OPENING
PINKSTEREN feest van vreugde
Xcefc oesioea
ZOMER-UITSTAPJES
HOHNER
HL VAN GIJZEN CO
Loterijkantoor OUD
A
WIM CORNELISSEN
HEEGER
„GOUDAL"
LOTISICO-POLISSEN
DAMES- EN HEERENKLEERMAKERS
Symbolische gebruiken
uit den tijd der Middeleeuwen
DONDERDAG 25 MEI, 11 UUR
VAN ONZE
Folklore,
toelke verdween
xJ
CAFETARIA EN
AUTOMATIC-HAL
„DE INSTUIF”
en
WOENSDAG 24 MEI 1939
ijOORD-HOLLANDSCH DAGBLAD
n
PLAATSE
MODERNSTE HIER TER
GROOTSTE
EN
DE BEKENDE CAFETARIA-PRIJZEN
Wie niet waagt, wie niet wint
TREKKING 4 JULI AANSTAANDE
Nog steeds solide agenten gevraagd
MONDORGELS
HARMONIKA
ALKMAAR
TELEF. 2.6.3.S.
ALKMAAR
PAYCLOP 20-22-24
ZOMERMANTELS - REGENMANTELS - SWAGGERS
Bekende Moderne coupe
Billijke prijzen-
HoHttii 9 - Alkmaar - Telef. 3594 - Giro 234743
voor f 2.50 een prachtkans op de
100.000
BELEEFD AANBEVELEND,
J. H. VAN AMSTEL
OVERHEMDEN
met 2 boorden en 2
Qjf Boteq/troat ia
PINKSTER-
FIETSTOCHTEN
or zzn nuwiel van
LAAT 120
voor kleeding naar Maal
UW ADRES VOOR PRIMA
Jongeheeren- en Heerenldeéding
z OP MAAT
PINKSTER REIZEN
*7 o***
‘Uk
I
op
K5S 4
Het woord Pinktferen
De Drenteche luilak
832 en
stuk
Gooi.
f 1.50
17.—
Op Marken
•orden nog vele oude gebrui-
manch.
PINKS1ER-BIJLAGE
hrngeldob
vergBd».
Pinkttergebruiken in
de kerk
Brooduitdeeling in
Ootmarium
2 25
2.75
Kinderen van het eiland Marken op hnn
^inksterbevt” nitgedostt
Klerdag
een i-m
In Drente „vierde” men het „Luilakkenleest”
anders. Vroeger werd het vee lederen dag uit
de welde naar den stal gebracht voor de mest-
vorming, waarbij jongens en meisjes van tien
tot dertien jaar als begeleiding dienden
Nu was het vaak een wedstrijd tusechen de
kinderen, wie het eerst de koeien op de gemeen
schappelijke weide had gebracht, terwijl de laat
ste het In den regel moest ontgelden Vooral op
den Tweeden Pinksterdag sloofden de jongens
en meisjes zich uit. Voor dag en dauw werd bet
vee uit de stallen gehaald en hij. die het laatst
„op de diek" verscheen, kreeg dien dag den bij
naam van .mustekoek", waarbij ,.nust' nest of
bed be teek ent, terwijl het woord .koek" wel voor
zich spreek tl
Wanneer de jongens bet vee in de welde had
den gebracht, wachtten zij den slaapkop op den
weg op. De jongens droegen op hun hoofd een
eigen gemaakt, uit takken bestaand, hoofddek
sel en niet zoodra was de laatste op de plek ver
schenen, of hij werd met de takkenhoeden ge
slagen. natgegooid en met brandnetels gepijnigd.
Vervolgens trok men hem in optocht zingend
door het dorp en de idorpelingen. die plezier in
het kwajongensspel hadden, gaven den kinderen
geld en lekkernijen.
De jongens zongen
Prijs f
Prijs f
Uw
t en
rtch-
enen
«2»
8.25
stad vernield en verwoest zijn, aoodat bet naar
was om aan te zien. En is het schoer naar het
Noorden overgetrokken. En om zoo n straf af te
weren, beriepen de boerrigters eenen Holting
(een vergadering van alle goedsheeren in de
marken I tezamen, om te beraden, wat aan de
zaak te doen was en men kwam daarin overeen,
om door liefdegiften In den vervolge bevrijd te
wezen van onweder en hagelslag".
