De toestand
was
HET DUITSCHE VERWEER
r
Eén wil beheerscht Lagerhuis
Hitler moet vernietigd
ondraaglijk
geworden
Daladier: „Hitler
wilde den oorlog”
Lipski vertrokken
Mobilisatie
Ierland
I
.-1
Koning George tot
zjjn volk
Chamberlain: Alles waarvoor ik gewerkt
heb gedurende mijn openbaar leven
is in puin gestort
De zitting van
Zondagmiddag
Radiorede van
Roosevelt
en
Chamberlain’s radiorede
ALLEEN GEWELD KAN
HITLER STUITEN
in
Ver. Staten zijn neutraal
Frankrijks zaak is die van
alle vredelievende
vrije volken
MEMORANDUM VAN
dERLIJN AAN L ONDEN
J
MAANDAG 4 SEPTEMBER 1939
HET IJZEREN KRUIS
WEER INGESTELD
lit
en
De rede van Sinclair
Voor elf uur kwam
geen antwoord
Engeland in oorlog
Uit zyn bureaux te Danzig gezet
Engeland vastberaden
De vrye stad Danzig
Daarom moeten wij de
uitdaging aannemen
Eire zal pogen zoo lang mogelyk
neutraal te blyven
De Duitsche ambassade te
Warschau wordt ontruimd
De Britsche bedoeling met
het Duitsche volk
Proclamatie inzake
neutraliteitswet
„Wy zullen stryden tegen het brute
geweld, tegen kwade trouw,
onrechtvaardigheid
vervolging"
Burckhardt in Kaunas
o
Wij stryden voor de vryheid
der wereld
De .leer dat macht recht is, be-
teekent een gevaar voor het
Britsche gemeenebest en
geheel de wereld
.Fransche
van
l
i
ir
sr
1
het
op-
i
gegeven
op
der
ver-
van
den zich evenwel
Duitsche
Het
i
is evenwel vooral niet
mishandelen door Po-
De
niet
jja
rht.
De vrije stad Danzig werd tegen alle, wette
lijke bepalingen in strijd met het recht behan-
voor-
re-
een
WASHINGTON, 4 Sept. (Reater). Pre
sident Roosevelt heeft Zondagavond sjjn
door de Amerikaanache omroepaenden Bit-
geaonden radiorede gehouden, waarin hij de
neutraliteit der Vereenigde Staten heeft al-
gekondigd.
Duitschland en Polen, maar Hitler wilde zulks
niet. Klaarblijkelijk had hij besloten. Polen aan
te vallen, wat er ook gebeurde, en nU zegt thans
wel. dat hij redelijke voorstellen naar voren heeft
gebracht, welke door de Polen werden verwor-
pen. hiaar dat is geen waarachtige verklaring.
De voorstellen werden nooit getoond aan de
Polen, noch aan ons en ofschoon zjj in de
Dyitsche radio-ultzendlng van Donderdagavond
uitgezonden werden, wachtte Hitler niet op het
vernemen van commentaar op deze voorstellen,
doch gaf hij zijn troepen bevel, den volgenden
morgen de Poolsche grens over te trekken.
Wij zullen strijden tegen het brute geweld, te
gen kwade trouw, tegen onrechtvaardigheid en
tegen vervolging. Ik ben er zeker van, dat het
goede recht in den strijd tegen deze dingen de
overhand zal behouden. God zegene ons allen."
Gij kunt u voorstellen, welk een bittere slag
het voor mij is. dat heel mijn lange worsteling
om den vrede te redden gefaald heeft. Toch
kan ik niet gelooven, dat er iets meer of iets
anders bestaat, wat ik zo* hebben kunnen doen
en dat meer succes zou hebben gehad.
Tot op het allerlaatste oogenblik zou het vol
strekt mogelijk geweest zijn, een vreedzame re
geling met eere tot stand te brengen tusschen
volkomen verschillende sfeer,
van opluchting, kalmte en vastberaden
van de vuurproef, waartegen wij bestand moeten
zijn. Wif moeten op vele teleurstellingen en on
aangename verrassingen rekenen, maar vu
mogen er zeker van zijn, dat de taak, die wi)
vrijelijk aanvaard hebben, er een is. die de
kracht van het Britsche rijk en van de Fran-
sche republiek niet te boven gaat.
De eerste minister zoo ging Churchil voort
zeide, dat het een droeve dag was. Maar
het schijnt mjj toe. dat er nog een andere fac
tor is. waarvan men zich op dit oogenblik be-
sfeer
heid.
