VERTREK
m.s. „ORANJE”
Bezorging onzer bladen
Smigly-Rydz opper
bevelhebber
Regeering roept op
tot de bidstond
zee
van
De vredespoging
den Paus
Berlijn volkomen
verduisterd
Koning George bij
Chamberlain
Henderson bij
Von Ribbentrop
VON BRAUCHITSCH TOT
DANZIG:
EEN VERKLARING VAN
ROOSEVELT
GEEN AANVALLEN OP DE
BURGERBEVOLKING
BEPERKING BURGERLIJKE
LUCHTVAART
CANADA ’S_ PARLEMENT
ZONDAG BIJEEN
REDE VAN HALIFAX IN
HET HOOGERHUIS
ZATERDAG 2 SEPTEMBER 1939
VAN WEEK TOT WEEK
AUTO TE WATER GEREDE!*
Bestuurder verdronken
DE HANDEL IN RUBBER
DE „EUTERPE” TERUG
naar
DE DIRECTIE
Niet te rechtvaardigen
actie van Hitler
Britsch kabinet op
breeder basis?
Fransche parlement
heden bijeen
De huidige aituatie ia Engeland
opgedrongen
„Duitache troepen hebben uw land
overgenomtn”
Tevena eventueel opvolger van den
preaident der republiek
Heden weer byeenkomat van
het parlement
Speciale wet voor oorloga-
maatre/elen afgekondigd
Zware atraften voor het luiateren
buitenland ache zendera
1
N.V. STOOMV. MU.
„NEDERLAND”
Een bij K.B. vaatgeateld verbod
uitgevaardigd
Daar heden alle treinen zijn uit
gevallen zal de bezorging onzer
bladen op verschillende plaatsen
vertraging ondervinden.
Onzerzijds wordt alles in het
Werk gesteld om dit pngerief voor
onze lezers zooveel mogelijk te be
perken.
Miaaive gezonden aan alle
Kerkgenootachappen
Verbod van verkoop en aflevering
zonder vergunning
Bealuit van Engeland en Frankryk
De ultimatieve mededeeling van
Chamberlain overhandigd
WARSCHAU, I Sept. (PTA>. De
president der republiek heeft den
inspecteur-generaal der Poolsche
maarschalk Smigly-
ipperbevelhebber der
te
benut
D.
di
het
o
aan
een
x Roosevelt besloot met de medewerking van de
geheele Amerikaansche pers in te roepen, toch
vooral in dezen critieken tijd in de wereldge
schiedenis de waarheid te zeggen en zich strikt
aan de feiten te houden.
Het is een groote bron van voldoening voor
ons geweest te vernemen, dat Mussolini met
ons ook al zijn Invloed uitoefent in het stre
ven om tot het allerlaatste oogenblik den
vrede te redden. Ons geweten, aldus Halifax,
is zuiver.
Maas
Kapelle-Biezelinge
PABUS, 1 Sept. (Havas). Het Fransche
parlement zal Zaterdagmiddag om drie nr
bijeenkomen.
S
E
11
di
ff
b
Het ss. .Euterpe” van de Kon. Ned. Stoom
boot Mij., dat Donderdag van Amsterdam naar
Hamburg vertrok, is door de reederü teruggeroe
pen en arriveerde gisterochtend te IJmuiden,
waar het schip op nadere orders wacht.
li
11
h
de
pe
d(
Vi
F
E
b
F
de
uitgevaardigd.
2
vtx
zat
bel
eer
I
der
on<
hel
ter
uu
ges
na
de
Lo
lut
1
vei
mi
dei
ha
mt
VOi
zie
1
né
eei
de
ba
HJ1
Jo
vo
H<
Ge
He
mi
za
vo
w<
In
7
fa
«I
ri
v<
h
VI
door-
zee.
bai
uu
rai
1
W
fa
8.1
de
De president deelde verder mede, dat de
ambassadeur van de Vereenigde Staten in
Duitschland hedenochtend zijn ontslag had
ingediend, hetgeen inmiddels aanvaard ia.
ben, zich te onthouden van het bombardeeren
der burgerbevolking, zulks in antwoord op den
oproep van Roosevelt. In zijn antwoord ver
klaarde Engeland diep onder den indruk te süb
van de humanitaire overwegingen, waarnaar
de boodschap van den president verwees. Het
was reeds een vastgestelde politiek van de Brit-
sche regeering om zich van een dergelijk optre
den te onthouden en het bombardement strikt
te beperken tot militaire doelen, voorondersteld
dat dezelfde regels nauwgezet in acht genomen
zullen worden door al haar tegenstanders.
torens van
Zfjde
OTTAWA, 1 Sept. (Reuter). Naar thans
vernomen wordt, is het Canadeescbe par
lement bijeengeroepen voor a.s. Zondag te
drie uur des middags.
