig verslag der Tweede Kamer
over het wetsontwerp betreffende het
stemmen by volmacht door militairen.
Het R.K. Tweede Kamerlid K.
is benoemd tot burgemeester
Geldrop.
Poging tot
Indië).
De brandweerlieden waren laat In den avond
zoo vermoeid, dat hun taak werd overgenomen
door militairen, die zich met het nablusschlngs-
werk betog hielden, hetgeen nog vele uren zal
moeten duren.
Het verkeer in de binnenstad moest den ge-
heelen avond en den geheelen nacht worden
omgelegd.
Tydens den brand heeft men ook
brulk gemaakt van het springzell,
eenlge personen uit het brandende gebouw en
van het daaraan grenzende „London-house”
zyn gesprongen, waarby de heer A. Drenth,
standhouder In de T.AJ4.TX., licht gewond
werd en bewusteloos ia weggedragen. Overi
gens hebben zich geen persooniyke ongelukken
voorgedaan.
Van het 200 man sterke detachement mi
litairen kon omstreeks middernacht de helft
weer Inrukken. Tegen drie uur In den nacht
zyn de overige manschappen naar de kazerne
teruggekeerd.
Het gedeelte da» voor de afzetting zorg droeg,
stond met de bajonet op het geweer.
De heer Noording. wiens woning aan de ach
terzijde afbrandde en verder veel waterschade
bekwam, is niet verzekerd.
Omtrent de oorzaak van dezen grooten brand
wordt de mogeiykheid Verondersteld, dat tydens
het vtechbakken door het personeel op een bute-
gastoestei er een ontploffing zou hebben plaats
gehad.
De Oromngache orandweer verdient een woord
van hulde voor de wijze, waarop zy deze bij
zondere krachtproef heeft doorstaan.
De schade en vooral de waterschade, welke
aan aangrenzende perceelen is toegebracht,
biykt zeer groot te zyn. In al deze perceelen
zyn winkelbedrijven gevestigd en
hier opgeslagen goederen hebben door het vuur
en het water zeer geleden.
Hoe zwaar deze offers ook zyn. wy kunnen
tenminste zeggen, dat het levenspeil van onze
arbeidende klasse aanzleniyk hooger Is dan het
peil, dat den arbeiders van aangrenzende
groote staten wordt opgelegd. Frankryk biyft
een schuilplaats voor geld. Het goud biyft naar
Frankryk terugstroomen. De schatkist kan
aan iedere noodzakeiykheid het hoofd bieden
De heilloose vooruitzichten van bankroet en
inflatie zyn voortaan verdwenen. Bewijst dat
niet de doeltreffendheid van het plan, dat wy
biyven uitvoeren? Terwyi zekere personen
spieden naar onze tekortkomingen, behoef Ik
slechts te zeggen, dat er op het oogenbllk in
Frankryk één onderneming is. waar gestaakt
wordt: 13 arbeiders hebben het werk neerge
legd I
Ik wil hulde brengen aan de vaderlands
liefde der Fransche arbeiders, aan hen, die on
der de wapenen zyn geroepen en die er trou
wens van verzeker-» kunnen zyn dat zy krach
tens onze decreten hun betrekking terug zul
len krygen. wanneer de internationale toestand
het mogr'yk maakt, dat zy naar hun haard
steden terugkeeren Dit is de menscheiyka
nationale politiek van Frankryk. Zy geldt
niet alleen voor het ryk in Europa, maar ook
voor Noord-Afrlka en voor het geheele ryk
welks zonen dagelijks betuigen dat zy de
groote Fransche gemeenschap tot de laatste
krachtsinspanning zullen verdedigen.
Men scheen Frankryk te willen uitputten
flixir een nieuwen vorm van oorlog zonder
veldslagen, een oorlog van onzekerheid, van be
zorgdheid om vervlogen hoop. Maar onze vast
beradenheid is niet verzwakt en zal niet ver
zwakken.
Als men een rechtvaardigen vrede op den
voM van gelykheld wü. zyn wy daartoe be
reid Wie een aanslag op den vrede doet, sal
ie kracht van onze wapenen leeren kennen
Al» men er naar streeft, ons uit te putten door
de weifeling tusschen oorlog en vrede, zullen
wy stand houden zoolang het noodtg la Noch
het geweld noch de list zal legen Frankryk
iets vermogen."
Te\ statte achten «rij het aeer wenschelyk,
dat de Sovjet-Unle deelneemt aan dezen
gemeenschappeiyken arbeid van wederzjjd-
■chen bijstand. Het Franach-Russische ver
drag getuigt, dat het streven naar en het
handhaven van dese deelneming op den
voet van gelykheld en wederkeerigheid tot
de constante elementen van onse diploma
tieke actie beboeren. r
^X\\\\\\UUIIII WlUUW/ff/^
DIENST AANBIEDINGEN, Gevraagd of Aan
geboden, geplaatst onder de Omroeper-
rubriek 10 ct. per regeL
De brand, welke in de Noordelijke hoofdstad
heeft gewoed, heeft een omvang gehad, zooals
het tegenwoordig geslacht dien In bet Noorden
des lands nog nimmer heeft gekend. Mr^i sou
de vuurzee kunnen vergeiyken met die van den
brand in de Galeries Modernes onlangs te
Utrecht r
vuur in
aan de
A>-
it.
I..
rim
94
'jfes, M,
kJ .W-. tou I