Haaren
JCetmAaal wm den day
100 JAREN
I
Kabouter Flip
zijn vriendje Wip
en
VI
LUX
B'
Het Groot-Seminane van
beschaty mijj
Ontstaan en
geschiedenis
WERKVERSCHUIVING
de
reiizen/Mik
het
Waarom het
reu zen pak
Het Geheim van
zeven Schoorsteenen
DINSDAG 18 JULI 1939
Ik wacht
op je
Naar Haaren
De knoop
DOOR AGATHA CHRISTIE
:o
GEBR
Gemeenschappen
werkloozen
‘«E
AANGIFTE MOET.OP STRAFFE VAN VERLIES VAN ALLE RECHTEN. GESCHIEDEN UIT ERLIJK DRIE MAAL VIER EN TWINTIG UUR NA HET ONGEVAL
De eerste priesteropleiding
De kroon op het tOerk
r
s
’a-Hertogen-
(Van onzen parlementairen redacteur)
„Woensdagmiddag 5
16
15
(Nadruk verboden
in
..Boeken-
12
8
8
F
een
I OP ELKE BUS EEN BON
Hy haalde
zei hü. „Hoe verklaart u dit
Ze
(Wordt vervolgd)
U
0252*
1—7».
11
dat men den werkloozen arbeid wil geven,
die reeds door apderen wordt verricht, dat
men dus arbeid verschuift In plaats van
verstrekt.
Gedurende de lange wintermaanden worden,
er gezellige muziekavondjes gegeven, waaraan
ver.-chlllende kleine gevederde zangers hun me
dewerking verleenen.
bfl vern«* van aan band.
aan vaat at
jjtedom
I Juli
Groot feest is het op het Seminarie geweest,
toen Z. H Exc. Mgr. A. F. Diepen op 22 Mei
n verscheidene gemeenten houdt men
zich bezig met de oprichting van zoo
genaamde „Werkgemeenschappen voor
de werkloozen", instellingen die naar het
heet „de werklooze slachtoffers onzer sa
menleving naar den geluk aanbrengenden
arbeid van het vrije bedrijfsleven willen
brengen”, zulks in navolging van soortge
lijke gemeenschappen, die reeds elders be
staan.
teeren en niet voor anderen en van an-'
deren.
Aanvankelijk meenden de stichters dezer
werkgemeenschappen een systeem van di-
e
i
e
i
51
W
H
91*
l
i
r
i
8
nlng
eden
87
I8
31
83
66%
29
52
2%
)1
M
14
59
14
13
Pater van Heugten schrijft
schouw":
Voor léfeers. die een „ontknooping" verwach
ten, zij medegedeeld, dat deze beschouwing deei
uitmaakt van een opstel over A. den Doolaard
als voorstander van het knooplooae leven. Dese
schrijver vertoeft n.l. graag tn landen, waar de
broeksknoop nog uitgevonden moet worden. Pa
ter van Heugten's artikel heet dan ook „op de
vlucht voor den knoop".
35
i.40
I 27%
■88*
90
42%
op den zijnen en gaat de straat op. Willy
I
leden
80#
00
98%
95
.40
Z1
18
17%
yi
)i
o
-3 80,
ks.
ivoer
353
1 en
■tten.
kw.
kw.
D. 2e
Icht)
kw.
60,
apen
n le
VI
5%
11%
VOOR GESCHENK^]
Antonius van Gils, die, na een onder
breking van enkele jaren, tijdens welke
Matheus Burgers de leiding had tot 1834
het presidium over het Groot Seminarie
voerde, bereidde, voor zoover zijn afnemende
krachten zulks hem nog toelleten in aller
eerst stadium den bouw van een nieuw Se
minarie voor. Doch hem zou het niet zijn
toegestaan de plannen te zien uitgevoerd
evenmin als aan zijn opvolger Phlllppus
van de Ven, die reeds In 1837 stierf.
ters. welks het voortbracht, een stroom van ge
naden is gevloeid, de zielen van duizenden tot
heil, tot behoud en verdieping van het Geloof.
Geen wonder is het dan ook, dat dit eeuw
feest allen zonder uitzondering tot dankbaar
heid stemt, tot groote dankbaarheid zelfs.
Mooier uiting daarvan is niet denkbaar. Want
is in het jubeljaar het 'Seminarie niet verrijkt
met een machtige kapel, die qua architectuur
en Inrichting tot de mooiste Godshuizen be
hoort. welke er in het Bisdom en ver daar
buiten bestaan?
Het zijn Ijverige kleine mannetjes, die er met
hun lange baarden en kleine puntmutsjes
sierlijk uitzien. Het geheele jaar werken
maar door. Voor alle jaargetijden valt er wat
te doen.
