Op
reis
met de „Tarakan”
De Bokseropstand
Jhr. A. van Sasse
van IJsselt t
BIJ DE SPOORWEGEN IS
DE KLANT KONING
DE JEUGD AMUSEERT
ZICH UITSTEKEND
5
ZATERDAG 12 AUGUSTUS 1939
.VAN WEEK TOT WEEK
Dr. Ir. Damfne hervat
zijn functie bij de P.T.T.
OUDE HEER DOODGEREDEN
soep om
Congres van 1941 te Amsterdam
Prettige uitstapjes
Daarna door auto overreden
Uitbreiding perron-
bediening
Het onontbeerlijke
kopje koffie
Een „klein ataatje” toont wat
de jongena zooal weten
te verorberen
INTERNATIONAAL CONGRES
VOOR BIJENTEELT
Het kopje koffie krijgt hij amake-
l ijker geaerveerd, terwijl de
prya overal gelijk ia
Betere aankleeding
der reatauratiea
TUSSCHEN TWEE AUTO’S
BEKNELD
HOTELHOUDER ERNSTIG
BENADEELD
OPPERWACHTMEESTER VAN
PAARD GEVALLEN
Aan de brandwonden overleden
Plechtig rouwbetoon bij uitvaart
begrafenia te Den Boach
DE BROODBAKKERIJEN EN
MAR1A-HEMEL VAART
Droevig einde van een
vacantietochtje
Kindje trekt pan met
Met de 3 Dainpo producten bestrijdt U alle verkoudheden
zoovel bjj U zelf als bij Uw kinderen. Dampo-verkoudheids-balsem. hiermede ’s avonds keel, borst en rug InwrUven. dit lucht op en
’s morgens is Uw verkoudheid weer verdwenen. Pot 50. Tube 40. Doos 30 ct. Dampe-bonbons bij schorheid, pijnlijke keel en hoest. Doos
25 ct. Dampo-néusdruppela bij neus-catarrh en verstoptheid in het hoofd. Flacon met druppelspuit je 60 cent. Uw waarborg:
’t Komt van Mijnhardt!
Arbeider aan de gevolgen
overleden
Diner was klaar, maar de gasten
kwamen niet
en gedood
PRIJZEN VANAF F. 8.50
en
D.
n
g
t
r
ook
I
i
viering
arbeid
wordt
i
L
8 Aug. a/b. mi. Tarakan
w
(Van onzen eigen verslaggever)
Dr. Ir. M. H. Damme heeft Vrijdag zUn func
tie als directeur-generaal der PTT hervat.
Tenslotte zullen verschillende statlonarestau-
lants. die voor wat hun aankleeding betreft, te
wenschen overlleten. worden opgeknapt.
hoe
die
Het éénjarig kindje van het gezin Bicrens iilt
de Hoogstraat te Waalre trok in een onbewaakt
oogenblik een pan soep van het fornuis. Het
kreeg den gloelenden Inhoud over het lichaam
pje. Met ernstige brandwonden overdekt is de
kleine naar het ziekenhuis te Eindhoven over
gebracht, waar het later is bezweken.
nergens
waar
Op den Utrechlscheweg te Amersfoort, nabij 1
rijksopvoedingsgesticht voor jongens, is Vrijdag
middag omstreeks twee uur de opperwachtmeester
J. F. Kruitwagen, doordat zijn paard schichtig
werd en uitgleed, vlak voor een passeerenden
auto* komen te vallen. Hu werd overreden en
daarbij zoo ernstig gewond, dat hU kort na aan
komst in het nabijgelegen ziekenhuis „De Lich
tenberg" is overleden.
a
a
a
a
Het stoffelijk overschot van jhr. mr. A.
F. O. van Sasse van IJsselt. in leven lid
van de Eerste Kamer en nestor dezer Ka
mer en oud-president van het gerechtshof
te ’s-Hertogenboech, is Vrijdagmorgen onder
groote belangstelling ten grave gedragen.
In de Peulenstraat te Hardlnxveld Is Woens
dagavond de arbeider C. van Loon bekneld ge
raakt tusschen een vrachtauto, die een erf op
reed en een autobus. De man werd ernstig ge
wond naar het ziekenhuis te Oorinchem ver
voerd. waar hij thans is overleden.
Om half elf vertrok de droeve stoet vanaf
het sterfhuis naar de Sint Leonarduskerk te
’•-Hertogenbosch. In deze kerk werd een plech
tige H. Requiemmis opgédragen, welke pastoor
O. A. M. -van der Kant celebreerde. Diaken was
kapelaan M. van Boxtel en sub-diaken kape
laan A. Ras. Aan het zU-altaar droeg pastoor
Van Sasse vaa IJsselt, een familielid van den
overledene, een stille H. Mis op. Het versterkte
kerkkoor voerde de derde Requiemmis van Pe-
rosi uit. Het godshuis was tot in de uiterste
hoeken gevuld met belangstellenden. In het
priesterkoor hadden plaats genomen Z. H. Exc.
mgr. A. F. Diepen, bisschop van 's-Hertogen-
bosch en mgr. C. C. Prinsen.
