Dr. Colijn
de kabinetsforma tie
Geen vertrouwen in
Geen eerbied voor het parlement
Dr. Deckers tegen Dr. Colijn
EEN MEERDERHEID IN
OPPOSITIE
DONDERDAG 27 JULI 1939
Het ontataan van de criaia
Wat brengt dit Kabinet?
ge'..
SPREEKUREN MINISTERS
De kabinetaformatie
C. J.
o.
im-
Ophelderingen op
vele punten
«*-
be-
NIEUW LIBERAAL TWEEDE
KAMERLID
Aanfluiting van het
Parlement
NEDERLANDSCHE ARBEIDERS
IN DUITSCHLAND
:om.
OVERZICHT TWEEDE KAMER
<erklooaheida-
Kempen opvolger van
minister Van Lidth de Jeude
Ot werklooaheidapolitiek van het
vorig kabinet droeg de volle
inatemming der katholieke
Kamerfractie
Politieke propaganda onder hen
wordt niet geduld
----
Hierbij drukken wij derxjei-
terlijken tekst af van^s
rede, welke de leider der
Katholieke Kamerfractie,
mr. dr. L. N. Deckers, giste
renmiddag in de Tweede
Kamer gehouden heeft,
waarin deze het standpunt
onzer afgevaardigden te
genover het nieuwe Kabi-
net-Colijn uiteenzette.
Vrijwillige
beatrijding
Spreekuur minister van Justitie
nd*.
Mr. dr. L. N. Deckers
en
dal
hU
maximale
Kamer-
samen-
van
de
ge-
ren
de
ons
zou
gemoetkomende mededeel fii g
aan
aan
ver
den
ou-
wetsontwerpen 367 en
overleg neergelegd.
aan
door
de
den
met
De minister van Justitie verwittigt belang
hebbenden dat hU, te beginnen Vrijdag 28 Juli,
eiken Vrijdag des namiddags te twee uur aan bet
departement van Justitie degenen zal ontvan
gen. die hem over zaken, het departement be
treffende, wenschen te spreken.
oud-gouvemeur van Sumatra's oostkust,
reeds eerder lid van de Tweede Kamer
weest is.
on«
ren.
jen
gebleken uit zjjn eerste mislukking en de mis
lukking van mr. Kooien? Zag hij dan niet, dat
deze beide pogingen alleen werden ondernomen
op de basis van zjjn program, stil, bezuiniging,
zijn aanpassing, zijn afbraak en dat de richting,
die de meerderheid van het volk Is toegedaan,
eenvoudig geen kans heeft gekregen?
Op deze vragen die door enkele lAlen van het
kabinet met eenigszins benauwde gezichten wer
den aangehoord formeel zijn de ministers óók
verantwoordelijk voor het feit, dat zij hun functie
aanvaardden zal de formateur morgen ant
woord moeten geven.
Hij keek verre van vroohjk.
be
den
fflng
1 «3.
in.
ner.
r. 8
(Van onzen parlementairen redacteur)
die
Re
mde
Uda.
tam,
*er,
tam,
tf.
de
een
er-
vlei
hte
ma
Jtnaatstaf van Pierson aan. dan is
Regeeringscommunlqué een mo-
ons, leden der Kamer, die, vol
komen onschuldig aan deze crisis, in den boe-
lem van het Kabinet zelf ontstaan, door het
communiqué over haar oorzaken zoo duidelijk
werden Ingelicht, dat wjj zijn .woorden niet meer
kunnen vergeten.
Op het ongewone van beide gebeurtenissen
dient naar mijn meenlng het licht te vallen.
Reeds aanstonds komende tot de zaak, wil
Ik eraan herinneren, dat de oorzaak van de cri
sis is neergelegd in de van het afgetreden Kabi
net zelf afkomstige mededeeling, welke door den
Regeeringspersdienst in de dagbladen van Za
terdag 1 Juli werd gepubliceerd. Dit stuk is be
oordeeld naar zijn stijl, M.d.V. En ik zal niet
ontkennen, dat een dergeiijke beoordeeling haar
nut heeft.
een
de werkloos-
Naar we vernemen, zal minister O. van
Lldth de Jeude, in de Tweede Kamer worden
zeide; „Ik heb
van de voor-
om aan onze
meer sociaal
Een aanfluiting van de parlementaire demo
cratie is de vorming van dit Kabinet niets
minder dan dat. L
Zeker: grondwettelijk is de formateur nil
verplicht met éénige strooming in het parlement^
rekening te houden. Hjj is, zooals de heer Wen-
delaar zeide. geen dienaar van de meerderheid.
