ONS BLAD
De onzekerheid
Eurtopa
AvanG
SCHOENEN
1
ra
in
heden
Het
nieuws van
m
Volkenbondscommissie keurt het
Britsche Witboek af
Fransche vluchten
boven Engeland
Mysterieus geval
Sofia
Koninklijk bezoek
aan de hoofdstad
GEOPEND
DE BAROMETER
GERUCHTEN OVER
VREDESPLANNEN
INCIDENT AAN GRENS
VAN HONGARIJE
ONTIJDIGE TEWATER
LATING
Onjuiste interpretatie van
Palestina-mandaat
Van 12 tot 18
September
NERVEUZE STEMMING
IN BERLIJN
VRIJDAG 18 AUGUSTUS 1939
aan
Het Britsche antwoord
a.s.
Het moorddrama
Britach memorandum
te Amsterdam
Uit het Prinses Beatrix-fonds
BELANGRIJKE GIFT VOOR
DE VIERLING
Militaire vliegtuigen
in botsing
MacDonald in September
naar Genève
Het wordt warmer!
i Denkt aan Boldoot!
Diplomatieke taach met geheime
Roemeenache militaire
atukken verloren
Roemeenache grenawacht
doodgeachoten
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN
Onderzoek naar bruin lederen
koffer te Deventer
Het betere
merk!
Britach vliegkampachip ging te
vroeg glyden; een doode en
twintig gewonden
De spanning te Tientsin is nog niet verminderd. Een Entelsche patrouille aan de
grenzen van de Britsche concessie
Militaire bedrijvigheid
in Danzig
Londen en andere Engelache
ateden „gebombardeerd”
Poolach-Duitache grena
gealoten
TWEE EN DERTIGSTE JAARGANG No 271
DE PRIJS DER ADVERTENTIEN bedraagt 20 ct- P-
regal; Ingezonden Mededeelingen 40 ct p. f.
BIJ CONTRACT AANMERKELIJKE REDUCTIi
Uitvoerig tarief voor adverteeren bij abon
nement wordt op aanvrage gaarne door onze
Administratie verstrekt.
De Poolache commiaaaria te Danzig,
Chodacki, ia na zyn bezoek
Beek weer in de Vrjje
Stad teruggekeerd
Het Weerimiiiiimiiiiniiimiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiis
s
Café - Hotel - Restaurant
„DE GERSTE KORREL"
DAMSTRAAT 24 - AMSTERDAM
o.middellijk b. d. Dam
Berichten over Poolache terreur
verwekken onruat in de
Duitache hoofdatad
y tol
'l
.ff
Ir
f
Irr
NOORDHOLLANDSCH DAGBLAD
VERWACHTING:
VOOR HET GEHEELE LAND:
mldable”
dat
BOEDAPEST, 17 Aug. (Havas). Men neent
Stand op vrydag «w vja: 7U.4
Men zegt verder, dat het niet ae zaak der
Britsche regeering is te beoordeelen of een der-
geiyke conferentie wenscheüjk zou zijn. Men
heeft te Lonten de grootste waardeering voor
de bewonderenswaardige kalmte en het geduld
van de Poolsche regeering tegenover de steeas
den onmlddeliyk werk vinden in Duit&hland.
Op het oogenblik zijn in-19 vluchtelingenkam
pen 4.461 personen ondergebracht.
doen
algemeen
TflIllllllllllKHIllllllllHlllllllllllllllltlIllllllllllllllllllllllllllllllllllllllim
De mandaatacommissie van den Volken
bond keurt het Britsche Witboek af.
Het Prinses Beatrix-fonds heeft een belang
rijk bedrag beschikbaar gesteld ten behoeve van
de vierling der familie Pijlman te Hengeloo.
GENÈVE. 17 Aug. (Reuter) De Volken
bondscommissie voor de mandaten geeft in
haar verslag, dat aan den Volkenbondsraad
zal worden voor gelegd, eenstemmig te ken
nen, dat de PalestUnsche politiek der Erlt-
ache regeering, skoals die in het Witboek is
uiteengezet, niet in overeenstemming is met
de interpretatie, die de commissie aan het
mandaat over Palestina geeft.
Zon op 5.45 - onder 2*.22 - Mcht op 20.52
Maan op 10.20 onder 21.32
21 Augustus E. K.
ae
!t”.
