afsluiting
uandcn ia$
en
zijn vriendje Wip
Kabouter Flip
en
De droogmaking
der Zuiderzee
Helgoland
F 750.
F 250.-
van
de
Uitgaven vereischt
f 196 millioen
Financieele uitkomsten
J
Het Geheim
van
zeven Schoorsteenen
gebruik
r
WOENSDAG 26 JULI 1939
l
de beenen namen
Orgelkunst
DOOR AGATHA CHRISTIE
AANGIFTE MOET, OP STRAFFE VAN VERUES VAN ALLE RECHTEN, GESCHIEDEN UITERLIJK. DRIE MAAL VIER EN TWINTIG UUR NA HET ONGEVAL
as
Model van een modern orgel
Hjk dat re- daarom ze
voortaan te
l
ge-
van
het
J
«O wrttae tob otb hanft.
de
schreef
meneer," drong
alstublieft,
,Js ge-
van
u
zat Anthony strak
stemde
(Wordt vervolgd.)
I
WVIM
Ook met de vogels In het bosch werden Wip
en Flip goed bevriend. In het begin wilde het
tusschen de vogels en den eekhoorn niet erg
vlotten, daar deze vroeger wel eens eieren uit
hun nest roofde. Maar Flip had hem dit afge-
leerd.
„Bisschopsfonds” H. Sondaai.
pr. Secr.-Penn. Oegstgeest
„Dat weet ik niet, want ze is juist bij
den kapper
van
van
papiertje niets met het huis van dien naam te
maken hadden. Maar ’t kon ook zijn van wel.
En Giuseppe was in elk geval iemand met lange
vingers. Dus besloot ik, op den avond van den
dag. op het papiertje vermeld, hier naar toe te
tuffen, te kijken, of alles in orde was, ergens
in de buurt te gaan slapen en Lord Caterham
den volgenden morgen op te bellen om hem
te waarschuwen voor de langvingerige nachte
lijke bezoekers.'’
„Zeker, zeker." zei Lord Caterham aanmoe
digend. „Zeker, zeker....”
„Behoudt ons werk"
zoo roept het verleden.
„Bouwt een kerk”
sou echoot het heden.
Giro 135198
een
met
nomen, besloot ik ook onder dien naam te rei
zen. 1_
dlngen
OF ELKE BUS EEN BON VOOR GESCHENKEN
onneembare vesting
den wereldoorlog#c
en meer
Op het Unterland
men
fijne
Duitsche
is in de
in het
was het oogenbhk
terrein begeven
Het is dan slechts de vraag, of men met be
hulp van de opgedane ervaring zal kunnen ko
men tot een aannemelijker prijs voor den ver
der droog te leggen grond. Hierbij moet er op
worden gewezen, dat zfch bij ae Wierlngermeer
een aantal ongunstige factoren voordeden. In
de eerste plaats werd d>e polder gemaakt, voor
dat de afsluiting gereed was. waardoor dijken
en bemaling zwaarder moesten women dan
anders het geval zou zijn geweest. De Wlenn-
germeer omvat het gebied, waar het zoutge-
Sedert dien dag waren Flip en Wip onaf
scheidelijke vrienden. Van vroeg tot laat zwier
ven ze samen door de bosschen. Waar ze maar
konden, hielpen ze elkaar, en altijd kon men
die twee samen vinden.
,,’t Was natuurlijk heel goed mogelijk, dat de
woorden: De Zeven Schoorsteenen op het
- - «P«t blad zijningevolge de versekeringsvoorwaarden kagen bfl levenslange geheele ongeschiktheid tot werken door p bfl een angevwl aaas
Al vl vFv A RQ IN |X| l*< O «gevallen verzekerd voor een der volgende uitkeeringen OvFe“ verlies van beide armen, belde beenen at beide oogen JT VVz" doodeitjken afloop
Wip werd een graag geziene gast by de ka
bouters en altijd was hij welkom. Wanneer hij
met zijn scherpe nagels aan de deur krabte.
werd hem dadelijk door een kabouter openge
daan. die hem met ’n sierlijken zwaai van zijn
puntmuts begroette.
Toen Adolf Hitler de militaire paragrafen
van het Verdrag van Versailles buiten kracht
stelde, brak ook voor het b mde eilandje
Helgoland een nieuwe toekomst aan. Het is
weer tot een sterke veste gemaakt. Aan vreem
delingen is het verboden Helgolandsch gebied
te betreden. Dit verbod is eenige weken gele
den uitgevaardigd en direct in werking ge
treden. Duitsche burgers moeten een speciaal
verlof hebben om het eilandje te betreden.
Onder groote belangstelling van leeken. zoowel
als muzikale autoriteiten uit alle deelen van ons
land, werd gisterenavond te Ginneken het orgel
van den Franschen orgelbouwer Eugène Roches-
son ingewijd. Het werd bespeeld door Marius
Monnikendam, aan twens initiatief deze bouw
te danken is, en die een zoodanig programma
had gekozen, dat men de vele klankmogeljjkhe-
den van dit orgel kon beoordeelen, in het bijzon
der zijn geschiktheid om het klank-ideaal zoo
wel van de orgelmuziek uit den baroktijd (Bach
en tijdgenooten) als van de Romantische school
(César Franckweer te geven.