Uit een veel oudere aanteekenlng blijkt even
wel, dat bet gebruik reeds voor 1738 moet heb
ben bestaan Want in het oud-archief van Oot-
marsum komt nJ. voor een ..request voor die
Borgemeisteren ende Provisoren der Armengilde
tot Ootmarsugn met beschikking van den Drost
van Twenthe van 19 January 1672” Daaruit
blijkt het volgende: Eén vrouw In Klein-An
gele. Noe Telle genaamd, had aan den Armen
gilde 20 daalders vermaakt, staande onder den
Brugger (een thans afgebroken boerenhuis) al
daar. waarop ook aanspraak werd gemaakt door
de Groot Angelen boeren, die onder den boom
van den Each staande, genaamd den Bokum,
aan armen brood uitdeelden.
van sich in nieuwe kleeren te steken, halen de
eilandbewoners met Pinksteren de kleeren. wel
ke hun voorouders drie eeuwen geleden hebben
gedragen, voor den dag. om zich ermede te
tooien De folklorist Ter Gouw vertelt, dat in
het jaar 1889 bij een verkooping op Marken een
hemd, dat reeds jaren in de familie was geweest,
voor niet minder dan vyf-en-dertlg guldens werd
verkocht
De vormen, waarin het Pinksterfeest gevierd
wordt, zijn wel zoo talrijk, dat een volledige op-
Mauning der gebruiken, zoo niet onmogelijk,
dan toch in leder geval zeer eentonig sou wor
den We zullen daarom volstaan met slechte eo-
kele aan de vergetelheid te ontrukken.
Woensdag-
e vergade-
„Nustkoek. nustkoek.
„ZN zoo diep in de veeren,
„Kan het roepen niet heuren
„Pinksterhoed. Oranjezoet,
„Kan het roepen niet heuren.
„Was je eerder opgestaan
„Dan had je 1 roepen kunnen heuren!”
Een bij uitstek Zeeuwsch Ptnkstergebruik is
wel het ringrijden op Walcheren, welke feeste
lijkheid de laatste jaren hoe langer hoe meer
weer in eere wordt hersteld.
De VUssingsche dichteres Betje Wolff, die de
Ptnksterkermis te West-Souburg in haar jeugd
wel meerdere malen zal hebben medegemaakt
verhaalt in haar gedicht „Walcheren" uitvoerig
over het ringrijden. Vanzelfsprekend zaten de
boerenzoons op hun mooist uitgedost te paard,
maar ook de Souburgsche meisjes lieten sich niet
onbetuigd! En ..geen Waterlandertje was ooit
soo punctelijk dan Souburgs meisjes zijn om 1
renperk te vereeren.. Wat vragt van goud aan
hoofd en hand! Ja, dat is d'opechlk van bet
land!” Dat het er vroolyk toeging, laat sich ge
makkelijk Indenken.
Mede in verband met het feit, dat het Pink
sterfeest valt In de lente, het jaargetijde van de
vernieuwing en herleving der natuur, waarbij
de mensch zoo gaarne geneigd is. zich in zijn
kleeding aan te passen, was en is het ook heden
ten dage nog voor velen een gerrede aanleiding
om de garderobe aan de laatste voorjaars mode
aan te passen. En met dankbaarheid aanvaar
den we de producten, welke door een leger
modekunstenaars op elk gebied zijn uitgedacht.
Des te typischer is daarom wel het op bet
eiland Marken gekende gebruik. Want in plaats
Hdde tot een Inniger samensmelting dan
(tan wellicht bet geval sou zjjn geweest.
o
kunnen wij den nadruk leggen op het feit, dat al onse artikelen
dagelijks versch zijn.
Deze zijn niet te vergelijken met fabrieksproducten
VOOR DE PINKSTERDAGEN
f 8.M
25
8.18
w 8.14
8.12
•oovlgen neer.
roseblaadjes
hk»inaoorten. welke
ntgestroosd
«sven van den H. Geest
□enken we bij het lezen van het woord Pluk
keren onmiddellijk aan de herdenking van tiet
wondere gebeuren van de Nederdallng van de o
H. Geest over de Apostelen, het woord Pinkste
ren zelf heeft etymologisch een andere beteeke-
nu. Het is namelijk afkomstig van het Grtek-
sche woord „Pentekoste”. dat „vijftig” beteekent.
Het oude woord Sinxen, dat onze voorouders
bezigden en dat de Vlamingen nog zeggen, is een
verbastering van het Fransche woord Cin-
quiéme, dat weer een afkorting is van het
LatiJnscbe Quinquagesima en beteekent „vijf
tigste’'. waarmede bedoeld wordt de vijftigste
dag na Pascben, de dag waarop het kerkelijk
feest gevierd wordt.
„Luilak, tlaapzak"
Het geld, dat de kinderen kregen, bleef niet
lang in de sakken, want nauwelijks had men de
ronde door het dorp gemaakt, of de jongens
gingen het geld In snoepgoed omzetten.