Tot goed begrip van een en ander dient
men te weten, dat deze Werkgemeenschap
pen uitgingen van menschen wier hart ver
knocht is aan de Bellamy-beweging, men
schen, die zich vóórstelden de werkloozen
-tot een soort Staat In den Staat, tot een ge
meenschap van heelemaal op elkander
aangewezen en van de buitenwereld afge
zonderde wezens te maken, van menschen
De menschen hadden echter thans machines,
die alles veel vlugger konden doen. De kinderen
wisten haast niet meer, dat er ooit kabouters
hadden bestaan. Doch tn het oude bosch, in
dikke holle boomen wonen ze nog steeds.
XVatholieken, God heeft alleen aan onze
Kerk de eenige eeuwig» waarheid gegeven
om haar te dienen, te beschermen aa la
verspreiden. Waakt en bidt in het vertrou
wen op Christus’ woord, dat de poorten der
hél. ondanks alles, haar nimmer zullen over
weldigen.
800
Omdat het reuzenpak bijzon
der voordelig is! Het bevat
meer dan dubbel zoveel als
het gewone pak en kost toch
maar 25 ct. Endan nog
twee verschillende breipatro-
nen en een hele bon voor ge
schenken.
steenen. Tenminste, dat was ik van plan.*
Anthony keerde zich met een ruk naar haar
toe.
..Wat zegt u daar! Herhaal tl*
„Ik was van plan vanavond naar De Schoor
steenen te gaan." herhaalde Virginia.
Anthony staarde haar aan.
_t Begint te dagenOfschoonik kan
natuurlijk glad er naast zijn, maar de moge
lijkheid bestaat. Kan t zün dat iemand u ten
koste van alles wilde verhinderen om naar De
Schoorsteenen te gaan?"
„Mijn achterneef George Lomax." zei Virgi
nia met een glimlach, ..maar die komt niet in
aanmerking.... stel je voor, George een moord
doen!"
Anthony lachte niet. Diep in gedachten stond
hjj vóór zich uit te kijken.
„Als we de politie opbellen, is de kans om
vanavondof zelfs morgen naar De Schoor
steenen te gaan, verkeken, absoluut verkeken.
En ik wil vanavond zoo graag er naar toe. AI
was het alleen maar om een streep door de reke
ning van onze onbekende vrienden te halen...
Daar gaan we dan! Mrs. Revel, wilt u zich
In deze zaak aan mij toe vertrouwen?"
„O, dan wordt het dus plan nummer twee?"
„Ja, 't wordt plan nummer twee. Om
beginnen moet die kamenier van u weggewerkt
worden Ziet u daar kans toe?"
Virginia ging de hall in en riep, onder aan
de trap: ..Ellse!.,.. Eliae!"
„Madame I'
Van
pon maar niemand beeft het willen doen.
In een’automatiek heeft *e wat gegeten en ia
toen weer verder gegaan door de besneeuwde
straten. Langs groote mode-magazijnen kwam
ze. welker lichtbundels stralend naar buiten
stroomden. Wassen poppen lachten verstard, tn
hun bontmantels en avondjaponnen en hielden
haar uitdagend bet prijskaartje voor
In een portaal zocht Willy beschutting. Met
gesloten oogen leunt zü tegen den muur en dreigt
in onmacht te vallen Iemand spreekt. Willy
opent de oogen. HU is ongeveer 35 jaar oud,
flink postuur, gebruind.
„Is u ziek?"
.Misschien wel." stamelt Willy en kükt tn de
rustige oogen. die haar kalmeeren.
..Heeft u honger?'
En als bet meisje geen antwoord geeft,
bracht hü zijn ultnoodiging wat meer concreet:
„Gaat u met me mee. In een restaurant kunt
u wat op verhaal komen." -
Kalm, maar vastberaden legt de man haar
arm
gaat mee, zonder
het te willen.
Maar plotseling
bltjft zij staan.
Wat wil die man
eigenlijk? Ze heeft
toch geen honger
en Albert wacht..
Meteen rukt WiUy zich los en is in een straat
verdwenen. De man staat perplex
Langs een kleinen omweg la Willy bü de
Brandenburgerpoort aangekomen. Met het hoed
je diep over de oogen getrokken en het hoofd
voorover gebogen, komt ze naderDaar staat
een man.... Albert?....
uister ColUn dit doet, is zoon handdruk u.
hooge mate historisch omdat een premier-
handdruk altijd verband houdt met andere din
gen. Wie in een samenleving, die nog niet aan
den knoop toe is, niet slechts handen drukt,
maar zelfs koppen snelt, bluft nog tn de prae-
historische orde. Waar de knoop ontbreekt, is
nog geen samenhang tenzij die van den stam
BU den stam begint en eindigt de wereld even
als bU een enkel Europeesch volk.