Een ieder die de documenten van het witboek
over de Engelsch-Duitsche correspondentie leest
en die het instinctieve verlangen naar overeen
stemming kent, dat naar ik geloof gemeenschap
pelijk is aan het Duitsche en het Britsche volk, i
kan de tragedie afmeten, die besloten ligt in de
volstrekt onrechtvaardigbare actie, die heden
morgen door de Duitsche leiders is ondernomen
en in de eerste en belangrijkste plaats is onder
nomen door den Duitschen rükskanseller, op
wien in de geschiedenis stellig een overweldigen
de verantwoordelijkheid zal rusten. Voorzoover
de Britsche regeering betreft, aldus Halifax ver
der, weet ik niets, dat wij ongedaan hebben ge
laten of dat wij, wanneer wij terugkijken, anders
zouden hebben willen doen.
bepalingen
mili-
lucht-
Overeenkomstig de gebruikelijke practijk in
bijzondere omstandigheden hebben de leden van
het Britsche kabinet en de overige leden der
regeering hun ontslag in handen gesteld van
den Eersten Minister, teneinde het dezen mo
gelijk te maken ingeval van oorlog de regeeripg
op breeder basis te brengen- Churchill en Eden
worden als eventueele nieuwe ministers ge
noemd. ZÜ zouden bereid zijn in de regeering
zitting te nemen, evenals de liberale oud-mi
nister Lord Samuel.
Aangezien het geven van vorenbedoelde sig
nalen uit militaire vliegtuigen niet steeds mo
gelijk zal zijn en de organen der luchtdoel-
artlllerie in den regel in het geheel geen waar
schuwingen zullen geven, wordt de aandacht
van vliegtuigbestuurders er op gevestigd, dat
zü zich bij overtreding van vorenbedoelde be
palingen, aan ernstig gevaar blootstellen.
LONDEN, 1 Sept. (Reuter) Op het
Foreign Office werd hedenavond vernomen,
dat Henderson te Berlijn aan den Dult-
schen minister van Buitenlandsche Zaten
Von Ribbentrop de mededeeüng heeft over-,
handigd, waarover Chamberlain in spn
Lagerhuisrede sprak. Von Ribbentrop ver
klaarde, dat hü de mededeeling aan Hitler
sou overbrengen.
van een
..De mannen
Lord Snell gaf als leider van de Labour-oppo-
sitie uitdrukking aan sympathie voor de leden
der regeering, die deze laatste dagen omstan
digheden van zoo ontzaglik belang onder
oogen hebben moeten zien.
WASHINGTON, 1 Sept. (Reuter). Staats
secretaris Huil heef' medegedeeld, dat Groot-
Brittanië en Frankrijk er in toegestemd heb-
LONDEN, 1 Sept. (Reuter). De Koning is
per auto uit Buckingham Palace naar
Downingstreet gegaan, om audiëntie te ver
leunen aan zjjn Eersten Minister,een ge
beurtenis. welke zich nooit te voren had
voorgedaan.
De beide Hulzen van het parlement zullen
morgenmiddag om 14.45 uur bijeenkomen, om
nog verscheidene noodmaatregelen aan te nemen
met inbegrip van een wetsontwerp tot uitbrei
ding van de bepalingen van de wet op den mili
tairen dienstplicht, zoodat manschappen tus
schen 18 en 41 Jaar daaronder vallen.
weermacht,
Rydz, tot o,
poolsche troepen benoemd,
j De president heeft voorts ingevol
ge een der artikelen van de grond
wet maarschalk Smigly-Rydz aange
wezen als opvolger van den presi
dent der republiek, voor het geval
dit ambt vacant wordt vóór de vrede
is gesloten.