De onduldbare beklemming der onzekerheid
Wij zjjn echter vastbesloten onze verplich
tingen na te komen, bereid tot alle opofferin
gen. welke men van ons zal verlangen en dan,
met Gods hulp, zuilen wij zegevieren.
Na Polen nogmaals gehuldigd te hebben zei-
--, dat de Polen alleen hadden
ter
en
ons
LONDEN. 4 Sept, iReuter). Zondagmorgen
om 11.15 (Britschen zomertijd) richtte de Eerste
Minister. Chamberlain, zich tot de Engelsche
natie over alle Engelsche zenders, voor het uit
spreken van de navolgende toespraak:
BERLIJN. 3 September.
Nieuwsbureau deelt mede:
De Britsche regeering heeft in een nota
aan de rijksregeering den eiach gesteld de
op Pooisch gebied opdringende Duitsche troe
pen weer naar hun oorspronkelijke stellin
gen terug te trekken.
Vanochtend om negen uur werd door den
Engelschen ambassadeur te Berlijn in een
uitdagende nota medegedeeld, dat, wanneer
voor elf uur te Londen geen bevredigend ant
woord zou zjjn ontvangen, Engeland zich zou
beschouwen als in staat van oorlog met
Duitschland.
Hierop is den Britschen ambassadeur het
volgende memorandum overhandigd:
Wij moeten den ernst niet onderschatten
van de taak, die voor ons ligt of de hardheid j'
BERLIJN, 2 Sept. (DNB) De Führer heeft
heden het onderscheidingsteeken van het
Ijzeren Kruis opnieuw ingesteld. Het be
staat uit vier klassen. nJ. 3e klasse, Ie
klasse, ridderkruis en grootkruis. Dit onder
scheidingsteeken wordt alleen gegeven voor
daden van bijzondere dapperheid of voor
bijzondere prestaties bij de oorlogsvoering.
Deze toestand was ondraaglijk geworden
en nu wij besloten hebben, er een einde aan
te maken, weet ik. dat gij allen uw rol
daarin zult spelen met kalmte en dapper
heid.
Kardinaal Verdier heeft zich eveneens tot
het Fransche volk gewend, met de verklaring,
dat allen Frankrijk moeten helpen om zich bij
zjjn vijanden te doen eerbiedigen en het ver
trouwen in de wereld te herstellen. De geallieer
den strijden voor een goede zaak en een offer,
dat op christelijke wijze gebracht wordt, be
reidt den weg voor de overwinning. Dat God
ons bescherme!
Ook Britsche staatslieden hebben verklaard,
dat juist de toenmaals (bij het verdrag van Ver
sallies) aan Duitschland opgedrongen oplossing
üi het Oosten de kiem bevatte voor latere oor
logen. Dat gevaar uit den weg te ruimen was
de wensch van alle regeeringen van het Duit
sche rijk en in het bijzonder de bedoeling van
de nieuwe nationaa'-socialistische volksregee-
nng. Deze vreedzame herziening- te hebben ver
hinderd is de schuld, der politiek van het Brit-
sche kabinet. De Britsche regeering heeft ee.i
gebeurtenis welke zich slechts eenmaal In de
geschiedenis heeft voorgedaan den Poolschen
staat een algemeene volmacht verstrekt voor
alle handelingen tegenover Duitschland voor
zoover deze staat mogelijk voornemens zou zijn
De Britsche regeering heeft de Poolsche regee
ring de verzekering gegeven onder alle omstan
digheden, voor het geval Duitschland zich tegen
eenige uitdaging of een aanval te weer zou
stellen, haar militair te zullen steunen. Daarop
heeft de Poolsche terreur tegen de in de een*
van Duitschland afgescheurde gebieden wonend»
Duitschers direct onverdraaglijke vormen aan
genomen.
dtld. Eerst op economisch en douane-politiek
gebied met vernietiging bedreigd en vervolgens
militair omsingeld en wat het verkeer betreft,
afgesloten. Al deze aan de Britsche regeering
Lekende overtredingen tegen de wet van ne.