Voorheen was het immers zoo. dat de pachter
voor zijn artikelen prUzen kon maken, sooals
hij zelf wilde, doch dit is thans afgeloopen en
een strenge contróle zal worden llitgeoefend op
de naleving van deze bepaling
Uit verschillende maatregelen, die de Directie
der Nederlandsche Spoorwegen den laatsten tijd
beeft genomen, is overduidelijk gebleken,
ook zij haar klant als koning beschouwt,
recht heeft op een zoo volmaakt mogelijke be
diening
Het beste kunnen we onzen brief beginnen
met de dagindeeling. die natuurnoodzakelijk be
gint met opstaan. Dat is een zeer muzikale ge
schiedenis, omdat een der heeren leiders 'n pis
ton heeft meegenomen en boven ieder luik schet
terend luid de gewone militaire reveille blaast.
Voor een enkelen piston mag dat muzikaal bij
zonder geslaagd heeten, doch desondanks wordt
het slechts matig op prijs gesteld. De zeelucht
toch maakt niet alleen hongerig, maar ook
slaperig, terwijl de uitstapjes en de heeren
sportleiders er wel voor zorgen, dat de dag niet
In ledigheid wordt doorgebracht. Na de reveille
is het dan ook steevast noodlg. dat de eerste
stuurman-reisleider. de heer 8. van Proosdij, in
de luiken afdaalt. Al moet hij daar zijn micro
foon en luidsprekers missen, zijn stemomvang
is ook zonder dat wel zóó. dat hij de langsla
per» uit de veren krijgt.
Na het ontwaken volgt op dek het wasschen,
waarbij water, zeep en fjorden wind de bedden
lucht er uitjagen en punctum een half uur na
het ontwaken wordt op Luik III de H. Mis op
gedragen. Indien ouders dus moeilijkheden
mochten hebben met zoons, die traag zijn in
het opstaan, dan hebben ze hiermee het door
slaande bewijs dat het anders kan, terwijl staag
vasthouden aan de discipline in staat is om
ieder op tijd naar de H. Mis te krfjgem
Na de H. Mis volgt het ontbijt en nu we toch
aan het eten toe zijn, mogen we wel een spe-
Een betere vloerbedekking of smakelijke voor
ziening van de wanden kan de gesel”"held van
het interieur belangrijk verhoogen. Nu is het op
.vele plaatsen zoo. dat elke minuut in een der-
gelijk hok vertoefd, welke benaming voor som
mige restauraties niet onverdiend is. er een
te veel is.
Natuurlijk zal het nog wel enkele jaren duren,
voor over het geheele land deze verandering is
uitgevoerd, maar reeds dit jaar zal er een be
gin mee worden gemaakt.
twaalf uur de droeve stoet de begraafplaats te
Orthen bereikte. Een zware dreigende lucht
hing laag neer over de graven, waar de voch
tige boomen huiverden in den killen wind.
Langzaam volgden degenen, die den doodt
den laatsten eer wilden bewijzen, de lijkbaar.
Op het kerkhof waren nog aanwezig kapitein
W. Kist, districts-commandant der koninklijke,
marechaussee te Den Bosch, mr. Jos. O. Chr
Dubois, substituut officier van Justitie te Den
Bosch en namens het Provinciaal Genootschap
mr. dr. L. J. C. van Gorkom. Namens de ver
eeniging Koninginnedag te Den Bosch waren
aanwezig de heeren De Winter en Novena.
Kapelaan Van den Biggelaar verrichtte de
beaardingsplechtlgheden. Aan de groeve werd
niet gesproken.
Een neef van den overledene dankte voor de
betoonde belangstelling.
Aan al deze onaangenaamheden hebben de
Spoorwegen nu paal en perk weten te stellen
en waar men ook in ons land zijn broodje met
kaas consumeert of kopje koffie savoureert.
overal betaalt men er denzelfden prijs rooi'. Er
is voor de meest courante artikelen een stan
daardprijslijst ingevoerd, waaraan de obers zich
streng zullen hebben te houden, terwül ook de
restaurateurs zelf met het oog op hun contrac-
tueele verplichtingen er wel voor zullen waken,
dat hieraan de hand wordt gehouden.
Op verschillende groote perrons hadden da
restauraties reeds zelf van perronbediening werk
gemaakt, doch b.v. in Maastricht was dit nog
niet het geval, wat voor de reizigers met vroege
tieinen uit het buitenland een groot ongerief
was.
Ook wanneer de reiziger slechts eenige minu
ten oponthoud op het station heeft en de tijd
ontbreekt om de restauratiezaal binnen te gaan,
kan hU zich dus van drink- of etenswaren voor
zien. Het bedieningspersoneel komt aan den
trein en maakt het hem zoo gemakkelijk mo-
gelljk
De hotelhouder B. te Beek (L.) kreeg tele
fonisch opdracht uit Amsterdam om des
avonds een diner voor 25 personen gereed te
maken. Het uitgebreide menu werd mede op
gegeven en tevens moest voor nacht logies wor
den gezorgd
Daar het hotel van den heer B flink bezet
was. werden verschillende gasten bjj andere
hoteliers onder dak gebracht. De hotelhouder
B haastte zich om het diner op tijd en piek
fijn gereed te hebben. Het wachten bleef nu
op de 25 gasten, die maar niet kwamen opda
gen. Toen het tegen middernacht liep had de
hotelhouder alle hoop laten varen. In arren
moede heeft hij de politie van rfjn wedervaren
op de hoogte gesteld, en in het café te Amster
dam. waar de misleidende telefonische op
dracht gegeven werd, een onderzoek doen in
stellen. De „klant" kon evenwel nog niet wor
den opgespoord.
Te Zuerich is dezer dagen een internationaal
congres voor bijenteelt gehoudeu.
Aan dit congres namen deel de vertegenwoor
digers van 21 landen, waarvan 19 uit Europa
(waaronder Nederland met 13 deelnemers). Van
buiten Europa namen deel Argentinië en
Brltsch-Indië.
Den eersten dag leidde dr. O Morgenthaler
uit Bern-Llebefeld het congres. Den tweeden
dag stond het congres onder leiding van onzen
landgenoot mr. L. R. J. Ridder van Rappard
te Kerk-Avezaath, voorzitter van de vereeni-
ging tot bevordering der bijenteelt in Nederland,
terwijl den derden dag dr. O. Jaubert uit Parijs
met de leiding werd belast.
Een groot aantal sprekers en spreeksters njt
verschillende landen, os. dr. A. J. Winkel, bac
terioloog van de rijksseruminrichtlng te Rot
terdam en dr. Peeters van het Collegium Berch-
manianum te Nijmegen, hielden voordrachten op
het gebied der bijenteelt, terwijl de middagen
werden besteed aan verschillende tochten, be
zoek aan de tentoonstelling, proefbestand. enz
enz.
Dit congres zal worden voorbereid door een
commissie uit de vereeniging tot bevordering
der bijenteelt in Nederland, bestaande uit de
heeren: mr. L. R. J. Ridder var» Rappard te
Kerk-Avezaath, R. C. A. Kroes te Amsterdam
en Joh. A. Joustra te Amersfoort
Het voornemen is om de buitenlandsche ge
delegeerden in kennis te brengen met de Neder
landsche bijenteelt en met het mooie, dat ons
land in zoo’n groote verscheidenheid biedt.
Met haar breeden blik ziet zij heel goed in.
dat deze .service" zich niet alleen behoeft uit
te strekken over de tarieven, welke het reizend
putjliek natuurlijk zoo gpedkoop mogelijk wil en
het comfort van de treinen, maar te maker,
heeft met alles, wat ook maar indirect met
spoorwegen verband houdt.
Een klacht, die altijd ijverig werd genoteerd,
betrof de vaak hooge en ongelijke prijzen van
een broodje of andere verversching aan de trei
nen; het ggmis van een kqpje koffie op som
mige perrons, waarmee men den dag eerst goed
kan beginnen, terwijl men heusch niet als veel-
eischend behoefde te worden beschouwd, als men
hier en daar bij het binnentreden van een res
tauratiezaal zijn neus optrok.
Vrijdagmiddag tegen half zes reed de 73-
jarige heer Th. K., uit Haarlem, met enkele
familieleden in zfjn wagen op den Muider-
straatweg nabij Diemen. Het gezelschap keer
de van een vacantietochtje terug. BU het via
duct stapte de heer Th. K. uit den auto. Toen
hU even later van de linkerzijde'van den weg
naar den auto wilde terugkeeren. werd hjj bij
het oversteken door een luxe auto, komende
uit de richting Muiden, gegrepen en op slag
gedood. Het stoffelijk overschot is naar het
lijkenhuis op de Algemeene Begraafplaats te
Diemen vervoerd.
looft. Op deze wijze zijn twee sportleiders vol
doende, om een geheelen' middag 450 jongens
aan den slag te houden, waarop tenslotte, wel
licht om de vertering van het avondeten te be
vorderen, nog een pittig stukje community-sin
ging wordt gepleegd. Zooals de bemanning, die
ook de vorige reizen meemaakte, ons mede
deelde. zingen de katholieke jongens verbazend
goed. Met recht: con brio! Doch misschien ligt
dat ook aan de uitstekende stemverzorging.
want terwijl de vorige kampeerders hun zak
geld meer in rookgerei staken, geven onze jon
gens meer uit aan snoepgoed.
Nu zou men kunnen denken, dat een jongen,
die zoo'n dag heeft meegemaakt, slechts net
bed zal behoeven te ruiken, om in slaap te
vallen, doch dat is dan buiten de bruisende
vitaliteit van onze katholieke jeugd gerekend
Want als des avonds de kap over de lamp is
gehaald en de leiders zich op hunne legerste
den willen werpen, schijnt het wel of de le
vende have van Artis de plaat heeft gepoetst
Dan hoort men daar brullen, miauwen, tsjilpen.
.loeien, blaten, terwijl alsof het nog niet mooi
«genoeg was ook het schreien van baby’s wordt
verhwnen De imitaties zijn vaak voortreffelijk,
doch geen enkel effect is zoo natuurgetrouw
als dat van vallende waschblikken. dat op tref
fende wijze het instorten van een ijzerconstruc-
tie uitbeeldt. Nog nooit heeft Iemand kunnen
vermoeden, dat in zoo’n simpel waschbllkje
zooveel geluld kon schuilen!
Ondanks deze nachteljjke spectakels kan ech
ter niet gezegd worden, dat onze jongens het
te bont maken, want de bemanning, die alle
reizen van dit en vele reizen van het vorig jaar
heeft meegemaakt, is eenstemmig in haar oor
deel. dat de katholieke jongens in ieder op
zicht de netste en best gedisciplineerde zUn
Dat is natuurlijk een pluim, die de katholieke
jeugd zich op den hoed mag steken, doch ook
in dit opzicht treft men baas boven baas. Zoo
als gezegd: de katholieke jongens blijken or
delijk en wel gedisciplineerd, doch nergens ts
dat zoo sterk als m Luik I, waar de
paters Jezuïeten de leiding in handen hebben
Dank zjj een typisch Ignatiaanschen dril wordt
daar na ti^n uur geen kik meer vernomen.
Doch er zijn meer menschen, die het drillen
verstaan In Luik V was het hedenavond, on
danks een aantal pittige aanmaningen, nog zoo
rumoerig, dat de goede broeder Amabilis, die
in het vrijwel duister de schuldigen niet kon
ontdekken, ten einde raad naar de brug kwam
en daar de hulp van stuurman van Proosdu
inriep. De stuurman, die na een welbesteden
dag op de commandobn» een luchtje schepte,
kleedde zich direct in al den luister van zijn
majesteit. Dwz. hij zette zijn pet op. nam
zijn megafoon en daalde in Luik V. Reeds in
Op den tweeden congresdag werd met alge
meene stemmen een voor Nederland zeer belang
rijk besluit genomen. nJ„ dat h-.t eerstvolgende
congres in 1941 in Amsterdam zal worden ge
houden, zoodat ons land kennis zal maken met
de kopstukken der internationale bijenteelt.
want wat de jongens in dit opzicht presteeren.
is iets fenomenaals. Zooiets van: .Heb je wel
gehoord van holle bolle Tarakan, waar 450 hon
gerige Gijzen op zaten.” Het brood wordt hier
namelijk geserveerd In zg. „Tarakanbollen", die
in gewicht met 1/3 brood overeenkomen. Daar
van verschalken de jongelui er 1800 tot 2000
per dag, alle dik met boter besmeerd en goed
belegd. Zoo men aan deze meubileerlng mocht
twijfelen volgen hier enkele totaal-consump-
,tles: opsnit (d.wz. iets op brood) 20 K.G. per
keer, wat gelijk staat aan vijf hammen of zes
muisjes per maaltijd.
Alsof dat nog wat schraal was. eten ze per
ontbijt, behalve per man twee borden gort of
havermout, nog zooveel brood, dat ze tusschen
neus en lippen 30 K.G. kaas, evenzooveel jam
en nog 45 ontbijtkoeken verschalken.
Deze getallen inzake den brood kost zouden den
Indruk kunnen wekken, dat het warme eten in
het gedrang komt, doch deze opvatting is even
onjuist als voorbarig. Waar ze het laten is ons
ook een raadsel, doch des hofmeesters boeken
liegen niet.
Zoo lazen we daar enkele daggetallen en wel
als volgt: aardappelen 650 K.G. per dag (voor
450 Jongens!), 180 K.G. vleesch en omstreeks
185 K.G. groente, waarbij nog mag worden op
gemerkt, dat aan boord uitsluitend versche
groenten worden gebruikt. Uit dat oogpunt be
schouwd mogen de 50 K.G. suiker die worden
uitgeschept en de 45 K.G. roomboter die wor
den uitgesmeerd werkelijk geen naam hebben
Doch den sterksten indruk van den eetlust der
jongelui krijgt men. als men weet, welk potje
snert de jongens heden naast hun twaalfuurtje
verschalkten. Dat was een balie van 650 Liter,
waarin liefst 60 K.G. vleesch en evenzoovele
K.G. groene erwten waren verwerkt. En nog
schijnt dit alles vooi 450 jongens niet genoeg
De tokohouder komt handen te kort om koek
en biscuits te verkoopen, waarbij dan dagelijks
1000 fleschjes limonade worden gebruikt, om
een en ander goed weg te spoelen.
