ONS BLAD
Engeland
Frankrijk eischen
en
staking
de vijandelijkheden
van
Vastberaden woorden
van Chamberlain
Fransche stap
van één man
te Berlijn
ROME STELT BEVOLKING
GERUST
„De rampspoed van den oorlog
rust op de schouders
ff
Het
heden
nieuws van
onze
Engeland is thans
gereed
Hitler dankt den
Duce
voor
Engeland eerbiedigt
neutraliteit
500 millioen pond
defensie
DIPLOMATIEK CONTACT
WORDT VERBROKEN
Lagerhuis keurt crediet
goed
RESTAURANT „DEN HOUT”
BEZUIDENHOUT 13
De Italiaansche ministerraad kondigt aan, dat Italië
geen enkel militair initiatief neemt
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
ZATERDAG 2 SEPTEMBER 1939
Mark „OLIFANT
Wij danken Mussolini
voor zijn pogingen
LUCHTGEVAAR BRANDGEVAAR
Het WeeriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinuiiimiiiiiimiHlii
s
N00RDH0LLANDSCH DAGBLAD
om
i. Te
5 CV
9 Stappen van Henderson
SS. Heimwehr op marsch in de nabijheid van Danzig
stap, zelde
TWEE EN DERTIGSTE JAARGANG No 2«4
van
van
üs-
een
Engeland sterker dan in 1914
iu
zoo
van
o o
wor-
If.
van
VOOR HET GEHEELE LAND:
paspoort vragen.
en
van
van
van
ambities
W* HITLER.
I
Amsterdam TtMl
Arnhem 21X7S
Enschede MM
ral
uw
Tenzy iedere agressieve actie
wordt opgeschort zal de
Britsche ambassadeur
zyn paspoort
aanvragen
maatregelen, welke de ernstige toestand nood
zakelijk maakt, goedgekeurd
DIT NUMMER BESTAAT UIT
12 BLADZIJDEN
me
nen
8 45
ministerraad verklaart vervol-
kondigt het volk aan, dat
enkel militair initiatief
me:
dUt
Me;
'oor
«45
te
7.30
i. De
irmts
Van
rt H.
kin-
at-
van
i het
»ver-
Van-
r de
ge-
Ko-
en
uur
lies
eer-
elen
Uk
ra
ine
en
waar
voor
«ar-
Wilt gij U in Den Haag
eens iracteeren,
Ga dan in den Hout dineeren
Aparte zalen voor Diners
het
oor-
nliie
ak
er
naje
rla-
ian:
>ii-
:yn
ill-
MINIM AX-BRA NDBL t S8CH EB8 blusschr- n
rik begin van brand. Goedgekeurd door be
voegds instanties. Ned. Fa^br.
N.V. IFFA-MINIMAX
Telefaon Busmim .VTM
Den Haag 3M477
om zijn eigen
[en.)
i-ONDEN. 1 Sept. (Havas). Het Lagerhuis
neeft met algemeene stemmen goedkeuring
gehecht aan een crediet ten bedrage van
500 millioen pond sterling voor _de verde
diging van het koninkrijk, de handhaving
van de openbare orde en het doeltreffend
voeren van lederen oorlog".
Op de vraag van een afgevaardigde of
hij een nieuwe begrooting zou gaan indte-
nen antwoordde Sir John Simon vervol
gens bevestigend. Hij kon echter daarvoor
nog geen datum vaststellen.
Engeland zal getrouw zyn verplichtingen
nakomen, herhaalt Chamberlain in zijn
rede voor het Lagerhuis; stappen van
Henderson te ^erliin.
Wanneer men dit communiqué naar de let
ter beschouwt, wordt daarin niets gezegd over
den toestand, die zou ontstaan bij een even-
tueelen oorlog tusschen Duitschland eenerzjjas
en Polen, Engeland en Frankrijk anderzijds.
Staking van ied-ne agressie en
terugtrekking der Duitsche
troepen geëischt
Sprekende over den aan den Brltschcn am
bassadeur in Berlijn opgedragen
Chamberlain
«m.
iria
ist..
11e-
:to-
Ik dank u. duce. ook voor alles, wat gij in
de toekomst zult doen voor de gemeenschappe
lijke zaak van Fascisme en Nationaal-
socialisme.
Wij hebben ook een aantal andere maat
regelen genomen, zoowel in het binnenland als
in het buitenland, waarvan het Huis niet zal
verwachten, dat ik In bljsoncerheden een uit
eenzetting geef. Ook zijn stappen genomen om
de positie te beveiligen ten aanzien van de
materiaal- en levensmiddelenvoorraden van
verschillenden aard.
