Een beroemde Friesche abdij
J.
WA TERONTTREKKING
AAN DE DUINEN
DE KLOOSTERTERP
VAN KLAARKAMP
DINSDAG 6 JUNI 1939
z-
gevangen werd
i
t
ALKMAARSCHE KEGELBOND
&v
K.J.C., DISTRICT ALKMAAR
Afd. Alkmaar-Buiten
KANTONGERECHT
DE UITVOER NAAR BELGIE
Uitspraken
Vaststelling der minimumprijzen
BURGERLIJKE STAND
Geslaagd
GEEL WIT—A. F. C. 1—4
DE BADBODE IS ER WEER
Een goed begin
-
Friesche kloostergeschiedenis
urgent
Uitgifte van nieuw ontgonnen
pachthoeven
Stedenwedstrijd Haarlem
Alkmaar
ST. AUGUSTINUSVER-
EENIGING
Hoe een paardendief
Groote wandeltocht over 20 en
30 K.M. op Zondag 11 Juni
Em. pastoor Peeperkorn weer
herstellende
Gaat er iete gebeuren?
■t.
ondanks
1.
Haarlem
het Distrlcte-Bestuur
0
FR IS I UB
achtte
4
--U-
men
Jezus.
De vergadering dankte voor deze schitterende
rede met een daverend applaus en maakte zoo
den voorzitter het dankzeggen licht. Nadat de
Inspecteur nog eenlge vragen naar genoegen be
antwoord had. sloot de voorzitter deze drukbe
zochte vergadering.
e«52
8415
8823
6394
13475
12809
t
1
323
305
317
307
307
295
288
303
301
283
285
283
288
271
284
376
336
263
249
261
231
255
245
198
169
634
627
609
600
593
586
583
581
564
561
559
550
550
545
536
529
518
513
513
503
494
490
479
402
356
Te
heer W. Buers voor het candidaatexamen
de rechten.
l
1
Mr. A. J.
leerzaam boekje
4 dagen
■te ot 6
>0 boete
Pancras.
F. B. t*
O^er* liever oan e^Q -
Dan uw verd'ren leversouur
hjj den gasten een welkom toeroept en waarin
hU de noodige bijzonderheden vertelt van
het schoone Bergen. Verder zijn er verschillende
artikelen, o.a. een van Dr. H. C. Prinsen Geer-
ligs over Hendrik van Brederode, den droog-
maker van de Bergenneer. Uitvoerig plaatselijk
nieuws en een reeds uitvoerige gastenlijst
er sUn al 1197 gasten in Bergen completee-
ren dit goed verzorgde nummer.
Amsterdam slaagde onze stadgenoot de
in
ALKMAAR
Zooals eenigen tijd geleden gemeld werd, is
een nieuwe overeenkomst getroffen voor den
uit voer van Neder landsche groenten naar België.
De invoer zou alleen toegestaan zUn, wanneer
de in te voeren groenten niet beneden een be
paalden prijs zouden zUn ingekocht, om een prUs-
storenden invloed op de Belgische markt tegen
te gaan. Het dagelijksch bestuur van de Ned.
Groenten en Fruit Centrale heeft in een be
stuursbesluit deze voorschriften nader geregeld,
door het vaststellen van de prUsverschillen, welke
door de Ned. Groenten en Fruit Centrale zullen
Als i
En u
Portret van den laatsten prior van de
CiAerciènser abdij Klaarkamp
Rinsumageest in Frieeland
slachten.
De B. werd op 't hoofdbureau te Amsterdam
opgesloten. maar Zondagmorgen moest hU
naar het Wllhelminagasthuis worden gebracht,
omdat hU zich In zUn cel zwaar In zUn buik
had verwond. De B. is een oude bekende van
de justitie, zoodat de Alkmaarsche politie door
haar voortvarend optreden een goede vangst
heeft gedaan.
zorg de laatste H.H. Sacramenten werden toe
gediend.
Gelukkig echter kwam de krasse grUsaard
ook deze crisis te boven, en ia hU nu weer in
zooverre hersteld, dat hU JJ. Zondag In de
kapel de H. MIs heeft kunnen büwonen.
WU hopen dat Zljneerw. spoedig geheel her
steld moge sUn.--
dat onze Jeugd leeft in 1939. De onder wUzer
moet zUn leerlingen leiding weten te geven.
Volgens spr. zUn er twee oorzaken die doen
k
over de
gestolen
Ook de fiets was van diefstal afkomstig.
Verder bleek het tweede paard, dat te Alk
maar te koop was aangeboden, ook gestolen
te zUn uit een weide te Ilpendam. terwUl hU
eerder nog te Amsterdam een paard had ont-
vree nd en in het abattoir aldaar had laten
Men weet in geheel Nederland, dat Fries
land het land der terpen Is evenals in Gro
ningen de wierden en in Zeeland de billen
worden gevonden. Die terpen vertellen bij
afgraving van een grUs verleden, van een
tüd, toen hier nog voorvaderen woonden,
die van het Christendom nimmer hadden
gehoord. Maar op die terpen hebben ook
kloosters gestaan, waarin monniken huis
den. die in de noordelUke streken van ons
land het Christendom hebben verkondigd
en dat Christendom metterdaad hebben
bewezen in de praktUk van hun werk. Voor
het Friesland der vroegste Middeleeuwen
vertellen daarvan de geschrift-, a van Mr.
P. S. J A. Boeles en Dr. A. E. van Giffen.
Vooral nu de terp der voormalige Clster-
cienser abdij Klaarkamp onder Sybranda-
huls bU Blrdaard in de buurt van Dokkum
opnieuw wordt afgegraven, is de belangstel
ling van oudheidkundigen daarop weer ge
richt en vleien vooral zU zich met de hoop,
uit de mogelUk te vinden bodemschatten
iets meer te leeren kennen omtrent een der
vermaardste Friesche kloosters.