Een dergelijke ruime interpretatie-mogeiyk-
heid is nochtans bij de meeste hedendaagsche or
gels niet mogelijk, ondanks de dikwijls groote af
metingen en hoeveelheid van stemmen en hulp
middelen.
Het orgel te Ginneken telt slechts 20 stem
men, die ieder voor zich een zoodanig uitgespro
ken en volwaardig klankkarakter vertegenwoor
digen, dat hier toch een verrassende verschei
denheid van kleuren mogelijk is.
Eugéne Rochesson. de Fransclje orgelbouwer,
is er in geslaagd een exempel te scheppen van
orgelbouw-kunst
Na maandenlangen persoonlijken arbeid is een
Instrument geschapen, dat weer de, oude, doch
vervallen kunst van orgelbouwen in nieuwe
banen leidt.
In tegenstelling tot Cavaille-Col) uit wiens
school Rochesson voortkomt, stond hem niet het
orgel als eenige nabootsing van het orkest voor
den geest, doch is zyn streven gericht om het
orgel zoo zuiver mogelijk orgel te doen zijn. d.
w z. die eigenschappen relief gevend die speci
fiek tot het orgel behooren: het prestan tenkoor,
vulstemmen of mixtures, zonder datgene te ver-
«aarloozen, waaraan Cavaille-Coll zyn roem te
danken heeft: de tongwerken.
Voor het eerst sinds vele jaren is in Nederland
«eer een orgel gebouwd, waarvan de klankge-
tende organen uitsluitend door kunstvol hand
werk zyn ontstaan. Als geheel klinkt dit orgel
zeer kemachtig rond en zilverig, en wat een
leder opvalt: met een natuuriyk crescendo in
de hoogere octaven. Als „fractuur” benutte
Rochesson (die ook als ingenieur gegradueerd
is) het electrisch systeem, naar de laatste
Amerikaansche vindingen, waarvan hy het pa
tent voor zyn orgels bezit.
We vernemen voorts, dat meerdere opdrach
ten hier te lande aan Rochesson het gevolg
zullen zyn en meenen ons niet te vergissen, als
mét het orgel van Ginneken ook voor Neder
land een renaissance van orgelbouwkunst is in-
geluld.
Ik weet niet, onder welke categorie overtre-
„..i het reizen onder een valschen naam
thuis hoort, maar als t erg is, zal Mr. Battle
t me wel vertellen en me voor zooveel maan
den opbergen.”
„Het verhaal
Battle aan.
zyn gezicht te vertrekken, voort.
Mr. Lomax me verscheidene voorstellen
betreffende genoemd manuscript. En hy ein
digde met my uit naam van Lord Caterham
voor t week-end hier uit te noodigen."
„Met het meeste genoegen, met het meeste
genoegen," viel Lord Caterham hem joviaal in
de rede. .Buitengewoon aangenaam u hier in
ons midden te zien. Beter laat dan nooit, niet?"
Lomax keek hem met gefronste wenkbrauwen
veelbetêekenend aan
Hoofdinspecteur Battle
aan te staren.
„Wilt u daarmee uw aanwezigheid gisteravond
hier verklaren, meneer?" vroeg hy.
„Waarempel niet,” zei Anthony verontwaar
digd. .Als ik ergens behoorlijk uitgenoodigd
word, klim ik niet 's avonds laat over den tuin
muur, sluip het park door en probeer of ik ook
door een van de openslaande deuren naar bin
nen kan komen. Nee. dan laat ik me tot voor
deur ryden, bel netjes aan en veeg mijn
voeten.... Maar ter zake. Ik schreef Mr
Lomax terug, dat het manuscript al in handen
van den uitgever was en dat ik daarom voor
z'n vriendeiyke uitnoodiging moest bedanken.
Maar toen die brief verstuurd was herinnerde
ik me iets iets dat me. merkwaardig ge
noeg. by het schryven van den brief ontschoten
was.”
Hy zweeg even: nu
waarop hy zich op gevaarlyk
moest, dAArl
„Ik heb u nog niet verteld,
met den kellner Giuseppe aan
’t tegen de zeven keer begon te loopen...."
..Neem nu byv. doperwtjes, die willen niet op
zand, zeggen ze. Maar als u ziet wat 1 k bereikt
heb...."
.Ja, ik
zei
De Schoorsteenen gesproken werd,
het stuk uit myn portefeuille en
woorden, die er oo stonden. Ik had t by het
rechte eind. Hier heeft u *t bewuste papier,
heeren, dan kunt u voor u zelf zien. De woor
den zyn: De Zeven Schoorsteenen 11.45, Don
derdag."