Het zou echter een misvatting zijn om te
meenen. dat het verdelgen van deze astrono
mische quantums den dag der jongelieden zou
vullen Hier in Noorwegen zijn de voormiddagen
gevuld met uitstapjes den wal op. waarbij spor
tieve wandelingen worden gemaakt, terwijl de
heeren sportleiders over een onuitputtelijk re
pertoire van gezelschapsspelen beschikken.
iets van: Wee U, Corozaïm, kakelaars, wee U.
Capharneum. baby-lmitators. Het scheen buna
alsof een oude en ervaren temmer een hok met
wild geworden leeuwen betrad, om daar eens
Ven de hand des meesters te laten voelen. Op
hetzelfde oogenblik was het muisstil.
Nog nooit hebben we iemand gezien, die zoo
doortastend de orde kon herstellen als déze
stuurman-reisleider. Absoluut weigerend om ook
maar in eenige discussie te treden, ontruimde
Hj den schuldigen hoek, waarna hij de jongelui
op dek een standje gaf. dal waard is in de
annalen te worden vermeld.*' Daar werd niet
met straf gedreigd, noch eenigerlel krachtterm
gebruikt, maar daar werden de boosdoeners, om
hel juiste woord te gebruiken, zoo krachtig
..uitgeveterd", dat ze down en geslagen efdro-
pen. De maatschappij wist wie ze aan booro
zette!
het levensgevaar beseft en slechts hun familie
moed Ingesproken, of hebben zij hoe dreigend
de situatie ook was vertrouwd, dat alles wel
goed zou afloopen?
Wi) gekloven, na de lectuur van pater Schnei
ders’ boek, het laatste. Tót kort voor hun dood
hebben de paters, met den bisschop aan het
hoofd, zich in het verre Mongolië veilig ge
waand; zjj hebben den Bokseropstand gehouden
voor een tamelijk onbeduidend, hoewel niet ge
heel ongevaarlijk verschijnsel. De ernst van de
feiten verraste hen in den zomer van 1900.
Tót dan toe is Mgr. Hamer een goed en be
minnelijk, nuchter en werklustig man. reeas
eenigszins op leeftijd, maar nog krachtig, al
voelt hU de jaren. HU is een voorbeeldig priester
en goed blsschop, die algemeen wordt geëerbie
digd. Doch ware hij gestorven in de negentiger
jaren, hoezeer zijn nagedachtenis in eere zou
gebleven zUn bu de Missie-congregatie, w4er
sieraad hU werd, de gedachte aan een proces ter
heiligverklaring van Ferdinand Hamer ware bit
geen zijner confraters in de congregatie opge
komen.
Het vooral in de vroege morgenuren onont
beerlijke kopje koffie zal voortaan op vrUwel
aile belangrUke stations rechtstreeks op het
perron te verkrugen zijn, a
Even interessant als het leven aan boord zijn
echter de uitstapjes naar het Noorsche land,
waarbU de jongelui, door een listige organisa
tie, het gevoel hebben volkomen vrU fte zUn.
terwul ze in wcrkelUkheid zoo geleid en be
moederd worden, dat een ongeluk is uitgesloten
De jongens die deze wandelingen in groepjes
van eigen keuze maken, woiden daarbu voor
afgegaan door betrouwbare koploopers, terwU'
even oplettende schepelingen als ambtshalve
hekkesluiters meegaan. Op de punten waai
eenig gevaar zou kunnen dreigen, staat weder
om een bewaarengel In het uniform van de
maatschappü en ten overvloede rüden de stuur
man en de dokter onafgebroken den stoet langs
Dit om eventueele uitvallers of zieken lietde-
rUk. comfortabel en snel naar boord te bren
gen.
Tusschen schip en land ten slotte ligt nog
een even aangenaam avontuur en wel de tocht
pei sloep naar de aanlegplaats. Eer de jongens
ontwaakten heeft de bootsman met zUn satel
lieten als kwartiermeesters en matroeen de
sloepen te water gelaten, waarin de jongens,
strikt volgens groepsnummer, worden geplaatst
Een betrouwbaar zeeman voert het commando
de jongens pagaaien zelf en een speciale mo
torbarkas sleept de leege sloepen weer terug
Zoo begint de wandeling, waar de jongens vol
komen vry zijn, mits ze slechts de juiste baan
volgen en op den terugweg komt wederom een
staaltje van de om alles denkende, alles voor
uitziende zorg. BU de plaats van Inscheping
staat een officier, oogenschUnlUk daar neerge
zet met het uitsluitend doel den jongens met in
lichtingen etc. ter wille te zUn. doch ondertus-
schen houdt de hand in den zak een telhorloge
waarop alle jong-ns'als schapen worden geteld
Pas als het aantal is bereikt vaart de laatste
sloep af. waarop men kan in zulke dingen
nooit te secuur zUn! aan boord nog eehs ap
in de kerkbanken waren gezeten- mr. A. J.
Vllegenthart, president van het gerechtshof te
's-Hertogenbosch. die in deze kwaliteit den
overledene heeft opgevolgd; de raadsleden van
het gerechtshof te Den Bosch, mr. Weyers, mr
de Nerré tot Babberich en mr. A. van Schuy-
lenburch en de griffier bu het gerechtshof, jhr
mr. Verheyen en verder nog vele andere zit
tende en staande leden van de magistratuur en
de vertegenwoordigers van de balie. Voorts
merkten wU op mr. Kneepkens. orricier van
Justitie bU de arrondissementsrechtbank te
Breda, den heer Vincent Cleerdin. griffier van
de Provinciale Staten van Noordbrabant, en mr
H. P. F. M. Manders, voorzitter van den Raad
van Arbeid te Den Bosch, en talrUke figuren
uit de politieke wereld, de Tweede Kamerleden,
oud-mlnister mr. dr. L. N. Deckers en den heer
A. N. Fleskens. Van de Eerste Kamerleden wa
ren tegenwoordig jhr. dr. G. van Citters en de
heeren F. J. J. Janssen, prof. dr. Barge, mr.
A. G. A. Ridder van Rappard. vertegenwoordi
ger der Liberale Staatspartij, de heer J. ter
Haar, waamemend-voorzltter van de Christe-
lUk-Historlsche Eerste Kamerfractie, de opvol
ger van jhr. van Sasse van IJsselt in de Eerste
Kamer, mr. J. van den Mortel, dr. D. A. P. N
Kooien, lid van den Raad van State, mr. P. G.
van Tlenhoven, voorzitter van de Vereeniging
tot behoud van natuurmonumenten en de grif
fier van het bureau van de Eerste Kamer, mr.
A. de Block. Van den Hoogen Raad van adel
zagen wU mr. J. A. G. baron de Vos van
Steenwuk, waamemend-voorzltter. jhr. mr. F.
Beelaerts van Blokland, tevens vice-president
van den Raad van State, alsmede den secre
taris, dr. J. Ph. de Monté Verlooren. en den
cud-voorzitter van de R.K. StaatspartU. mr.
A. J. J. baron van WUnbergen.
Er waren voorts vertegenwoordigers van de
Nederlandsche afdeeling van de Maltheserorde.
van de ridderschap van Noordbrabant. de Pro
vinciale Staten en van de provinciale griffie.
Ook den dUkstoel van het polderdistrict Herwen
en Aard en Pannerden was vertegenwoordigd
door den dUkgraaf en den secretaris.
Namens het gemeentebestuur van Den Bosch
waren aanwezig burgemeester F. J. van Lan-
schot, de wethouders L. Meuwese en M. G. W
van Soestbergen. en de waarnemende secretaris
Quint. Tevens merkten wü nog op de oud-
raadsheeren uit het Bossche gerechtshof, mr
R. baron Bieberstein Gogallazawadsky en mr
baron F. J. M van Hugenpoth.
De absoute verrichtte pastoor Van der Kan:
Vervolgens werd het stoffelUk overschot de
kerk uitgedragen en stelde de stoet zich op
voor den laatsten tocht.
Een druilerige regen sUpelde neer, toen tegen
In alle broodbakkerüen, waarin ter
van het feest van O. L Vrouw ten Hemel
opneming Dinsdag 15 Augustus geen
verricht, mag krachtens een beschik
king van den minister van Sociale Zaken door
hoofden of bestuurders en door bakkersgesel
len op Maandag 14 Augustus om 3 uur des
voormiddags met den bakkersarbeid worden
begonnen Door bakkersgezellen mag op 14
Augustus gedurende ten hoogste tien uren ar
beid worden verricht. Ingeval tijdig een ken
nisgeving aan het districtshoofd der arbeids-
Inspectle is Ingezonden, mag de werktijd ten
13 uren bedragen.
„Rome was nauwelijks een eeuw oud en had
meer van een plattelandsgemeente dan dat het
teekenen vertoonde van eenmaal de hoofdstad
der wereld te zullen worden; Niniveh was zoo
Juist verwoest en reeds mobiliseerde de koning
der Perzen zijn horden tegen Babylon; Plato
was nog niet geboren en de Germanen dronken
uit de schedels hunner verslagen vijanden en
dobbelden om hun vee en vrouwen. In die dagen
meldde zich een uitgevast asceet van groote
faam bij de Chlneesche grenswacht. HU was
oud van dagen en moe van een wereld, wWarin
ondeugd en bandeloosheid welig tierden; zijn
weinige discipelen hadden hem verlaten om zich
neer te zetten aan de voeten van een jongeren
meester. HU had met het leven afgerekend en
besloot zich terug te trekken In de eenzaamheid
van de woestün. De grenscommandant echter
verzocht hem zUn wushefd te boek te stellen
opdat zu niet voor het nageslacht zou verloren
gaan. De oude meester trok zich.terug in be
spiegeling; hü begon te schrijven.
Zoo verhaalt ir. J. L. M. Feber in zUn nieuw-
■te boek ,Het uur van Azië", hoe de Tao Teh
Tsjlng. het klassieke boek van God en deugd
door Lao-Tzé, den mystieken wijsgeer der Chi-
neezen tot stand kwam en hu vervolgt met een
beschouwing over de leer van Koeng Foe Tzé
(Confucius), den practischen moralist, die de
„Jongere meester" was. tot wien het Chlneesche
volk der oudheid zich sterker aangetrokken ge
voelde dan tot Lao-Tzé. Twee eeuwen later werd
hun beider werk aangevuld door Meng TZé, die
de gedachten van de meesters toepaste op het
staatkundige leven en denken. HU kende daarbu
geringe Béteekenis toe aaij den vorst, maar ver-
heerlUkte het volk. Doch dit neemt niet weg,
dat de geschiedenis van China geheel door de
geschiedenis van de achtereenvolgende kelzers-
geslachten wordt beheerscht.
Na deze drie w*usgeeren schUnt de Chineesche
geest geen drang naar vernieuwipg meer te
ondergaan. Men is als het ware tevreden met
de overgeleverde leer, diehet staatkundig en
InaatschappelUk leven in vaste banen leidt, en
al spoedig begint dat allermerkwaardigste ver-
KhUnsel van de Chlneesche geschiedenis, dat
zich aan onze Westersche beschouwlngswUze
voordoet als de opsluiting en de gevangenschap
van een millioenenvolk binnen zUn eigen denk-
grenzen, die met de staatsgrenzen vereenzelvigd
worden. In de zesde eeuw vóór Christus leefden
Lao en Koeng Foe Tzé, In de derde eeuw vóór
Christus wordt onder keizer Shi Wang Ti de
beroemde „Chlnèesche muur" opgetrokken,
het machtigste bouwwerk, dat de menschheid
kent.
Hierachter in zichzelf teruggetrokken vormt
zich de Chineesche beschaving zonder den drang
naar expansie te kennen, die aan de cultuur
van andere volkeren eigen is. Alle eeuwen door
handhaaft zich deze zelfstandigheid tegenover
de buitenwereld. Ir. Feber zegt; „De „vreemde
duivels" werden tegelUkertUd geminacht en bui
ten de landspalen geweerd als een gevaar waar
voor men instinctief bevreesd was’.
Tot in het midden van de negentiende eeuw
is het nooit aan een schare vreemdelingen ge
lukt. binnen te dringen in China; daarna richt
zich de koloniale expansie zoowel van de Euro-
peesche mogendheden als van Japan op her
„Hemelsche RUk" en met den „opium-oorlog"
van 1840 door Gladstone gekenschetst als
Engelands nationale misdaad ten opzichte van
China begint voor China een roerige rijd van
zelfverdediging, door groote volksbewegingen ge
prikkeld of verstoord, waaronder, na den zooge-
naamden opstand der Tayplngs, en de mode ml-
■eeringspogingen van verscheidene keizers, de
Bokseropstand een der meest belangrijkste was.
De Boksers werden door de Engelschen zoo
genoemd, omdat hun partU. die China’s geeste-
hjke zelfstandigheid wilde verdedigen tegen der
Invloed van andere volkeren, zich tot devies had
gekozen: „Vuisten vereenigd voor de gerechtig
heid!"
Meer nog dan een politieke partU vormden zu
een godsdienstige secte. Het lidmaatschap kon
slechts verworven worden na zware beproevin
gen, die vooral den lichamelUken moed golden.
De Boksers beweerden, dat zU een opdracht,
hadden van de geesten om in geheel China de
indringers, vooral uit Eurojia, te vermoorden ZU
geloofden, dat deze opdracht der geesten hun
een bovennatuurlUke kracht verleende, ja, da',
de ware Boksers onkwetsbaar en onoverwlnne-
U)k waren.
„NatuurlUk zUn er onder de Boksers bedriegeis
geweest, die dit alles aan lichtgelovigen wUs-
maakten; ook personen, die zich werkelUk in
beeldden. dat zU deze dingen konden" aldus
pater Schneiders in zUn biografie van Mgr
Hamer „doch geen enkele missionaris heeft
eraan getw'ufeld. dat de aartsvuand van het
christeluk geloof, de duivel, in het spel Is ge
weest gedurende de bloedige vervolgingen
Historisch gezien, is de Bokseropstand,
voor wie zich op het Chineesche standpunt stelt,
niet te verdedigen. In deze revolutie hebben dc
kwade instincten, met name de moordlust en
de martelzucht, van een deel der Chlneezen het
doel van de beweging geheel overheerscht. Feber
•chrUft:
,De Bokseropstand was een radicale vergls-
zing. des te minder begrUpelUk. omdat China
reeds alle gelegenheid had gehad om de mili
taire kracht van het Westen te leeren kennen
De opmarsch van het gemengde expeditie-leger
tegen Peking ten einde de Europeanen te ont
zetten, die met alle kwellingen van hei en dui
vel werden bedreigd, was zeker geen vergissing."
Met andere woorden: deze wreede terroristen
hebben hun kracht en hun beteekems overschat
Hun actie is door het expeditie-leger overwon
nen. Maar in de katholieke missies hadden de
Boksers inmiddels onnoemelUke schade aange
zicht en het bloed der martelaren, getuigenis
der waarheid van het geloof, was roekeloos door
de verwilderde Boksers vergoten.
Aanvankelijk scheen hun beweging, hoewel
dreigend, zich te zullen kalmeeren. omdat de
Chineesche staatsoverheid de aanwezige Euro
peanen. en dus ook de mistonarissen, be-
•chennde. maar nadat de Boksers zich door een
valsche list de bescherming van keizerin Tseu-
hun terreur uit te oefenen. ZU kregen groote
volksbenden op hun hand en weldra was geen
Europeesche nederzetting meer veilig tegen hun
vernielzucht, die gepaard ging met een ontstel
lende wreedheid. „WU moeten beginnen met de
stoombooten te vernielen, de spoorlUnen op te
breken, de telegraafdraden door te snuden"
zoo luidde hun program, dat zU aan de stads
poorten aanplakten: ,^n de slechte secte van den
„Heer des Hemels" moet heel en al worden uit
geroeid”.
De secte van den Heer des Hemels was de
Chineesche naam voor het christendom. Vooral
in het binnenland werd de haat tegen de chris
tenen aangewakkerd De Blauwe Stad, op enkele
dagreizen van Mgr. Hamers residentie in de
landstreek Ortos, stond aldra in rep en roer.
In 1890 en ’91 was de bisschop eenige maan
den in Holland geweest, hU had dien tUd groö-
tendeels bU zijn familie in Nijmegen doorge
bracht. „Met hart en ziel ben ik Hollander ge
bleven" getuigde hu daar, en de bekende pater
Bernard van Meurs SJ„ de dichter van het
„Kriekende Krlekske", die vroeger zUn biecht
vader geweest was. schreef later over hem: „Het
was dezelfde Ferdinand.... zoo open, zoo een
voudig”. De indruk, welken hu in zUn vaderland
achterliet, was die van een groote beminneluk-
heid en eenvoud. Nu hU weer terug was in het
Verre Oosten, waar hU nog negen jaar zou wer
ken om de sterk vooruitgaande missie te leiden,
begon hem soms de angst te besluipen, dat er
wtel eens iets heel ernstigs kon gebeuren. In 1895
vernielde een Mohammedaan in de Christenkerk
van Klein-Brugge het altaar en de heiligen
beelden. zoodat men oesloot, de missieposten te
versterken; in 1896 brak een Mohammedanen
opstand uit; in hetzelfde jaar klaagt de bisschop.
dat hU zich ouder voelt worden en verzwakken:
,jiu en dan gevoel ik ook, dat ik zachtjesaan
recht op het gasthuis begin te krUgen...."
3 Februari 1899 schrijft hu aan zUn broers en
zusters te NUmegen: „Uit de couranten zult gij
wel gelezen hebben, dat het thans in China niet
heel rustig is, maar maakt u niet ongerust; hier
in Mongolië hooren of zien wU van niets; de
bewegingen zijn meer in het Zuiden.” Drie
maanden later bericht hU nog: „wU wonen hier
rustig in de woestUn, en vernemen eerst van
verre de berichten, dikwUls pas uit de couranten
van Europa".
Dit was, zegt pater Schneiders, de stilte, die
den storm voorafgaat. Mgr. Hamer, die zUn fa
milie bemoedigde, wist w*l, dat de toestand op
zUn zachtst gezegd gevaarlUk was. Misschien
vertrouwde hU. dat het onweer zou over-drUven.
In 1900 verscheen de proclamatie van de Boksers.
De ongeregeldheden breidden zich uit. Patei
Andreas Zijlmans bericht nog tegen het einde
van Juni 1900 aan zUn broer te Tilburg: „He’
is hier aan het woelen. Men hoort van niets dan
van alle Europeesche duivels te vermoorden en
de christenen daarbu. Op den duur raakt men
aan die praatjes gewoon. BUna alle jaren als
het werk gedaan is, hoort men dezelfde ge
ruchtjes en steeds loopt het gced af.”
Reeds een maand later werd Mgr. Hamer ver
moord. Op 18 Augustus stierf pater ZUlmans den
vuurdood onder de brandende puinen der kerk
van pater Dobbe.
Hebben de Nederlandsche martelaren vóór de
laatste weken, die aan hun dood voorafgingen,
LET OP T ZOOlMEIK