statuut van Danzig eerden goedgekeurd en dpor
de aan Pc-len gegeven blanco-volmachten gedekt
De Duitsche regeering heeft, geroerd door het
leed van de door Polen gekwelde en op onmen-
schelyke wijze mishandelde Duitsche bevolking,
toch nog vijf maanden lang geduldig toegezien
zonder ook maar éénmaal tegen Polen een
dergeljjke agressieve houding aan te nemen. Zij
heeft Polen slechts gewaarschuwd, dat deze
gebeurtenissen op den duur ondraaglijk zouden
worden en dat zjj vastbesloten was voor het
geval deze bevolking anders niet geholpen zou
worden, hulp te verleenen Al deze gebeurtenis
sen waren de Britsche regeering zeer nauwkeurig
bekend. Het zou zeer gemakkelijk voor haar zijn
geweest haar grooten invloed tc Warschau aan
te wenden om de machthebbers aldaar te ver
manen gerechtigheid en menschelijkheid te laten
gelden en de bestaande verplichtingen na te
komen. De Britsche regeering heeft dat -niet
gedaan. Integendeel. ZU heeft steeds met na
druk haar jegens Polen aangegane verplichting.
Polen onder alle omstandigheden bij te staan,
herhaald om de Poolsche regeering Juist aan te
moedigen in haar misdadige, den vrede van
Europa in gevaar brengende houding voort te
gaan
Uit Warschau wordt
thans bezig is de Duitsche
Warschau te ontruimen.
LONDEN, 4 Sept. Zondagmiddag is het
Britsche Lagerhuis bijeengekomen. Terwijl
de sirenen loeiden en voor het eerst Londen
tegen een luchtaanval waarschuwden,
wachtte het Lagerhuis op Chamberlain’s
verklaring. De eerste zinnen, die de pre
mier uitsprak, gingen verloren in het geloei
van de sirenes.
KAUNAS, 2 Sept. (D.N.B.) De vroegere
Hooge-Commissaris van den Volkenbond te
Danzig. Burckhardt, heeft zich voorloopig naar
Kaunas begeven. Ook de Fransche consul-
Franschc mannen en vrouwen, wij gaan in den
oorlog, omdat men ons'dien oplegt. Ieder van
ons is op zijn post op den Franschen grond,
op dezen bodem der vrijheid, waar de eerbied
voor de menscheljjke waardigheid een van zijn
laatste wijkplaatsen heeft gevonden. Gjj zult
al uw kracht in het werk stellen. In het diefje
gevoel van eenheid en broederschap voor het
heil van het vaderland Leve Frankrijk!”
de hoogste moreele waarde. En niet al-
van moreele waarde, maar óök van
oogenblik.
Wjj hebben gisteren den geheelen dag over
leg gepleegd met de Fransche regeering en wV
waren van oordeel, dat het nog krachtiger op
treden van de Duitschers tegen Polen geen ver
traging gedoogde in de verduidelijking van onze
positie.
In overeenstemming, daarmede besloot ik,
onzen ambassadeur te Berlijn instructies te
.zenden, om hedenmorgen om negert uur aan
den Duitschen minister van Buitenlandsche
Zaken een boodschap te overhandigen, wélke
luidt als volgt:
Nadat alle pogingen een vreedzame cplossing
te vinden door oe onverzettelijkheid van dc door
Engeland gedekte Poolsche regeering onmoge
lijk waren gemaakt, nadat de sinds reeds eenige
maanden op* een burgeroorlog gelijkende toe
standen aan de Oostelijke grens van het rijk,
zondér dat de Britsche regeering daartegen ook
maar iets had ingébracht, zich geleidelijk tot
openlijke aanvallen op het gebied van het Rijk
hadden versterkt, heeft de regeering van ’t Duit
sche Rijk besloten deze voortdurende en voor
een groote mogendheid onverdraaglijke bedrei
ging van in de eerste plaats den bultenlandschen
en dan den bkinenlandschen vrede van het
Duitsche volk, een halt toe te roepen met al
Het is eer. droeve dag voor ons allen, maar
voor niemand is de dag droever dan voor mij.
Alles, zoo vervolgde Chamberlain, waarvoor ik
gewerkt heb, waarop ik gehoopt heb en waarin
ik geloofd heb gedurende mijn openbare leven,
is in puin gestort. Het eenige, dat voor mij is
overgebleven, is, na te gaan, welk vermogen ik
bezit voor de overwinning van onze zaak. Ik
kan niet zeggen, welke rol ik wellicht zal mo
gen spelen, maar ik vertrouw», dat ik den dag
zal mogen aanschouwen, waarop het Hltlerdom
vernietigd is (luide algemeene toejuichingen)
*n waarop een bevrijd Europa is hersteld. (Op
hieuw luide toejuichingen).