De Bergensche Bad-, Duin- en Boschbode. bet
troetelkind van onzen «collega D. A. Klomp en
het officleele orgaan van de Bergensche V V V-
is met het eerste nummer van den dertlgsten
jaargang verschenen Het orgaan, dat steeds een
zeldzame levenskracht betoond heeft, viert dus
met dit nummer z'n zesde lustrum en welver
diend, want het mag er zUn.
Het zal de talrijke vrienden, zoowel te Lim-
men als In Alkmaar, van den zeereerw. heer
j peeperkorn, emerlus pastoor, goed doen te
vernemen, dat ZUneerw. na een ernstige ziekte
weer herstellende la.
Eenige weken geleden werd met het. oog op
den hoogen leeftUd van den pastoor diens toe
stand ernstig ingezien, zoodat hem uit voor-
4>
Na de rust, toen A.F.C. wind meer kreeg,
zag het er voor Geel Wit niet rooskleurig uit.
Dan weer is het v. d. Werf, dan weer Lengers
of Ris dfe of over of in de veilige handen van
den Geel Wit-doelman schiet. Dit voortdu
rend aanvallen heeft tot gevolg dat de A.F.C.-
verdediging zich ver naar voren opstelt, een
snelle aanval van Geel Wit en E. v. Stralen
kan niets anders doen dan corner werken. Deze
wordt goed genomen en correct In een doelpunt
omgezet 1—3. Dit Inspireert de A F.C.’ers blUk-
baar tot grootere activiteit, want nauwelijks is
er afgetrapt of een afgemeten voorzet van Ris
wordt ineens door v. d. Werf onder de lat ge
knald, 1—3. Hiermee Is de tegenstand van Geel
Wit weliswaar nog niet gebroken, maar in het
vooruitzicht van de overwinning behoudt AF.C.
toch het beste deel van het spel, en als v. d
Werf nog eenmaal aam den keeper van Geel
Wit het nakUken heeft gegeven, fluit scheids
rechter Koetsier, die rustig en oj. foutloos leid
de. het einde van dezen fairen en sportleven
wedstrijd. -
WU hopen, als a.s. Zondag de returnmatch
aan den Westerweg zal worden gespeeld (wU
komen daar in den loop der week wel op terug)
eenzelfde prettige, faire wedstrUd, tón aan-
schouwe van een talrijk publiek te mogen mee
maken.
Het tweede elftal heeft het tegen IJE.V. niet
kunnen bolwerken, met 43 hebben de reser
ves de meerderheid der IJmuldenaren moeten
erkennen. Was dat nu wel noodlg geweest
Enfin, er is nog niets verloren? WU voor ons
zyn er van overtuigd, dat het 2e elftal zich,
ondanks dezen tegenslag, zal weten te hand-
De regeeringspersdlenst meldt:
Evenals in vorige jaren zal binnenkort van
staatswege een aantal nieuw te bouwen boer-
derUen in pacht worden uitgegeven op de on
der het beheer van den rentmeester der staats
domeinen te Zwolle ressorteerende gronden in
de 4 noordelUke provinciën.
In dezen zomer zullen worden verpacht 34
boerderUen met een gezamenluke oppervlakte
van ca. 440 H.A., en wel 5 in de provincie Fries
land, nJ. 3 nabu Rohel, 1 in het complex „het
Jongenshuis” nabij Appelscha, 1 nabU Hoom-
sterzwaag en 1 nabu Kootón; 13 in de provin
cie Groningen, waarvan 3 in de gemeente Groo
te gast, 8 nabu Tolbert en 3 in de gemeente
Bellingwolde, terwUl 7 stuks zullen zUn gelegen
het land van Vollenhove nabu Giethoorn
(provincie Overijssel).
De bij de boerderUen behoorende gronden zUn
van overheidswege in werkverschaffing ontgon
nen, waarna ze gedurende kortoren of lange-
ren tUd sUn geëxploiteerd, zoodat de cultuur-
tocstand thans zoodanig la, dat ze in pacht
kunnen worden uitgegeven.
De aanbesteding van den bouw der boerde
rijen zal zoo spoedig mogelUk geschieden, ten
einde de gebouwen op 1 Mei 1940 in gebruik te
kunnen nemen.
Na ontvangst van de (in het prospectus aan
wezige) aanmeldingsformulieren zal een aan
vang worden gemaakt met de selectie der pach
ters. waarbu evenals in vorige jaren zal wor
den gelet op vakbekwaamheid, ontwikkeling,
flnancieeie draagkracht, x*
torn imp*
1 eb' voO' v
Onder weersomstandigheden die voor voetbal
nu juist niet ideaal genoema kunnen worden,
heeft AF.C. JJ. Zondag haar eersten promotie
wedstrijd gespeeld. Dat beide ploegen echter in
een vlot tempo speelden, bewijst dat beiden
„beseften wat er op het spel stond.
Voor den aanvang van den we^strUo werden
A.F.C. bloemen aangeboden en werd zü geluk-
De redacteur opent met een artikel, waarin, gewenscht met het behaalde kampioenschap.
De heer Keysper, voorzitter van AF.C., dankte
voor de attentie.