Uit de praehistorle treedt de mensch niei
zonder knoop of iets dat voorloopig den knoop
vervangt Deze heeft dus ongeveer de wacht be
trokken aan de wieg der cultuur. Een nutsoo-
ject als de knoop heeft natuurlijk al wat naar
levensverfraaiing, naar schoonheid of poëzie
zweemt, reeds eeuwen afgelegd. Zün sfeer is
uitsluitend de gebruikssfeer geworden dermate
dat er geen poëzieloozer verbeeldingsarmer, ge-
voelsontdaner voorwerp denkbaar is dan een
knoop. Het woord reeds is shocking in verheven
of exquise situaties. De knoop in zün siersta-
dlum is: de haak, de gesp, de spang. Welk een
imaginaire wereld roept dit laatste woord op
„de spang". edfWvereld van rulschende gewaden,
van edelmetaal en fonkelend gesteente en daar
achter feestmalen, llefde-tafreelen. stroomen
de wUn, goudbokalen en minnezangers,
entourage vol romantiek”.
„De knoop is een dier voorbijgeziene haast
ongeweten spillen waarom het leven der mensch-
heid cirkelt. Een samenleving zonder knoopen
is, vooral in het Noordelijk nalfrond, even on
denkbaar als een staat zonder hoofd, een plane
tenstelsel zonder zon Misschien bestaan er
knoopenlooze samenlevingen in de Congo, in de
Zuidzee-ellanden of in Midden-Australië, doch
daar heerscht ongeveer nog wat wü de prat
historie noemen. Wat daar geschiedt is nog
geen historie/ Er is géén verband, geen samen
hang van gebeurtenissen (wat de historie
uitmaakt) en zoo zijn er, symbolisch gesproken,
geen knoopen noodlg. daar ze Immers ter ver
binding dienen. Als ik of gU iemand de hand
drukt, is dit geen historisch feit, maar als nri-
De man, die pas haastig is aan komen loopen.
bemerkt de gebogen gestalte, die hem langzaam
nadert OnmlddellUk herkent hü haar Dat is
de vrouw, die hü nog ge r kwartier geleden
gevraagd heeft lets met hem te gaan eten. U ze
hem achterna geloopen?... Maar hier kan hü
haar niet ontmoetenAls Willy hem dan
zag.... Met enkele vlugge passen is hü ver
dwenen
Willy is bü het gedenk teeken aangekomen
en licht het hoofd op. Stond hier zoo juist nog
niet een kleine mannen-gestalte? Nu la er nie
mand meer Heeft Albert haar vergeten? Maar
in den brief stond toch: „Woensdagmiddag 5
uur.
„Albert
De naam is haar mond ontsnapt.... Maar
niemand heeft hem gehoord Het pletn is een
zaam en leeg. Een claxon van een voorbü-spet-
tcrende taxi verscheurt de stiltedan is alles
weer verlaten.
Langzaam dwarrelt de sneeuw omlaag en be-
poetert een gebogen gestalte. Een man spoedt
zich naar een hotel. Den volgenden dag brengt
de express Albert, beroemd cellist en welgesteld,
naar Genua, van waar de boot hem naar Zuid-
Amerika terug brengt.
ATT <7 A TT/^WTXT^1 °P dit blad Zijn ingevolge de versekeringsvoorwaarden tegen 17 b(j levenslange geheele ongeschlkthekf tot werken door TJ ’7CA een oogevnl met WJ OPA
I «I W1LJ ongevallen verzekerd voor een der volgende ultkeeringen F l OUa** verlies van beide armen, belde beenen of belde oogen F OVza“ doodelUken afloop F mDUs*
„Het doel van deze Werkgemeenschappen is,
zoo schrUft men, ons. dat werkloozen nuttigen
arbeid voor elkaar verrichten, zoowel admi
nistratief als het repareeren van schoenen,
kleeren, bedden, meubelen, klokken. rUwielen,
enz. enz. De groote achterstand, welke in deze
gezinnen heerscht kan aldus worden ingehaald.
De werkloozen worden door de hun eigen werk
zaamheid in staat gesteld, nuttige en noodlge
reparaties te laten uitvoeren, waartpe zU an
ders nooit financieel in staat zouden zUn ge
weest.”
bracht de dingen onder woorden, die zü. vaag,
gevoeld had.
Anthony haalde zijn zakdoek uit zün zak,
wond hem om zün vingers en pakte de revolver
op.