Battle bekeek het stukje papier nauwkeurig.
gegeven
Uit technisch, economisch en sociaal oog
punt beschouwd, is dus dit werk voor een
klein land als Neaerland van uitzonderiyken
aard.
dat ik. toen ik
het worstelen
was. op dat oogenblik een stuk papier in myn
hand hield, een klein stukje papier van een
groot stuk afgescheurd, met een paar woorden
er op.... Toen, in dien bewusten nacht, zei
den ze me niets, maar na het ontvangen van
den brief van Mr. Lomax kwamen ze me weer
in de gedachten, omdat in dien brief ook over
Ik haalde
herlas de
-Het resultaat van dit praten was, dat ik me
®et) week daarna naar Engeland inscheepte om
800rt van boodschap voor Mr. McGrath te
<“en- En daar er op zyn naam passage was ge-
„Ik kwam nogal laat, *n foutieve tydbereke-
ning gemaakt wat den duur van den rit hier
heen aanging en dus zette ik den auto dadelijk,
toen ik een geschikte plek zag. stop, klom over
den muur en liep dwars door het park op het
huis af. Toen ik op het terras kwam waren
alle ramen donker; stil en. vredig lag het huis
in zyn uitgestrekten. schemerlgen tuin. Ik
wilde me juist omkeeren om weg te gaan, toen
ik opeens een schot hoorde. Het leek my toe.
dat 1 uit het huls kwam en daarom liep ik net
terras dwars over en probeerde, één vooi één.
de deuren Maar ze waren allemaal solide ge
sloten en uit de kamers er achter kwam geen
enkel geluid. Ik bleef nog een poos staan luis
teren, maar alles bleef stil en toen dacht ik, dal
ik me wel vergist kon hebbendat het schot
wel van den een of anderen strooper afkomstig
zou zyn.... een doodgewone gevolgtrekking,
als u t my vraagtde omstandigheden in
aanmerking genomen."
.*n Zeer gewone gevolgtrekking."
-Zuid-Amerika," dacht Anthony,
*°onweg niets, vergeleken by djj.”
Hy had zyn plan-de-campagne al gemaakt.
ging de waarheid vertellen de waarheid
®et één kleine verandering en minus één
•nstig feit.
•Het verhaal begint een drie weken geleden
in Boelawayo,” begon Anthony. ..Mr, Lomax
**et natuuriyk wel, waar Boelawayo ligt, een
T00ruitgeschoven post van het Britsche konlnk-
jijk. niet waar? y£el bekend, maar niet bepaald
*mlnd. Nu dan, ik zat in Boelawayo met een
*hmd van me, een zekeren Jimmy McGrath.
praten.
j Hy zei den naam langzaam en duidelyk zon-
^tr één oog van George Lomax af te laten.
het hooren van den naam sprong Lomax
tee*r dan een decimeter uit zyn stoel op en
*K**rdrukte met moeite een uitroep van ver-
De Regeering nam in 1918 aan, cut de kosten
van alle werken, inbegrepen de rente, gedekt zou
den worden door de waarde van den droogge-
jegden grond, aldus lezen wy nog in het Fin
eccn. kwartaal Overzicht oer Amsterdamsche
Bank. In 1925 were1 gesteld, dat de afsluiting
als een werk op zich zelf verantwoord was en
dat de kosten van de polders, weder inbegrepen
de rente, gedekt zouden zyn door ae waarde
van de te verkrygen gronden.
Toen werd aangenomen, dat de kosten zou
den bedragen: voor de afsluiting Wieringen—
friesland 90 millioen gulden en voor oe af
sluiting van het Amsteldiep tusschen Wieringen
en Noord Holland 18 millioen gulden, terwyi
voor de voorziening in de belangen van de
visschery en die van Defensie voor elk op
ongeveer 10 millioen gulcen werd gerekend,
tezamen opleverende het beorag van 128 mil-
Boen gulden. Daartegenover had jje Commissie
Lovink voor de voordeelen der afsluiting, welke
In geld waren te waardeeren. een bedrag van
ongeveer 118 millioen gulden genoemd, terwijl
daarnaast nog tal van imponderabilia aanwe-
zig waren. Drie jaar later moest ae Regeering
mededeelen, dat de kosten van de afsluiting
Weringen—Friesland nader op 128 millioen
gulden moesten worden geraamd (de kosten
lullen ongeveer 124 millioen gulden beloopen),
terwijl ia gebleken, ctat voor de voorziening in
oe belangen van de visschery op grond van
de Zuiderzeesteunwet op een uitgave van
M millioen gulden valt te rekenen en voor de
voorziening fn de belangen van Defensie op
een uitgave van 15 millioen gulden. De kosten
suHen dus In plaats van 128 millioen 196 mil
lioen gulden bedragen.
Wat de financiering betreft, zoo werd in
B25 besloten ae kosten van de afsluiting voor
oe helft te brengen ten laste van den gewonen
dienst en voor de wederhelft ten laste van de
buitengewone middelen, waarvoor dus gelo zou
worden geleend. De kosten, verbonden aan de
uitvoering der Zuiderzeesteunwet, zouden geheel
uit de gewone middelen worden betaald. In ver
band met de financieele moeiiykheden tenge
volge van de crisis is het aangenomen finan
cieringsplan niet volledig coorgevoerd, maar aes-
alnlettemin werden tot en met 1937 ontvangen
uit toevallige baten en bycragen uit de gewone
middelen 95 'A millioen gulden. Aangezien toen
voor de afsluitingswerken 164 millioen gulden
wzs aitgegeven. bedroeg de kapitaalsverstrek-
ka<| ultimo 1937 68'/, millioen gulden, terwyl
M J37 nog op een kapitaalsverstrekking van
1114 jiillioen guloen dient te worcen gerekend,
In totaal dus op 80 millioen gulden.-
In de voorgaande beschouwingen werd nog
niet de rente betrokken. Een onderzoek heeft
ungetoond, dat door ,de uitvoering der af
sluiting een zoodanige bezuiniging op de
kosten van oe werkloosheidsvoorziening is
verkregen, dat deze kunnen worden geacht
jngeveer op te wegen tegen den rentelast.