Geel Wit blykt goed geraden te hebben en
v. d. Werf die de plaats van Winter Inneemt,
brengt even over half drie voor A F.C. den bal
aan het rollen. Het begin is een verkenning aan
befde kanten en het duurt nog al even voordat
een der ploegen gevaarlUk kan zUn. Ziender-
oogen wordt AF.C. echter sterker, aanval op
aanval wordt ondernomen. Een dezer aanvallen
besluit Schilder met een keihard schot, dat den
Geel Wlt-keeper te machtig blUkt. 0—1. Geel
Wit gaat het aan den overkant ook eens pro-
beeren en ook zU weten zich wel de noodige
kansen te scheppen, maar de afwerking laat
hier nogal te wenschen over. AF.C. gaat rus
tig door en de achterhoede kan met forsche
trappen steeds het terrein zuiveren. Als bU een
der AF.C.-aanvallen een der achterspelers van
Geel Wit mist, is Schilder er bU om deze fout
resoluut af te straffen, met een zuiver schot
weet hU den voorsprong te vergrooten en met I haven,
een 0—2 voor AF.C, breekt de rust aan.
borden ingevorderd wanneer de inkoopprUzen
op de veilingen beneden een bepaalden mini
mumprijs zUn.
Deze mlnlmumprUs is voor sla vastgesteld op
f 6.voor het tUdvak van 1 Juni tot en met 31
October. Voor tomaten loopen de prUzen van
f 15.50 tot f 6.20 per 100 K.G. terug.
Bospeen heeft voor het tUdvak van 1 Juni
tot 15 Juni als minimumprUs f 7.75 van 16 tot
I en met 30 Juni f 4.van 1 Juli tot en met 30
I December f 2.80 per 100 bos.
Voor breekpeen geldt van 1 Juni tot en met
31 December een minimumprUs van f 3.10 per
100 K.G. Komkommers mogen niet lager worden
gekocht dan f 4.65 per 100 stuks van 1 tot en
met 30 Juni, voor 3.70 per 100 st. van 1 Juli
tot 31 Juli en f 3.10 van 1 tot en met 31
Augustus.
Voor aardbeien gelden de volgende minimum
prijzen: van 1 tot en met 15 Juni f 2.5van 16
tot en met 30 Juni f 15.50 en van l'Jull tot en
met 31 Juli f 12.50 per 100 K.G.
In Haarlem In Alkmaar Totaal
311
323
292
293
286
291
395
278
263
278
274
367
262
374
252
253
282
250
264
242
263
235
234
204
187
Gezien het groote succes van het vorig jaar
besloot het Dlstricts-Bestuur dit jaar wederom
een wandeltocht uit te schrUven en wel in de
mooie omgeving van Alkmaar. De HRchrUving
staat open voor alle leden van de K.J.C„ de St.
Jozefgëzellenvereenlging en voor de K. J. M. V.
De afstand bedraagt voor Junioren (117 jaar)
20 K.M. en voor Senioren (boven 17 j.) 30 K.M,
terwUl iedereen in de gelegenheid is dezen tocht
op „z'n dooie gemak" uit te loopen.
Voor het goed volbrengen van den wandeltocht
ontvangt iedere Senior een mooie medaille en
iedere Junior een mooi uitgevoerde herinnerings-
speld. Verder kan voor eiken K. J. C.’er die den
tocht volbrengt de eisch „wandelen” op de
elschenkaart in overleg met den directeur wor
den afgeteekend. Bovendien zün voor de best
marcheerende groepen (minstens 10 jongens en
leider) mooie extra prUzen beschikbaar.
Aangezien er reeds vele InschrUvlngen bin
nenkwamen sporen wU onze jongens die hiertoe
nog niet overgingen nog eens extra aan dit
spoedig te doen, want de inschrijving sluit on-
herrocpelijk Maandagavond 5 Juni as. Jongens
laat dezen mooien tocht voor Jullie niet verloren
gaan, zorgt er voor dat ge allen present bent, dan
zorgen jullie er tevens voor dat deae dag een
mooie propaganda wordt voor onze K. J. C.
Neem dus nog heden een besluit, laat je InschrU-
ven bij een van de volgende adressen en geniet
van deze heerlUke sport, die jullie zeker een ge
zonden en prettlgen middag zal bezorgen.
Men kan inschrijven:
Voor de K. J. C.:
Aug. v. Campen, Wldemanstraat 4, Alkmaar;
O. Lantman, Koningsweg 33. Alkmaar;
A. Blom, Geostersingel 34. Alkmaar;
A. Putker. Dorpstraat 108, Oud-Karspel;
J. Dammers, Ewlslaan 6. Heiloo;
F. Nuyens, Heerenweg A 36 te Oudorp;
B. J. Kalb, Corfstraat 37, Alkmaar.
J. de Wit. Karei de Groote!aan 35 te Bergen;
Voor A. F. c.: Br. Lucianus Nassaulaan 90,
Alkmaar.
Voor K. J. M. V.: F. oud, Houttll te Alkmaar,
at. Jozefgezellen: O. Veldman, 3e Landsdwars-
straat 5, Alkmaar.
VrUdagavond werd te Egmond een drukbezoch
te vergadering gehouden van eigenaren van lan-
derUen langs de duinen. Mede waren aanwezig
voor den provincialen Waterstaat de ingenieurs
De Priester, Wiersma en Tenkink, het statenlid
J Valkerlng en als vertegenwoordiger van het
P.EJ4. rentmeester Vogelenzang.
De vergadering stond onder leiding van burge
meester Bos. die allen welkom heette. De bUeen-
komst was belegd op verzoek van enkele ingeze
tenen. In zake het onderwerp, dat hier bespro
ken sou worden, n.l. het droger worden van de
gronden aan den duinvoet achtte hU zich slechts
een leek. Welk deel de natuur en mogelUk de
waterleiding hieraan had. durfde hU niet zeggen.
HU bracht hulde aan den heer Valkering die In
Haarlem de belofte had weten te verkrUgen. dat
gedurende 25 jaren geen water aan de Egmond-
sche duinen zou onttrokken worden. Ook het
raadslid C. van Duin verdiende lof voor het ini
tiatief tot kunstmatige bevloeiing.