Naar verluidt wenschte Chamberlain, hoewel
hjj verlangend was den Koning op de hoogte te
brengen van de laatste ontwikkeling, de telefoon
in Downingstreet 10. niet langer dan enkele
minuten te verlaten.
De inscheping is thans definitief vastgesteld op
Maandagavond 4 September tusschen 20 en 22 uur
Het schip ligt aan de Javakade te Amsterdam.
Uitgeleide naar IJmuiden is UITGESLOTEN.
Bezichtigingskaarten uitgegeven voor Dinsdag 5 Sept,
zijn NIET geldig; alleen bezoekers, voorzien van
uitgeleidekaarten gestempeld 6 September (welke in
zeer beperkte mate worden uitgegeven) worden toe
gelaten.
In verband met de instelling van een rüks-
bureau voor rubber, voorlooplg nog gevestigd
Bezuidenhoutscheweg 30, Den Haag, wordt ter
algemeene kennis gebracht, dat het met ingang
van heden voor iedereen verboden is rubber,
waaronder begrepen alle ruwe rubber, latex,
ongevulcaniseerde rubbermengsels w.o. coverrub
bers en regeneraatrubber, alsmede autobanden,
zoowel binnen- als buitenbanden, te verkoopen,
af te leveren of te vervoeren, zonder van het
rjjksbureau voor rubber verkregen vergunning.
WASHINGTON, 1 Sept (Havas). Roosevelt
heeft op de persconferentie verklaard dat de
regeering alle pogingen in het werk zal stellen
teneinde te voorkomen, dat de Vereenigde Staten
in het conflict worden betrokken.
Heden is verder een wet afgekondigd onder
den naam „oorlogsmaatregelen".
Mackenzie King heeft een communiqué uit
gegeven van den volgenden Inhoud: ..Het is
thans duidelijk, dat de pogingen om den vrede
te behouden, mislukt zijn. Ondanks deze po
gingen zijn de vijandelijkheden begonnen tus
schen Duitschland en Polen en zü bedreigen
den wereldvrede Het vanmorgen bijeengekotn- n
kabinet heeft besloten bet parlement bijeen te
roepen.
LONDEN. 1 Sept. (Reuter) Lord Halifax, dë
minister van Buitenlandsche Zaken, die in het
Hoogerhuis een gelijke verklaring af legde als
Chamberlain in het Lagerhuis, bracht hulde aan
den Britschen premier, zeggende, dat geen man
ooit met meer toewijding voor den vrede ge
werkt heeft dan hij. (Toejuichingen.) En geen
sterker bewijs kan geleverd worden voor het feit,
dat de huidige situatie Engeland Is opgedrongen,
dan dat het Juist Chamberlain moest zijn, wien
het te beurt valt Engeland, wanneer dat mocht
zijn, in den oorlog te leiden.
van den scheppingsdag tot lieden, dat zij de
zelfde bleef. De Geest Gods heeft over haar
gezweefd, krachtig van leven, dat zich voort
zou zetten in leven en leven tot in eeuwigheid
God heeft haar afgescheiden van het land, dat
zij „het einde der wereld” zou zijn, en de rust
GD proeft om uW lippen het zout van de
zee. Bij ieder kind, dat gedoópt wordt, legt de
priester enkele korreltjes éout in den irtond
en zegt: „ontvang het zout van de wijsheid.'
Het zout is uit de zee, die dezelfde blijft in all»
beweging der wereld.
De kerkgenootschappen hier
lande hebben in den loop van deze
week de volgende missive van de
regeering ontvangen:
„In de bange tegenwoordige om
standigheden, onder welker druk
niet alleen ons land en volk, dóch
ook een groot deel van de wereld
verkeert, zult u ongetwijfeld met de
regeering van oordeel zjjn, dat bo
ven alles behoefte is aan verootmoe-
diging en een biddend opzien tot
den Almachtige, in‘Wiens hand het
lot der volken rust. Het zou der re
geering aangenaam zjjn, indien in de
eerstvolgende wekelijksche gods
dienstoefening van alle kerkgenoot
schappen aan die behoefte voldaan
werd door het gemeenschappelijk
opzenden van een innig gebed om
uitredding en bewaring, om wijsheid
en licht voor allen, die voor het wel
zijn der volken verantwoordelijk
heid dragen, om het ontvangen van
een zegen ook uit de beproevingen,
welke nog over ons mochten ko
men. Ik moet u opwekken, tot bevor
dering van dit doel uwe medewer
king te verleenen en hiermede de
taak der regeering te verlichten en
ons volk te dienen.