Het gebruik van den Drentschen langslaper
is thans bijna geheel verdwenen
Cake, per stuk
Plc-Nic-Cake, per stuk
Kleine Cake. 10 stuks
Korstjes, 5 stuks
Blanke kantkoek. per pond
Diverse soorten Theebanket, per ons
Fijne Allerhanden, per ons #.10 en
Verder onze overbekende Krentenbrooden. per
Fijne Tulbanden, gev met Amandelpers, vanaf
Reclame Tulbanden, gev. met Amandelpers. vanaf
Vraag onze eigengebakken Ontbijtkoek, onovertroffen
in kwaliteit, per stuk 15 en
Gember Kluilen.15 cent per stak, 3 voor --
BELEEFD AANBEVELEND
ALK. PATROONSBAKKERIJ
PAYGLOP 7 TELEFOON 3007
Rende 1st
2. Schoerfc
raten.
Pinksterfeest, een Hoogfeest der Kerk,
jordt helaas vaak te weinig als zoodanig ge
lardeerd. Dat blijkt althans op vele plaatsen
betrekkelijk geringe belangstelling, welke
je voorbereiding wordt geschonken Voor
eeien gaat bet feest van de nederdallng van den
H geest over de Apostelen schier ongemerkt
eoortu voor wat de kerkelijke viering betreft en
gj beide Pinksterdagen worden als een welkome
bste vacantie benut en uitgebuit. Wat een ver-
^hll met vroeger, toen tot drie dagen toe de
bertelljke viering voortduurde met algemeen*
deelneming van het volk, opdat naar waarde het
femde-geheim van de nederdallng van den
g. Geest herdacht kon worden.
rozenregen daalde In vroeger
^vwcu te Rome op Hemelvaartsdag op de ge
in andere plaatsen verzamelde
van zeven verschillende
dan op het Pinksterfeest
werden en welke symboliseerden de
Wanneer er echter een feest is. dat reden tot
„eugde geeft, dan is het xeker wel het Pinkster
feest Is Pascben het feest der vreugde, de da
gen die tusschen Pascben en Pinksteren vallen,
njn van oudsher, ook in de Kerk, dagen van
vreugde geweest Het .Alleluja” is er het sym
bool van
Dese vreugde uit zich niet alleen In de kerk,
maar beeft zich ook tn den loop der eeuwen
afgeteekend in de folklore. Hier hebben rich
eehter vele gebruiken van kerkelljken en heiden-
achen oorsprong zoo vermengd, dat in vele ge
vallen nauwelijks de kerkelijke oorsprong van
hrt Pinksterfeest te onderscheiden is. Daarbij
komt nog, dat het Pinkstergebeuren gevierd
wordt juist in de periode, waarin de winter van
m afscheid .neemt en het llefelijkste der jaar
getijden. de lente, zijn joyeuze entrée maakt! En
deze wisseling van de jaargetijden was weer
voor vele volkeren reden tot feestvieren. Aldus
video twee vieringen samen, hetgeen vanzelf
-
Too bestond in den tijd der Middeleeuwen
bet zinnebeeldig gebruik op Pinksteren dui
ven In de kerk te laten rondvllegen. Dit werd
gedaan ter herinnering aan de nederdallng
mn den H. Geeat onder de gedaante van
oen duif
Ook liet men wei fa sommige plaatsen
zoode roseblaadjes. hoog vanuit de gewel
ven van het kerkgebouw, op de geloovigen
neerdalen onder het zingen van het „Vent
Oeator”De roode roseblaadjes warer. dan
«n hnnebeeldige voorstelling van de vurige
kmgen, onder welke gedaante de H. Geest
•w de apostelen is neergedaald.
*n 'dergeiuke
•jen le klas Dames- of Heeren-Rijwiel. met C E N T R I X
rem naaf, compl. met gekeurd achterlicht, bel. bag-drager
met stand, kettlngkast enz. enz slechts 2525
Dito Rijwiel, met origin. TORPEDO Remnaat slechts
Drie jaar schriftelijke garantie
Enorme sorteering Rjjwlelonderdee'en
Prima materiaal Lage prijzen
Buitenbanden vanaf 0.S9
PARA-Bultenbanden, met dik profiel, vanaf 1.1» met gar
Bovendien nog MIDZA-BONNEN Koopt voordeellg. koopt bu
gn Wf n a W rr ALKMAAR. TEL. »3i>
V V U ld ZILVERSTRAAT no. R
over de oogsten, opdat de rogge van vorst en
hagel pe'.rijwaard moge blijven. Op dien dag
begeven de armen zich naar den „oosken";
Hiöeders van groote gezinnen nemen al haar
kinderen mee. want ieder krijgt een brood
Langs verschillende paden komen de boerer.
biet de roggebrooden aan lange stokken ove-
der schouder naar den „Boaken”. ofwel zy stel
len het brood beschikbaar bij een bakker In het
dorp
Een der oudste bqeren neemt de leiding op
ach en roept: „Eerst bidden jongens!” en de
boeren knielen met ontbloot hoofd langs den
weg. Wanneer het gebed is afgeloopen. telt men
hoeveel liefhebbers er zijn en vervolgens worden
de brooden verdeeld Zoo noodlg snijdt men de
brooden met een zakmes aan stukken, op-iat
ieder zijn deel krijgt en als alles is verdeeld
knielt men opnieuw neer en een oogenblil;
heerscht er een plechtige stilte temidden van de
onafzienbare korenvelden.