Na deze Inleiding gaf hü gelegenheid tot een
gemoed,elüke bespreking.
De heer Van Duin vertelde, hoe hU 4 jaar ge
leden een bezoek bracht aan Fochtelo, en daar
gelegenheid had zUn gedachten uiteen ’te zetten,
die met belangstelling werden gevolgd. Hij
meent, dat een bevloeiingskanaal welvaart in
Egmond zou kunnen brengen, want de gronden
ZUn web goed, en hU hoopt, dat de bespreking
van hedenavond ten nutte der gemeente zal zUn
De heer Van der Molen vroeg, of er niet een
comité bestaat, dat reeds in deze richting werk
zaam is.
Wethouder De Waard bevestigde dit: er is een
comité voor geheel Kennemerland.
Door verschillende sprekers wordt er op gewe
zen. dat het slaan van Norton-pompen door
meerdere eigenaren, wel een bewijs is voor wa
tergebrek; ook het waardeloos worden van gron
den onder Castricum en het vertrek van men-
Schen uit die gemeente, die in Egmond en Dim
men terreinen zoeken, duldt op uitdroging.
De hoofdingenieur van den Provincialen Wa
terstaat deelt mee, dat er een plan gemaakt is.
maar het ligt niet op zUn weg interne zaken te
bespreken. HU ried aan af te wachten, tot Oed.
Staten met een voorstel komen. De zaak heeft,
zooals bekend is. do aandacht der Staten.
De heer Valkering vond deze houding volko
men juist en zette nog in 't kort uiteen, wat hu
reeds gedaan heeft, en reeds bereikte. Op een
gestelde vraag verklaarde hu ook hot doel der
transportleiding Bergen—Castricum—WUk aan
Duin, die thans wordt aangelegd en den bulten-
saander wat angst aanjaagt.
Uit de weinige opmerkingen, die hierna volg
den, meende de burgemeester te mogen opma
ken, dat de aanwezigen min of meer gerustge
steld waren en vertrouwen hebben in de tee-
komst.
De heer Van Duin meende, dat een plaatselijk
comité naast het bestaande centrale comité ge
wenscht is. Dit zou dan meer tot taak hebberr
het geven van adviezen en inlichtingen
Dit voorstel vond weinig steun.
De ingenieurs De Priester en Wiersma lichtten
nog even toe, welke moeilijkheden zU ondervon
den om feitelUke gegevens te verzamelen, daar
een goede boekhouding zeldzaam is, zoodat vele
klachten bezwaarlijk gestaafd kunnen worden.
Nadat nog-enkele korte opmerkingen gemaakt
werden, sloot de voorzitter onder dank de bU-
eenkomst, die naar hU meende, velen een hart
onder den riem zal gestoken hebben. Mocht het
noodlg zUn, dan zal hu gaarne nog eens weer
een bUeenkomst oproepen HU hoopte daarbU op
de aanwezigheid van evenveel belangstellenden.
Köllmann
2. J. de Bakker
3. G. J. Genefaas
4. J. van Bpanje
5. C. H de Lange
6. C. Klerk
7. Q. Jonker
8. C. A. Witte
9. J. Elckholt
10. M. Jlmmlnk
11. P. Hendriks
12. Joh. Diepen
13 H. BuUs
14 W. Burdbrf
15. C. Balder
18. J. Beerends
17. C. v. WUngaardap
18. M. OosterwUk
19. J. v. Veen
20. A. Koster
21. M. Witte Jr.
22. J. J A. Kok
23 G. Klebert
24. G. J VrUburg
25 H. C. Hupkes
Overtredingen van de motor- en rij wiel wet:
A. Z. te Egmond aan Zee. 2x1 week voorwaar-
delUke tuchtschool met een proeftUd van 1 jaar;
F. V. te Wnikel, f 1.— boete of 1 week tucht
school; P. E. te Alkmaar, C. M. te Alkmaar,
A. B te KoedUk, G. B. te Schoorl, ieder f 2.
boete of 1 dag hechtenis; H. K. te Schborl, P.
A. B. te Rotterdam, leder f 2.boete of 2
dagen hechtenis; A. van V. te Oudorp, J. B.
te B. te Alkmaar, ieder f 2.50 boete of 2 dagen
hechtenis; G. de S. te Maastricht, J. N- te
Alkmaar, leder f 3.boete of 2 dagen hech
tenis; Th. v. T. te Halsteren, F. A. H. S. te
Alkmaar, A. S. te Wormerveer, J. de K. te Sint
Maarten, P. A. te Alkmaar, M. J. V. te Am
sterdam, P. C. te Castricum. leder f 3.boete
of 3 dagen hechtenis; D. D. te Amsterdam, 2 x
f 2.boete of 3 x 1 dag hechtenis; F. O. te
Castricum, C. de S. te Bergen, H. H. te Haar
lem, T. W. te Heemskerk, leder f 4.boete
of 4 dagen hechtenis; J. M te Broek op Lan-
gendijk, 2 x f 3.boete of 2 x 3 dagen hech
tenis; J. P. te Alkmaar, f 6.boete of
hechtenis; R. H. te Utrecht, f 6.— bc
dagen hechtenis; J. A-*te Haarlem, f X
of 5 dagen hechtenis; C. O. te Bipt
f 10.boete of 8 dagen hechtei
Opmeer, f 15.boete of 10 dagen hechtenis.