De minister van Staat, minister
van Algemeene Zaken, a.i., voor
zitter van den Raad van Ministers,
(w. g.De Geer”.
beweging der wereld. De wijsheid is uit het be
sef der eeuwigheid. Wanneer de heele wereld
wordt bewogen, alle veiligheid vernietigd, all»
rust verstoord, dan weze er op onze lippen nog
dit zout van de wijsheid, die rust geeft. Het
einde der wereld is daar, waar men God vindt
En daar begint door hoeveel smarten ook
verworven de zaligheid.
1 VATICAAN, 1 Sept. (Havas). De tekst van
de nota, welke de kardlnaal-staatssecretans
i Magllone gisteren uit naam van Z. H. den Paus
heeft overhandigd aan de ambassadeurs van
Frankrijk, Italië. Duitschland en Polen, als-
1 mede den Britschen gezant, luidt als volgt:
Z. H. de Paus wil de hoop niet opgeven, dat
i zjjn onderhandelingen zullen lelden tot een
rechtvaardige en vreedzame oplossing.
In naam van God smeekt Hij derhalve
1 Duitschland en Polen alles te doen wat moge
lijk is. om incidenten te voorkomen en zien te
onthouden van maatregelen, welke den toe
stand kunnen verergeren. Hij verzoekt verder
Engeland en Frankrijk en Italië <Jit verzoek te
steunen.
DANZIG, 1 Sept. (D.N.B.). De opperbevel
hebber van het Duitsche leger. overste-generaal
von Brauchitsch, heeff aan de Danzigsche be
volking een oproep uitgevaardigd, waarin om
gezegd wordt:
Duitsche troepen hebben uw land overge-
nomen in de bescherming en de souvereinitelt
van het rijk. De Führer en opperste bevelhebber
der weermacht heeft mü de uitvoerende macht
in het gebied van den voormaligen Vrijstaat
Danzig opgedragen. Met de uitoefening hiervan
heb ik den opperbevelhebber van de Oost-
Fruisische troepen belast en ik stel onder hem
den gouwleider Forster als chef van het bur-
gerbestuur.
Aanplakbiljetten met dezen qproep zijn in het
geheele gebied van den voormaligen vrijstaat
in het openbaar aangeplakt. Het gebied is tot
operatiegebied verklaard.
of vliegtuig
luchtvaartterrein
van een vrijen
zullen zü in dat
digste te landen.
De bevelen worden kenbaar gemaakt door 1
van een of meer roode seinpatro-
vlleg-
zullen zij
den gezagvoerder van het betrokken luchtschip
bevelen, op een Nederlandsch
te landen. Den gezagvoerder
ballon of een zweefvliegtuig
geval bevel geven ten spoe-
afschieten
nen.
De gezagvoerder van een aldus gesommeerd
luchtschip of vliegtuig is verplicht het mili
taire vliegtuig te volgen naar een luchtvaart
terrein en aldaar te landen.
naar Gramsbergen, alsmede het verlengde van
die lijn In Oostelijke richting;
3e. de Nederlandsch-Dultsche grens.
b. in de gebieden, welke zich uitstrekken tot
een afstand van 5 K.M. tercweerszijden van:
le. de rechte lijn van het luchtvaartterrein
Schiphol naar Urk;
2e. de rechte lijn van het luchtvaartterrein
Schiphol in zuiver Westelijke richting;
3e. de rechte lijn van het lichtschip
over het spoorwegstation
op Zuld-Beveland, alsmede het verlengde van
die lijn in Zuidelijke richting.
c. in het gebied, hetwelk zich uitstrekt tot
een afstand van 5 K.M. ter weerszijden van
een rechte lijn, loopende over het luchtvaart
terrein Schiphol tot op een afstand van 25
K.M. van dat luchtvaartterrein in de richtin
gen 42 graden en 222 graden ten opzichte van
de ware Noordrlchting, voor zoover niet val
lende onder een der onder b. bedoelde gebie
den, zulks uitsluitend, inzien de mistvoorschrif-
ten voor het luchtvaartterrein Schiphol van
kracht zijn en door het betrokken luchtvaart-
tulg met toestemming van den havenmeester
van dat luchtvaartterrein een landing zal wor
den uitgevoerd met behulp van het radioba
ken.
