De toestand was HET DUITSCHE VERWEER r Eén wil beheerscht Lagerhuis Hitler moet vernietigd ondraaglijk geworden Daladier: „Hitler wilde den oorlog” Lipski vertrokken Mobilisatie Ierland I .-1 Koning George tot zjjn volk Chamberlain: Alles waarvoor ik gewerkt heb gedurende mijn openbaar leven is in puin gestort De zitting van Zondagmiddag Radiorede van Roosevelt en Chamberlain’s radiorede ALLEEN GEWELD KAN HITLER STUITEN in Ver. Staten zijn neutraal Frankrijks zaak is die van alle vredelievende vrije volken MEMORANDUM VAN dERLIJN AAN L ONDEN J MAANDAG 4 SEPTEMBER 1939 HET IJZEREN KRUIS WEER INGESTELD lit en De rede van Sinclair Voor elf uur kwam geen antwoord Engeland in oorlog Uit zyn bureaux te Danzig gezet Engeland vastberaden De vrye stad Danzig Daarom moeten wij de uitdaging aannemen Eire zal pogen zoo lang mogelyk neutraal te blyven De Duitsche ambassade te Warschau wordt ontruimd De Britsche bedoeling met het Duitsche volk Proclamatie inzake neutraliteitswet „Wy zullen stryden tegen het brute geweld, tegen kwade trouw, onrechtvaardigheid vervolging" Burckhardt in Kaunas o Wij stryden voor de vryheid der wereld De .leer dat macht recht is, be- teekent een gevaar voor het Britsche gemeenebest en geheel de wereld .Fransche van l i ir sr 1 het op- i gegeven op der ver- van den zich evenwel Duitsche Het i is evenwel vooral niet mishandelen door Po- De niet jja rht. De vrije stad Danzig werd tegen alle, wette lijke bepalingen in strijd met het recht behan- voor- re- een WASHINGTON, 4 Sept. (Reater). Pre sident Roosevelt heeft Zondagavond sjjn door de Amerikaanache omroepaenden Bit- geaonden radiorede gehouden, waarin hij de neutraliteit der Vereenigde Staten heeft al- gekondigd. Duitschland en Polen, maar Hitler wilde zulks niet. Klaarblijkelijk had hij besloten. Polen aan te vallen, wat er ook gebeurde, en nU zegt thans wel. dat hij redelijke voorstellen naar voren heeft gebracht, welke door de Polen werden verwor- pen. hiaar dat is geen waarachtige verklaring. De voorstellen werden nooit getoond aan de Polen, noch aan ons en ofschoon zjj in de Dyitsche radio-ultzendlng van Donderdagavond uitgezonden werden, wachtte Hitler niet op het vernemen van commentaar op deze voorstellen, doch gaf hij zijn troepen bevel, den volgenden morgen de Poolsche grens over te trekken. Wij zullen strijden tegen het brute geweld, te gen kwade trouw, tegen onrechtvaardigheid en tegen vervolging. Ik ben er zeker van, dat het goede recht in den strijd tegen deze dingen de overhand zal behouden. God zegene ons allen." Gij kunt u voorstellen, welk een bittere slag het voor mij is. dat heel mijn lange worsteling om den vrede te redden gefaald heeft. Toch kan ik niet gelooven, dat er iets meer of iets anders bestaat, wat ik zo* hebben kunnen doen en dat meer succes zou hebben gehad. Tot op het allerlaatste oogenblik zou het vol strekt mogelijk geweest zijn, een vreedzame re geling met eere tot stand te brengen tusschen volkomen verschillende sfeer, van opluchting, kalmte en vastberaden van de vuurproef, waartegen wij bestand moeten zijn. Wif moeten op vele teleurstellingen en on aangename verrassingen rekenen, maar vu mogen er zeker van zijn, dat de taak, die wi) vrijelijk aanvaard hebben, er een is. die de kracht van het Britsche rijk en van de Fran- sche republiek niet te boven gaat. De eerste minister zoo ging Churchil voort zeide, dat het een droeve dag was. Maar het schijnt mjj toe. dat er nog een andere fac tor is. waarvan men zich op dit oogenblik be- sfeer heid. De onduldbare beklemming der onzekerheid Wij zjjn echter vastbesloten onze verplich tingen na te komen, bereid tot alle opofferin gen. welke men van ons zal verlangen en dan, met Gods hulp, zuilen wij zegevieren. Na Polen nogmaals gehuldigd te hebben zei- --, dat de Polen alleen hadden ter en ons LONDEN. 4 Sept, iReuter). Zondagmorgen om 11.15 (Britschen zomertijd) richtte de Eerste Minister. Chamberlain, zich tot de Engelsche natie over alle Engelsche zenders, voor het uit spreken van de navolgende toespraak: BERLIJN. 3 September. Nieuwsbureau deelt mede: De Britsche regeering heeft in een nota aan de rijksregeering den eiach gesteld de op Pooisch gebied opdringende Duitsche troe pen weer naar hun oorspronkelijke stellin gen terug te trekken. Vanochtend om negen uur werd door den Engelschen ambassadeur te Berlijn in een uitdagende nota medegedeeld, dat, wanneer voor elf uur te Londen geen bevredigend ant woord zou zjjn ontvangen, Engeland zich zou beschouwen als in staat van oorlog met Duitschland. Hierop is den Britschen ambassadeur het volgende memorandum overhandigd: Wij moeten den ernst niet onderschatten van de taak, die voor ons ligt of de hardheid j' BERLIJN, 2 Sept. (DNB) De Führer heeft heden het onderscheidingsteeken van het Ijzeren Kruis opnieuw ingesteld. Het be staat uit vier klassen. nJ. 3e klasse, Ie klasse, ridderkruis en grootkruis. Dit onder scheidingsteeken wordt alleen gegeven voor daden van bijzondere dapperheid of voor bijzondere prestaties bij de oorlogsvoering. Deze toestand was ondraaglijk geworden en nu wij besloten hebben, er een einde aan te maken, weet ik. dat gij allen uw rol daarin zult spelen met kalmte en dapper heid. Kardinaal Verdier heeft zich eveneens tot het Fransche volk gewend, met de verklaring, dat allen Frankrijk moeten helpen om zich bij zjjn vijanden te doen eerbiedigen en het ver trouwen in de wereld te herstellen. De geallieer den strijden voor een goede zaak en een offer, dat op christelijke wijze gebracht wordt, be reidt den weg voor de overwinning. Dat God ons bescherme! Ook Britsche staatslieden hebben verklaard, dat juist de toenmaals (bij het verdrag van Ver sallies) aan Duitschland opgedrongen oplossing üi het Oosten de kiem bevatte voor latere oor logen. Dat gevaar uit den weg te ruimen was de wensch van alle regeeringen van het Duit sche rijk en in het bijzonder de bedoeling van de nieuwe nationaa'-socialistische volksregee- nng. Deze vreedzame herziening- te hebben ver hinderd is de schuld, der politiek van het Brit- sche kabinet. De Britsche regeering heeft ee.i gebeurtenis welke zich slechts eenmaal In de geschiedenis heeft voorgedaan den Poolschen staat een algemeene volmacht verstrekt voor alle handelingen tegenover Duitschland voor zoover deze staat mogelijk voornemens zou zijn De Britsche regeering heeft de Poolsche regee ring de verzekering gegeven onder alle omstan digheden, voor het geval Duitschland zich tegen eenige uitdaging of een aanval te weer zou stellen, haar militair te zullen steunen. Daarop heeft de Poolsche terreur tegen de in de een* van Duitschland afgescheurde gebieden wonend» Duitschers direct onverdraaglijke vormen aan genomen. dtld. Eerst op economisch en douane-politiek gebied met vernietiging bedreigd en vervolgens militair omsingeld en wat het verkeer betreft, afgesloten. Al deze aan de Britsche regeering Lekende overtredingen tegen de wet van ne. statuut van Danzig eerden goedgekeurd en dpor de aan Pc-len gegeven blanco-volmachten gedekt De Duitsche regeering heeft, geroerd door het leed van de door Polen gekwelde en op onmen- schelyke wijze mishandelde Duitsche bevolking, toch nog vijf maanden lang geduldig toegezien zonder ook maar éénmaal tegen Polen een dergeljjke agressieve houding aan te nemen. Zij heeft Polen slechts gewaarschuwd, dat deze gebeurtenissen op den duur ondraaglijk zouden worden en dat zjj vastbesloten was voor het geval deze bevolking anders niet geholpen zou worden, hulp te verleenen Al deze gebeurtenis sen waren de Britsche regeering zeer nauwkeurig bekend. Het zou zeer gemakkelijk voor haar zijn geweest haar grooten invloed tc Warschau aan te wenden om de machthebbers aldaar te ver manen gerechtigheid en menschelijkheid te laten gelden en de bestaande verplichtingen na te komen. De Britsche regeering heeft dat -niet gedaan. Integendeel. ZU heeft steeds met na druk haar jegens Polen aangegane verplichting. Polen onder alle omstandigheden bij te staan, herhaald om de Poolsche regeering Juist aan te moedigen in haar misdadige, den vrede van Europa in gevaar brengende houding voort te gaan Uit Warschau wordt thans bezig is de Duitsche Warschau te ontruimen. LONDEN, 4 Sept. Zondagmiddag is het Britsche Lagerhuis bijeengekomen. Terwijl de sirenen loeiden en voor het eerst Londen tegen een luchtaanval waarschuwden, wachtte het Lagerhuis op Chamberlain’s verklaring. De eerste zinnen, die de pre mier uitsprak, gingen verloren in het geloei van de sirenes. KAUNAS, 2 Sept. (D.N.B.) De vroegere Hooge-Commissaris van den Volkenbond te Danzig. Burckhardt, heeft zich voorloopig naar Kaunas begeven. Ook de Fransche consul- Franschc mannen en vrouwen, wij gaan in den oorlog, omdat men ons'dien oplegt. Ieder van ons is op zijn post op den Franschen grond, op dezen bodem der vrijheid, waar de eerbied voor de menscheljjke waardigheid een van zijn laatste wijkplaatsen heeft gevonden. Gjj zult al uw kracht in het werk stellen. In het diefje gevoel van eenheid en broederschap voor het heil van het vaderland Leve Frankrijk!” de hoogste moreele waarde. En niet al- van moreele waarde, maar óök van oogenblik. Wjj hebben gisteren den geheelen dag over leg gepleegd met de Fransche regeering en wV waren van oordeel, dat het nog krachtiger op treden van de Duitschers tegen Polen geen ver traging gedoogde in de verduidelijking van onze positie. In overeenstemming, daarmede besloot ik, onzen ambassadeur te Berlijn instructies te .zenden, om hedenmorgen om negert uur aan den Duitschen minister van Buitenlandsche Zaken een boodschap te overhandigen, wélke luidt als volgt: Nadat alle pogingen een vreedzame cplossing te vinden door oe onverzettelijkheid van dc door Engeland gedekte Poolsche regeering onmoge lijk waren gemaakt, nadat de sinds reeds eenige maanden op* een burgeroorlog gelijkende toe standen aan de Oostelijke grens van het rijk, zondér dat de Britsche regeering daartegen ook maar iets had ingébracht, zich geleidelijk tot openlijke aanvallen op het gebied van het Rijk hadden versterkt, heeft de regeering van ’t Duit sche Rijk besloten deze voortdurende en voor een groote mogendheid onverdraaglijke bedrei ging van in de eerste plaats den bultenlandschen en dan den bkinenlandschen vrede van het Duitsche volk, een halt toe te roepen met al Het is eer. droeve dag voor ons allen, maar voor niemand is de dag droever dan voor mij. Alles, zoo vervolgde Chamberlain, waarvoor ik gewerkt heb, waarop ik gehoopt heb en waarin ik geloofd heb gedurende mijn openbare leven, is in puin gestort. Het eenige, dat voor mij is overgebleven, is, na te gaan, welk vermogen ik bezit voor de overwinning van onze zaak. Ik kan niet zeggen, welke rol ik wellicht zal mo gen spelen, maar ik vertrouw», dat ik den dag zal mogen aanschouwen, waarop het Hltlerdom vernietigd is (luide algemeene toejuichingen) *n waarop een bevrijd Europa is hersteld. (Op hieuw luide toejuichingen). Hun kameraadschap en broederschap zijn evenzeer onontbeerlijk. Dat is de eenige grond slag, waarop de beproeving en de tegenspoe den van den modernen' oorlog gedragen en overwonnen kunnen worden. Buiten kunnen de stormen van den oorlog woeden en kunnen de landen door hevige vlagen gegeeseld worden, maar in onze eigen harten heerscht op dezen Zondagmorgen vrede. Onzo handen kunnen actief zijn, ons geweten echter is rustig. Hij kon echter niet vragen, zoo zeide hij. dat iedere Amerikaan in gedachten neutraal aou blijven. ..want zelfs als men neutraal ts kan men niet "Vragen, zfjn geest of geweten af te sluiten' Na te hebben gewezen op de bestaande neu- trallteitswetgevtng sprak president Roosevelt de hoop uit. „dat in de komende dagen onze neutraliteit tot waarlijke neutraliteit kan wor den gemaakt” en verder zeide hij: ..Zoolang het in mijn macht blijft, zal Ik voorkomen, dat de vrede in de Vereenigde Staten verstoord wordt.” Wanneer niettemin ergens de vrede verbro ken wordt, is de vrede van alle landen in ge vaar. Hoe hartstochtelijk wjj echter ver schoond wenschen te blijven van een oorlog, zijn wij echter toch gedwongen ons ervan bewust te blijven dat elk woord dat door den aether komt, elk schip dat op zee vaart en elke slag die gestreden wordt Invloed heeft op de toe komst van Amerika.” Roosevelt sprak de hoop en het geloot uit, dat Amerika buiten den oorlog zou blijven. Sprekende over de rol. die Amerika reeds voor de zaak van den vrede had gestreden, zeide Roosevelt, dat zelfs nu deze groote oorlog is uitgebroken, de Amerikaansche invloed dient aangewend te blijven tot het vinden van een ulteindelijken vrede voor de menschhetd. waar door het gebruik van geweld tusschen naties zooveel mogelUk zal worden voorkomen De Britsche regeering heeft het voorstel van Mussolini, dat den vrede in Europa nog steeds had kunnen redden, van de hand gewezen, hoewel de Duitsche regeering zich bereid had verklaard daarop in te gaan. Daarom draagt de Britsche regeering de verantwoordelijkheid voor al het ongeluk en al het leed, dat thans over alle volken is gekomen en nog zal komen. Deze oorlog wordt niet gevoerd om te over heerschen en evenmin voor uitbreiding van het 'mperiu mof materieele voordeelen. Dit is geen oorlog om eenig land van het zonlicht uit te sluiten. Deze oorlog heeft ten doel, het toe- kemstige statuut van de menschheid te vesti gen. Wellicht lijkt het een paradox, dat een oorlog, die ondernomen wbrdt uit naam van de vrijheid en het recht, noodzakelijkerwijze eischt. dat zoovele van die gewaardeerde réch ten en vrijheden thans moeten worden beknot. Wij zjjn er zeker van, dat de vrijheid in handen Is van mannen, die er geen misbrui* van zullen maken, maar die ze zullen ver zorgen en behoeden. En wij zien met vertrouwen den dag tegemoet, waarop onze vrijheid en rechten hersteld zul len worden en waarop wjj in staat zullen zijn ze te deelen met dat vclk, aan hetwelk de ze geningen dezer vrijheid thans onbekend zijn." Voor den tweeden keer in ons leven zjjn de meesten onzer in oorlog. Steeds weer opnieuw hebben wij geprobeerd een vreedzame oplossing te vinden voor de geschillen, welke tusschen ons en onze vijanden bestaan. Wjj worden toi een conflict gedwongen, want onze bondge- nooten en wjj zjjn genoodzaakt de uitdaging te aanvaarden van een principe, dat, indien net zou overheerschen. fataal zou zijn voor de wereldbeschaving. Dit principe toch veroorlooft ten staat op zelfzuchtige wijze geweld te ge- 1 ruiken, de aangegane verdragen en plechtige beloften te negeeren en zich gewelddadig te keeren tegen de souvereiniteit en onafhanke lijkheid van andere staten. Hierna sprak Churchill: „In dit plechtige uur, zoo zeide hij, zal het een troost zijn, aan onze herhaalde pogingen voor het behoud van den vrede, terug te den ken en daar even bij te verwijlen. Zjj waren alle onder een slecht gesternte geboren, maar zjjn alle trouw en oprecht geweest en dat Is van C-I leen van moreele waarde, voortgezet en namen in hevigheid toe.”'practlsche waarde op het huidige Want die van ganscher harte beloofde samen werking van tientallen millloenen mannen en vrouwen is noodzakelijk. die middelen, welke, nadat de regeeringen van de democratieën alle andere herzieningsmoge- Hjkheden fel tel ijk hadden gesaboteerd, alleen nog over blijven om de rust, de veiligheid en de eer van het Duitsche Rijk te verdedigen. Zij heeft op de laatste, het gebied van het Rijk bedreigende aanvallen van de Polen met gelijke maatregelen geantwoord. DUBLIN, 2 S^pt. (Reuter). De regeering van Eire heeft gelast dat het leger onmiC dellijk zal worden gemobiliseerd. De totale sterkte bedraagt ongeveer 25.000 man. Het parlement Is vandaag in speciale bijeenkomst bijeengeroepen om eeni- ye noodwetten aan te nemen. De Valera heeft in de Dail verklaard, dat Eire zal pogen zoo lang mogelijk neu traal te bleven. LON'DEN, 4 Sept. Koning George heeft Zondagavond een radiorede gebon den, bestemd voor alle deelen van het Brit sche r(jk, waarin hij om. zeide: „In dit noodlottigste uur onzer geschiedenis willen wjj aan elk gezin in het geheele Empire een boodschap zenden met dezelfde innig heid, alsof w(j den drempel der kamers hadden kunnen overschrijden om onze on derdanen zelf toe te spreken." Na Greenwood nam de leider der liberale positie. Sir Archibald Sinclair, het woord: „Op dit ernstige oogenblik achten wij, die geluisterd hebben naar de ontroerende rede van den eerste-minister. het wenschelijk, hem een betuiging van sympathie te doen geven (Toejuichingen). Doch wy zijn tevéns in een stemming van vastberadenheid en vastbeslo tenheid om tot het einde te volharden Sinclair sloot zich op warme wyze aan bij de hulde, die Greenwood aan het Poolsche volk en het Poolsche leger gebracht heeft. Te vens bracht Sinclair warme hulde aan het Fransche volk, waaraan hij toevoegde: „Wy hebben zoo langen tijd zoo groote voorberei dingen getroffen voor de worsteling, waarvoor wy thans geplaatst zyn, dat wy thans geen twijfel mogen koesteren aan de vastberaden heid, waarmede het Fransche volk dezen strUd opneemt. Laat my er hier slechts aan toevoegen, dat de wereld moet weten, dat het grltsche volk onverbiddelijk vastbesloten is, een einde te maken aan de nationaal-socialistische over- heerschlng en een orde op te bouwen, gevestigd rechtvaardigheid en vryheid." wust moet en dat is: het gevoel van dank baarheid. dat-, indien deze groote beproevingen over ons eland moeten komtn. er hier op dit oogenblik een geslacht Britten gereed staat om te bewijzen, dat het den jongens van weleer waardig is en niet onwaardig aan onze voor vaderen, aan die groote mannen,2dle de grond slagen gelegd hebben van de grootheid van ons land. Het gaat hier niet om een strijd voor Danzig en Polen, zoo voegde Churchill hier aan toe. Wij strijden om de wereld te red den van de pestilentie van een naiionaal- socialistische tirannie en voor de verdedi ging van alles^jrat den menachen het hei ligst is. De bedreiging. Duitschland anders in een oorlog te bestryden. is In overeenstemming met de sedert jaren door tal van Britsche po litici geproclameerde bedoeling. De Duitsche regeering en het Duitsche volk hebben het Engelsche volk tallooze malen de verzekering gegeven, hoezeer zy een verstan dige. ja een zeer nauwe vriendschap met dit volk wenschen. Wanneer de Britsche regeering deze aanbiedingen tot nu toe steeds van de hand heeft gewezen, en thans antwoordt met een openlijke oorlogsbedrelglng. is dat niet de schuld van het Duitsche volk en zyn regee ring. doch uitsluitend de schuld van het Brit sche kabinet, respectievelyk van die mannen, die sedert jaren de vernietiging en uitroeiing van het Duitsche volk prediken. Het Duitsche volk en zyn regeering hebben niet, zooals Groot-Brittannië, het voornemen de wereld te overheerschen. doch zyn vastbesloten, hun eigen Vryheid. hun onafhankelykheld en vooral hun leven te verdedigen. *7 De in opdracht van de Britsche regeering door den heer King Hall aan ons medegedeel de bedoeling, het Duitsche volk nog meer te vernietigen dan door het veVdrag van Versail les, nemen wy voor kennisgeving aan en daar om zullen wy iedere aanvalshandeling van Engeland met gelijke wapens en in gelijken vorm beantwoorden. Het Witte Huis deelt mede, dat een procla matie wordt opgesteld otn een beroep te doen op de neutraliteitswet. De secretaris van Roosevelt heelt geaegd. dat de proclamatie zou worden uitgegeven, zoodra de Vereenigde Staten officieel in kennis zijn gesteld van het optreden dar regeeringen van Groot-Brittannië en Frankrijk. Geen belofte van dien aard, aldus vervolgde Chamberlain, was op het aangeduide tijdstip ontvangen en bij gevolg verkeert dit land thans in oorlog met Duitschland. Ik kan het Lagerhuis er van in ken nis stellen, dat, volgens de afspraken, welke tusschen de Engelsche en Fran sche regeeringen gemaakt zjjn, de Fransche ambassadeur in Berlijn op dit oogenblik een soortgelijke démarche onderneemt, welke eveneens vergezeld gaat van een bepaalde tijdslimiet. Het Huis is op de hoogte gebracht van onze plannen en, gelijk ik reeds gezegd heb, wij zijn gereed. „Mynheer; In de mededeeling, die ik de eer had u op 1 September te overhandigen, stelde ik u er van in kennis, op instructies van den Britschen minister van Buitenland sche Zaken, dat, tenzy de Duitsche regeering bereid was, bevredigende verzekeringen te geven, dat zjj iedere agressieve actie tegen Polen zou opschorten en oereid was', met spoed haar troepen terug te trekken van het Poolsche gebied, de Britsche regeering in het Vereenigde Koninkryk zonder aarzeling hare verplichtingen jegens Polen zou nako men.” „Ofschoon deze mededeeling ruim 24 uur Jeleden is gedaan, ts geen antwoord .ontvan gen. De Duitsche aanvallen op Polen werden vernomen, dat men ambassade te „In overeenstemming hiermede moet ik u mededeelen, dat, tenzy niet later dan elf uur Britschen zomertijd, heden, 3 September, be vredigende verzekeringen 'betreffende het bovenstaande door de Duitsche regeering Begeven en door de Britsche regeering te Londen ontvangen zyn, tusschen belde lan den, vanaf het bovengenoemde uur, de staat van oorlog zou bestaan.” Ik richt met bewogen- en teederheid een groet tot onze jonge soldaten, die thans den heiligen plicht gaan volbrengen, dien wjj zelf hebben vervuld. Zij kunnen vertrouwen hebben in hun chefs, die dengenen, die Frankrijk eens ter overwinning gevoerd hebben, waardig zjjn, De zaak van Frankrijk gaat samen met die der gerechtigheid. Het Is de zaak van alle vredelievende en vrije volken. Deze zaak zal overwinnen. Een dergeljjk beginsel is gebaseerd op de primitieve leer, dat macht recht Is en in- dien het over de geheele wereld zou wor den gevestigd. zou de vryheid van ons eigen land en het geheele Britsche gemeenebest in gevaar komen. Doch nog meer dan dit. De volken der wereld zouden in de ban worden gehouden van de vrees en alle verwachtingen op een duurzamen vrede en veiligheid, van recht en vrijheid tusschen de naties zonden den bodem worden Inge slagen. Daarom moeten wij deoe uitdaging aan- nemen. Onze taak zal zwaar sjjn en de strijd ml niet beperkt worden tot do slagvelden. BERLIJN, 2 Sept. (Havas). De Poolache ambassadeur te Berlijn, Lipski, is Zaterdag uit Berlijn trokken. De hooge functionarissen de Poolsche ambassade bevin- nog te Berlijn. regeering van het Duitsche Rijk is bereid, ingevolge welke Britsche be doelingen of verplichtingen dan ook. in *t Oosten van het Rijk toestanden te dulden, welke gelijken op die. welke bestaan in ’t onder protectoraat staande Palestina. Het Duitsche volk bereid zich te laten len. Daarom wijst de regeering van ’t Duit- sche Rijk de poging van de hpnd Duitach- land door een ultimatieven eisch te dwin gen zijn ter bescherming van het Rijk aan getreden weermacht weer terug te roepen en daarmede de oude onrusten, het oude onrecht opnieuw te acceptceren. U voorby. wy weten thans het ergste. Het ge note woord „oorlog” IS door Engeland uitge- «proken ter nakoming van zijn belofte en zyn onwrikbare voornemens, om de vryheden van Europa te verdedigen. Wij hebben méér ge noord dan het uitgesproken woord „oorlog". Wij hebben den oorlog hooren beginnen bui- **n de omheining van dit huis. Wjj mogen hulde brengen aan de groote zelfbeheersching, die Polen getoond heeft gedurende de afgeloo- Pen weken. (Algemeene toejuichingen), **"*721 --------- de Greenwood, dat de Polen alleen gestaan aan de portalen der beschaving, verdediging van „ons en alle vrije naties van alles, waaraan wij hechten en wat dierbaar was.” •,Wy begroeten Polen als een kameraad, dien niet in den steek zullen laten. Tot Polen mannen en vrouwen", zoo begon de premier, .sedert 1 September, by het aan breken van den dag. is Polen het slachtof fer van den meest brutalen en cynlschen aan val. zyn grenzen zün geschonden, zyn steden worden gebombardeerd, zyn leger biedt den Invaller heldhaftigen tegenstand. De verant- woordeiykheld voor het vergoten bloed rust ge heel op de Duitsche regeering. Het lot van den vrede was in de handen van Hitler: Hy heeft den oorlog gewild. Frankrijk en Engeland hebben hun pogin-, gen om den vrede te redden verdubbeld. Nog hedenochtend hebben zy een dringenden stap te Berlijn verricht om by de Duitsche regee ring een laatste beroep op den vrede te doen en haar te vragen de vijandeiykheden te staken en vreedzame onderhandelingen te openen Duitschland heeft geweigerd. Het had reeds geweigerd een antwoord te doen geworden aan alle menschen. die den laatsten tyd hun stem ten sunste van den vrede hebben doen hooren. Het wil dus de vernietiging van Polen om zich daarna snel van de hegemonie over Europa te verzekeren en Frankryk te knechten. Ons keerende tegen de verschrlkkeiykste der tyrannieën en ons gegeven woord nako mende, stryden wij voor de verdediging van land en haardsteden en voor onze vryheden Ik ben my er van bewust, zonder ophouden en tot de laatste minuut tegen den oorlog te hebben gevochten. De I^bour-lelder, Greenwood, die eveneens met algemeene toejuichingen werd begroet, wees op de gewijzigde atmosfeer in het Lager huis. Hy voegde hier aan toe: ,Er is wrok gevoeld en er heerschten gisteravond ongerust heid en woede by de gedachte, dat het uitstel *>11 kunnen uitloopen op nationale oneer en opoffering van het Poolsche volk aan de Duit sche tirannie. Thans, zoo voegde' Greenwood aaa komen wy by elkander in een namely k een zeggen wij: Onze harten zyn met u. met onze harten geheel onze macht, tot den terugkeer van den vrede. Het nationaal-socialisme moet definitief omvergeworpen worden De eerste-minister aldus ging Greenwood verder heeft zyn woord gegeven, dat dit zoo zal zyn. Zoolang dat doel met kracht, uitziendheid en vastberadenheid door de geerlng wordt nagestreefd, zoolang zal er eensgezinde natie zyn (toejuichingen). Moch ten er echter verwarde raadgevingen, ondoel matigheid en aarzeling bestaan, dan moeten andere mannen geroepen worden Ten slotte, na opnieuw den steun van La bour te hebben bevestigd aan de noodmaat regelen der regeering, verklaarde Greenwood: In andere richtingen zullen wy, naarmate wy daartoe de gelegenheid krygen. onze volle dige bydrage geven aan de nationale zaak (toe juichingen) Moge de oorlog snel en zeker zyn. PARIJS. 3 Sept. Daladier heeft heden avond een radiorede gehouden tot het Fran sche volk, waarin hy nogmaals uiteenzette, dat Frankrijk en Engeland allés in het werk hebben gesteld om den vrede te red den en waarin hy, nu dit onmogelyk is gebleken, een beroep deed op de natie, haar plicht te vervullen. Luide toegejuicht door alle leden van Huis, zeide Chamberlain het volgende: „Toen ik gisteravond het woord tot het Huis richtte, moest ik mij er wel van bewust zyn, dat by sommigen twijfel of verbUsterlng be stond ten aanzien van de vraag of er aarzeling of wankeling aan den kant van de regeering was geweest. Wanneer ik in dezelfde positie geweest was als de leden en niet in het bezit van alle inlichtingen, zou ik van het zelfde ge- dvoelen hebben kunnen zijn. Zyn optreden toont overtuigend, dat er geen kans bestaat om te verwachten, dat deze man ooit zyn praktyken zal opgeven om geweld toe te passen, ten einde zyn wil door te zetten. Hij kan alleen gestuit worden door geweld en wy en Frankryk gaan vandaag ter nakoming van onze verplichtingen hulp verleenen aan Polen, dat zoo dapper weerstand biedt aan dezen gemeenen en niet ultgelokten aanval op zUn volk Wy hebben een zuiver geweten, wy hebben alles gedaan wat een land kon doen om den vrede te vestigen. Wjj bevinden ons echter in een toestand, waarin men geen vertrouwen zou kunnen stellen In eenig woord, gegeven door den leider van Duitschland. een toestand waar in geen enkel volk zich in veiligheid kan ge voelen. Op een oogenblik als dit vormen de verzeke ringen van steun, die wy uit het Britsche rijk ontvangen hebben, een bron van diepe aanmoe diging voor ons. Wanneer ik mijn toespraak zal hebben ge ëindigd. zullen namens de regeering zekere ge detailleerde aankondigingen worden gedaan. Wijdt daaraan uw volle aandacht. De regeering heeft plannen gemaakt volgens welke het mo gelUk zal zUn, de werkzaamheden der natie voort te zetten in de dagen van druk en span ning. welke voor ons kunnen liggen. Deze plan nen echter hebben uw hulp noodig. Gij kunt uw deel op u nemen by de strydende diensten of als vrijwilliger bU een van de tak ken der civiele defensie. Wanneer dat het geval is. zult gy u aanmelden voor dienstverrichting in overeenstemming met de instructies, die gij ontvangt. van Groot-Brittannië generaal van Koningsbergen heeft zich hier heen begeven. Burckhardt heeft den Reuter-correspondent te Kaunas medegedeeld, dat Forster en Oretscr hem hebben medegedeeld, dat zijn taak in de Vrije Stad ten einde was en dat hy zijn bureaux binnen twee uur moest verlaten, opdat de haken- kruisvlag aou kunnen worden geheschen. Burckhardt verliet Danzig in gezelschap van twee beambten van de Gestapo te half tien m den ochtend. Al zjjn huisraad en zijn bi bliotheek moest hy achterlaten. Toen hy In zyn auto stapte hoorde hy kre ten uit het volk. Men riep „Doodt den honu”. doch hem werd geen letsel gedaan. Burckhardt voegde hieraan toe voorloopig te Kaunas te zullen blijven. „Ik spreek in het kablnetsverirek in Dow- ningsireet 14. Hedenmorgen heeft de Brit sche ambassadeur in Berlijn de Duitsehe regeering een laatste nota overhandigd, ver klarende dat. tenxjj wij van haar vóotjell uur vernamen, dat zij bereid is haar troejfrn uii Polen terug te trekken, de staat van oorlog tusschen ons xal bestaan. Ik moet n thans mededeelen. dat geen belofte van .lien aard is ontvangen en dat bijgevolg dit land in oorlog is met Duitschland.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Noord-Hollandsch Dagblad : ons blad | 1939 | | pagina 13