Overtredingen van de Politieverordeningen:
E. B. te Castricum, f 1.boete of 1 week tucht
school; P. C. A. Z. te Castricum, X 2boete
Den ernstige fout vindt spr. ook dat de onder
wijzer terzUde geduwd wordt en dat in «U»
plaats komt de boekjesschrUver. De onderwu-
zer moet ook zelf aan het werk. Vee; energie en
initiatief worden gedood in de kinderen. We
moeten de leerlingen actlveeren. De DnderwUzer
moet initiatief bezitten. HU behoeft niet naar
groote dingen te zoeken, kleine dingen is al vol
doende. Spr. staaft dit met eenlge frappante
staaltjes uit de practUk.
Iets nieuws zUn de „centres dlntértt.” Spr.
ziet hier wel wat in. De keuze van de reeds be
handelde centres was misschien niet altUd even
gelukkig. Spr. noemt dan als ’n prachtig centre;
Kerstmis" en werkt dit uit zooals hU het zich
denkt. v
In.’t kort alles samenvattendVindigt spr. met
te zeggen: Onderwijsvernieuwing eischt nieuw-
georlënteerde onderwUzers. Wie t niet kan. moet
er af blUven. De ziel jpbet in de klok, maar ieder
op eigen wUze geluld. En wU zullen in onze ver
nieuwing het best slagen, door te bidden en sa
te werken met den Grooten Paedagoog,
Op de kegelbaan van De Unie vond Dondag
de retum-ontmoeting plaats van den steden
wedstrijd HaarlemAlkmaar.
Zooals bekend wist het Alkmaarsche 25-taJ
in Haarlem een voorsprong van 237 hout te
veroveren.
De Haarlemsche kegelaars stonden dus voor
de niet gemakkelijke taak dezen achterstand op
de Alkmaarsche banen in te loopen.
Ofschoon zU daartoe een ernstige poging ge
daan hebben, zun ze er niet in kunnen slagen
ook maar iets van den achterstand in te halen,
integendeel de Alkmaarders liepen op eigen
banen nog 429 hout uit. Alkmaar won dus met
een verschil van 666 hout.
Daardoor kwam de wlsselbeker dit Jaar in
het bezit van den A.K.B
Laten we nog vermelden, dat er op echt
spoktieve wijze i« gestreden en ondanks de
warmte met veel animo.
De resultaten van het AK.B. 35-tal van den
heelen wedstrUd waren:
Zaterdag 3 Juni hield bovengenoemde veree-
niging een vergadering in het „Gulden Vlies"
te Alkmaar.
BU de opening memoreerde de voorzitter, de
heer J. Haakman, den dood van deken Renga
z.g. HU wudde eenlge gevoelvolle woorden aan
hem, wien de onderwUzers zoo ter harte gin
gen. Hierna werd voor zUn zlelerust gebeden.
Nadat de notulen goedgekeurd waren deelde
de voorzitter o.m. mede, dat de datum voor
den onderwijzersdag is vastgesteld op 4 Oct.
Door het vertrek van den z.E. pater v- d.
Maagdenberg kon onze „geestelijke verdieping"
op 21 Met geen doorgang vinden.
Hierna kwam de spreker van dezen morgen
aan de beurt. De voorzitter achtte het een
Wgrrecht den Weledelgestrengen heer O. Chr
Dun. insp. van het L. O., als spreker op oiize
vergadering te mogen begroeten. Overal hoort
en leest men den laatsten tUd over onderwUs-
vemleuwlng en wU <Un blU een zoo bü uitstek
deskundige bereid gevonden te hebben om dit
onderwerp bU ons in te lelden.
Inspecteur Dun was verheugd hier deze ont
moeting te (lebben en hU beschouwde dit als
een massaal schoolbezoek. Ook was hU ver
heugd. gevraagd te zun in zUn kwaliteit. «-
WU allen, zoo ging s^r. verder, werken voor
het kind, het beste wat God ons gegeven heeft
en voor het kind is het beste niet goed genoeg.
De onderwUswereld is In beroering. Onder-
wUsvemieuwing is al wat de klok slaat. Spreker
zou de onderwUzers in hun verhouding tot de
onderwUsvernieuwlng in drie categorieën willen
splitsen. De eerste categorie zet er ’n punt ach
ter. Die gelooven het wel. dat zUn de lauwen.
De tweede zet er ’n vraagteeken achter. Dat is
’n sympathieke categorie. Daar is belangstelling
en dat is ’n eerste eisch. Dc derde categorie ten
slotte zet er ’n ultroepteeken achter. Dat zUn
de enthousiastelingen en daarmee moet men
voorzichtig zUn. want zU gooien veel kostbaars
over boord
OnderwUsvemleuwing is niet nieuw. Er is
altUd een ströoming geweest naar vernieuwing.
Tegenwoordig maakt men de tegenstelling oude
schoolnieuwe school. Deze tegenstelling is af-
schuwelUk als men oud neemt In zUn gevoels
waarde van aftandsch Spr. zag liever oud In 'n
andere gevoelswaarde als in: oud porselein,
oude Perzische kleeden, oude wijn.
Behalve de drie genoemde leesteekens zette
spr. achter onderwUsvernieuwlng liever ’n d.w.z
er is iets gaande en er volgt nog wat. Ook wilde
spr. liever een andere leus en wel: naar een
betere school. Daar moeten we Immers altUd naar
streven.
Is onderwUsvernieuwlng noodlg?
We moeten allen mee met onzen tUd Zie
naar de mode. Overal is vooruitgang te be
speuren. Wat Is de wetenschap niet vooruit
gegaan. En de opleiding. Daarom moeten we
kennis nemen van het nieuwe, en spr- spoort
aan tot vakstudie. We moeten meedoen anders
komen we als het hinkende paard achteraan.
De onderwijzer moet er van doordrongen zün
of 2 dagen hechtenis; H. N. te Alkmaar, A. T.
te Alkmaar. G. H. te BeverwUk, leder f 3.
boete of 2 dagen hechtenis; G. J. G. te Alk
maar, J. A- te Alkmaar, ieder f 3.boete ot
3 dagen hechtenis; E. J. G. te Alkmaar, f 4.
boete of 4 dagen hechtenis.