Hun kameraadschap en broederschap zijn
evenzeer onontbeerlijk. Dat is de eenige grond
slag, waarop de beproeving en de tegenspoe
den van den modernen' oorlog gedragen en
overwonnen kunnen worden. Buiten kunnen de
stormen van den oorlog woeden en kunnen de
landen door hevige vlagen gegeeseld worden,
maar in onze eigen harten heerscht op dezen
Zondagmorgen vrede. Onzo handen kunnen
actief zijn, ons geweten echter is rustig.
Hij kon echter niet vragen, zoo zeide hij. dat
iedere Amerikaan in gedachten neutraal aou
blijven. ..want zelfs als men neutraal ts kan
men niet "Vragen, zfjn geest of geweten af te
sluiten'
Na te hebben gewezen op de bestaande neu-
trallteitswetgevtng sprak president Roosevelt
de hoop uit. „dat in de komende dagen onze
neutraliteit tot waarlijke neutraliteit kan wor
den gemaakt” en verder zeide hij: ..Zoolang het
in mijn macht blijft, zal Ik voorkomen, dat de
vrede in de Vereenigde Staten verstoord wordt.”
Wanneer niettemin ergens de vrede verbro
ken wordt, is de vrede van alle landen in ge
vaar. Hoe hartstochtelijk wjj echter ver
schoond wenschen te blijven van een oorlog, zijn
wij echter toch gedwongen ons ervan bewust
te blijven dat elk woord dat door den aether
komt, elk schip dat op zee vaart en elke slag
die gestreden wordt Invloed heeft op de toe
komst van Amerika.”
Roosevelt sprak de hoop en het geloot uit,
dat Amerika buiten den oorlog zou blijven.
Sprekende over de rol. die Amerika reeds voor
de zaak van den vrede had gestreden, zeide
Roosevelt, dat zelfs nu deze groote oorlog is
uitgebroken, de Amerikaansche invloed dient
aangewend te blijven tot het vinden van een
ulteindelijken vrede voor de menschhetd. waar
door het gebruik van geweld tusschen naties
zooveel mogelUk zal worden voorkomen
De Britsche regeering heeft het voorstel
van Mussolini, dat den vrede in Europa nog
steeds had kunnen redden, van de hand
gewezen, hoewel de Duitsche regeering zich
bereid had verklaard daarop in te gaan.
Daarom draagt de Britsche regeering de
verantwoordelijkheid voor al het ongeluk
en al het leed, dat thans over alle volken
is gekomen en nog zal komen.
Deze oorlog wordt niet gevoerd om te over
heerschen en evenmin voor uitbreiding van het
'mperiu mof materieele voordeelen. Dit is geen
oorlog om eenig land van het zonlicht uit te
sluiten. Deze oorlog heeft ten doel, het toe-
kemstige statuut van de menschheid te vesti
gen. Wellicht lijkt het een paradox, dat een
oorlog, die ondernomen wbrdt uit naam van
de vrijheid en het recht, noodzakelijkerwijze
eischt. dat zoovele van die gewaardeerde réch
ten en vrijheden thans moeten worden beknot.
Wij zjjn er zeker van, dat de vrijheid in
handen Is van mannen, die er geen misbrui*
van zullen maken, maar die ze zullen ver
zorgen en behoeden.
En wij zien met vertrouwen den dag tegemoet,
waarop onze vrijheid en rechten hersteld zul
len worden en waarop wjj in staat zullen zijn
ze te deelen met dat vclk, aan hetwelk de ze
geningen dezer vrijheid thans onbekend zijn."
Voor den tweeden keer in ons leven zjjn de
meesten onzer in oorlog. Steeds weer opnieuw
hebben wij geprobeerd een vreedzame oplossing
te vinden voor de geschillen, welke tusschen
ons en onze vijanden bestaan. Wjj worden
toi een conflict gedwongen, want onze bondge-
nooten en wjj zjjn genoodzaakt de uitdaging
te aanvaarden van een principe, dat, indien
net zou overheerschen. fataal zou zijn voor de
wereldbeschaving. Dit principe toch veroorlooft
ten staat op zelfzuchtige wijze geweld te ge-
1 ruiken, de aangegane verdragen en plechtige
beloften te negeeren en zich gewelddadig te
keeren tegen de souvereiniteit en onafhanke
lijkheid van andere staten.
Hierna sprak Churchill:
„In dit plechtige uur, zoo zeide hij, zal het
een troost zijn, aan onze herhaalde pogingen
voor het behoud van den vrede, terug te den
ken en daar even bij te verwijlen. Zjj waren
alle onder een slecht gesternte geboren, maar
zjjn alle trouw en oprecht geweest en dat Is
van C-I
leen van moreele waarde,
voortgezet en namen in hevigheid toe.”'practlsche waarde op het huidige
Want die van ganscher harte beloofde samen
werking van tientallen millloenen mannen en
vrouwen is noodzakelijk.
die middelen, welke, nadat de regeeringen van
de democratieën alle andere herzieningsmoge-
Hjkheden fel tel ijk hadden gesaboteerd, alleen
nog over blijven om de rust, de veiligheid en
de eer van het Duitsche Rijk te verdedigen.
Zij heeft op de laatste, het gebied van het
Rijk bedreigende aanvallen van de Polen met
gelijke maatregelen geantwoord.
DUBLIN, 2 S^pt. (Reuter). De regeering
van Eire heeft gelast dat het leger onmiC
dellijk zal worden gemobiliseerd.
De totale sterkte bedraagt ongeveer
25.000 man. Het parlement Is vandaag in
speciale bijeenkomst bijeengeroepen om eeni-
ye noodwetten aan te nemen.
De Valera heeft in de Dail verklaard,
dat Eire zal pogen zoo lang mogelijk neu
traal te bleven.
LON'DEN, 4 Sept. Koning George
heeft Zondagavond een radiorede gebon
den, bestemd voor alle deelen van het Brit
sche r(jk, waarin hij om. zeide: „In dit
noodlottigste uur onzer geschiedenis willen
wjj aan elk gezin in het geheele Empire
een boodschap zenden met dezelfde innig
heid, alsof w(j den drempel der kamers
hadden kunnen overschrijden om onze on
derdanen zelf toe te spreken."
Na Greenwood nam de leider der liberale
positie. Sir Archibald Sinclair, het woord:
„Op dit ernstige oogenblik achten wij, die
geluisterd hebben naar de ontroerende rede
van den eerste-minister. het wenschelijk, hem
een betuiging van sympathie te doen geven
(Toejuichingen). Doch wy zijn tevéns in een
stemming van vastberadenheid en vastbeslo
tenheid om tot het einde te volharden
Sinclair sloot zich op warme wyze aan bij
de hulde, die Greenwood aan het Poolsche
volk en het Poolsche leger gebracht heeft. Te
vens bracht Sinclair warme hulde aan het
Fransche volk, waaraan hij toevoegde: „Wy
hebben zoo langen tijd zoo groote voorberei
dingen getroffen voor de worsteling, waarvoor
wy thans geplaatst zyn, dat wy thans geen
twijfel mogen koesteren aan de vastberaden
heid, waarmede het Fransche volk dezen strUd
opneemt.
Laat my er hier slechts aan toevoegen, dat
de wereld moet weten, dat het grltsche volk
onverbiddelijk vastbesloten is, een einde te
maken aan de nationaal-socialistische over-
heerschlng en een orde op te bouwen, gevestigd
rechtvaardigheid en vryheid."
wust moet en dat is: het gevoel van dank
baarheid. dat-, indien deze groote beproevingen
over ons eland moeten komtn. er hier op dit
oogenblik een geslacht Britten gereed staat om
te bewijzen, dat het den jongens van weleer
waardig is en niet onwaardig aan onze voor
vaderen, aan die groote mannen,2dle de grond
slagen gelegd hebben van de grootheid van
ons land.
Het gaat hier niet om een strijd voor
Danzig en Polen, zoo voegde Churchill hier
aan toe. Wij strijden om de wereld te red
den van de pestilentie van een naiionaal-
socialistische tirannie en voor de verdedi
ging van alles^jrat den menachen het hei
ligst is.
De bedreiging. Duitschland anders in een
oorlog te bestryden. is In overeenstemming
met de sedert jaren door tal van Britsche po
litici geproclameerde bedoeling.
De Duitsche regeering en het Duitsche volk
hebben het Engelsche volk tallooze malen de
verzekering gegeven, hoezeer zy een verstan
dige. ja een zeer nauwe vriendschap met dit
volk wenschen. Wanneer de Britsche regeering
deze aanbiedingen tot nu toe steeds van de
hand heeft gewezen, en thans antwoordt met
een openlijke oorlogsbedrelglng. is dat niet de
schuld van het Duitsche volk en zyn regee
ring. doch uitsluitend de schuld van het Brit
sche kabinet, respectievelyk van die mannen,
die sedert jaren de vernietiging en uitroeiing
van het Duitsche volk prediken. Het Duitsche
volk en zyn regeering hebben niet, zooals
Groot-Brittannië, het voornemen de wereld te
overheerschen. doch zyn vastbesloten, hun eigen
Vryheid. hun onafhankelykheld en vooral hun
leven te verdedigen. *7
De in opdracht van de Britsche regeering
door den heer King Hall aan ons medegedeel
de bedoeling, het Duitsche volk nog meer te
vernietigen dan door het veVdrag van Versail
les, nemen wy voor kennisgeving aan en daar
om zullen wy iedere aanvalshandeling van
Engeland met gelijke wapens en in gelijken
vorm beantwoorden.
Het Witte Huis deelt mede, dat een procla
matie wordt opgesteld otn een beroep te doen
op de neutraliteitswet.
De secretaris van Roosevelt heelt geaegd. dat
de proclamatie zou worden uitgegeven, zoodra
de Vereenigde Staten officieel in kennis zijn
gesteld van het optreden dar regeeringen van
Groot-Brittannië en Frankrijk.
Geen belofte van dien aard, aldus
vervolgde Chamberlain, was op het
aangeduide tijdstip ontvangen en bij
gevolg verkeert dit land thans in oorlog
met Duitschland.
Ik kan het Lagerhuis er van in ken
nis stellen, dat, volgens de afspraken,
welke tusschen de Engelsche en Fran
sche regeeringen gemaakt zjjn, de
Fransche ambassadeur in Berlijn op
dit oogenblik een soortgelijke démarche
onderneemt, welke eveneens vergezeld
gaat van een bepaalde tijdslimiet. Het
Huis is op de hoogte gebracht van onze
plannen en, gelijk ik reeds gezegd heb,
wij zijn gereed.
„Mynheer; In de mededeeling, die ik de
eer had u op 1 September te overhandigen,
stelde ik u er van in kennis, op instructies
van den Britschen minister van Buitenland
sche Zaken, dat, tenzy de Duitsche regeering
bereid was, bevredigende verzekeringen te
geven, dat zjj iedere agressieve actie tegen
Polen zou opschorten en oereid was', met
spoed haar troepen terug te trekken van het
Poolsche gebied, de Britsche regeering in
het Vereenigde Koninkryk zonder aarzeling
hare verplichtingen jegens Polen zou nako
men.”
„Ofschoon deze mededeeling ruim 24 uur
Jeleden is gedaan, ts geen antwoord .ontvan
gen. De Duitsche aanvallen op Polen werden
vernomen, dat men
ambassade te
„In overeenstemming hiermede moet ik u
mededeelen, dat, tenzy niet later dan elf uur
Britschen zomertijd, heden, 3 September, be
vredigende verzekeringen 'betreffende het
bovenstaande door de Duitsche regeering
Begeven en door de Britsche regeering te
Londen ontvangen zyn, tusschen belde lan
den, vanaf het bovengenoemde uur, de staat
van oorlog zou bestaan.”
Ik richt met bewogen- en teederheid een
groet tot onze jonge soldaten, die thans den
heiligen plicht gaan volbrengen, dien wjj
zelf hebben vervuld. Zij kunnen vertrouwen
hebben in hun chefs, die dengenen, die
Frankrijk eens ter overwinning gevoerd
hebben, waardig zjjn, De zaak van Frankrijk
gaat samen met die der gerechtigheid. Het
Is de zaak van alle vredelievende en vrije
volken. Deze zaak zal overwinnen.
Een dergeljjk beginsel is gebaseerd op de
primitieve leer, dat macht recht Is en in-
dien het over de geheele wereld zou wor
den gevestigd. zou de vryheid van ons eigen
land en het geheele Britsche gemeenebest
in gevaar komen. Doch nog meer dan dit.
De volken der wereld zouden in de ban
worden gehouden van de vrees en alle
verwachtingen op een duurzamen vrede en
veiligheid, van recht en vrijheid tusschen
de naties zonden den bodem worden Inge
slagen.
Daarom moeten wij deoe uitdaging aan-
nemen.
Onze taak zal zwaar sjjn en de strijd ml
niet beperkt worden tot do slagvelden.
BERLIJN, 2 Sept. (Havas). De
Poolache ambassadeur te Berlijn,
Lipski, is Zaterdag uit Berlijn
trokken. De hooge functionarissen
de Poolsche ambassade bevin-
nog te Berlijn.
regeering van het Duitsche Rijk is
bereid, ingevolge welke Britsche be
doelingen of verplichtingen dan ook. in *t
Oosten van het Rijk toestanden te dulden,
welke gelijken op die. welke bestaan in ’t
onder protectoraat
staande Palestina.
Het Duitsche volk
bereid zich te laten
len.
Daarom wijst de regeering van ’t Duit-
sche Rijk de poging van de hpnd Duitach-
land door een ultimatieven eisch te dwin
gen zijn ter bescherming van het Rijk aan
getreden weermacht weer terug te roepen
en daarmede de oude onrusten, het oude
onrecht opnieuw te acceptceren.
U voorby. wy weten thans het ergste. Het ge
note woord „oorlog” IS door Engeland uitge-
«proken ter nakoming van zijn belofte en zyn
onwrikbare voornemens, om de vryheden van
Europa te verdedigen. Wij hebben méér ge
noord dan het uitgesproken woord „oorlog".
Wij hebben den oorlog hooren beginnen bui-
**n de omheining van dit huis. Wjj mogen
hulde brengen aan de groote zelfbeheersching,
die Polen getoond heeft gedurende de afgeloo-
Pen weken. (Algemeene toejuichingen),
**"*721 ---------
de Greenwood, dat de Polen alleen
gestaan aan de portalen der beschaving,
verdediging van „ons en alle vrije naties
van alles, waaraan wij hechten en wat
dierbaar was.”
•,Wy begroeten Polen als een kameraad, dien
niet in den steek zullen laten. Tot Polen
mannen en vrouwen", zoo begon
de premier, .sedert 1 September, by het aan
breken van den dag. is Polen het slachtof
fer van den meest brutalen en cynlschen aan
val. zyn grenzen zün geschonden, zyn steden
worden gebombardeerd, zyn leger biedt den
Invaller heldhaftigen tegenstand. De verant-
woordeiykheld voor het vergoten bloed rust ge
heel op de Duitsche regeering. Het lot van den
vrede was in de handen van Hitler: Hy heeft
den oorlog gewild.
Frankrijk en Engeland hebben hun pogin-,
gen om den vrede te redden verdubbeld. Nog
hedenochtend hebben zy een dringenden stap
te Berlijn verricht om by de Duitsche regee
ring een laatste beroep op den vrede te doen en
haar te vragen de vijandeiykheden te staken
en vreedzame onderhandelingen te openen
Duitschland heeft geweigerd.
Het had reeds geweigerd een antwoord te
doen geworden aan alle menschen. die den
laatsten tyd hun stem ten sunste van den
vrede hebben doen hooren. Het wil dus de
vernietiging van Polen om zich daarna snel
van de hegemonie over Europa te verzekeren
en Frankryk te knechten.
Ons keerende tegen de verschrlkkeiykste
der tyrannieën en ons gegeven woord nako
mende, stryden wij voor de verdediging van
land en haardsteden en voor onze vryheden
Ik ben my er van bewust, zonder ophouden
en tot de laatste minuut tegen den oorlog te
hebben gevochten.
De I^bour-lelder, Greenwood, die eveneens
met algemeene toejuichingen werd begroet,
wees op de gewijzigde atmosfeer in het Lager
huis. Hy voegde hier aan toe: ,Er is wrok
gevoeld en er heerschten gisteravond ongerust
heid en woede by de gedachte, dat het uitstel
*>11 kunnen uitloopen op nationale oneer en
opoffering van het Poolsche volk aan de Duit
sche tirannie. Thans, zoo voegde' Greenwood
aaa komen wy by elkander in een
namely k een
zeggen wij: Onze harten zyn met u. met onze
harten geheel onze macht, tot den terugkeer
van den vrede. Het nationaal-socialisme moet
definitief omvergeworpen worden
De eerste-minister aldus ging Greenwood
verder heeft zyn woord gegeven, dat dit
zoo zal zyn. Zoolang dat doel met kracht,
uitziendheid en vastberadenheid door de
geerlng wordt nagestreefd, zoolang zal er
eensgezinde natie zyn (toejuichingen). Moch
ten er echter verwarde raadgevingen, ondoel
matigheid en aarzeling bestaan, dan moeten
andere mannen geroepen worden
Ten slotte, na opnieuw den steun van La
bour te hebben bevestigd aan de noodmaat
regelen der regeering, verklaarde Greenwood:
In andere richtingen zullen wy, naarmate wy
daartoe de gelegenheid krygen. onze volle
dige bydrage geven aan de nationale zaak (toe
juichingen) Moge de oorlog snel en zeker zyn.
PARIJS. 3 Sept. Daladier heeft heden
avond een radiorede gehouden tot het Fran
sche volk, waarin hy nogmaals uiteenzette,
dat Frankrijk en Engeland allés in het
werk hebben gesteld om den vrede te red
den en waarin hy, nu dit onmogelyk is
gebleken, een beroep deed op de natie, haar
plicht te vervullen.
Luide toegejuicht door alle leden van
Huis, zeide Chamberlain het volgende:
„Toen ik gisteravond het woord tot het Huis
richtte, moest ik mij er wel van bewust zyn,
dat by sommigen twijfel of verbUsterlng be
stond ten aanzien van de vraag of er aarzeling
of wankeling aan den kant van de regeering
was geweest. Wanneer ik in dezelfde positie
geweest was als de leden en niet in het bezit
van alle inlichtingen, zou ik van het zelfde ge-
dvoelen hebben kunnen zijn.
Zyn optreden toont overtuigend, dat er geen
kans bestaat om te verwachten, dat deze man
ooit zyn praktyken zal opgeven om geweld toe
te passen, ten einde zyn wil door te zetten. Hij
kan alleen gestuit worden door geweld en wy en
Frankryk gaan vandaag ter nakoming van onze
verplichtingen hulp verleenen aan Polen, dat zoo
dapper weerstand biedt aan dezen gemeenen
en niet ultgelokten aanval op zUn volk
Wy hebben een zuiver geweten, wy hebben
alles gedaan wat een land kon doen om den
vrede te vestigen. Wjj bevinden ons echter in
een toestand, waarin men geen vertrouwen zou
kunnen stellen In eenig woord, gegeven door
den leider van Duitschland. een toestand waar
in geen enkel volk zich in veiligheid kan ge
voelen.
Op een oogenblik als dit vormen de verzeke
ringen van steun, die wy uit het Britsche rijk
ontvangen hebben, een bron van diepe aanmoe
diging voor ons.
Wanneer ik mijn toespraak zal hebben ge
ëindigd. zullen namens de regeering zekere ge
detailleerde aankondigingen worden gedaan.
Wijdt daaraan uw volle aandacht. De regeering
heeft plannen gemaakt volgens welke het mo
gelUk zal zUn, de werkzaamheden der natie
voort te zetten in de dagen van druk en span
ning. welke voor ons kunnen liggen. Deze plan
nen echter hebben uw hulp noodig.
Gij kunt uw deel op u nemen by de strydende
diensten of als vrijwilliger bU een van de tak
ken der civiele defensie. Wanneer dat het geval
is. zult gy u aanmelden voor dienstverrichting
in overeenstemming met de instructies, die gij
ontvangt.
van Groot-Brittannië
generaal van Koningsbergen heeft zich hier
heen begeven.
Burckhardt heeft den Reuter-correspondent
te Kaunas medegedeeld, dat Forster en Oretscr
hem hebben medegedeeld, dat zijn taak in de
Vrije Stad ten einde was en dat hy zijn bureaux
binnen twee uur moest verlaten, opdat de haken-
kruisvlag aou kunnen worden geheschen.
Burckhardt verliet Danzig in gezelschap van
twee beambten van de Gestapo te half tien
m den ochtend. Al zjjn huisraad en zijn bi
bliotheek moest hy achterlaten.
Toen hy In zyn auto stapte hoorde hy kre
ten uit het volk. Men riep „Doodt den honu”.
doch hem werd geen letsel gedaan.
Burckhardt voegde hieraan toe voorloopig te
Kaunas te zullen blijven.
„Ik spreek in het kablnetsverirek in Dow-
ningsireet 14. Hedenmorgen heeft de Brit
sche ambassadeur in Berlijn de Duitsehe
regeering een laatste nota overhandigd, ver
klarende dat. tenxjj wij van haar vóotjell uur
vernamen, dat zij bereid is haar troejfrn uii
Polen terug te trekken, de staat van oorlog
tusschen ons xal bestaan. Ik moet n thans
mededeelen. dat geen belofte van .lien aard
is ontvangen en dat bijgevolg dit land in
oorlog is met Duitschland.