BOEKAREST. 17 Aug. (Reuter). Donder
dagavond werd officieel verklaard, dat bij een
nieuw incident aan de Hongaarsch-Roemeen-
sche grens een Roemeensche grenswacht werd
doodgeschoten en een andere door een bajonet
steek gewond. Een derde man, behoorende tot
den geneeskundigen dienst van het Roemeen
sche leger, wordt vermist.
SOFIA. 18 Aug. (Havas). Paulitsoe.
een kapitein van den Roemeenschen gene-
ralen staf, vertrok uit de Roemeensche le
gatie In Sofia om zich naar Belgrado te
begeven, toen hij in de taxi bemerkte, dat
een van zijn tasschen met geheime stuk
ken verdwenen was.
Te zamen met den Roemeenschen gezant
begaf hij zich naar het hoofdbureau van
politie, doch terwijl de gezant den prefect
van politie bezocht, pleegde de kapitein in
de taxi zelfmoord.
De Bulgaarsche politie doet thans naspo-
ringen naar de tasch en heeft daartoe een
belooning van 50 000 levas uitgeloofd.
Het Incident heeft zich voorgedaan bij Ata-
waar een Roemeensche patrouille van
tarsche zijde van de grens uit door een
innen werd aangevallen.
LONDEN 17 Aug. (Havas). Twee Britsche
militaire vliegtuigen zijn boven Beal (Northum
berland) in volle vaart met elkander in botsing
gekomen.
Een der toestellen Is brandend neergestort.
Het tweede toestel slaagde er In een noodlan
ding te maken. Een inzittende van het eerste
toestel is om het leven gekomen, de andere wist
zich met zijn valscherm te redden.
Onder leiding van den waarnemend Commis
saris van Politie te Deventer, den heer J. A.
Wuljster, wordt op het oogenblik naarstig ge
zocht naar een gesloten bruin lederen koffer,
welke een schipper van een daar liggend
vaartuig uit België heeft opgevischt, doch weer
in het water van een der grachten gegooid. Het
onderzoek naar dezen koffer houdt verband met
het moord drama, dat zich te Amsterdam heeft
afgespeeld.
Tengevolge van de berichten in de Duit
sche pers over Poolsche terreur, evenals een
jaar geleden over de Tsjechische wreed
heden, is In Berlijn een nerveuze stemming
merkbaar.
seulm
de Hc
groep
Na het Incident werd een aantal doozen met
patronen, van de in Hongarije gebruikte soort,
in de buurt aangelroffen. Het incident deed
zich voor op dat gedeelte van de grens, dat het
nieuwe Roetheensche gedeelte van Hongarije
aangeeft. Te Boekarest heeft het gebeurde een
pijnlijken indruk gemaakt, daar verluidde, dat
de beide regeeringen stappen deden om de be
trekkingen te verbeteren.
Van officleele Hongaarsche zijde wordt om
trent dit incident het volgende meegedeeld:
Vijf Roemeensche grenswachten zijn doorge
drongen op Hongaarsch gebied en hebben de
^angaarsche grenswacht aangevallen. Uit zelf
verdediging opende toen een Hongaarsche pa
trouille het vuur, waardoor twee Roemeensche
grenswachten werden gedood. Twee anderen
wisten naar Roemeensch gebied te vluchten. De
vijfde Roemeen werd gevangen genomen.
Het gerucht over een plan voor een viermo-
gendhedenconferentle wordt te Londen slechts
beschouwd als een nieuwe zet in den zg
^enuwen-oorlog’1 der asmogendheden, waardoor
men bij Poolsche kringen wantrouwen wil
zaaien ten aanzien van de werkelijke Engelsche
bedoelingen en bovendien van „oorlogszuchtige
democratieën” wil spreken, die deze „vredes
plannen” verwerpen.
Men staat in Londen op het standpunt, dat
-b(j een conferentie Polen als direct belangheb
bend land zou moeten deelnemen, terwijl ook
de Sovjet Unfe niet terzijde zou kunnen wor
den gelaten.
Omtrent de vlucht der bommenwerpers over
Engelsch gebied in den loop van den nacht,
wordt nader medegedeeld, dat een bezoek werd
gebracht aan Liverpool, Bristol, Birmingham en
Manchester. De Fransche toestellen werden be
streden door zeven bombardementseskaders. Bij
de oefening werd gebruik gemaakt van formaties
lichte bommenwerpers, zware bommenwerpers
en jagers, in totaal ongeveer 200 vliegtuigen.
is het
bezoek
aan de
van
Dit verslag heeft betrekking op de bijeenkom
sten der commissie in Juni, toen minister Mal
colm MacDonald persoonlijk de vraagstukken
mét de commissie heeft besproken.