Overtredingen van artikel 453 van het Wet
boek van strafrecht (openbare dronkenschap):
T. 8. te Middelburg. F. V. te Den Helder, leder
f 6.— boete bf 6 dagen hechtenis; L. 8. te
Behagen, f 8.boete of 6 dagen hechtenis.
Overtredingen van artikel 461 van het Wet
boek van Strafrecht (loopen over verboden
grond): T. H. te Krommenie. C. v. d. K. te
Krommenie. A. E. M te Krommenie, J. -F. A.
de O. te BeverwUk, F. de V. te Amsterdam,
leder f 3.boete of 3 dagen hechtenis; J. Th.
v. G. te Amsterdam. T. S Gz. te Egmond aan
Zee, C. P. te IJmulden. K. W. te Egmond aan
Zee, ieder t 3.boete of 2 dagen hechtenis;
L. A. D. Azn.. te Egmond aan Zee, f 6.boete
of 6 dagen hechtenis.
Overtredingen van de Spoorwegwet; A. W. te
Behagen, f 2boete of 1 dag hechtenis; j. c.
V. d. O. te Scheventngvn, f 7.50 boete of 5 dagen
hechtenis.
Overtreding van het Crlslsmelkbesluit; C. B.
te Oudkarzpel, f 10.boete of 8 dagen hech
tenis
Overtreding van artikel 314 van het Wetboek
van Strafrecht (strooperU): J. B. te Broek op
LangendUk, f 7.50 boete of 5 dagen hechtenis.
bisdom Utrecht, wat betreft het jaar 1578 uit
gegeven en waarvan het origineel onder de
klooeterpapleren in 't Leeuwarder RUksarchlef-
dépöt berust, vindt men dan ook allerlei op
gaven, die ook voor de economische geschie
denis van het 16de eeuwsche Friesland van
het grootste gewicht zUn. Waucke Broerzoon,
Cornells Dircksz, Taecke Foppez., Bote, Broerse.,
Oeds Hendrlcksz. en SUtze Jelte zn., allen uit
Stlens. brachten er aan den cellarius of kelder
meester van Klaarkamp het bedongen aantal
hoenders ter voldoening van de pacht voor
de kloosterlarldeneveneens kwamen er voor
hetzelfde doel uit Jelsum Jetse Hommes, Pieter
Jacobsz. en Claes Petersz. Hier nog meer
namen te noemen van die kloostermelers of
huurders van kloosterbezittingen, hetzij lande
rijen. h; jan en andere gebouwen en daarvoor
meest de pacht in natura voldoden, bijv, in den
vorm van „verekens", lammeren, „roode botter",
„kees” (kaas), „coorn", Joopens boonen", en
wat verder de landbouw en veeteelt rondom
Klagrkamp hadden opgeleverd, zou mijn lezers
-«échts vermoeien en wellicht ook vervelen, doch
Voldoende zij het hier mede te doelen, dat het
kloooter ook daardoor was en bleef het econo
misch centrum voor den Frleochen landman
in de Middeleeuwen en de 16de eeuw. Wet van
die pacht in natura „tot noodtrufticheUt int
convent toe weten int keldershuUs" zelf noodlg
was, bleef daar natuurUjk, doch wat er te veel
was ging naar de markten van Dokkum en
Leeuwarden.
Totdat het verbod van de uitoefening van
den R. K. godsdienst in Friesland kwam (1580),
de kloosters hun nuvere bevolking en soms ook
invalide proeveniers van Klaarkamp is om.
een proevenbrief (acte van besteding) in hst
Franeker Gemeente-Archlef bewaard gebleven
zag vertrekken, de gebouwen In verval ge
raakten en eindelUk werden gesloopt, zoodat
er niet een steen op den anderen bleef en het
puin werd gebruikt voor het versterken der
zware Friesche zeedUken. Ad plos usus? U kunt
het antwoord zelf best geven, lezers.
Voorzoover de verdreven kloosterlingen nog
in Friesland bleven wonen, hebben ze zich toch
nog wel verdienstelUk gemaakt, o.m. de laatste
abt van klaarkamp, Gerardus Jacobi, en zUn
secundus, de prior Gerardus Agricolabeiden
zonen van het Friesche land en die zich na het
verbod van 1580 te Franeker aan de philantropis
wijdden en uit wier goederen het i^og steeds als
Klaarkampster Weeshuis bekend staande bur
gerweeshuis aldaar mede zUn oorsprong dankt.
ZU gaven door hun weldadigheidszin en Chris-
telUke weezenverzorglng het goede voorbeeld,
hoe in Jezus’ geest voor de misdeelde jeugd
moet worden gezorgd en hoe God wel de Vader
der weezen is doch van de geloovigen eischt re
kenschap van hun rentmeesterschap af te leg
gen, reeds hier op deze aarde. Nog steeds siert
het portret van den vromen prior Gerardus
Agricola de regentenkamer van het Klaarkamp-
ster Weeshuis te Franeker als een stille hulde
aan een geestelUk en stoffelUk weldoener, ook
toen hU gedwongen van zUn functies ontheven
was. Hem ter eere en nagedachtenis hebben we
hier dit portret doen afdrukken als een dier
regulieren, waarvan het bekende Friesche schib-
boleth uit de 16de eeuw zegt: Der is nin klirk
sa krol as de Claerkampster krolhierede klirk;
alle klirken is hy to krol", in goed verstaanbaar
Nederlandsch overgebrachtEr is geen geeste-
lUke zoo slim als de geestelUke van Klaarkamp]
allen geestelUken is hU te glad af! En in elk
geval was onze gewezen prior goedhartig, wel
dadig en trouw.