Ook is hü niet aansprakelijk voor het feit, dat
hem een opdracht werd verleend. Doch hjj is
wel verantwoordelijk mr. Joekes herinnerde
daaraan voor de wijze, waarop hjj zijn op
dracht vervult. De Kroon is onschendbaar, zegt
de Grondwet, doch onmlddellük daarop volgt:
„De ministers zijn verantwoordelijk". Verant
woordelijk voor alle staatkundige beslissingen
van de Kroon. De heer Colijn draagt voor de
Kamer de verantwoording voor de formatie van
zijn Kabinet. HU moet voor de Kamer verant
woorden, waarom hü afweek van den sinds 1868
in ons staatsrecht geldenden regel, dat geen
ministerie in strijd mag zUn met de staatkundige
strevingen der Kamermeerderheid.
Waarom heeft de heer ColUn het gebrek
eerbied voor het parlementaire stelsel zóó
gedreven, dat hU van dien regel afweek, vroeg
de heer Albarda. BU zUn eerste poging was hU
niet van zins een kabinet, als het thans zitten
de. te vormen. Wat is er veranderd tusschen zUn
eerste en zUn tweede opdracht? Zat de voorzitter
van de Eerste Kamer, baron de Vos van Steen-
wUk, daarachter?
En waarom deed hU dat in dezen tUd. nu ons
volk zich dag en nacht bedreigd gevoelt. Is in
zulk een tUd niet meer dan ooit een kabinet
noodig, dat het vertrouwen van de meerderheid
des volks bezit? Mag men in zulk een tUd met
experimenten als dit aankomen?
Heeft dr. CoUjn gehandeld in de overtuiging,
dat een kabinet op breeder basis ónmogelijk was
„8tjjl heeft elk," aldus getuigt Allard Pierson
In zlji: „Wjjsgecrige Onderzoekingen,” en hU
vas een voort^ffelijk stylist „die zijne
voorden zoo drukt in het geheugen zijner le
ien, dat zij.y^ hun blijdschap of tot him erger
nis, die wovan.
Legt men <V\é
de stijl van iut
del. Zeker vo<£
min als die ernstige zorg ons
naast de zware persoonlijke lasten,
ook
Twee ongelukwaardige maatregelen i staan
hier naast elkaar. Ik ga hier nu niet op in.
worden afgewezen om de finaacieele
der werkloosheid kon
verder -
een veei
£ad er zelfs een crisis
Sig kon men uiteraard
Zr terug te komen op
[elen, met gemeene in-
ilndering van de steun-
Ritkeeringengeheel off ten deele terugkomen
°P de voorstellen, in de
♦11, alweer metl gemeen
derheid in het Kabinet zich I
dien eisch van de meerderheid
liet einde toe heeft verzet.
Aanvaarding van dien eisch
®ers, zou tengevolge hebben
ernstige aantasting van
lieidsbestrijding en de werkloozen-
■°rg. door het Kabinet-Coljjn tot aan
Op vragen van het soc- dem. Tweede Kamer
lid Van der Goes van Naters betreffende een
propaganda voor de Nationaal Socialistischs
Beweging onder uitgezonden Nederlandsche ar
beiders in barakken en cantine van het lager
10 der „Hermann Goerlngwerke” te Hal 'ndorf
(D>, heeft de minister van Sociale Zaken als
volgt geantwoord:
Dat in de bedoelde barakken en cantine bU
de ..Hermann Goerlngwerke” te Hallendort
(Duitschland). waar een groot aantal Nederland
sche arbeiders werkzaam is. propaganda voor
de Nationaal Socialistische Beweging wordt
toegelaten en bevorderd, is den minister niet
bekend. Van de zude der Dultsche arbeldsbe-
middelingsinstantles In samenwerking waar
mede de plaatsing van Nederlandsche arbeiders
In Duitschland geschiedt, is herhaaldelUk de
verzekering gegeven, dat propaganda voor een
of andere politieke richting onder Nederlandsche
arbeiders niet wordt geduld en zooveel mogelUk
zal worden tegengegaan De minister Is bereid
de aandacht van de betrokken Instanties te
vestigen op de in de vraag tot uiting komende
veronderstelling In zake toelating en bevorde
ring van propaganda voor een bepaalde rich
ting onder Nederlandsche arbeiders bU genoem
de werken.
In verband met dit antwoord bestaat voor
het nemen van eenigen maatregel op dit oogen-
blik geen aanleiding.
- mers, dan was
crisis nietig verklaard
weg, door den heer
zooveel
Het communiqué leert ons, dat het meenings-
verschil tusschen de meerderheid en' de minder
heid van het Kabinet in het bUzonder Uep over
jte wUze, waarop op de kosten der bestrijding
van de werkloosheid en hare gevolgen een groo-
tere vermindering beneden het eindcUfer der be
groeting- 1939 zou kunnen worden bereikt.”
In het geding was dus de bestrijding zoowel
van de werkloosheid als van haar gevolgen, de
twee onderdeden van de werkloosheldspolitiek.
Voorts blUkt uit het communiqué duidelUk, dat
het voorloopige eindcUfer van de begroeting voor
Sociale Zaken voor 1940 al lager was dan het
eindcUfer voor 1939, want er werd een grootere
vernfindering beneden dit eindcUfer verlangd.
Die verlaging van het voorloopig eindcUfer der
begrooting had ik niet verwacht, M. d. V. Im
mers, in onze vergadering van 16 Juni JJ. deelde
ce Heer Voorzitter van den Raad van Ministers
mede, dat de bezwaren van Minister de Wilde
minder het doen van bepaalde uitgaven golden
<dan het ontbreken van de noodlge bezuinigin
gen, die het tegenwicht hadden behooren te vor
men van nieuwe, voor het eerst opgebrachte of
uit het norfnaal accres voortvloeiende uitgaven.
Zulke uitgaven aldus vervolgde dr. ColUn
kwamen bU meer dan een Departement voor, het
meest intusschen bU Defensie en Sociale Zaken.”
M. d. V„ Uit deze woorden viel toch kwalUk
sl te leiden, dat de Heer Minister hier sprak
over een voorloopige begrooting, welker eindcU-
fer reeds lager was dan dat van de begrooting
tan 1939. Het Regeenngscommuniqué van 1 Juli
heeft dezen onjuisten indruk weggenomen.
Ik zal het op prUs stellen te vernemen, ik zal
mli bepalen tot de vier departementen met de
hoogste begrootingscUfers hoeveel de voorloo
pige eindcUfers voor 1940 van OnderwUs, Defen
sie, Waterstaat en Sociale Zaken, bU het altre
nen van Minister de Wilde, hooger of lager wa
len dan de eindcUfers van 1939.
De minderheid van het Kabinet, aldus leert
het communiqué verder, wilde voortgaan met
de tot dusverre gevolgde werkloosheidspolitiek,
welke het is alweer het communiqué dat hel
legt de instemming had van het geheele Ka
binet De meerderheid vond, met het oog on
haar beoordeeling van den flnancieelen toestand,
dat wijziging van die politiek' thans noodzake
lijk en dus geoorloofd was.
De minderheid heeft zich derhalve niet legen
vermindering verzet, zU stemde in met verla
ging van het cUfer. Maar ze wüde geen veran
dering van de politiek. KlaarblUkelUk wilde ze
dus de verlaging aanbrengen, die uit de vermin
dering van den omvang <-— -
voortvloeien. De meerderheid wilde een
gaande vermindering en natuurlUk
verder gaande, want ze
?»or over. Die verminde:
alleen maar bereiken di
een deel van de maatre
•temming genomen; verr
De minister van Waterstaat zal voorloopig
eiken eersten VrUdag der maand, te beginnen
met 4 Augustus a.s des namiddags te 330 uur
in het departement van Waterstaat aan het
Binnenhof 20 te Dep Haag te spreken zUn over
zaken van zijn departement.
Verzoeken om te worden ingeschreven voor
een audiëntie moeten onder opgaaf van het te
bespreken onderwerp mondeling of schriftelUk
tot den kamerbewaarder worden gericht en
uiterhjk een dag te voren zUn ingediend.
PersoonlUke bezoeken van sollicitanten naar
tot zUn departement behoorende ryksbetrek-
kingen kunnen in het algemeen niet worden
afgewacht.
De minister van Financiën zal op den eersten
en derden Woensdag van elke maand te 3 uur
audiëntie verleenen. De aanvragen daartoe be
hooren schriftelUk te worden gericht tot den
chef van zUn kabinet, onder korte uiteenaet-
ting van het onderwerp van bespreking.
Voorts wordt medegedeeld, dat aan sollicitan
ten naar de betrekking van collecteur of collac-
tiice der StaatsloterU. geen audiëntie kan wor
den verleend. Deze belanghebbenden kunnen
hun belangen schriftelUk. mits voor zooveel
noodig op behoorlUk gezegeld papier, kenbaar
maken.
De minister van Sociale Zaken zal. behoudens
tegenbericht, den len en 3en Woensdag van de
maand, te beginnen met 3 Augustus 1939, de»
namiddags te 3 uur. aan het hoofdgebouw van
het departement. Bezuidenhoutscheweg 30. te
's Gravenhage. degenen, die hem over zaken,
voormeld departement betreffende, wenschen te
spreken, ontvangen, mét dien verstande, dat in
het algemeen persoonlUke bezoeken van sollici
tanten naar tot zpn departement behoorende
rijksbetrekkingen slechts kunnen worden afre-
wacht voor zoover sollicitanten daartoe zUn op
geroepen. en dat derhalve ter ondersteuning
van sollicitaties geen gebruik behoort te wor
den gemaakt van vorenbedoelde audiënties.
De minister van Onderwijs, Kunsten en We
tenschappen zal eiken Donderdag, te beginnen
met 3 Augustus 1939. des namiddags te 3 uur
aan het departement van Onderwijs. Kunsten
en Wetenschappen (Oostdulnlaan 3 te Den
Haag) allen ontvangen, die hem over de zaken
van iun departement wenschen te spreken.
het ontstaan der crisis voorgestaan
en door ons uit volle overtuiging ge
steund.
uitvoering geeft bUna 1 millioen meer aan steun-
besparing dan de sg. economische. Het werk
is even vlug gereed, wordt technisch zeker niet
minder goed uitgevoerd en geeft hier komt
het in dit verband vooral op aan een veel
g rooter sociaal effect dan indien het zg. eco
nomisch ware uitgevoerd.
Ik weet natuurlUk niet, of Dr. ColUn, voor
den tweeden keer als formateur optredend, op
nieuw gepoogd heeft een parlementair Kabinet
te vormen. Ik wil zelfs wel aannemen dat die
pogingen zUn gedaan en dat ook zU mislukt
zUn. Is dit zoo, dan had het op den weg ge
legen van den formateur te bevorderen, dat
aan een ander de gelegenheid werd gegeven
een Kabinet samen te stellen, dat in ons par
lementaire stelsel zou passen.
Dr. ColUn liet dit na en vormde een Kabi
net, ongetwijfeld van bekwame mannen, aan
wier persoon wu den verschuldlgden eerbied
geenszins willen onthouden, maar met elkan
der niet een Kabinet makend, dat alle reden
had om aan te nemen, tot goede samenwerking
met de Kamer in staat te zullen zUn.
M. d. V. Met belangstelling wachten wü de
verklaringen af die de heer Voorzitter van den
Raad van Ministers omtrent de samenstelling
van zUn Kabinet zal geven. Veel wat ons duis
ter is en onvereenlgbaar lUkt met het verlan
gen om de staatkundige instellingen te eer
biedigen, zal moeten worden opgehelderd. wil
het ons mogelUk zUn onze medewerking aan
het Kabinet te verleenen.
d. V„ moet ik nog eenige be-
wUden aan de Kabinetsformatie,
heeft zUn eerste opdracht ge-
Waarom ook vertrouwen in dit kabinet? Het
program klinkt misschien in de ooren van som
migen heel aardig. Maar hoe zal het worden
uitgevoerd?
De franje van den werklooaensteun jd heel
aardig, maar w*t' verstaat men onder franje.
De kleeding. de dekking, het schoeisel van den
werklooze? Den brandstoffentoeslag? De spaar
regeling? De verhooging van de maximale steun-
normen tot 90 pet. voor de werklooze kostwin
ners van groote gezinnen? aldus dr. Deckers.
Zelfstandigheid van de gemeenten, prachtig,
maar zal de Regeering dat in bet raam van haar
bezulnigingspolitiek doen in dezen vorm, dat sij
den steun aan de noodlUdende gemeenten ver
mindert. hen met de tekorten laat zitten onder
de mededeeling. dat zU zelfstandig en onafhan
kelijk zUn? aldus de heer Albarda.
Zal men Indlë, dat toch reeds diep onder de
defenstelasten gebukt gaat, nieuwe loodzware
lasten opleggen terwiUe van de slagschepen?
Voor de leerlingenschaal zUn steeds de mil-
lloenen geweigerd, omdat zU er niet waren.
Daar komt een kabinet, dat bezuinigingen aan-
kondigt, en eensklaps Is er wél geld*voor de
leerlingenschaal. Moet dat nu maar worden aan
genomen In goed vertrouwen? aldus de heer
Joekes.
De Regeering overweegt verbeteringen voor de
ouden van dagen. Zal de heer ColUn daarmee de
Kamer wéér twee jaren aan het UJntje houden?
Kortom: het vertrouwen ontbreekt. Den man,
die in zUn leven al zóóveel malen is gedraaid,
vertrouwt men met het mooiste program niet
meer., HU had een mooi program In 1937. En nu
de plannen op dit program gebouwd net op het
punt stonden uitgevoerd te worden, draalde MJ
het kabinet en de plannen den nek oml
Wie zou niet beducht zUn voor een herhaling?
WU willen dt werklosheidspolitiek zien voort
gezet, die in Mei van dit jaar op zoo treffende
wUze door Dr. ColUn in een radio-rede were
toegelicht: De werkloosheldspolitiek, waarvan 'n
deskundig geestverwant van den Heer Voorzit
ter van den Raad van Ministers, die door een
jarenlangen arbeid op sociaal terrein groot ge
zag aan zUn woord zag geschonken, de politiek,
waarvan ons geacht medelid de Heer Amelina
op 21 December 1938 in deze Kamer getuigde:
,Jk heb veel waardeering voor hetgeen door de
Regeering ten opzichte van werkverschaffing
en steunverleening wordt gedaan. De vernete-
ringen, die onder dezen Minister in de steunre
geling zUn aangebracht, zUn voor de gesteunden
van beteekenis.„Een ander punt, waarop
ik de aandacht wil vestigen, is de spaarregeling.
Die regeling heeft mUn instemming
De critlek, die het vorig jaar in zoo ruime ma
te op die spaarregelng is uitgeoefend, is ver
stomd. Een sociaal-democratisch wethouder in
een onzer grootste steden beroemt er zich thans
op, dat die regeling in zUn gemeente zoo gunstig
werkt. En In het Voorloopig Verslag is slechts
critlek in dezen zin vernomen, dat men uit
breiding der regeling wenscht
„De plannen der Regeering betreffende de
omzetting der werkverschaffing en de uitvoe
ring van het Plan-Westhoff hebben in het alge
meen mUn instemming
„Dat overgegaan zal worden tot verandering
van het karakter der tewerkstelling heeft mUn
algeheele instemming
In dezelfde vergadering betuigde de geachte
afgevaardigde de Heer Krol zUn instemming
met krachtige bestrijding van de werkloosheid
onder de jeugd en stelde Groningen ten voor
beeld, waar men, met steun van de provincie,
naast het kampwerk, centrale werkplaatsen
sticht, cursussen geeft op elk gebied, werkob-
niet meer kunnen vergeten.” jecten schept enz.
HU drong aan qp voortzetting van cultuur
technische werken én juichte de karakter-ver-
andering der werkverschaffing toe.
«n eindelUk nog een stem, die door ons
allen, maar zeker door de meerderheid van de
geachte leden van het nieuwe Kabinet gaarne
wordt gehoord. Ik herinner aan de rede, op
21 December 1938 in deze Kamer gehouden
door ons geacht mede-lidden heer dr. Vos,
die in Amsterdam de werklooshied in haar
volle diepte heeft gepeild en zelf krachtig me
dewerkt aan haar bestrijding en de leniging
van haar gevolgen. Deze g. a. i
met genoegen kennis genomen
nemens van dezen Minister
werploozenverzorging een ander
karakter te geven
„Ik ben natuurlUk ook een krachtig voor
stander van vakopleiding. Ik dring er bU den
Minister op aan, het instituut van de centrale
werkplaatsen uit te breiden....”
En dr. Vos eindigde zUn rede met de hoop
uit te spreken, dat dé Minister ,Jn de gele
genheid zal zUn om op elk terrein, door hem
ter hand genomen, met betrekking tot de
werkloosheidsbestruding, nog veel VoortreffelUk
maatschappelUk en menschelUk werk te doen”.
Het zal moeilijk vallen in de par
lementaire geschiedenis van ons va
derland een voorbeeld te vinden van
een Kabinetscrisis, ontstaan onder
even ongewone omstandigheden als
die, waaronder de crisis tot stand
kwam, welke het leven van het vier
de Kabinet-Colyn heeft afgesneden;
en het zal bepaald onmogelijk zijn
sinds 1868, toen de parlementaire
regeeringsvorm in ons land, na zijn
laatste loutering te hebben doorstaan,
voor goed werd gevestigd, een Ka
binetsformatie aan te wijzen, die het
in ongewoonheid wint van die, welke
tot het optreden van het vijfde Ka
binet-Colijn heeft geleid, aldus ving
dr. Deckers zijn rede aan.
DEN HAAG, 26 JuU 1939.
Van de zes sprekers, die den eersten middag
èeelnamen aan de begroeting van het nieuwe
Kabinet-ColUn. sprak er maar één. zegge en
schrijve één op vrlendelUken toon. De woord
voerder van de liberalen, de heer Wendelaaf
natuurlUk. die, uit loutër vreugde over zóó
veel liberale aangelaten achter de mlnisters-
tafel. zUn rede eindigde met èen variant op
een woord vin dr. Nolens: „Het KabinetXls.
er: en wit een kerels!” Deze volkomen b«-
grUpelUke sympathie voor de personen, die in
het nieuwe Kabinet een portefeuille aanvaard
den. verleidde echter zelfs dezen spreker niet
op voorhand zUn steun aan dit Kabinet te
schenken of onverdeelde instemming met het
regeeringsprogram te betuigen. Zélfs de libe
ralen, die toch waarlUk allerminst te klagen
hebben, zullen hun oordeel bepalen naar de
daden van het nieuwe bewind, achten zich vol
komen vrU tegenover dr. ColUn's vUfde ploeg
en voelden zich eenigszins teleurgesteld door
het feit, dat het regeeringsprogram nog in te
slappe bewoordingen melding maakt van de
plannen tot versterking der maritieme defensie
van Indlë.
Zelfs zU.