Wjj hebben geen enkel middel verwaarloosd
om het kristalhelder te maken voor de Duit
sche regeering dat, wanneer zy er aan vast
hield wederom geweld te gebruiken op de wijze
waarop zij dit in het verleden beeft gebruikt
wij vastbesloten waren ons met geweld tegen
haar te verzetten.
Nu alle desbetreffende documenten gepubli
ceerd zijn, aldus ging Chamberlain verder, zul
len wij voor de rechtbank der historie staan,
wetende, dat de verantwoordelijkheid voor dezen
verschrikkelijken rampspoed ligt op de schouders
van één man (luide toejuichingen). De Duit
sche Rjjkskanselier heeft niet geaarzeld, de
wereld te dompelen in ellende om zijn eigen
zinnelqpze eerzucht en ambities te dienen
(luide 'toejuichingen'
WARSCHAU. X Sept. (Pat.). Zaoala
reeds eerder werd gemeld heeft de Frrl-
•che ambassadeur te Berlijn, Lipeki. op
dracht gekregen de Dnitaehe hoofdstad te
verlaten.
De Duitsche' zaakgelastigde te Warschau
heeft namens zjjn regeering zijn paspoort
gevraagd. Hierdoor is ook in diplomatieken
zin de toestand duidelijk.
zwakke, veranderlijke wind, droog, kano
op plaataeljjk onweer niet nitgealoten,
warm weer, In den ochtend plaataeiljk
mist.
De eer
een onmiddellijk antwoord van de Poolsche
regeering, gedateerd op 31 Augustus, waarin de
Poolsche regeering zelde, dat zjj bereid was op
basis van wederkeerigheid de garantie te ge
ven, dat in geval van onderiiandelingen Pool
sche troepen niet de grens zouden schenden
van het Duitsche Rijk, mits een overeenkom
stige- waarborg door de Duitschers werd gege
ven. WU hebben nooit eenlg antwoord ontvan
gen van de Duitsche regeering op dit voorstel
ministerraad kondigt
geen enkel militair initia-
Wy nebben geen twist met het Duitsche
volk (toejuichingen), behalve dat het toestaat
te worden geregeerd door een nationaal-socia-
listische regeering. Zoolang die regeering be
staat en de methoden gebruikt, die zy zoo hard
nekkig in de afgeloopen twee Jaren heeft toe
gepast. kan er geen vrede zjjn in Europa (toe
juichingen). wy zijn vast besloten dat er aan
deze methoden een einde moet komen en wan
neer wjj in de worsteling in de wereld wederom
de wetten kunnep vestigen van goede trouw
en afstand van geweld, dan zouden zelfs de
offers, die dit met zich zal meesleepen, hun
meest volledige rechtvaardiging vinden (toe
juichingen).
keiijkheid van Polen waarborgde en haar be
hoorlijk In acht nemen veilig stelde door een
internationalen waarborg.
Chamberlain vervolgde: De Brit
sche ambassadeur heeft Berlijn me
degedeeld, dat tenzij verzekeringen
werden gegeven dat iedere agressie
ve actie wordt opgeschort en de
Duitsche troepen uit Polen
den teruggetrokken, de Britsche
regeering zonder aarzeling hare ver
plichtingen zal nakomen.
Wanneer het antwoord hierop on
gunstig luidt, zal de Britsche ambas
sadeur zijn paspoort aanvragen.
Chamberlain voegde hieraan toe dat de mili
taire toestand van Engeland geruststellender
dan in 1914. Alle valide mannen tusschen 18
en 41 Jaar zullen, volgens de nieuwe wet, on
derhevig zijn aan militairen dienst.
„Botsing had vermeden
kunnen worden”
Stcfani meldt verder uit Rome; Rljks-
kanselier Hitler heeft een telegram gezonden
aan den Duce, waarin hij zegt:
_Duce, ik dank u zeer hartelijk voor de di
plomatieke en politieke hulp, welke gjj onlangs
aan Duitschland en zijn goed recht hebt ge
schonken. Ik ben er van overtuigd met de
Duitsche militaire macht de taak te kunnen
vervullen welke ons is opgelegd.
Ik meen in de gegeven omstan
digheden de Italiaansche militaire
hulp niet noodig te hebben.
^IIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIim
Ik heb thans alle met de Duitsche regeering
gevoerde correspondentie in den vorm van een
Witboek doen stellen Ik denk niet dat het
op dit oogenblik noodig is in bijzonderheden
te refereeren naar deze documenten, die reeds
voorbije historie zijn. Zjj maken bet volstrekt
duidelijk, dat ons doei is geweest er naar te
streven besprekingen tot stano te brengen om
trent het Pool-Duitsche geschil tusschen de
beide regeerlngen zelve op voorwaarden van
gelijkheid (toeiulchinaen). De regeling zou er
Onmiddellijk na de opening van de Lagerhuiszitting
Vrijdag stond minister-president Chamberlain om 5 minuten over
zes Engelschen tijd op voor het uitspreken van zijn rede. Het Lager
huis was stampvol en ook de tribunes waren meer dan bezet.
Chamberlain, zoowel als Greenwood, werden luide toege
juicht toen zij de zittingszaal betraden.
De premier sprak de eerste woorden van zijn rede op bijna
onhoorbaren toon uit.
De rampspoed van den oorlog, zoo zeide Chamberlain, ligt
op de schouders van één man den Duitschen Rijkskanselier.
Deze heeft de wereld in ellende gedompeld,
zinneiooze eerzucht te dienen. (Luide toejuiching)
De gedachten van velen onwr moeten op dit
oogcqbiik onvermijdelijk terugkeeren naar 1914
en naar een vergelijking van onae positie van
thans en die, welke toen bestond.
Hoe staan wy er ditmaal voor? zoo vroeg
Chamberlain.
In antwoord op deze door hem zelf gestelde
vraag zelde Chamberlain:
„Het antwoord is, dat alle drie de diensten
gereed zyn en dat de toestand in alle opzichten
veel gunstiger en geruststellender is dan in
1914. Achter de strijdende diensten hebben wU
een uitgebreide organisatie voor civiele defen
sie opgebouwd en ten aanzien van onze on
middellijke hoeveelheid manschappen zyn de
behoeften van vloot, leger en luchtmacht in
e-n gelukkige positie, aangezien zij byna even
veel manschappen hebben als 'zij op dit oogen
blik passend kunnen gebruiken. Het voor
naamste en meest bevredigende om op te
merken is, dat het niet noodig is in aigemee-
nen zin een oproep uit te vaardigen voor re-
cruten, gelijk door Kitchener 25 jaar geleden
gedaan werd.
Wat de toekomst betreft, is het van essen
tieel belang, tegenover de geweldige taak, die
ons te wachten staat, meer in het byzonder
met het oog op onze ervaring van het verleden
ons manschappenmateriaal ditmaal te organl-
seeren op een zoo methodische, billyke
economische basis als maar mogelyk is
wy stellen derhalve voor terstond wetge
vende maatregelen in te voeren met dit doel.
Er zal een wetsontwerp worden ingediend dat
voor alle practische doeleinden zal neerkomen
op een uitbreiding van de wet op de militaire
oefening tot alle valide mannen tusschen 18 en
41 Jaar, welke onderhevig zyn aan militairen
dienst. Stappen zullen genomen worden om te
verzekeren, dat het vereischte manschappen
materiaal voor de industrie niet wordt wegge
nomen.
„Wanneer het antwoord van de
Duitsche regeering op deze laatste
waarschuwing ongunstig is, en ik
veronderstel niet, dat het
schjjnljjk anders zal zijn, heeft de
Britsche ambassadeur instructies ge
kregen om zijn paspoort te vragen.
In dat geval zijn wjj gereed. Gis
teren hebben wy verdere stappen
genomen in de richting van een ver-
vollediging der defensievoorberei-
dingen en hedenmorgen hebben wjj
bevel gegeven tot algeheele mobi
lisatie van de geheele vloot, het ge-
heele leger en de geheele lucht
macht.
PARUS, 1 Sept. (Havas). De Pootocl»
ambassadedeelt officieel mede: -De Pusl-
sche ambassadeur te Berlijn, Lipaki, heeft
van zyn regeering order gekregen Berlijn
te verlaten.
De Poolsche belangen in Duitschland
zullen door het Zweedsche gesantachap
behartigd worden.'
Het biyft thans "an ons onze tanden op
elkaar te zetten en deze worsteling in te gaan,
naar welker vermijding wy zoo vurig hebben
gestreefd, met den vasten wil om deze tot het
einde toe door te zetten wy zullen deze wor
steling Ingaan met een zuivei geweten en met
den steun van de Dominions en van het Britsche
Ryk en tevens met de moreele goedkeuring
van het grootste deel der wereld (opnieuw luide
toejuichingen
Onze Romeinsche correspondent
seint ons Vrjjdag:
Na de bijeenkomst van den Ita-
liaanschen ministerraad, die Vrijdag
middag om 3 uur plaats vond, is een
officieel communiqué gepubliceerd,
waarin wordt gezegd, dat de minis
terraad vanmiddag te I 5 uur in het
Palazzo Viminal by een is gekomen
onder voorzitterschap van den
Duce.
gena en
Italië geen
neemt,
t
Ten slotte wordt een beroep gedaan op het
Italiaansche volk om een voorbeeld te geven
van discipline en kalmte, zooals steeds het ge
val Is geweest
Na den toestand in Europa te hebben bespro
ken, welke Is ontstaan tengevolge van
DuitschPoolsche conflict, waarvan de
sprong teruggaat tot het verdrag van Versail
les en na kennis te hebben genomen van alle
documenten, welke door den minister van Bui-
tenlandsche Zaken werden voorgelegd en waar
uit biykt, wat Mussolini heeft gedaan tot bet
behoud van den vrede op een rechtvaardigen
grondslag, beeft de ministerraad zyn volledige
goedkeuring gehecht aan de tot nu toe genomen
militaire maatregelen, welke zuiver een karak
ter van voorzorg hebben en .honden De mlnis-
De eerste woorden van Chamber-
lain waren: „Ik ben niet voornemens
hedenavond veel woorden te zeg
gen. De tjjd is gekomen voor daden
(toejuichingen) veeleer dan voor
woorden. Achttien maanden gele-
dep bad ik, dat de verantwoordelijk
heid niet op my zou mogen vallen
om dit Huis te vragen de vreeseljjke
scheidsrechterlijke uitspraak van een
oorlog te aanvaarden. Ik vrees dat
ik niet in staat zal zjjn die verant
woordelijkheid te vermijden.
Ik zou echter geen duidelijker
omstandigheden wenschen, dan zjj
vandaag zjjn ten aanzien van de
vraag- waar mjjn plicht is gelegen.
(Toejuichingen).
De vredespogingen van den H. Vader.
De Italiaansche
aan. dat Italië
tief neemt.
De Regeeringsperadiensi
meldt:
De Britsche regeering
heeft aan de Nederland-
sche regeering verklaard,
dat zij, in geval een Euro-
peesche oorlog mocht uit
breken en Nederland daar-
in een onzijdige houding
aanneemt, vast besloten is,
die onzijdigheid overeen
komstig haar traditioneel
beleid ten volle te eerbie
digen, mits die onzijdig
heid ook door andere
mogendheden geëerbie
digd wordt.
Ook Mussolini deed zyn best
Er is nog slechts één opmerking
die ik zou willen maken, aldus ver
klaarde Chamberlain tenslotte, en
dat is mjjn voldoening en de vol
doening van de regeering
Er is één passage in de mededeellng d.d. 30
Augustus, die ik zou willen aanhalen, omdat
zy toont, hoe gemakkelyk een uiteindelyke
botsing zou kunnen zyn vermeden, wan
neer er ook maar het geringste verlangen
had bestaan aan den kant van de Duitsche
regeering om tot een vreedzame regeling te
komen. In dit document zeioen wy; „De En-
gelsche regeering erkent ten volle de noodzake-
lykheid van spoed by het in gang brengen van
besprekingen en zy deelt de ongerustheid van
den rykskanseller, voortvloeiende uit het te
genover elkander staan van twee gemobiliseerde
legers. Dienovereenkomstig zou zy op de sterk
ste wjjze er by beide partyen op willen aan
dringen zich te verplichten, dat gedurende de
onderhandelingen geen agressieve militaire be
wegingen zullen plaats vinden. De Britsche
regeering heeft het vertrouwen dat zy een der-
geiyke verplichting van de Poolsche regeering
kan verkrygen, wanneer de Duitsche regeering
soortgeiyke verzekeringen zou geven.”
Dit telegram, zoo vervolgde de premier, bracnt
rijgsverrich,.ngcn in Polen.
Fransche stap te Berlijn: staking van de
agressie en terugtrekk* -g der Duitsch*
’oepen geëischt.
Hitler verklaart in den Rijksdag, dat hjj
vast besloten ia de kwesties inzake Dan
zig en den Corridor op te lossen.
De Tweede Kamer komt Maandag bij
een.
Zy, die per auto of motorrijwiel Nederland binnenkomen, moeten zich aan een
PARUS, 1 Sept. (Havag)
De Fransche ambassadeur te
Berlijn, Coulondre, heeft Vrij
dagavond bij de Duitsche re
geering een soortgelijke dé
marche ondernomen, als die
van den Engelschen ambassa
deur, welke door Chamberlain
hedenavond in het Lagerhuis
is aangekondigd, en waarin hij
zeide, dat de Britsche ambas
sadeur ér mede belast is, de
Duitsche regeering onmiddel
lijke staking te vragen
iedere agressieve actie en te
rugtrekking van de Duitsche
troepen uit Polen. In geval van
een ongunstig antwoord zou
de Britsche regeering haar
verplichtingen ten uitvoer leg
gen en de ambassadeur zijn
Z. M. uit te «preken, dat gedurende
deze laatate dagen van de crisis ook
Muaaolini zjjn beat heeft gedaan
voor een oploaaing (toejuichingen).
SCHIEDAM
*t
a.
n
d
It
F
ie