Tevreden over hun liefdewerk, vertrekken de
boeren weer langs de verschillende paden naar
hun huis, terwijl de bedeelden met gevulde kin
derwagens langs de zandpaden tn de richting
van Ootmarsum vertrekken.
Zeer oude aanteekeningen beschrijven den
oorsprong van het gebruik aldus: „In het Jaar
1738, den 21en Juny, is er een donderschoer op
gekomen uit Zuid-West omtrent vijf uren en :s
overgekomen te half zes, waaruit zoo een schrik
kelijke regen is gevallen biet zware donderslagen
en ligtlngen. dat de hulzen beefden en daar is
hagel gevallen zoo groot als eendeneyeren. waar
van de glazen met de wind werden ingeslagen
en vele roggenvelden en andere vrugten rond de
ta Ootmarsum worden nog vele oude gebrui-
m eere gehouden en een der minst bekende
fv>n brooduitdeeling In den Angeler-
"Oi. welke ieder jaar op Maandag na Pinksteren
vindt. In al zyn eenvoud heeft dit meer
karokter van een vrome plechtigheid.
lik jaar op Maandag na Pinksteren komen de
“'•oners van de erven Groot en Klein Angelen
X?*® °P“ Plek in den „Esch de Boaken” ge-
-Boamschen diek” en door kreu-
be®rensd. de armen van Oot-
rcsrsum roggebrooden uit te deelen. Met dit
«>el hoopt men Gods zegen te verkrijgen
Ringrijden op Walcheren
idrt Bt»m
p k'houtea
’uwen v»n
Een oud gebruik, dat heden ten dage, zij het
tn mindere mate in enkele plaatsen van ons
land, aooals Amsterdam en Haarlem, nog voort
leeft. Is het z.g. „luilakken”. En het is vooral de
jeugd, die zich hierbij op Plnksterzaterdag doet
gelden
In Haarlem bijvoorbeeld staat zy vroeg op
om dan bü degenen, die nog rustig op één oor
liggen, op onzachte wijze aan de bel te trekken.
Sommigen gaan selfs .zoover om met wit krijt
het woord „luilak” op de deur te schrijven.
Bovendien wordt in deze stad een traditloneele
bloemenmarkt gehouden, welke Vrijdagavond
begint en den geheelen nacht voortduurt tot
Pinksterzaterdagmlddag twaalf uur. Talloos*
Haarlemmers trekken dan naar dese lullak-
markt om beladen met bloemen en planten
terug te keeren.
De „luilak” intusschen. die niet zoo vroeg op
staat als zyn makkers of huisgenooten. moet het
dien dag ontgelden Menigmaal moet het
.slachtoffer” het volgende minder vleiende
liedje aanhooren
TjhImW sl&&peak
HU Is opgestaan en mag niet meer
(naar bed toe gaan!”
2e PINKSTERDAG als le Pinksterdag.
3e PINKSTERDAG als le Pinksterdag.
14 JUNI: EXTRA-RECLAME-TOCHT n. Rotterdam—Vlaardingen
WestlandHaag en Schev. met interess. Fabrieksbezoek.
2 maal consumptie en prima koffietafel. Afrit 7 uur. Haast U
met opgave, beperkt aantal Deelnemers.
Om 6.30 uur vertrekt ook een wagen uit Schagen.
2'/2 dag n. BRUSSEI^-ARDENNEN. GROTTEN v. HAN enz. f
4 dg (Vertrek Woensdag 31 Mei) RECLAME RIJNREIS met prach-
F tige Bootvaart. Wiesbaden-Bad Ems enz. Deze reis kost nor
maal f 36.—. NU RECLAMEPRIJS SLECHTS f 28
Hotelkosten en maaltijden zijn in de prijzen inbegrepen.
Inlichtingen en opg. Reisbur. H A.B.O., Stationsweg 37B, Alkmaar,
maar. Tel. 4334, enblj den Reisleider: C. TEN BRUGGENCATE.
Heerenweg J 98, Heiloo, Tel. 4215.
le PINKSTERDAG. Rhenen met bezoek Dierenpark en
Inbegr. voll. entree 8.30 uur. Prijs
Arnhem en omstreken 8.00 uur. Prijs
Middagtocht naar Valkeveen-Hilversum-Soestdijk etc.
13.30 uur. Prijs
met mooie das CADEAU
PRIJS F 2.50
HERM. DU CROCQ