„Wij, misdadigers, kunnen niet te voorzichtig
zün," zei hü verontschuldigend. „Vingerafdruk
ken weet u wel.”
Opeens zag ze zün heele lichaam verstrakken.
En toen hü weer begon te spreken, was zün
stem ook veranderd. Kort en zakelük, alsof hü
een mindere voor had, zoo sprak hü nu tegen
haar.
„Heeft u deze revolver nooit eerder gezien?"
vroeg hü-
„Nee," gaf. Vlrginia, lichtelük verwonderd, ten
antwoord.
„Bent u daar zeker van?”
„Ja, positief."
„Heeft u zelf een revolver?”
„Nee."
..Heeft u er ook nooit een gehad?"
„Nee, nooit."
„Bent u daar zeker van?”
,Ja. Natuurlük."
Wel een halve minuut bleef hü haar strak
staan aanküken. En Virginia keek, verbaasd en
geërgerd door die ongemotiveerde verandering
van toon even strak terug.
Dan lieten zün oogen haar los.
verlicht adem.
„Zonderling!"
dan?”
Hü hield haar de revolver voor. Het was een
klein, sierlük wapen, een stuk speelgoed, meer
het phllosophicum heeft Ingezegend en daags
daarna de kapel heeft geconsacreerd. De vreug
de, welke er die dagen onder professoren en
studenten heerschte, werd nog vergroot door
de hooge onderscheiding, welke Z. H. de Paus
aan President Sweens schonk, namelük diens
verheffing tot Hulsprelaat van den H. Stoel.
Groot feest was het nauwelüks eenige weken
later wederom in het Huis, toen Mgr. Sweens
zün gouden priesterjubileum herdacht en uit
het gansche bisdom, overal vandaan de gees-
telUkheid, wareldlüke autoriteiten en honder
den particulieren den weg naar Haaren namen
om hem van hun sympathie en erkentelükheid
te doen blüken en daardoor tevens het Insti
tuut zelf te eeren.
En thans, zU het dan ook eerst over enkele
maanden, zullen opnieuw de versieringen voor
den dag worden gehaald: allereerst om den
Gever van alle goeds dank te zeggen voor den
zegen, dien Hü zoo mild en overvloedig aan
allen, die in het gebouw in den loop van de
voorbüe eeuw gestudeerd en gearbeid hebben,
heeft geschonken. Doch daarnaast zeker om
uiting te geven aan de groote blUdschap om
den bloei, waarin het Seminarie zich, ondanks
acties, welke zich keeren tegen God en Zün
Godsdienst, mag blüven verheugen.
Als wü zeggen, dat 1939 met gulden letteren
in de geschiedboeken van het Groot-Semlnarie
in het Bossche Bisdom zal worden opgeteekend,
maken wü ons niet aan het gebruik van een
gemeenplaats schuldig.
recten goederenruil tusachen de werkloo-
zen onderling te kunnen Invóeren. Men
meende, dat wanneer de eene werklooze
de jas van een ander repareerde hij van
dien ander rechtstreeks een reparatie van
zijn schoenen mocht vorderen. Spoedig
bleek, dat deze opzet al te simpel was,
aangezien niet iedere kleermaker wiens
hulp door een schoenmaker werd ingeroe
pen voor de reparatie van een jas op het
zelfde oogenblik een paar kapotte schoe
nen ter beschikking had. Men ging toen
een bonnenstelsel invoeren, een puntentel
ling, een eigen geldsysteem dus naast het
gewone gangbare. Heel aardig bedacht,
doch niet zonder bezwaren. Al aanstonds
bracht dit stelsel de betrokkenen in moei
lijkheden met de steunverleening. Moest
men daar, gegeven het systeem van aftrek
der nevenverdiensten, de op deze wijze ver
kregen profijten meetellen in de bereke
ning van het steunbedrag? Dat leverde
echter groote bezwaren. In iedere stad werd
ieder punt anders gewaardeerd; de schaal
van de bonnen varieerde van gemeente tot
gemeente en hoe moest men de verhouding
vinden tusschen deze schaal en die van het
normale geld? Van Overheidswege werd
er dus op aangedrongen dit eigenaardige
puntenstelsel dat niets dan particuliere
liefhebberij is, te laten schieten en een
normaal geldstelsel voor de bepalingen van
de waarde der verschillende diensten op te
zetten. De mogelijkheid bleef dan altijd
bestaan elkander ten aanzien van de prij
zen te bevoordeelen. -
Deed men echter dit laatste, dan raakte
men in onoverkomelijke moeilijkheden
met den middenstand.