De contröle op vorenstaande
wordt uitgeoefend door Nederlandsche
talre vliegtuigen, luehtdoelartillerie en
doelmitrallleurs.
Indien commandanten van militaire
tuigen overtredingen constateeren.
Mannen, die wellicht deze maand nog
brachten bij hun spelende kinderen aan
zullen leeren jekkers aantrekken, hun hoofd
bedekken met een motorkap en opstijgen in een
vliegtuig, met den verschrikkelüken plicht
vuur te zaaien over de heerlijkheden der aarde.
Waar nu het licht van de teruggekomen maan
blinkt, op die gevels, die zerken, kan een bom
vallen. GIJ herinnert u den oorlogsroman van
1 een Poolschen auteur. Het eerste hoofdstuk,
een der luguberste dingen, die ooit geschreven
1 zijn, verhaalt een bombardement op een kerk
hof. De aarde spat uiteen en geeft haar doo-
1 den weerom „De aarde braakt haar verzwolgen
dooden” zegt de Poolsche schrijver. En gij
denkt opnieuw aan de eschatologische voorzeg
gingen. Vuur tal regenen uit den hemel en de
aarde zal haar dooden wedergeven. Gij rilt in
de natte, nachteltjke kilte van het strand. Op
het hooge duin brandt een enkel klein lichtje;
het zwaard van het vuurtorenlicht slaat zijn
volmaakten cirkelslag over het koude, oneindige
water.
Zoeken wy aan zee „het einde van de we
reld"? Willen wij ontheven worden in deze
zilte zuiverheid van al hetgeen de wereld ons
aandoet met haar verstrooiende luidheid en
veelvormigheid? G(j denkt aan de heilige
Monica, de moeder van Sint Augustinus en
aan het laatste gesprek, dat zjj voerde met
haar zoon, te Ostia, voor een open venster, dat
uitzicht gaf op zee. De reeds geheel van eeuwig
heid vervulde vrouw, en naast haar de
leeraar der eeuwen, gewend aan de bespiege
ling van het oneindige, zagen “over het water
uit en in de woordenlooze rust van hun samen
zijn werd het gesprek voltooid, dat geen aardsch
onderwerp meer hebben kon, omdat de hemel
zoo nabij was. Zij had de laatste regeling ge
troffen -voor de verzorging van haar stoffelijk
overschotenkele, eenvoudige woorden, die alle
bijzondere moeite afwezen En nu zit zij aan
zee, met haar zoon, die harer gedenken moest
aan het altaar des Heeren. Ook Monica vond
„het einde der wereld" aan zee. Gü denkt aan
dien wonderlijken dichtregel van een dichter
der achttiende eeuw: „Wanneer de wereld zal
vervuld zjjn door ons sterven.....”
Is het een voorsmaak van den vredigen dood,
dien de zee ons biedt, wanneer zjj ons rust
geeft? Is dit „einde der wereld” een afscheid
van zorgen, en een inkeer tot ons zelf? De stad
met haar winkelstraten, haar geroezemoes,
haar onophoudelijk verkeer, trekt onzen blik
telkens.en verward in andere richting. Zjj haalt
ons als het ware weg uit onszelf, zij verdeelt
ons. Zij strooit onzen geest uit als zand. Maa:
oe zee geeft éénheid gan het uitzicht en trekt
het oog naar den horizon, waar water en lucht
in elkander verdwijnen. Urenlang kunt gij turen
naar deze doode oneindigheid en uw geest ver
moeit zich niet. Gij wordt u bewust, dat gij
tot de waarneming van het Oneindige züt voor
bestemd. Al het vergankelijke vermoeit, alleen
het blijvende geeft rust. Zooals gij daar dien
horizon ziet, een rechte streep water tegen een
rechte streep lucht aan, zoo zagen, onveran
derlijk, heel de geschiedenis door, de menschen
den horizon. De ruiters van Xenophon’s Ana
basis, toen zfj met hun paarden de duinen waren
opgerend, en uitriepen: „de zee, de zeel”
thalassa, thalassa! zagen den horizon zóó.