Wij wachten nu af, wat de mogelUke schatten
in den bodem van het oude Klaarkampster stó
nog meer van dit klooster zullen hebben te ver
tellen, maar ondertusschen zU tevens de belang
stelling gewekt voor een tot dusverre niet ver
schenen kloostergeschiedenis van Friesland én
wetenschappelijk verantwoord én smakeluk,
boeiend en leerzaam verteld! Daarvoor kunnen
we wel wat moderne „ontspanningslectuur"
missen.
Geboren: TrUntje H„ d v. Pieter Kranenburg
en E. Zwart; Adelbertus A. M. en Cornells F. M.,
zoons van Albertus Kleverlaan en S. C. L.
Grolman; Alfred R. W.. z. v. Albert DUkstra en
F. Vooistra; Johanna R. J., d. v. Jan Burges
en M. S. Tulthof; Nelly D.. d. v. Johannes 3.
Krijgsman en E. Zeeman; Duifje A. Th„ d. v
Franciscos Boersen en D. Bobbeldljk.
Overleden: Catharina KapteUn, wed. v. J. Ros.
68 j.; Anthonia G. de Visser, wed. v. N. van der
Voort, 85 j.
De resultaten van den vorigen wedstrUd in
Januari gehouden en welke wedstrijd toen,
zooals men zich wel herinneren zal. met precies
gelijk aantal hout eindigde, waren:
Alkmaar 8004 6446 13450
Haarlem 6553 5898 12450
Een vergelUking van deze cUfers toont wel
aan. dftt het Alkmaarsche 36 tal behoudens
eenige zwakke krachten in dezen laatsten
wedstrUd prachtig hout gemaakt heeft, 1025
hout meer dan in Januari 1.1.
In den nacht van VrUdag op Zaterdag werd
Uit een welde te WUde-Wormer een paard ge-
•tolen. De eigenaar ging zelf op zoek. HU
ontdekte, dat Zaterdag te Alkmaar door een
onbekende twee paarden te koop waren aan
geboden, welke paarden des morgens uit een
vrachtauto uit Purmerend waren aangevoerd
*n tUdelUk onderdak hadd-n gekregen bij een
stalhouder te Alkmaar.
Een van de paarden was reeds verkocht aan
een zekeren G. De bestolene nam toen Zater
dagmorgen de Alkmaarsche polltie in den arm
en deze ging onmiddelluk op pad Ze kwam
echter even te laat, want G. had den paarden- i
verkooper betaald en die was er vandoor ge- i
gaan op een nieuwe flets.
Het verder onderzoek wees uit. dat de on-
bekende paardenkoopman om 12.13 uur met
den trein naar Amsterdam zou vertrekken.
De politie kon nog juist in denzelfden trein
stappen en omdat zU geen signalement yan 1
den koopman had. moest zU. in Amsterdam i
aangekomen, in het bagagedepot wachten op
den man. die daar zUn flets moest afhalen. Na
een paar uur kwam hU opdagen en werd ge-
arresteerd. Het was de 33-Jarlge De B., die
inderdaad het paard te WUde-Wormer had
streven naar onderwUsvernieuwlng:
1. De voortschrijdende wetenschap.
2. VrU algemeene ontevredenheid
resultaten van de Lagere school.
Het acuut worden van deze kwestie
spr. gelegen in:
1. Het verschUnen van het Belgische leer
plan. Er is tegenwoordig een levendig contact
tusachen de Nederl. en de Belg Inspectie.
3. Den leidraad van hoofdinspecteur Welling.
T3eze heeft ook de verhouding van Schooltoe
zicht en BUzonder OnderwUs in de aandacht-
sfeer getrokken. Men moet, zoo zegt spr., in
liet Schooltoezicht, dat er Immers moet wezen,
geen vüandige macht zien, maar een meestrij
denden makker voor het bestwil van het kind.
De overheid mag zich vanzelfsprekend niet in
laten met het wezen van het onderwUs.
Spr. neemt nu eenige fouten onder de loupe;
dit zUn dan in het algemeen:
1. Levensvreemdheid van het onderwijs.
2. Uniformiteit van het leerplan. (Dit is im
mers voor groote steden en de kleinste dorpjes
nagenoeg hetzelfde).
3. Intellectualisme (het inpompsysteem).
4. Passiviteit van de kinderen.
Wat verstaat men onder ..leven"? Dit zaj in
verschillende kringen verschillend beachouwd
worden. VOor een geloovig mensch zal „leven"
meer Inhoud hebben dan voor 'n ongeloovlge
De kansen om een stukje levensechtheid in
school te brengen, worden niet altUd gegrepen.
Benige voorbeelden zUn: nationale en interna
tionale schoolcorrespondentie, schooltelefoon.
schooltuintjes, aquarium, herbarium, schoolreis
jes. schoolwandellngen. wellevendheidsonderwU».
Er kan op dit gebied meer gedaan worden.
Want aooveel is omtrent de geschiedenis der
Friesche abdijen en kleinere kloosters tot dus
verre nog niet bekend; er. bestaat zelfs geen
populaire beschrijving van hetgeen de Friesche
kloosterlingen in de Middeleeuwen en de 16e
eeuw hebben verricht, geleerd en nagestreefd
in het belang van Friesland en de Friezen uit
dien tUd. En toch is dat niet weinig geweest,
indien men slechts even kennis neemt van het
geen tot nog toe uit de desbetreffende gepubli
ceerde stukken kan blUken.