Achteraf ryst de vraag, of de stelling, dat
de afsluiting als een werk op zich zelf ver
antwoord is, nog wel als juist kan worden
aangenomen. Twee voordeelen van de afsluiting
hebben sedert 1925 meer beteekenis gekregen.
Het Ijsselmeer Immers kan benut worden als
prise d'eau voor drinkwatervoorziening en de
beteekenis van de nieuwe landverbinding tus
schen Noord Holland en Friesland is door de
sterke ontwikkeling van het motorverkeer aan-
Henlyk grooter geworden. De kapitaalwaarde
van het voordeel, dat het inlaten van zoet
water biedt, zou by den verlaagden rentestand,
honger zyn geworden. Tenslotte zyn de impon
derabilia niet in een juist bedrag in geldwaarde
uit te drukken. Men zou, eraan kunnen twyfelen,
of de totale uitgave van rond 200 millioen gul
den voor de afsluiting wel geheel in evenwicht
is met de waarde van de verkregen voordeelen.
In elk geval is echter de kapitaalslast van 80
millioen gulden, welke na het gereedkomen der
werken aanwezig zal zijn, zeker belangryk lager
dan de waarde van de verkregen voordeelen.
Thans komende tot de Wierlngermeer, «y
medegedeeld, dat de kosten van de water
bouwkundige werken in 1925 op 36 millioen
tuiden werden geraamd en de te betalen rente
het tekort.
Reeds by de begrooting van het jaar 1929
moest de Regeering mededeelen. dat de kosten
van de waterbouwkundige werken nader ge-
raamc moesten woraen op 60 millioen gulden
(de totale uitgave kan op 605 millioen worden
geschat). Men stelde zich toen voor de dekking
van het vergroote verlies te vinden door na
de voltooiing van den afsluitdyk de bedragen,
welke dan op oen gewonen aienst zouden
vrykomeh, voor dekking van het ontstane
tekort aan te wenden. In het voorgaande is
reeds opgemerkt, welk een geweldige uitbreiding
in den loop der jaren de bemoeiingen van
den Staat met de ontginning en de kolonisatie
hebben onaergaan. De geloeiyke gevolgen hier
van zijn niet uitgebleven. Er werd in 1925
nog gerekend op een opbrengst uit de voor-
loopige pachten van 53 millioen gulden. Thans
is gebleken, dat voor de ontginning en cultuur
rond 37 millioen zal moeten worden uitge
geven, waartegenover zal staan een opbrengst
van rond 14 millioen uit de voorloopige cul
tuur der gronden en oe aanvankelyke pachten.
De uitgaven voor ontginning en kolonisatie zyn
cus op 23 millioen gulden te stellen. Volgens
opgave van de Regeering zal de rentelast 16.5
millioen gulden bedragen, zoodat tegenover de
geraan-.de kosten van 51.4 millioen achteraf
een bedrag van 100 millioen gulden komt te
staan. De lagere post voor rente wordt hieruit
verklaard, dat zoolang de verstrekte kapitalen
niet geacht werden te zyn geconsoliceerd, het
geen gedurende geruimen tijd het geval is ge
weest, de rente van kort geld in rekening is ge
bracht.
Intusschen heeft ook het maken van de Wie-
ringermeer ae kosten van de werkloosheids
voorziening niet onb^vredigena1 vermmderd.
Een bedrag van 17 millioen gulden kan hiervoor
worden aangenomen. Wordt dit voordeel, dat
het maken van den poleer heeft opgeleverd, in
rekening gebracht, dan biyft ten laste van den
nieuwen polder een aanlegkapitaal van 83 mil
lioen of f 4150 per H.A., een bedrag belangryk
hooger dan dat van ongeveer f 2500, waarby de
Regeering aannam, dat aan het maken der in
polderingen geen te groot risico is verbonden.
De waarde van den polder mag, hiermede re
kening houdende, dus op rond 50 millioen gul
den worden gesteld, waaruit volgt, dat er een
tekort is van 33 millioen gulden. Dit bedrag is
inderdaad zeer hoog.
Het droogmaken van de Wierlngermeer
staat echter niet op zichzelf en moet worden
beschouwd als een eerste proeve voor een
elf maal grooter plan. Verdeelt men het ver
lies van 33 millioen, dat deze proef heeft op
geleverd, over de totaal droog te leggen
oppervlakte van 220.000 HA., aan krügt het
tekort een minder ernstig aanzien.