Terwijl de meaning der commissie tan aanaien
van het Witboek eenstemmig is, bestaat er ver-
séKil van meaning met betrekking tot de vraag,
of het mandaat geen ruimte zou kunnen bieden
voor een nieuwe Interpretatie, welke, met be-
imud van de voornaamste beginselen, soepel ge
noeg zou zijn om de politiek van het Witboek
niet in strijd daarmede te doen zijn. Drie van
de zeven leden der commissie hebben zich vol
gens het verslag op het standpunt gesteld, dat in
dat geval de 4n Palestina bestaande omstandig
heden de politiek van het Witboek zouden recht
vaardigen, indien de Volkenbondsraad zich
daartegen niet zou verzetten.
De vier andere leden echter achtten zich niet
In staat te verklaren, dat de politiek van het
Witboek in overeenstemming met het mandaat
Is.
De politierechter te Danzlg heeft den Pool-
schen arbeider Josef Liss wegens economische
sabotage veroordeeld tot een gevangenisstraf
van een Jaar en twee maanden.
Verder zijn drie Poolsche seizoen-arbeidsters,
die plotseling haar werk hadden neergelegd en
in Kasemark by Danzig verscheidene andere
Poolsche arbeidsters hadden aangespoord haar
arbeidsovereenkomst te verbreken of sabotage
te plegen, elk tot twee maanden gevangenisstraf
veroordeeld.
In Danzlg neemt de militaire bedrijvigheid
toe. Artlllerle-afdeelingen en zware vracht
wagens rijden door de straten. Des nachts
hoort men de schietoefeningen met het
zware geschut. Gedurende den nacht komen
weer geregeld groote hoeveelheden wapen-
materiaal aan, die door auto’s vervoerd
worden.
te weken, dat Csaky zich na zijn verblijf in
Dultschland naar Italië zal begeven om er het
tweede deel van zijn vacatyle te vertoeven.
Er werd tot nu toe dienaangaande evenwel
geen enkele definitieve beslissing genomen.
BUREAUX:
ALKMAAR, Hof 6, Telefoon 4530 en 4220
den HELDER, Stationsstraat 4, Telefoon 771
HOORN, Groote Noord 54, rood. Telefoon 417
SCHAGEN, Molenstraat 52, Telefoon CL
ABONNEMENTSPRIJS:
Met ttbeflrip van, gratis ongevallenverzeke
ring: «oor Alkmaar 2.per kwartaal of
15 cents per week, voor buiten Alkmaar
j 2-50 por kwartaal of 20 cent» por week.
Ultg. N. V. Drukk. De Spaamostad - Haariom.
DIENST AANBIEDINGEN, Gevraagd of Aan
geboden, geplaatst onder do Omroeper-
rubrlek 10 ct. per regoL
Uit Moravisch Ostrau meldt Havas: De Poten
hebben alle grensovergangen tusschen Polen en
het protectoraat van Jablunkof tot Mosty ge
barricadeerd. Het verkeer is geheel stilgelegd
Deze maatregel Is genomen in den nacht van
Dinsdag op Woensdag, als antwoord op de (Ui
gebreide voorbereidingen, welke van Duitsche
elfde in dit gebied zijn gemaakt. De groote weg,
welke het protectoraat verbindt met Slowakije
la voor onbepaalden tijd voor alle verkeer ge
stremd.
PARIJS, 17 Aug. (Havas) Zoowel In den
nacht van Woensdag op Donderdag als in
den ochtend heeft een groot aantal
Fransche bommenwerpers een vlucht over
Engeland ondernomen.
De in den nacht vertrokken vliegtuigen
keerden Donderdagmorgen weer naar hun
basis terug.
Men heeft het gevoel, dat er iets gaat ge
beuren en wel spoedig. Er heerscht een sfeer
van gespannen afwachten. De Dultschers zijn
overtuigd, dat de Führer Iets wil, doch men
weel niet wat. In niet-officleeie kringen is men
van meening, dat Hitler, wanneer de tijd daar
Is, bliksemsnel zal toeslaan, zoodat een beslis
sende stap zal zijn gedaan voor de mogend
heden van het vredesfront tyd hebben gehad
in actie te komen.
In officleele kringen wil men doen voor
komen, dat de nervositeit niet algemeen is
onder het volk, doch vreemdelingen, die hier
eenlgen tijd gewoond hebben, hebben den In
druk, dat de onrust voortdurend toeneemt. De
lezers der dagbladen zien ’n herhaling van de
campagne van het vorig jaar.
Over het bezoek van Csaky aan Hitler gaan
de meest vreemde geruchten.
Van Duitsche zijde werd Donderdagavond
ontkend, dat de Hongaarsche minister door den
Führer zou zijn ontvangen. Zelfs werd in offi
cleele kringen ontkend, dat von Ribbentrop
Csaky heeft ontvangen.
Deze ontkenning heeft te Berlijn In politieke
kringen eenige sensatie gewekt.
toenemende provocaties. In Britsche kringen
gevoelt men thans evenmin eenlge nervositeit
Intusschen Is de Poolsche commissaris tv
Danzlg, Chodackl, Donderdag In de Vrije Stad
teruggekeerd na zijn bezoek aan Warschau, waar
hij minister Beek verslag heeft uitgebracht over
zijn besprekingen met den volkenbondscom-
missaris, Burckbardt, en den presinent van den
senaat, Greisér.
Britach vlieglcampschip ging te vroeg in
zee; één doode en twintig gewonden.
De regeering te Burgos geeft aan alle
Fransche krijgsgevangenen en vele Fran
sche burgers de vrijheid terug.
De Raad voor de Luchtvaart heeft een
onderzoek ingesteld naar de vliegramp
van de „Ekster".
Van andere opvatting waren Portugal.'Frank
rijk en Engeland. Spanje was niet aanwezig,
terwijl de vertegenwoordigers van Japan.
Dultschland en Italië uit de commissie waren
getreden.
Uit gezaghebbende bron wordt het door het
Duitsche Nieuwsbureau verspreide bericht, als
zou de Poolsche grenswacht gisteravond het
vuur geopend hebben op een groep Duitsche
Journalisten, beslist tegengesproken.
Morgenavond zullen voor het eerst 1500 leden
van BS. en Heimwehr voor gouwleider Forster
defOeeren.
Agenten van de geheime staatspolitie en SJ3.-
mannen hebben gisteravona In Danzlg een
razzia gehouden In het grootste koffiehuis te
Danzlg, het „Deutsche Haus”. Drie personen
werden gearresteerd. Deze maatregel staat in
verband met de geheime anti-Hltleriaansche
propaganda. die op het oogenblik gevoerd wordt
en een zekere opschudding onder de nationaal-
Aiclallstische leiders veroorzaakt heeft.
Voorts wordt gemeld, dat de tankversper-
rlngen en het luchtafweergeschut sedert gisteren
speciaal bewaakt worden, hetgeen onder de be
volking eenlge zenuwachtigheid teweeg heeft
gebracht.
In een uitvoerig Britsch antwoord, vervat in
een op 5 Augustus 1939 gedateerd memorandum
van het Foreign Office, wordt betoogd, dat de
mandataire mogendheid, die verantwoordelijk Is
voor het bestuur van Palestina, politieke over
wegingen niet terzijde kan laten wat het imml-
gratleyraagstuk betreft. Het Witboek van 1923
beteekende slechts, dat de Immigratie het eco
nomische opnemingsvermogen van Palestina
niet te boven zou gaan.
Het memorandum verklaart met een verwijzing
naar het Witboek, dat het volkomen de bedoe
ling van de mandataire mogendheid IS, dat haar
voorstellen niet zullen leiden tot een onderge
schikt maken van de rechten en positie van
Joden of Arabieren.
Het voegt hieraan toe: „In leder geval zou
de Volkenbondsraad, welks goedkeuring voor de
Mr. J. van de Mortel te Tilburg is be
noemd tot lid van de Eerste Kamer als
opvolger van jhr. v. Sasse van IJsaelt.
o
Naar wij vernemen
jaarlülcsche officieele
van H. M. de Koningin
hoofdstad dit jaar bepaald
Dinsdag 12 tot Maandag 18
September a.s.
Tijdens dit bezoek zal, zoo-
als bekend is, in de Nieuwe
Kerk de doopplechtigheid van
Prinses Irene geschieden, waar
schijnlijk op Vrijdag I 5 of Za-
beëindlglng van het bestaande mandaaft noodig
Is, In laatste instantie de verantwoordemkheld
dragen voor den vorm der constitutie, 41e
rechten van beide gemeenschappen handhba
Het memorandum besluit met de woord,
„Het is in het belang van Joden en Arable:
dat geregeerd wordt niet door geweld, maai1
door overeenstemming.