HetzU Katholiek, hetzU Protestant, men komt
onder den indruk van den enormen bescha
vingsarbeid der kloosterlingen in de toen nog zoo
onherbergzame streken van het Noorden onzes
lands. Hier geldt, wat een van Nederlands beste
stedenbouwkundigen, win. de heer O. H. Peters,
tevens historicus op dit gebied, in zijn monu
mentaal werk „De Nederlandsche Stedenbouw"
over den cultuurarbeld der Cisterciënsers, niet
het minst In Friesland, schreef. Een paar cita
ten daaruit ter illustratie.
„Toen in de 12de en 13de eeuw de Praemon-
stratensers en de Cisterciënsers, twee merk
waardige kloosterorden, inzonderheid de laat
ste, in onze gewesten hun kloosters kwamen
vestigen, werden die kloosters middelpunten
van beschaving en vooruitgang voor de streek
of het gewest, waarin zij gelegen waren. Zich
wUdend aan hun godsdien. tpllchten bevorder
den de kloosterlingen tevens het materleele
welzün om hen heen, meerdere kennis versprei
dend van bosch- én land- èn tuinbouw en bo-
dembenutting. ZU zorgden, waar noodlg, voor
bedijking, voor afvoerkanalen en sluizen, moe
rasgronden droogleggend, veengronden ontgin
nend, boschgronden veranderend in vruchtbare
weiden en door invoering van betere zaden en
doelmatiger werktuigen den oogst verbeterend
en den arbeid vergemakkelijkend. ZU zorgden
bovendien voor markten, voor den verkoop van
hetgeen hun uitgestrekte landerUen allengs
meer opbrachten dan er voor eigen of geweste-
lük gebruik noodlg was. Zich tevens toeleggend
op verschillende ambachten. Inzonderheid op
die der bouwkunst, wisten zij daarin binnen
korten tUd buitengewone vorderingen te ma
ken, beschikkend over de ervaring, door de kun-
digste hunner confraters of leekebroeders daar
in verkregen, of door bekwame vakbroeders van
elders, uit LombardUe zelfs, ten behoeve van
den eerst vreemden baksteenbouw naar hier
te roepen.
„ZU openden werkplaatsen voor de beoefe
ning dier vakken en steunden de wereldlUks
geestelijkheid bU haar kerkbouw met hun meer
dere kennis en ervaring, deze desgewenscht tU-
delijk de noodige krachten voor de leiding sn
uitvoering barer bouwwerken afstaande. Op
genees- en heelkundig gebied werden zU dik-
wUls tot ver buiten hun omgeving weldoeners;
in hun kruidtuinen die planten en gewassen
aankweekend. welke in tal van ziekten genezing.
pUnstilling of soelaas wisten te geven, daarbij
beschikkend over eene ervarirg ten dezen, se
dert eeuwen reeds vergaard en zorgvol bewaard.
De wetenschap dienden zij ten slotte door het
overschrUven en verkrijgbaar stellen van tal
van handschriften, niet enkel voor kerkelijk
gebruik, maar mede over tal van onderwerpen,
op godsdienstig, kerkelük, historisch en zakelUk
gebied; handschriften, meestal zoowel prachtig
geschreven als rük versierd of verlucht met
hoofdletters, omamentranden en toelichtende
afbeeldingen of voorstellingen en niet zelden
in bUna onverslljtbare houten of leeren banden
gevat.”
Dit toepassende op de Friesche Cisterciënsers
en wel speciaal op de „sklra munekena”, de
in het grijs gekleede reguliere geestelUken van
Klaarkamp. kan men veilig constateeren, dat
zU de bedUkers, bruggen- en «lulzenbouwen,
landontginners, veehouders, landbouwers en zui-
velbereiders van Frleslands Noordoosthoek zUn
geweest. Men ga de ligging van het klooster op
de eenvoudigste kaart van Friesland maar eens
na: op de grens van laagveen, zand- en vrucht
baren kleigrond strekten zich de landerUen van
Klaarkamps abdij uit tot aan de Lauwerszee,
om daar samen te vallen met die der zuster-
abdU van dezelfde orde, Gerkesklooster of Je
ruzalem geheeten, waarover win.
Andreae zulk een pittig en
heeft geschreven.
In deze buurt lagen ook de tot dezelfde orde
behoorende kleinere kloosters Sion bU NUawler
en Nazareth of Genezareth bU Ferwerd. Even
als de Cisterclënser abdU Oldeklooster of Bloem-
kamp bU Hartwerd, welker kloosterlingen aan
de boorden der voormalige Middelzee duizenden
hectaren land in cultuurgrond herscha
pen, dUken aangelegd en sluizen gebouwd heb
ben, zoo deden ook de ..schiere monniken"
let op den naam Schiermonnikoog boven de
Lauwerszee. waar deze regulieren ook al hun uit
hof hadden! van Klaarkamp in de nabUheid
der Lauwerszee. die eens veel grooter is geweest
dan ze thans is. De namen Kloosterweg (van
Metslawier naar Klein Hoordammen), Groote
of Kloostertllle (over de dorpsvaart tusschen
Metslawier en Jouswler), Groot Monnlkhuls
(Z W van Holwerd), Wit Monnlkehuls (O; van
dit dorp), Hooge of Klaarkampsterbrug (over
de trekvaart van Leeuwarden naar Dokkum),
Monnlketille (over het Kolonelsdiep)Monnlke
Greppel en Monnike Weg (langs de Ee of Oude
Vaart) in de streken, waar de voormalige Klaar
kampster abdU haar directe invloedssfeer had,
herinneren daaraan nu nog en groot was een
maal het aantal kloostermelers, dat met de
leekebroeders der stichting den weg insloeg
naar de eeuwenoude abdU, die hi?r reeds in de
12e eeuw was verrezen op de hoogte van een
Frieschen vliedberg of terp.
Uit het „rekenboek" der abdU, in dl. 54 van
1 het Archief voor de Geschiedenis van bet Aarts-