Aan het oordeel van katholieken en sociaal
democraten bestond hiet .de geringste twU-
fel. In zUn waarlUk voortreffelUke rede
waardig en in klemmenden betoogtrant heeft
dr. Deckers. gelUk men elders in ons blad in
extenso kan nalezen, zich volkomen solidair
verklaard met de werkloosheldspolitiek die
twee jaren lang door het vorig Kabinet-ColUn
werd gevoerd en waaraan de katholieke mi
nisters tot het laatste toe de hand hielden. En
hU sprak ultdrukkelUk de meenlng uit, dat
van het nieuwe Kabinet niets, althans niets
goeds, in deze richting te verwachten viel. De
heer Albarda (8. D. A. P.) verklaarde zich
met de grootste beslistheid” tegen de Regee
ring „wier heehgaan niet tot het najaar mag
worden uitgesteld, aangezien ?U in drie maan
den. geslen de overigens prU ze ns waardige
voortvarendheid van minister Damme, te veel
kan bederven”. De heer Joekes (V. D.) miste
volkomen het vertrouwen, dat uit de bezulni
gingspolitiek iets goed kon voortvloeien.
En de protestantsche groepen?
Geen van hen heeft zich uitgesproken. Noch
de heer De Geer, noch de heer Schouten is
aan het woord gekomen en het schUnt niet
zeker óf zu in eersten termUn aan de debat
ten zullen deelnemen. Daaruit mag echter
geenszins warden afgeleid, dat zU het nieuwe
Kabinet, anders dan de liberalen, niet terwille
van zUn leden, zUn „kaerelsr. doch terwille
van zUn formateur instemmend zouden be
groeten. Zonder ‘den minsten twUfel zUn er
onder de antl-revolutlonnairen verscheidenen.
die allesbehalve ingenomen zUn met de nieuwe
regeering, die dr. ColUn eensklaps als een
vreemden vogel, uitgebroed in het eigen nest,
als een koekoeksjong beschouwen, van wiens
zonderlinge gedaante zU steeds raarder opkU-
ken. En indien het erop aankomt zullen zU
deze meenlng niet onder stoelen of banken
steken.
Waarop steunt dan de formateur? Zelfs
wanneer alle anti’s en alle C. H.’s mee zouden
gaan, op 29 van de 100 Kamerzetels! Waar-
schiJnlUk op nog minder.
Het is thans, na den eersten dag der debat
ten, wel zéér duidelUk, dat het Kabinet geen
lang leven beschoren zal zUn De Kamer heeft
voldoende duidelUk gesproken En trekt het
Kabinet morgen niet de consequenties uit de
beschouwingen van vandaag, dan zou het wel
eens kunnen zUn, dat er nóg duidelUker ge
sproken wordt.
Welnu, M. d. V., het heeft onze
volkomen instemming, dat de min-
tegen
I tot
Zou men de eerste der twee moeten
schouwen als een tegemoetkoming aan
bU herhaling door ons met grooten nadruk
kenbaar gemaakten wensch, die door den af
getreden Minister van Onderwijs telkens moest
Kabi-
netspolitlek niet te verstoren, dan had het mi.
aanbeveling verdiend dien bewindsman het vo
rig najaar de gelegenheid te schenken die te-
'I j te doen. Dat zou
toen veel instemming hebben gevonden bU de
Katholieke Fractie, waarop het Kabinet steun
de, en groote vreugde hebben verschaft aan
den heer Slotemaker de Bruine.
NatuurlUk heeft het onze instemming, dat
tegen uitwassen bu de steunregeling scherp
wordt gewaakt. Wie kan anders wenschen?
Van belang is het intusschen wat men onder
uitwassen, ook wel dat hangt van smaak of
stemming af franjes genoemd, wenscht te
verstaan. Misschien kan het verhelderend wer
ken, als ik zeg. dat wU er bUv. niet onder ver
staan: eten extra bUslag voor inwonende werk
looze kinderen boven 18 jaar; de afschaffing
van den 2/3 aftrek op den steun van de inkom
sten van meisjes die in hulshoudeluke betrek
kingen werkzaam zUn; de verhooging en de ver
lenging van den brandstoffentoeslag in het vorig
Jaar; de zg. spaarregeling, waarover ik al heb
gesproken; de verhooging van de
steunnormen tot 90 procent voor de werklooze
kostwinners van groote gezinnen met de lagere
loonen.
WU willen, in één woord, voortgaan met de
werkloosheldspolitiek, de laatste jaren gevoerd.
WU willen daarbU waarlUk geen overdrijving.
Het zal door ons worden toegejuicht indien de
simulanten, die ongetwijfeld aanwezig zulten
zUn, zullen worden uitgesloten en het had onze
instemming, dat Minister Romme hiertoe
maatregelen wilde nemen- WU willen geen
enkelen overbodlgen maatregel, want M- d. V-
al wordt het omgekeerde meermalen beweerd, zij
het met verloochening van den ouden stelregel,
dat de bewUsIast rust op hem die beschuldigt,
ook wU wenschen een beheerschte financieele
politiek en zUn wars van alles wat zweemt naar
gebrek aan zorg in het beheer van 's lands geld
middelen.
Maar zoo
belet, om i
die wU voor jong Nederland aanvaarden
zeer zware geldelUke offers te brengen in het
belang van een deugdelUke weermacht ten be
hoeve van het RUk in Europa en Overzee, zoo
min zal zU ons beletten het noodlge te verrich
ten om de volkskracht te behouden, om te
voorkomen, dat in Nederland een geslacht op
groeit. dfit voor een groot deel het werken niet
eens leert en om te doen wat mogelUk is ter
verzachting van het lot der slachtoffers van
den ongelukkigen ecOnomischen toestand, waar
in de mensch in domme kortzichtigheid of met
boozen moedwil de door God zoo rijk gezegende
samenleving heeft gebracht.
Kan hetgeen de Regeéringsverklaring inhoudt
omtrent de werkloosheldspolitiek ons te dien
opzichte dus niet gerust stellen en missen wU
in die verklaring pok punten, die daarin naar
onze meenlng niet hadden behooren te ontbre
ken. ik noem met name de gezinspolitiek, de
handelspolitiek en de landbouwprUsregellngen.
deze beide laatste vooral in verband met wat
de Regeeringsverklaring voorop stelt, de ge-
leidelUke inschakeling der werklooaen in het
normale bedrijfsleven, wU houden rekening met
de mogelUkheid, dat de Heer Voorzitter van den
Raad van Ministers nog belangrUke aanvul
lende mededcelingen zal doen. Ik veroorloof
mU echter de opmerking, dat zu naar onzen
smaak van anderen aard zulten moeten zUn
dan het laatste programpunt, dat de Kamer
gisteren is Aangeboden: het onmiddellUk aan
dacht schenken „aan een partieele verbetering
der leerlingenschaal. c q. verbetering van
regeling voor de kweekelingen met acte,"
Thans, M.
schouwingen
Dr. ColUn
bruikt om te pogen een parlementair Kabinet
samen te stellen, steunende op de drie voor
naamste fracties van de rechterzUde en de
drie voornaamste fracties van de linkerzijde, opgevolgd door den heer C. J. van”Kemrën'.
Deze wensch is niet in_ vervulling
gegaan, niet doordat de Minister den
ingeslagen weg ontijdig verliet,' maar
doordat de meerderheid van het Ka
binet een ontijdig einde maakte
de werkloosheidspolitiek, die i
schier de geheele Kamer werd
steund.
En wat kunnen wjj nu op dit ge-
het nieuwe Kabinet ver-
Onze verwachtingen
M. d. V. WU zUn altUd voorstanders geweest
van krachtige stlmuleering van het particulier
bedrijfsleven. Dit bewezen wu o.a. door de
maatregelen te steunen, door de opeenvolgen
de Ministers van Economische Zaken te dien
Aide genomen. Hoe meer werkloocen dan ook,
oriker redelUke voorwaarden, in dit bedrUfs-
levAi kunnen worden opgenomen, hoe liever
wU het zullen zien. Maar als, gelUk het pro
gram zegt, de werkloosheidsbestrijding geheel
moet worden beheerscht door de gedachte van
de geleidelUke inschakeling der werkloozen in
het normale bedrUfsleven, lerwUl de andere
maatregelen, voor zoover zU tUdelUk aan het
gestelde doel dienstbaar kunnen worden
maakt, als van aanvallenden aard worden
schouwd, dan vragen wU ons toch dadelUk af.
wat er moet gebeuren met de 40-jarige en
oudere valide werkloozen, wier aantal op zeker
150 000 moet worden geschat en die, naar men
schel ij ke berekening, binnen afzienbaren üjd
zonder bUzondere maatregelen, niet meer in het
gewone bedrijfsleven zullen worden opgenomen.
Krachtens de werkloosheidspolitiek van het
vierde Kabinet-ColUn werd een dienst in het
leven geroepen, waarbU vele van deze mede
burgers, maatschappelUke-schiplxeukellngen-
buiten-hun-schuld, te werk zouden worden ge
steld. Daardoor zouden ook zU werkgelegenheid
krügen in plaats van geldelUken steun, econo
misch wenschelUk voor de gemeenschap en ze-
delük weldadig voor die getroffenen. De Re
geeringsverklaring maakt den indruk, dat deze
wUze van werkloosheidszorg zal worden opge
geven.
Een poging, die in bepaalde omstandigheden
zeker aanbeveling verdient en waard is zeer
ernstig beproefd te worden. GemakkelUk is zU
natuurlUk niet en diepgaande besprekingen, in
dezen tijd o.a. vooral van flnancieelen aard,
zullen noodig zUn en geleid moeten worden
900.000.door het verlangen om. zoo eenigszins mogelUk
tot den beproefden uitslag te geraken, wil de
poging slagen.
Aan Dr. ColUn is zU niet gelukt en die mis
lukking hebben wU te aanvaarden. Over een
mislukte formatie-poging kan de Kamer
niemand verantwoording vragen Dit geldt ook
ten aanzien van de door den heer Kooien oa-
heid geschonken. En de vg. on-economische dernomen stappen om een Kabinet te vormen.
„Dit beginsel staat na 1868 wel vast:”, zegt
Kranenburg (Deel I blz. 158), „geen Ministerie
in strijd met de staatkundige strevingen der
Kamermeerderheid”. i
Ik acht deze beglnselomschrljving juist
volkomen duidelUk.
De formateur, die dit beginsel niet eerbie
digt, toont gebrek aan eerbied voor onze staat
kundige verhoudingen, gelUk die in Nederland
historisch zUn gegroeid, gebrek aan eerbied
voor het parlementaire stelsel, dat zeker niet
volmaakt is, maar in ons land onverlet ern
stige aanvallen heeft doorstaan en aan Ne
derland, ook in tijden van onrust, beroeringen
en internationale verwikkelingen een staat
kunde heeft verzekerd, welke ons. ik meen het
zonder overdrUving te mogen zeggen, nagenoeg
allerwegen wordt benUd. Het is een van de
schoonste sieraden van den staatsman,
zulk een, staatsbestel eerbiedigt.
Het spüt mij het te moeten zeggen,
maar het vervult mij met groote zorg,
dat de geachte Heer Voorzitter van
den Raad vin Ministers getoond
heeft zoo weinig oog te bezitten voor
de beteekenis van ons parlement en
voor de hooge waarde, die zjjn be
hoorlijk functionneeren, het deugde
lijk vervullen van roeping mede te
werken aan den wetgevenden arbeid,
voor land en volk heeft.
„Geen Ministerie in strijd met de
Staatkundige strevingen der
meerderheid”. En hoe is de
stelling van het vjjfde Kabinet-Coljjn?
Is daarbjj ook maar eenige rekening
gehouden met de staatkundige over
tuiging van de Rechterzijde dezer
Kamer? Met de strevingen der Ka
mermeerderheid doet zij dit al even
min, eer is het tegendeel waar. Zelfs
aan de eischen, die gesteld moeten
worden aan een minderheids-Kabinet,
waarvan de vorming onder bepaalde
omstandigheden wenschelijk kan zijn,
beantwoordt het vijfde Kabinet-
Colijn niet.
De domineerende richting van het
Kabinet is er eene, die slechts door
4 leden van deze Kamer wordt
deeld.
bied van
wachten? Onze verwachtingen wa-
niet hoog gespannen. Een ding
was zeker: de door ons voorgestane
politiek kon niet die zijn van het Ka
binet. Ware zij dat wel geweest im-
de oorzaak van
en had op
Romme
succes gevolgd, geen dam
geworpen behoeven te worden. W^ij
konden dus aannemen, dat het met
de werkloosheidspolitiek van het
vierde Kabinet-Colijn, die door
van harte werd gesteund, gedaan
zijn.
Het Regeeringsprogram, door den Heer Voor
zitter van den Raad van Ministers ter kennis
van de Kamer gebracht, heeft dit bevestigd.
Het Kabinet wil eqn krachtige politiek van
werkloosheidsbestruding voeren, maar het zegt
dn «■■bil kapltaal-investaties te zullen vennU-
den van on-economischen aard. Ik wil voor
opstellen, dat bU vele werken van kapltaal-
investatie geen sprake is. ZU worden gefinan
cierd uit het WerkloosheidssubsidiefOTids en
die gelden komen op den gewonen dienst. Het
bezwaar moet dus in het algemeen de uitga
ven gelden van oneconomischen aard. Dit punt
van het program wijst naar mun meenlng op
een veronachtzaming van het sociale element
In de werkloosheidspolitiek en ik vrees daar
van ernstige gevolgen. Het gaat bU de werk
verschaffing niet alleen om het tot stand te
brengen werk, het gaat ook en niet minder om
het verstrekken van arbeid aan werkloozen.
Het vliegveld KatwUk bUv. zou zg economisch
aangelegd kunnen worden voor
Hierin zou ongeveer 3% ton arbeidsloon zitten.
Het wordt echter in werkverruiming uitge
voerd voor 2% millioen. Dit is ongetwUfeld on
economisch in den zin van het Regeeringspro
gram. Maar nu wordt niet 3% ton aan ar
beidsloon verwerkt, doch 1.7 millioen en onge
veer 2000 werkloozen wordt er arbeidsgelegen-
Ook hierover kan in deze Kamer niet van
gedachten worden gewisseld. De Kamer heeft
slechts rekening te houden met de formatie die
leidde tot het opgetreden Kabinet.
Hierover, n.l. over de vraag waarom het Ka
binet in de samenstelling, die cr aan is gege
ven, optrad mag de Kamer verantwoording
vragen.
Het spreekt vanzelf, dat de formateur vol
komen vrU is in het ontwerpen van een pro
gram en in het zoeken van medewerkers, die
dit program met hem wenschen uit te voeren.
Maar de formateur die het parlementaire stel
sel wenscht te eerbiedigen, zal bü de samen
stelling van het program en bij de keuze vin
de Ministers rekening houden met de staat
kundige samenstelling van de Kamer.