Naar de meening der Britsche regeering is
het voor den vrede, de veiligheid en het wel
zijn van het Joodsche Nationale Tehuis noodig
dat de betrekkingen tusschen Joden en Arabie
ren berusten op wtderzljdsche verdraagzaam
heid en goeden wil. De Britsche regeering ge
looft door hiernaar te streven het fundamen
teels doel van het mandaat getrouw te die
nen”.
De anc*ere bommenwerpers maakten een
vlucht naar de voornaamste steden in Zuid- en
Midden-Engeland. Zoo verschenen tegen 12 uur
honderdvyftlg Fransche toestellen boven East
bourne, om deel te nemen aan de oefeningen in
Zuid- en Midden-Engeland.
Tegen drie uur maakten zy een vlucht boven
Londen, waarby zy werden geëscorteerd door
zestig Jachttoestellen. Zoodra de vliegtuigen in
Londen werden gesignaleerd, kwamen de lucht-
afweer-eenheden in actie.
Helder tot half bewolkt, droog warm
deer, zwakke tot matige Noordooateiyke
tot OostelUke wind.
LONDEN, 17 Aug. (Reuter). Donderdagmid
dag zou te Belfast het vliegkampschlp ..For-
voor de Britsche marine te water
gelaten worden in tegenwoordigheid van mi
nister Kingsley Wood en zyn echtgenoote, die
het schip zou doopen. De heer en mevrouw
Kingsley Wood waren Juist aangekomen, toen
men stukken van de houten stellage, waarop
het schip rustte, zag breken. Tot ledera schrik
begon het gevaarte twintig minuten voor den
vastgestelden tyd te giyden.
De arbeiders, die voor het schip aan het
werk waren, zochten in allerijl een goed heen
komen. Stukken bout en bouten vlogen overal
In het ron<f en kwamen ook in de toeschou-
wersruimte terecht. Het ongeluk kostte één
persoon het leven, terwijl twintig personen ge
wond werden.
Toen de ..Formidable" begon te glüdea.
maakten de sleepbooten, die lagen te wachten.
In allerijl plaats voor het schip. Temidden
van tooneelen van opwinding'' hoorde men da
sirenes. Op de officieele tribune gaf men me
vrouw Kingsley Wood nog haastige aanwijzin
gen, hoe zjj de flesch champagne op den boeg
moest breken en zoo kon het schip toch nog
gedoopt worden. Het gevaarte kwam overigen’
goed In het water.
Reuter verneemt, dat MacDonald de zitting
van den Volkensbondsraad in September, waar
op het verslag der mandaatcommissle over Pa
lestina besproken zal worden, zal by wonen. In
welingelichte krihgen verluidt, dat de Britsche
egeerlng voornemens is het uiterste te doen
voor de handhaving van een Joodsch Nationaal
Tehuis. Zelfs wanneer het land een vorm van
onafhankeiykheid zou krygen.
Hoewel nog geenszins een voorspelling gedaan
kan worden ten aanzien van den bestuursvorm,
welken Palestina zal krygen, acht meii een
federalen staat zeer wel mogeiyk, nu de Brit
sche regeering het voorstel van de commissie-
Peel twee staten met zelfbestuur als on
uitvoerbaar heeft afgewezen.
De vier leden der mandaatcommissle. die van
meening waren, dat de politiek van het wit
boek niet In overeenstemming met het mandaat
Is, zyn Nederland, België, Zwitserland en
Noorwegen.
LONDEN, 17 Aag. Terwijl te Engelsche
blaten nog steeds vol staan met berichten
alt te verschillende hoofdsteden over zg.
„vredesplannen”, verneemt te diplomatieke
redacteur van Renter, dat in officieele
kringen van eenlge vredesconferentie niets
bekend is.
0
BERLUN, 17 Aug. Het Duitsche Nieuws
bureau bericht, dat de Poolsche terreur tegen
te Dultschers In Polen onverminderd voort
duurt. Overal zyn de Duftschers in Polen, die
nog niet gearresteerd zyn, gedwon^m een toe
vlucht te zoeken in de bosschen en andere
schuilplaatsen. Het aantal arrestanten stygt
ieder uur en moet volgens het Duitsche Nieuws
bureau reeds ver over de duizend bedragen.
Het aantal vluchtelingen was begin Augus-
L—u
760
u