Helgoland behoort thans tot de
provincie Sleeswyk-Holstein. Het
gryze oudheid van 1300 tot 1714
bezit geweest van de hertogen van Sleeswyk
uit het Huis Got tor p. Daarna kwam bet met
het hertogdom, waartoe het behoorde, r.an4de
Deensche Kroon In 1807 werd het in het ver
loop der BrltschDeensche oorlogen tfbor En
geland veroverd, dat het tydens den Napoleon-
tischen tyd gebruikte als stapelplaats poor
smokkelwaar van allerlei slag. By den vrede
van Kiel in 1814 gaf Denemarken zyn rechten
op het eiland prys en ging het over in
bezit van Groot-Brittannië.
Toen Keizer Wilhelm II het Duitsche Rijk
tot een Imperiale mogendheid trachtte te ma
ken en een begin maakte met het scheppen
van een machtige vloot, begon Helgoland een
rol te spelen in de groote Europeesche poli
tiek. De Keizer en vooral zyn groote raadge
ver en medewerker op het gebied der marine,
groot-admiraal von Tirpitz, sloegen begeerige
blikken naar den steenen driehoek aan de
mondingen van groote Duitsche rivieren, te
genover de Noordzeekusten met haar groote
Duitsche steden. Zoolang Duitschland niet aan
vlootpolitlek had gedaan, was het lot van Hel
goland voor het Keizerrijk Van geen beteeke
nis geweest. Toen de Duitsche vloot ontstond,
voelde men het Engelsche Helgoland als
bedreiging. Er werden onderhandelingen
Londen geopend Zy sleepten zich traag voort.
ik niets meer gehoord, dus ik denk, dat alles in
orde is. En nu kreeg ik gisteren, als Jimmy
McGrath, een brief van Mr. Lomax hier....”
Anthony wachtte even. De geschiedenis, die
eerst nogal précair geweest was, begon nu
amusant te worden. Lomax schoof onrustig op
zyn stoel heen en weer.
„Ah.... nu herinner ik t me!" mompelde
hy. „Met zoon groote correspondentie ook! En
een andere naam. nietwaar? Hoe kon Ik het
weten! Maar dat wil Ik toch even zeggen,"
ging hy met verheffing van stem voort, „dat
ik dit, dit zich uitgeven van een ander, buiten
gewoon ongepast vind. Ik twyfel er dan ook geen
oogenblik aan, of u heeft zich schuldig gemaakt
aan een ernstig vergryp, dat zeker niet onge
straft zal biyyen.”
,Jn dien brief,” ging Anthony, zonder een
spier
„deed
halte van het bodemvocht het hoogst is. zoodat
hier ae moeiiykheden by de ontginning grooter
waren en de duur langer was, dan by minder
zoutryke gronden het geval zal zyn Toen de
plannen voor oe wierlngermeer werden vast
gesteld. werd de vraag overwogen, of het ver
keer fn den polder in hoofdzaak te lana' dan
wel te water zou plaats hebben In ons Neder-
landsche polderland komen voorbeelden voor,
waarby elk van aeze verkeerssoorten de hoofd
rol speelt. Een uitgebreid onderzoek gaf geen
gegevens tot de oplossing van de vraag, welk
verkeer In de Wierlngermeer zou overheerschen.
In verband hiermede werd de polder volledig
Inghricht voor verkeer te land zoowel als
te water. Alle kavels werden aan oe achter-
zyde bereikbaar gemaakt voor de kleine
scheepvaart en de poleer verkreeg vier toe
gangen voor de vaart, waarvan een zelfs be
stond uit een kanaal met twee schutsluizen.
Daarnaast werd een uitgebreid wegennet ont
worpen. dat de bouw van een zeer groot aantal
bruggen over het uitgebeelde net van bevaar
bare waterwegen nooaig maakte Ook zijn van
het als normaal aangenomen verkavelingstype
afwykende verkavelingen toegepast, proeven,
waarmede zeker een millioen gulden gemoelt' is
geweest. Tenslotte is het duidelyk, dat by de
uitvoering van zoo talrijke nieuwe maatregelen
op sociaal en economisch gebied, waarvoor de
ervaring ontbrak, niet steeds van den aanvang
af de beste oplossingen .weroen toegepast. De
Wierlngermeer is dus inderdaad een proef-
polder geweest en er is gereede aanleiding om
aan te nemen, dat met ae opgedane ervaring
de volgende polaers goedkooper tot stand ge
bracht kunnen worden. Hierby valt reeds aan
stonds op te merken, dat de ervaring in de
Wierlngermeer heeft geleerd, dat tengevolge
van oe inmiddels opgetreden sterke uitbreiaing
van het motorverkeer, het kleine scheepvaart
verkeer in' de polders geen taak heeft te ver
vullen en deYhalve in het vervolg op de outillage
voor de scheepvaart belangryk zal kunnen wor
den bezuinigd.
Van meer belang echter dan beschouwingen
is het resultaat, waartoe men thans by den
Noordoosteiyken poleer is gekomen. Op grond
van de over de geheele lyn verkregen ervaring
wero voor dien polder een plan opgemaakt
De totale kosten voor den 47.600 ha grooten
polder beloopen 123,8 millioen of f 2.000 per ha.
In 1936 werd met de voorbereidenae werken
van den polder aangevangen en de ervaring by
de uitvoering tot nu toe opgedaan wyst erop,
oat de kosten van de tot heden uigevoerde
werken eenlgszins beneden t!e raming blyven
De plannen voor de zuldelyke polders zijn
nog in onderzoek, zoodat omtrent de finan
ciering daarvan nog geen inzicht bestaat.
Zou het gelukken ook aeze polders met een
oppervlakte van rond 150.000 ha voor den kost
prijs van den Noordoosteiyken polder te ma
ken. dan zal daarmede in elk geval een bedrag
van rond 400 millioen gulden gemoeid zyn.
De voorgaande cyfers overzienae, biykt, dat
voor de afsluiting en de droogmaking der
Zuiderzee zeker een bedrag van de orde
grootte van één milliard gulden zal worden uit
tred urende óe bouwperiode by een -rentevoet van
5 pet. op 20.7 millioen gulden. De totale aanleg-
kosten waren dus geschat op 56.7 millioen
gulden, waartegenover werd gesteld een op
brengst uit voorloopige pacht, totdat de gron
den hun normale cultuurwaarde zouden hebben
bereikt, van 5.3 millioen. Tegen het saldo der
uitgaven van 51.4 millioen werd een kapltaals-
waarae oer gronden van 43.9 millioen gesteld,
zoodat werd aangenomen, dat de 20.000 HA.
groote Wierlngermeer een tekort van 7.5 mil
lioen gulden zou opleveren. Er werd van uit
gegaan, dat de uitvoering gefinancierd zou
worden met rentedragende voorschotten en
dat uit oe gewone ir.iadelen een jaariyksche
annuïteit zou worden gestort tot dekking van
Eiken morgen, als Ik naar 't station ging, liep
ik hem voorby. Van gezicht kende ik hem al een
paar jaren: ook wist ik dat hy Krol heette. HU
had geen ongunstig voorkomen. Maar ik beweer
altyd. dat je niet op 1 ulteriyk van iemand
aan kunt. HU deed niets meer Ik moest dag
in dag uit, 's morgens naar T station loopen,
om den trein te halen en m n brood te ver
dienen. HU behoefde alleen z’n hond of lEat uit
te laten. Ofschoon hy by me In de huurt woon
de. heb ik nooit precies geweten waar.
Heb ik al gezegd, dat ik 't land heb aan men-
schen. die 't altyd en eeuwig over hun tuin
hebben? Niet? Nu. dan zeg ik X nu. Die men-
schen, die voortdurend praten over uitdunnen
op 12 centimeter afstand, over mest, over te
véél, te weinig regen, over koude en warme kas
sen en al dien onzin!
lederen morgen, als ik dien Krol passeerde,
vroeg ik me af. wat hy vroeger gedaan had
Tooneelspeler? Verzekeringsagent? Op een och
tend, toen ik nog al laat was. moést ik in plaats
van te loopen. naar 1 station hollen. Toen ik
een hoek omsloeg, struikelde ik over den riem
van Krol's hond Ik lag. m n tasch vloog open,
m n hoed rolde weg en ik zat vol modder
Krol raapte eerst m(j op. daarna m n tasch
en m'n hoed en deed z'n best de modder van
me af te krabben. Zoo maakten we nader ken
nis. En toen ik zoo goed en kwaad als 't ging,
schoon was. hoorde ik m’n trein wegpuffen.
„Ik ga niet mee.” zei ik spUtig.
„Ja, u hebt pech." constateerde hy.
Zoo raakten we aan den praat.
..Wilt u wel gelooven. dat ik jaloersch kan
worden op menschen als u, die dageiyks naar
de stad moeten.” zei Krol. „Dat lykt me een
aangenaam, afwisselend leven. Toen ik nog jong
was. erfde ik al een burgerinkomen. Ik heb ,;t
genoegen van 't zakenleven nooit gekend.”
„Maar de ellende dan ook niet.” opperde ik.
„Dat is zoo,” gaf Krol toe. „En ik heb een
grooten troost. Mijn tuin.”
Ik verschoot van kleur, want ik voelde wat
komen zou En ’t kwam.
..Ik heb een heel aardigen tuin." hernam
Krol, „en 'k heb mettertyd verstand gekregen
van 't tuinieren. Ze zeggen, dat er hier uit dien
zandarond niets te halen is Onzin."
„Hoe kon ik dat geklets in de kiem smoren?
Ik kende t soort, t Was onverbeterlUk. Maar
ik wilde ’t toch probeeren.
„Ik ben aan m n been gewond, geloof ik, zoo-
even by dien val. Op de plek waar vroeger al
eens gesneden is.”
„O ja?” ze! Krol „Ik zeg altyd. T ligt er maar
aan. hoe je zandgrond aanpakt.”
„Verschrikkeiyk." dacht Ik. „Hy denkt alleen
maar aan z'n tuin. Zoo zUn ze allemaal."
„Meermalen gesneden zelfs," begon Ik weer,
„Den eersten keer was 't niet zoo erg. Maar toen
„Toen ik te Londen aankwam, ben Ik, lines
recta, naar het Blitz Hotel gegaan, t Doel van
myn verbiyf te Londen was de zending, waar
over ik het zoo straks al gehad heb, t afleveren
van een manuscript aan een uitgeversfirma.
Maar ik was er nog geen uur of ik kreeg al be
zoek, twee deputaties van vertegenwoordigers
van twee politieke richtingen. De een pro
beerde zyn doel op geoorloofde, de andere op
niet bepaald geoorloofde manier te bereiken-
Nummer een heb ik afgepoeierd, met nummer
twee heb ik afgerekend. Maar daarmee waren
de moeiiykheden niet afgeloopen. Dienzelfden
nacht werd er in myn kamer ingebroken....
een van de kellners van het hotel was de
schuldige
„De politie is daarvan niet in kennis ge
stéld, is 1 wel?" vroeg Battle.
„Nee, er was niets van waarde weggenomen,
wéét u. Maar de gérant van het hotel weet er
wél van en die kan myn verhaal bevestigen
en u ook vertellen, dat de kellner in kwestie
dienzeifden nacht van het tooneel verdwenen
is. Den volgenden dag belde de uitgever me op
en stelde me voor, een van zyn menschen
het manuscript te laten halen. Ik ging accoord;
dat gebeurde den dag daarop en sindsdien heb
hè?
dat re
gentje vannacht.
Je moest m'n
spinazie eens
Zien.” En dat i
iederen morgen’
Neen, dat zou niet gebeuren.
Toen ik thuis kwam, zei ik dan ook tegen m’n
vrouw: „Weet je wat we gaan doen? We trek
ken er tusschen uit. We gaan in de Vechtstreek
wonen.”
„Waarom?” vroeg m'n vrouw.
Ik vertelde haar van Krol
„Ik wil niet eiken dag boontjes en sla naar
m'n hoofd gegooid krUgen. als ik naar 't station
ga Die tuinierende renteniers zyn compleet gek.
We gaan verhuizen, anders wordt t mijn dood."
We verhuisden dus en Ik zag Krol niet meer.
Nu hebben we een aardig huisje in Breukelen.
t Komt me wel wat duurder, maar ik ben nuj
tenminste van dien tuinierenden Krol af. t Is nu
al vier jaar geleden, dat ik voor hem de vlucht
nam.
Dezer dagen kwam ik Dorgers tegen, die met
mU in Laren gewoond had en er nog woont.
„Hoe is 't in Laren?" vroeg ik. „Zie je Krol
nog «rel eens?"
„Krol?” verwonderde zich Dorgers, „wel neen,
die is verhuisd. Al jaren
„Verhuisd, zeg je. en al jaren?”
„Vier jaar al," zei Dorgers.
„Vier jaar!” echode ik.
.Ja,” zei Dorgers. ,BU vertelde me altyd dat
hy op een vervelenden kerel was gestooten
z'n naam heb ik niet gehoord die onophou
delijk tegen hem over z'n operatie aan z’n been
zanikte. Dat kon Krol niet uithouden. Daarom
nam hy de beenen en verhuisde naar Loos-
drecht. Ik kan 1 me heel goed indenken. JU
zeker ook."
Helgoland is een driehoekig eilandje, dat
maar iets meer dan anderhalven kilometer lang
en een halven kilometer breed is. Het ligt in de
zoogenaamde Duitsche bocht aan de mondin
gen van Elbe en Wezer. ongeveer 45 kilometer
van de kust verwijderd Het telt een kleine
3000 bewoners en bezit zeebaden, die, als er
geen militaire beslommering is. zooals nu. zeer
druk worden bezocht. Het eiland bestaat uit
een boven- en onderstuk. Het bovenstuk
(Oberland) iseen tot 56 meter hoog. drie
hoekig blok van bruin-rooden baza lts teen. Het
rijst met steile wanden en losse klippen uit
zee op Het eenige stadje draagt den naam van
het eiland en ligt ten deele op het Oberland,
ten deele op het Unterland. hetwelk bestaat
uit een zandige vlakte, van geringe uitge
strektheid. Beide stadswyken zijn pittoresk met
elkander verbonden door trappen
praktisch door een lift,
staat een nieuw prachtig Kurhaus, waar
van warme zeebaden kan genieten. Het
zand maakt het verblijf op het strand tot een
genot. Er is nog een spart stukje grond, de
.DUne". De toeristen worden er heen gebracht
met kleine vaartuigen Het 1’ 1926 daar opge
richte Zeebad is een der drukst bezochte
Noordzeebaden; het aantal bezoekers bedroeg
Ir de laatste jaren plus minus 50.000 per jaar.
Helgoland is vroeger een grooter eiland ge
weest, maar het heeft het lot gedeeld van onze
kusten en waddeneilanden. De branding der
zee heeft van het oorspronkelyke eiland groo-
te stukken weggeslagen. Men versterkt het
eiland in de laatste jaren tegen zyn natuur-
lUke vijandin de zee, door het bouwen van
sterk-stevlge graniet-muren. De ..Dune’ werd
tydens een geweldigen storm op 31 December
1720 van Helgoland afgescheurd. Aan de
Westkust ziet men tydens eb een rotsgrond,
die circa 100 meter breed is. en de kustwanden
bieden dan een fantastisch mooi schouwspel
van hooge rotstorens, groote rotskegels en ge
heimzinnig diepe grotten. Vooral in de avond
zon is de aanblik van deze rood-roestbrulne,
woeste grilligheid betooverend schoon.