Zjj woonden in andere huizen, kleedden zich
met andere kleeren en voedden zich met ander
voedsel; hun steden waren andere steden en
hun gewoonten andere gewoonten dan de uwe
maar de zee was dezelfde.
De groote aantrekkingskracht van de zee:
ligt zij niet hierin, dat de zee dezelfde blijft?
Is dit niet wat ons rust geeft: haar onveran
derlijkheid? zij is de spiegel Gods. Zij is het
beeld van Hem, die Dezelfde blijft, nu en in
eeuwigheid. Karei van de Woestjjne noimd»
een zijner dichtbundels; God aan Zee.
Het licht van den vuurtoren zwaait wijd
over de watervlakte. De golven klotsen in den
nacht. De matroos op het hooge duin loopt
heen en weer; telkens verduistert zijn bewe
gende gestalte het kleine wachtlicht bij de te
lefooncel. De sterren staan helder, onbeweeglijk'
De maan is wit en licht. Zal het vuur regenen
uit dezen kalmen, strakken hemel? God geve
vrede! Maar de zee wacht met den horizon een
BERLIJN, 1 Sept (Renter). De president
van politie van Berlijn heeft bevolen, dat
vanaf hedenavond tot nader order Berlijn
des nachts volledig moet zjjn verduisterd.
De ministerraad voor de Rijksverdedlglng
heeft een verordening uitgevaardigd, waarin
volgens het Duitsche persbureau, het volgende
bepaald wordt:
Het luiateren naar buitenlandsche zenders
is verboden. Overtredingen worden met tucht
huis gestraft. In lichtere gevallen kan de uit
spraak gevangenisstraf lulden. De gebruikte
radiotoestellen worden ingetrokken. Wie berich
ten van buitenlandsche zenders verspreidt, wordt
met tuchthuis gestraft en in bijzonder ernsrigt
gevallen met den dood. De bijzondere gerechts
hoven zijn bevoegd overtredingen tegen deze
verordening te behandelen.
Alle handelaren In geïsoleerde electriciteits-
geleldlngen met uitzondering van loodkabel
met papieren Isolatie moeten voor 4 September
aan den directeur van het Rijksbureau schrif-
teliJE opgave doen van hun voorraden electri-
citeltsgeleidingen. alsmede van hun omzetten
In de periode 1 April—1 Juli 1939.
Nadere inlichtingen over een en ander ver
schaffen de economische voorlichtingsdienst.
Rijnstraat 24, 's Gravenhage en de Kamers
van Koophandel.
De uitvoer der getroffen regelingen
bij het Rijksbureau voor Rubber, dal thans nog
gevestigd is Bezuidenhout 30. 's Gravenhage.
telefoon 720080.
a. in het gebied, begrensd door:
le. een Ijjn getrokken op 5 K.M. ten Noord
westen van en evenwijdig aan de rechte lijn
van Urk naar het luchtvaartterrein Eelde, als
mede het verlengde van die Hjn in Noord-
Oostelijke richting;
2e. een lijn getrokken op 5 K.M. ten Zuiden
van en evenwijdig aan de rechte lijn van Urk
Vrijdagavond omstreeks 8 uur reed de 33-
jasige handelsreiziger o. H.. in dienst van de -
firma van der W.te Amersfoort met zijn
auto in de Brabantschestraat aldaar en wilde
de Kleine-Koppel inrijden. Vermoedelijk door
een defect aan het stuur, kon hij den draai niet
nemen en reed recht door de Éem in.
Onmiddeliijk schoten omstanders te hulp,
om door duiken den inzittende te redden. Het
toeval wilde, dat de duikers links van den auto
zochten, terwijl de stuurinrichting rechts was
aangebracht, waardoor de reddingspogingen
werden bemoeilijkt. Toen de automobilist op
het droge werd gebracht, waren de levensgeesten
reeds geweken. Kunstmatige ademhaling en
zuurstof-apparaat mochten niet meer baten.