Dit laatste voert tot het kernbezwaar te
gen de werkgemeenschappen. De werklooze
arbeider is niet de eenige die in zorgen ver
keert. Ook de kleine zelfstandigen maken
moeilijke tijden door, juist omdat de koop
kracht door de werkloosheid zoo zeer is
verminderd. Gaan nu de werkloozen alle
diensten, die zij in hun huis noodig heb
ben, elkander onderling bewijzen, dan on
dermijnen zij de positie Van den midden
stand nog verder. Zij kunnen dat alléén
doen, omdat hun normaal levensonder
houd, anders dan bij den middenstand, be
taald wordt door de Overheid. Lukt het
hun niet door diensten aan hun lotgenoo-
ten hun kost bijeen te krijgen, dan is de
Overheid er nog altijd met haar steun, ter
wijl de middenstander aan zijn lot is over
gelaten en maar zien moet hoe hij met zijn
gezin den kost, de reparatie van zijn klee
ren, zijn meubelen, zijn, beddegoed en al
het andere betaalt.
Het is alles mooi bedoeld, ongetwijfeld,
maar het leidt tot onaanvaardbare conse-
die voor elkaar werken, van elkaar profl- ^quenties. De fout ligt In de omstandigheid,
Men begrüpt. dat de opleiding van priesters
in het Bossche Bisdom niet dateert van het
oogenblik af, waarop het nu jubileerende se
minarie werd in gebruik genomen.
Reeds In de 12e eeuw vormden de Norbertü-
nen en andere geestelijke orden in hun scho
len priesters. Doch zü bepaalden de opleiding
tot een beperkten kring.
Toen evenwel in de veertiende eeuw Geert
Groote de vorming van jeugdige levieten op
zich nam. richtten ook- de Bisschoppen Latün-
sche scholen op, die weliswaar hiet direct tot
doel hadden jongelieden tot het H. Priester
schap voor te bereiden, maar toch om hen ook
met de hoogere studiën voor het Priester-ambt
vertrouwd te maken, ten einde hun straks el
ders op unlversltelten de gelegenheid te
bieden zich volledig te bekwamen, x
De Kerk voelde de leemte varx^bet bestaan
van seminaria en het Concilie van Trente werd
de onmiddellüke aanleiding tot het stichten
President Jacobus Cuyten zag zich nu de
verwezenlüklng van den nieuwbouw opgedra
gen. Nog In het jaar van zün benoeming kon
den te Haaren de benoodigde gronden ter
oppervlakte van ruim 30 H A. worden aan
gekocht en onder leiding van een bouwcom
missie, bestaande uit deken A. de Wüs te Box
tel, die tevens provisor van het Seminarie was.
Pastoor J. Zwüsen te Tilburg. Pastoor W. van
Druenen te Haaren, eveneens provisor en de
heeren Henrl de Wüs en Jan van Ryckevorsel,
beiden te ’s-Hertogenbosch woonachtig, werd
met den bouw aangevangen. Dy uitvoering was
aan den architect Ehsens uit Oisterwyk toever
trouwd.
Bü het bouwen in eersten aanleg bepaalde
men zich tot het hoogst noodzakelüke gedeelte.
De hoofdbouw werd aanbesteed. In twee jaren
tüds was het werk voltooid: Op 16 Juli 1839
namen de theologanten van Herlaar in Haaren
hun Intrek. Eerst ruim een jaar later, 5 Augus
tus 1840, kon de kapel door Mgr. C. L. baron
de Wyckerslooth, blsschop van Curium l.p.l.
worden geconsacreerd en St. Franclscus van
Sales worden toegewüd.
Ruim vüftien jaren voldeed het Seminarie
aan de eischen en de behoeften. Toen was ook
dit te klein en moest uitvoering worden gegeven
aan het totale plan: in 1860 werd het vergroot
met de reeds eerder ontworpen twee vleugels.
De loop der jaren zou echter, en gelukkig,
leeren, dat da ruimte nóg onvoldoende was.
Telkens en telkens waren uitbreidingen noo
dlg. Ze kwamen overeenkomstig de wenschen
onder het presidium van Mgr. Cuyten (1837
1884), Mgr. A. J. F. Mutsaers (1884—1904), Mgr.
dr. L. Berkvens (19041921), tot stand.
De huidige president, mgr. A. F. M. Sweens,
die reeds sedert 1921 de teugels voert, mocht
evenwel de kroon op het uitbreidingswerk
plaatsen! Want juist in het eeuwfeestjaar
kwam de bouw van het philosophicum en voor
al van de nieuwe majestueuze kapel, de laatste
opgetrokken naar het ontwerp van professor ir.