De Duitschers hebben het eiland goed
cultiveerd, het heeft een museum met een we
reldberoemde vogelverzameling en een biolo
gisch station tot onderzoek der Noordzee-
fauna De bewoners leven hoofdzakelyk
vischvangst, oester- en kreeftvangst en
scheepvaart en loodsdienst. De Helgolanders
zUn Friezen en spreken een Oost-Friesch dia
lect. Geregelde scheepvaartverbindingen ver
binden hen mpt het vasteland, met Hamburg.
Cuxhaven en Geestemynde. Het eiland is
door zUn formatie een paradys voor geologen.
Het Is ook een vogelstation van de eerste
grootte. Het aantal vogels, dat tydens de trek-
perloden Helgoland aandoet, is grooter dan op
eenige andere plaats van het Noordeiyk half
rond.
hoofdrechercheur Battle met een stalen gezicht
toe.
„Ik reed, zooals Ik me voorgenomen had.
naar de uitspanning terug, vroeg daar een
kameren hoorde vanmorgen «rat hierge
beurd was. Ik begreep onmiddellyk. dat ik tot
de verdachten zou behooren gezien de om»
standlgheden kon het niet anders en dus
besloot ik. dadelyk hier naar toe te gaan
en het verhaal te doen, misschien dat ik op
die manier de handboeien ontliep..,."
Kolonel Melrose keek hoofdrechercheur Battle
van terzyde aan.
„Het verhaal is wel geloofwaardig, volgens
my." zei hy.
.Ja," zei Battle, „vanmorgen hou^ ik mijn
handboeien nog maar in m’n zak."
..Nog wat te vragen. Battle?"
.Ja. op één punt zou ik graag wat uitge-
brelder inlichtingen hebben. Wat was 't voor
een manuscript
By die vraag keek hy Lomax aan
..De mémoires van wyien graaf Stylptitch,"
gaf Lomax gemelyk ten antwoord. „U ba-
grypt.”
,Jk hoef niet meer te weten.” zei Battle. Jtk
begrijp 1 volkomen!"
Hy keerde zich weer tot Anthony.
„Weet u wie hier doodgeschoten is, Mr.
Cade?"
„In De Vroolyke Vrouwtjes werd verteld, dat
het een zekere graaf Stanislaus was ot een
naam, die er veel op Ujkt."
De Engelsche en Duitsche pers bemoeiden zich
met het geval. Aan beide zyden was er veel
pro en contra. De diplomatie werkte verder. De
toenmalige Engelsche regeering voerde een po
litiek van toenadering tot Duitschland. Zoo
kwam het, dat Londen bereid bleek de .rots”,
die trouwens na het ontstaan van de Duitsche
vloot in geval van oorlog niet meer te verdedi
gen was, aan Duitschland af te staan, maar
niet zonder meer. De Engelsche regeering stel
de een ruil voor waarop Duitschland. trots een
hevige perscampagne, inging. In 1890 kwam er
een verdrag tot stand Duitschland ruilde Hel
goland in tegen Zanzibar en Wltoe in Oost-
Afrika. Deze overeenkomst werd op 1 Juli van
dat jaar gesloten en draagt den naam van Zan-
zlbar-Helgoland-overeenkomst.
Nu was Helgoland op slag een gewichtig punt
voor de eventueele Duitsche krygsvoering ter
zee gewordyj. Het werd tot wat men noemt een
gemaakt. In het begin van
den wereldoorlog^ op 28 Augustus 1914. poog
den de Engelsche slagschepen tot Helgoland
door te drlngea Het kwam ‘tot een treffen,
waarby de Duifsche kruisers .Malnz”. „Köln",
Ariadne” en de torpedoboot V 187 in den grond
werden geboord. Het eiland bleef echter voor
Duitschland behouden. He’ verdrag van Ver
sailles bepaalde de militaire ontmanteling van
het eiland en de verwoesting van alle kustbat-
terUen en de marinehaven.
Het Derde RUk heeft de oud-kelzerlyke po
litiek weer opgevat en Helgoland is thans weer
een ..onneembare vesting”.
weet nog precies dat de chirurg
snerpte ik, maar kwam niet verder.
Krol viel me in de rede met rabarber Ik begon
te praten over m'n derde operatie., hy hing
me een aardappelentafereel op. Ik vroeg of hij
dacht dat ze m'n been zouden afzetten. HU stel
de daar tegenover dat hy in één seizoen twee
maal komkommers had geplukt. Ik sneed m’n
vierde 'operatie aan. maar hy antwoordde, dat
hy een prima middel kende om luis weg te
krijgen.
Toen gaf ik T op. We scheidden. Maar hoe
Ik er aan toe was. kan ik niet beschrijven,
lederen morgen met dien kwibus
moeten praten in den trant van: ..Mooi weer
voor de slaboon-
tjes, hè? Heer-