Op het hooge duin is de uitkijkpost van de
kustwacht. Men «iet er met helder weer over
de Hollandsche polders de verre
talrijke dorpen, en aan de andere zijde de
eeuwige zee. Hoe ver is het van hier tot den
onbewogen horizon, waar de lucht begint te
blauwen? Een enkele kotter mindert tot een
stip, en ginds zijn, met het bloote oog nog nau
welijks te onderscheiden, de romp en de rook
van een stoombootje te zien Verder is alles
stil. De badgasten hebben het strand verlaten,
opgeschrikt door alarmeerende geruchten, of
heengegaan omdat de vacantie voorbij was
Wat zoeken (ie mensehen aan zee?
In de middaguren, als de vloed opkomt en
de kinderen zandforten bouwen, die straks door
het onweerstaanbare nlvelleeringsvermogen van
het water weer weggespoeld zullen zijn, kunt gü
denken, dat zij hier alleen hun pleizier zoeken
en dat de zee hun speelplaats is. Gü ziet er dan
enkele kleurige strandcostumes en denkt
het snüdende woord van een vrouw in
Amerikaansch blijspel: „De mannen komen
naar zee om het einde der wereld te vinden,
en zü vinden ons de vrouwen.” Maar dit
gehucht aan de Noordzee, een kleine, driekante
nederzetting van huisjes in een beschermende
duinpan, is geen wufte badplaats en de zomer
gasten leven er erg op zichzelf, in hun kleine
pensions en huurhuisjes. Zü komen hier niet
de strandgenoegens van de groote badplaatsen
zoeken; de kleine herberg bij het strand is
geen speelhol en de ruwe, nauwelijks begaanbare
pieren, waarlangs gamalenvisschers hun netten
voorttrekken, lüken niet op de luxueuze pro-
menaden, waar men elkander ontmoet en toe
lacht met den lach der verholen begeerte. Het
is hier door en door rustig; een strand voor
kinderen, een ontspanningsoord voor groote
gezinnen. De menschen gaan vroeg naar bed
Wanneer gü in den avond laat a hebt zitten
schrijven, en gü dooft uw lamp om ook naar
boven te gaan, even na midoemacht, dan ziet
gü door de vliegenhorren in de open vensters
het wonder van het maanlicht, dat de wltge-
verfde geveltjes verheerlükt. De kleine witte
dorpskerk met de weinige zerken eromheen is
in deze nachtelüke klaarte helder als de tem
pel van een droomland: een onwaarschünlük
Argos, waar de gouden vacht bewaard wordt
van een teeder, menschejljk en toch hemelsch
geheim. Gü kunt uw oogen niet gelooven. Dit
is de droomerige schoonheid van het allerge
woonste. Wanneer het geschilderd werd, zou
het büna niet geloofwaardig zün, en daardoor
zou het leelük worden, zooals de aanzichtkaar-
ten leelük zün. die natuurgetrouw de purper
kleuren van het avondrood op de hei weer
geven. De natuur wil door de kunst veranderd
worden. Zooals zü is, laat zü zich alleen in haar
eigen gedaante genieten en blüft onaanrand-
baar, maagdelijk. Er is geen mensch meer wak
ker dan de matroos, die de wacht houdt, daar
boven op' het hooge duin. Ook hü ziet rond
Ook voor hem ligt het landschap verheerlükt in
de volle maan. En bü die diepe, innige rust,
over dat sluimerend dorp, die dubbele onein
digheid inziende van het uitgestrekte polder
land en de uitgestrekte waterzee, zal ook hij
zich voelen besluipen door een onbenaambaar
besef van weelde en heimwee tegelük, dat hem
zegt, hoe heerlük en hoe onwezenlük ons aard-
sche leven is: hoe schoon en hoe weinig waard,
hoe moederlük beveiligd door de eeuwigheid en
hoe gedurig bedreigd.