M. Granpré-Molière. in samenwerking met rec
tor van Helvoort, secretaris-penningmeester
van de Kerkelüke Bouwcommissie, gereed.
handelen: lo de politie opbellen, de heele histo
rie vertellen en op uw vlekkeloos verleden en
uw huidige positie vertrouwen; 2o ik kan een
poging doen om het lichaam spoorloos te laten
verdwijnen. Ik voor mü prefereer natuurlük
nummer twee. X Is van mün prilste jeugd af
een soort Ideaal voor me geweest, om eens te
zien of ik een misdaad niet met de noodlge
slimheid zou kunnen wegmoffelen, maar ik heb
nooit over een zekere Jongejufferachtige, aver
sie tegen bloedvergieten kunnen heenkomen
Tja, nummer één is eigenlük wel X veiligste. En
dan heb je natuurlük ook nog nummer één met
variaties. De politie opbellen, etc., maar de
revolver en de brieven verzwügen. dat wil zeg
gen, als hü ze nog bü zich heeft"
Hü boog zich over den vermoorden man heen
en fouilleerde zün zakken.
„Schoon uitgeschud." kondigde hü aan. .Hm.
dat wordt een vervelende geschiedenis met die
brieven.... Halt wat hebben we daar! Xi Gat
In de voering.... iets in vastgehaakt en ruw
er uit getrokken.... en daar hebben we een
stukje papier."
HU haalde een stukje papier te voorschün en
ging er mee naar het licht. Virginia kwam
naast hem staan.
.Jammer, dat we X niet in »’n geheel heb
ben," mompelde hü- ..De Schoorsteenen. 11.45
Donderdag.... Dat lükt wel een afspraakje."
„De Schoorsteenen!” riep Virginia uit. Wart
merkwaardig!"
„Waarom merkwaardig? Te chic voor een man
van dit kaliber?’
„Nee. Ik ga Vanavond ook naar De Schoor-
Het Groot-Semlnarie van het
X-Hertogenbosch bestond Zondag 16
honderd jaar.
De viering van dit eeuwfeest zal in ver
band met de vacantles eerst in het najaar
plaats vinden.
niet, ook al was in dat stuk speelgoed een
mechanisme verborgen, dat doodelük werk ver
richten kon. Dwars over den greep was de naam
Virginia gegraveerd.
..Nee, onmogelük!" riep Virginia uit.
Haar verwondering was zoo echt, dat Anthony
haar wel gelooven moest.
„Ga eens rustig zitten," zei hü ernstig. ,Xr
zit hier méér achter, dan ik op het eerste ge
zicht dacht. Om te beginnen: van welke stelling
gaan wü uit? Volgens mü zün er maar twee
mogelükheden. De echte Virginia, de schrüfster
van de brieven, is om de eetaof andere reden
plotseling ten tooneele verschenen. Ze heeft den
man laten nagaan of ze is hem zelf gevolgd,
en toen heeft ze hem neergeschoten, de revolver
laten vallen, de blieven van zün zak naar den
hare laten verhuizen en Is verdwenen. Dat is
niet mogelük, hm?"
..Neen.” zei Virginia twüfelend.
„De tweede mogelijkheid Ls veel interessan
ter De man of vrouw, die Giuseppe zou dood
schieten, wou u compromitteeren'dat zal
trouwens wel het hoofddoel geweest zün. Want
dat doodschieten kon overal gebeuren en ze
hebben zich de noodlge moeite gegeven om hem
hier te krügen en. wie het ook geweest is of
geweest zün, ze wisten alles van d, van Uw huls
in Datchet. van uw gewoonten, en dat u van
middag in Ranelagh was. X Is een rare vraag,
maar heeft u misschien vüanden, mrs. Revel?"
„Nee. natuurlük niet.... dat soort vüanden
tenminste niet."
„De kwestie is nu,” ging Anthony voort, „wat
zullen we doen? We kunen op twee manieren
Door de smalle vensters van de kaaerne-
wonlng staart Willy Braussner naar het drukke
kinderspel in de straat, aonder het echter te
zien. Haar'gedachten zün met het verleden bezig
en voor haar prachtige, bruine oogen verschünen
beelden, vol charme en warmte Dan glinstert
er iets in die on beweeg lüke staande pupillen,
die maar steeds naar één punt zien, oneindig
ver in een matelooze ruimte; even trilt de
mondhoek, dan is ook het heerlüke beeld weg
en stroomen melancholische en bedroevende ge
dachten door haar afgetobde brein, tot er diepe
'-roeven rond haar smallen mond komen
Vroeger was ze een gevierde zangeres, waarnaar
een select publiek luisterde in volle overgave:
men eerde haar met bloemen en woorden en
perscommentaren; nu te ae vergeten door al
len. Met de vaak pünlüke herinnering aan het
schoone. dat eenmaal haar deel was. gaat zü
nu als kellnerlnnetje in een burger restaurantje
door bet leven.
Albert heeft zü lief gehad; oneindig teeder
heeft zü hem bemind. Op ‘n kwaden dag te hü
echter de wereld ingetrokken, carrière wilde hü
maken. Was hü geen begaafd cellist? En waren
de gages in de nieuwe wereld niet veel hooger
dan in Europa, dat den oorlog gekend had? Als
hü zich eenmaal een positie had verworven,
dan.
Willy had zich vastgeklampt aan die toezeg
ging. maar was dat wel gerechtvaardigd? Bü-
kans een jaar was er voorbü gegaan, vóór zü den
errsten brief van Albert had ontvangen. San
Francisco stond er op den postzegel gestempeld
Maar wat moest ze antwoorden?.... Dat ze
ziek was en niet meer kon optreden? Kon ze zoo
maar aan hem schrijven- „Ik heb mün stem
verloren?”
Een kort, maar o zoo bekend tikje op de deur
brengt Willy tot de zorgen-van-allen-dag terug.
De pensionhoudster.... huurt! Haar verdiensten
zün eigenlük te gering om dese kamer te be
wonen Maar wat moet ze dan? Eindelük Ingaan
op het aanbod van den caféhouder en daar in
tern komen? Maar ze wil haar eigen baas
blüven....!!
„Binnen!” zwakjes te haar antwoord op net
venünige klopje, maar de hospita beeft scher
pe ooren en heeft de deur al geopend
„Een brief voor u. Juffrouw en....* Willy
hoort niet eens, dat ze. als ze morgen niet be
taalt. de deur gesloten zal vinden. dien brief
dat handschrift
„Uit Londen!" Dichtbü dusdat beteekent,
dat hü komtAlbert. Intuïtief heeft Willy
den briefinhoud Mwsgevoeld en wordt niet be
drogen. „Woensdagmiddag om 5 uur hoop ik
Je te ontmoeten bü de Brandenburgerpoort.
Heb Je nog die prachtige rose, züden japon?.
Toe, doe die dan aan. Zoo zou ik je zoo graag
weer willen ontmoeten, nu je ongetwüfeld nog
meer gevierd en bewonderd wordt
Elndeloozer dan de avond duurt de nacht.
En de dag, die daar op volgt, schünt niet voor
uit te willen. Kennissen, die zich vroeger zoo
gaarne „vrienden” noemden, heeft ze aange
klampt en gevraagd haar vüttig Mark te willen
leenen. vüftig Mark voor ’n rose, züden ja-
„Hü heeft X uiterlük van een Italiaan,” ze ze.
„Hü te een Italiaan,” gaf Anthony ten ant
woord. „Een Italiaan, die kellner van zün be
roep was. *t Geld afpersen deed hü in zün vrijen
tüd. X Zou me niets verwonderen als hü Giu
seppe heette.”
„Groote genade!" riep Virginia uit. „U bent
toch geen zoon of neef van Sherlock Holmes?”
„Neen,” zei Anthony. .Jammer genoeg niet.
X Is niets dan *at goochelen. Als u de feiten
wist.... maar dié vertel Ik u straks wel.... U
heeft me zooeven gezegd, dat die man u brie
ven Bet zien en om geld vroeg. Heeft u hem
dat gegeven?"
.Ja.”
„Veertig pond.”
.Hoeveel?"
„Dat is leelüker,” zei Anthony, zonder eenige
verwondering te toonen. „En nu het telegram
Laten we dat eerst eens beküken."
Virginia nam het var? haar kleine, ronde
tafeltje vóór zich en stak het Anthony toe. Ze
zag zün gezicht betrekken, toen hü van den in
houd kennis nam.
„Wat te er?” vroeg ze ongerust.
Hü hield het haar voor met zün vinger bü den
naam van de plaats, waar vandaan het ge
stuurd was.
„Barnes." zei hü. „En u bent den heelen
middag,in Ranelagh geweest. Wie gelooft u, als
u vertelt, dat u X niet verzonden heeft?”
Virginia zat hem geboeid aan te staren,
had een gewaarwording, of het net al dichter
en dichter om haar heen getrokken werd. Hü
19
.Jk vind het jammer, Mrs. Revel. Ate u met
uw kamenier, samen dus, dadelük na uw thuis
komst het lichaam hadt gevonden, zou de zaak
heel wat eenvoudiger geweest zün. Dan stond
het vast, dat de man vóór uw thuiskomst dood
geschoten was."
..En nu kan X evengoed er na gebeurd zün.
Dat te zoo."
Hü bleef haar terwül zü die moge-
lükheld overdacht. Ja. zün eerste indruk was
«oed geweest. Ze was niet alleen mooL maar ze
had ook durf, grooten durf.”
Virginia was zóó verdiept in de puzzle, die
haar zoo opeens voorgelegd werd, dat het
-Mrs Revel” van den onbekenden man haar
ontgaan was.
.Maar hoe komt het dan, dat EUse het schot
gehoord heeft,” mompelde ze.
Juist raasde er, luid knallend, een motorfiets
Voorbü. Anthony wees naar het open raam.
„Daardoor. In een stad als Londen valt een
•chot niet op."
Met een rilling van afschuw keek Virginia naar
het lichaam in den stoel.
Langs den Rüksweg, die van ’s-Hertogen
bosch naar Tilburg voert, ligt aan het einde
van een prachtige breede laan het Groot-Se-
mlnarie van het Bisdom Den Bosch.
Met zUn breed gespreide vleugels is het een
majestueus gebouw. In gouden letters staat
J>o Optimo Maximo” In zün gevel gegrift en
daarmede duldt het reeds op het doel, waartoe
bet nu honderd jaren geleden werd opgericht.
Iedereen kent het, iedereen weet, dat hier
de toekomstige priesters van het Bisdom wor
den gevormd, dat hier allen, die er verblüven.
zich voorbereiden op en zich wüden aan den
dienst van God. teneinde Hem den hoogsten
luister te schenken, welke Hem geschonken kan
worden.
Het te het huis, dat in den loop van een
eeuw het Bisdom tot zegen heeft gestrekt, van
waaruit over de katholieken middels de pries
ters. welks het voortbracht, een stroom van ge-
van een seminarie voor theologanten te s-Her-
togenbosch. In 1571 werd het geopend en wel
in het Fraterhuis aan de Torenstraat, ctednecht
tegenover de Kathedrale Basiliek van W Jan
gelegen was. Een langdurig bestaan was het
echter niet beschoren, want na tien jaren moest
het verdwünen
Rond 1620 kon weer met de aeminarieoplei-
ding worden begonnen, doch ook nu was het
bestaan, er van van korten duur, want de in
neming van'den Bosch door Frederik Hendrik
in 1639 had de noodlottigste gevolgen voor het
katholicisme, ook in de Hertogstad.
Zoowel Seminarie als lagere colleges moesten
worden gesloten en zü. die de hoogere studies
wilden volgen waren gedwongen naar Leuven,
naar het bisdom Roermond of Antwerpen te
gaan.
Tot 1797 bleef het Bossche Bisdom zonder
Seminarie. De studenten waren derhalve ge
noodzaakt de Latünsche scholen van Gemert.
Megen. Boxmeer en Gheel en later die van
Helmond, Eindhoven, Uden en Ravenstein voor
de .kleine” lessen te volgen en daarna de hoo
gere studiën voor de priesterlüke bediening bul
ten het eigen bisdom te voltooien.
Na de vernietiging van de Leuvensche Uni-
versiteit tengevolge van de Napoleontische
moellükheden besloot de toenmalige professor
aan deze unlversiteit. dr. Antonius van Gils, die
TUburger van geboorte was. naar het Noorden
uit te wüken.
Hü vond er in Den Bosch den toenmaligen
vlcarius-apostollcus Antonius van Alphen on-
mlddellük bereid de stichting van een semina
rie te bevorderen. Drie huizen, gelegen aan de
Trinlteltstraat In de tegenwoordige Bisschops
stad werden gehuurd en daarin werden de les
sen hervat en van Glls werd de eerste president.
De IngebrulkriAnlng van het Seminarie ge
schiedde op den feestdag van den H. Francls
cus Salesius. Om deze redenen werd Sint Fran
clscus tot Patroon van het Seminarie uitgeroe
pen en hü is dit tot op den huldigen dag ge
bleven.
Maar nog zou het Instituut geen vasten bo
dem onder de „voeten” hpbben.
Nauwelüks een Jaar later werd voor 17.000
te St. Michlels Gestel het oude kasteeltje Nleuw-
Herlaar gekocht. Op 29 Maart 1799 vestigden
zich er 32 theologanten. Steeds kwamen er
meer bü: de kapel van Herlaar moest worden
uitgebreid 1806
Het seminarie voldeed geruimen tüd aan de
behoeften van het bisdom, maar in den loop
der jaren nam het aantal studenten zoodahig
toe, dat de gebouwen en zelfs de vergroote ka
pel te klein wérden.
(r