Gü kunt nog niet besluiten aan den mooien
dag een eind te maken; Op het grindpad hoort
gü uw eigen voetstap en in het droge gras den
laten krekel, die mooi weer voorspelt voor den
komenden ochtend. Het dorpsplein is niet ge
plaveid. Het is een grasveld, dat spits toeloopt
in een driehoek met een smallen vyver, waar
een klein bloemperk omheen is met witte, sla
pende bloemen, die het maanlicht vangen, dat
hun wit temidden van de klare duisternis nog
zachter maakt en stiller dan overdag. De laat
ste lantaarn voor het duihpod züt gü voorbij. nleuwen dag, zulver en zout, als zooveel dagen
Het schurende zand kriebelt in uw sandalen.
Gü klimt en staat aan zee, in den nacht. Zóó
kalm is het ruischende water, dat het de
sterren weerspiegelt. Het flitslicht van den
veri-en vuurtoren staat er, onrustig eerst, maar
weldra züt gü het gewend, als een toovergloed
overheen, daarna wordt alles weer donker en
dampig. Gü denkt aan het woord van Vergilius;
„ruit oceano nox.” En als de maan zich sluiert
met een wolk, die zwart is als een lükkleed.
ziet gü de omtrekken nauwelijks meer van de
houten strandhutjes en van de palissade rond
de groote strandtent; gü staat alleen in de
eenzaamheid van het verlaten strand, aan den
rüaenden vloed, die door het duister bruist.
Wat zoeken de menschen aan zee?
„Zü komen naar zee om het einde der wereld
te vinden,” zegt de brutale cocotte in het blü-
spel. Is het werkelük dit verlangen, dat ons
drüft? Zoeken wij de eeuwige zee. omdat hier
aan de kust een grensgebied is, waar de aarde
met haar steden en haar groeisel achter ons
blüft. Geeft deze verlatenheid ons rust, omdat
hier al het andere, dat ons dagelüks achtervolgt
en bezighoudt, niet meer aanwezig is? Is deze
grenslün tusschen twee oneindigheden zoo in
wezen zinnebeeldig, dat het symbolisme ons
overmeestert en wü, zelfs zonder ons hiervan
bewust te worden, de rust alleen vinden, omdat
deze rust hier tastbaar verzinnebeeld wordt?
Het einde der wereld! Men denkt bü dat woord
aan de* catastrophale verschrikkingen van een
grootschen ondergang. Zal het einde der wereld
niet komen, wanneer het vuur uit de lucht
regent? Welnu; heeft het ooit zoo gedreigd’
Deze wereld, die ons vertrouwd is, dit Europa,
welks geschiedenis wü onafwerpbaar mede-
dragen in onzen geest, die erdoor gevoed is,
in ons hart, dat er al zün gevoelens door vorm
de. in onze verbeelding, die er al haar voor
stellingen aan ontleent, heeft zich gereed ge
maakt om zich gewelddadig te vernietigen door
vuur uit den hemel. Achter de zee, in een der
duinen, staat luchtafweergeschut verdekt opge
steld om ons te beschermen tegen bommen
werpers. Een daad van willekeur, gesteld door
enkele verdwaasden, zal genoeg zün om het
vuur uit den hemel af te roepen over ons.
Blükens een „bericht aan luchtvarenden" is
het, ingevolge een krachtens artikel 7 van de
Luchtvaartwet tot stand gekomen Koninklijk
Besluit, zoo mede, voor wat het gebruik van
zweefvliegtuigen betreft, ingevolge een be
schikking van den minister van Waterstaat,
met ingang van 1 September 1939 te 19 uur.
verboden de luchtvaart uit te oefenen met alle
luchtschepen, vliegtuigen, vrüe ballons en
zweefvliegtuigen met uitzondering van die, be-
hoorende tot de Konlnklüke Nederlandsche Ma
rine en de Konlnklüke Nederlandsche Land
macht en van die, welke de in artikel 18 van
de conventie van Genève van 1929 bekend
gemaakt bü Staatsblad 1932, no. 514 voor
geschreven kenmerken dragen (geheel wit zün
geschilderd en bovendien op duidelük zicht
bare wüze op hun onder- en bovenvlakken
naast de nationale kleuren het roode kruis-
teeken dragen), met dien verstande, dat de
uitoefening van geregeld Internationaal bur-
gerlük luchtverkeer is toegestaan, mits daarbü
wordt gevlogen op een hoogte van minder dan
500 M. boven den grond en met zicht van het
aardoppervlak, in het tüdvak tusschen zons
opkomst en zonsondergang, en wel:
