De spoorwegtentoonstelling
officieel geopend
I
de
van
Onrust der tijden
Bodemproductie
De ramp
„Van Ewück”
DOOR BURGEMEESTER
VAN AMSTERDAM
VREEMDE VLIEGTUIGEN
1 BOVEN ONS LAND
ZATERDAG 9 SEPTEMBER 1939
VAN WEEK TOT WEEK
De droeve lijst van
Leedwezen betuigd
Slechte één schending
Kinderpostzegels
T reinverbinding
Amsterdam-Brussel
Toespraken ir. Hupkes
en weth. van Meurs
Vertrek Indië-vliegtuig
uitgesteld
In verband met maatregelen
in Frankryk
Ir. Roebroek tot regeerings-
commissaris benoemd
Met ingang van a.s. Maandag
wordt zij hersteld
Tentoonstelling moest
doorgaan
DE TOESTAND IN HET
BLOEMBOLLENVAK
Restaurant DORRIUS
dooden en vermisten
212.000.„Voor het kind”
bijeengebracht
Hulde aan de organisatoren en aan
de jeugdige werkloozen, die
aan den opbouw werkten
In 1937 in dienst gesteld
De gewonden
Volgens de Britsche regeering zou
één Engelsch vliegtuig over ons
grondgebied gevlogen hebben
Verhaal van een
oofffetaiffe
De namen van de slachtoffers zijn:
(Vervolg van pag. 1)
Overledenen:
Vermist:
1'
D.
M.
m.
fa
Kij
inmiddels
der
Nederlandsche
is
spoorwegen
te
walging
Uit nasna van de directie der Nederlandsche
personeel op vier man na by de ramp om
gekomen
een
op
Het betrof een of meer Britsche vliegtuigen,
welke op den terugweg van Duitschland. waar
heen zij zich begeven hadden met het doel er
pamfletten uit te werpen, over onze grens zijn
gekomen. Zij vlogen bij bewolkten hemel, wes
halve er niet op kon worden gevuurd.
Tegenover deze niet op feiten steunende beis-
wering kan op grond van inlichtingen van ge-
zaghebbende zijde gesteld worden, dat slechts
één dergelijke neutraliteitsschending is komen
vast te staan en dat naar aanleiding t^arvan.
zooals van regeeringswege onmiddellijk is be
kend gemaakt, aanstonds eén stap bjj de Brit
sche regeering is gedaan, terwijl vervolgens,
zoodra bewijsmateriaal beschikbaar was, over
legging daarvan heeft plaats gehad.
Voor wat betreft de opvoering van de fre
quentie op de binnenlandsche lijnen kan wor
den medegedeeld, dat met ingang van Maan
dag as. de twee-uursdienst op de lijn Rotter
damHoek van Holland zal worden uitgebreid
tot een uurdienst.
Naar wij vernemen, zal de treinverbinding
AmsterdamBrussel met ingang van Maandag
a.s. worden hersteld.
Tengevolge van maatregelen, die in Frank
rijk worden genomen, is het vertrek van het
Indië-vliegtuig op heden opgeschort,
Zoodra de Fransche regeering toestemming
tot het overvliegen van haar gebied heeft ge
geven. volgt nader bericht omtrent den dag van
vertrek van het vliegtuig naar Indié.
kunnen
i andere mogend-
N. Z. Vuwrtowgwal b. h. Spul, Amsterdam.
MATS DU JOUR aN Lt C*«TI
eeuwfeest
verrezen.
Zjjn rede vervolgende constateerde de bur
gemeester, dat de expositie voor de niet-
ingewjjden een interessanten, leerzamen kijk op
dit in technisch, economisch en sociaal opzicht
zoo belangrijke bedrijf geeft.
Spoorwegen sprak hierna nog Ir. W. Hupkes. Ik
hoop, zoo zeide hij, dat dit werk, waaraan zoo-
velen met toewijding hun beste krachten heb
ben gegeven, de volle belangstelling van het Ne
derlandsche publiek zal mogen hebben en ik
wensch het gemeentebestuur van Amsterdam
van harte een groot succes met zjjn tentoonstel
ling toe.
Is het goed of is het verkeerd, de ontstel
lende oorlogsberichten te volgen, zich over te
geven aan de opwindende emoties, door
vele en zoo tegenstrijdige legertddingen
de strijdende mogendheden opgewekt, zich
rig te verontwaardigen over het
Dezer dagen is een bijeenkomst gehouden van
leidende personen uit de verschillende organi
saties van het bloembollenvak
Algemeen werd overeengekomen, in volkomen
samenwerking van alle organen, met uitschake
ling van vroegere verschillen, maatregelen te
beramen, om aan de moeilijkheden der tijden
het hoofd te bieden.
Allereerst zal worden getracht, de nog be
staande exportmogelijkheden zooveel mogelijk
te steunen.
Ook in het belang der cultuur zullen nadere
maatregelen worden overwogen, waarbij o.m. de
mogelijkheid van verdere inkrimping van het
areaal voor hyacinthen en tulpen onder oogen
zal worden gezien, in verband met het verkrij
gen van nadere rechten voor productie en ex
port van tulnbouwartikelen.
Met alle desbetreffende organisatiebesturen.
met name ook met die van de Nederlandsche
bloembollen bedrijfsorganisatie, de Nederland
sche Sierteelt Centrale en het Bloembollen sur-
plusfonds, zal op korten termijn overleg wor
den gepleegd.
De Britsche regeering heeft in verband daar
mede jegens de Nederlandsche uiting gegeven
aan haar diep leedwezen over deze schending
der neutraliteit van ons land De Britsche re
geering is vastbesloten alles te doen, wat in
haar vermogen ligt, om herhaling van een
dergelijke gebeurtenis te voorkomen. Met dit
doel zjjn en zullen aan de Britsche piloten de
strengste voorschriften worden gegeven.
Het slotwoord werd gesproken door den bur
gemeester van Amsterdam, die met enkele
woorden de tentoonstelling geopend verklaarde.
Daarna maakten de talrijke aanwezigen ’n rond
gang over de expositie, van welke wjj reeds een
uitvoerige beschrijving gaven.
I ---
Nauwelijks was deze aan boord, of 1 vree-
selljk drama speelde zich af. Vermoedelijk
is de mijnenveger,* terwijl de commandant
aan boord kwam, door den stroom, welke
er stond, afgedreven en aldus in het mij
nenveld terecht gekomen. Het schip werd
midscheeps onder de machinekamer geraakt
en juist omdat in de machinekamer de
wacht werd afgelost, is het geheele machlne-
Het schip brak middendoor. Het middenge
deelte verhief zich eerst, terwijl zuilen van
stoom en olie omhoog werden gespoten.
Het schip plofte vervolgens op het water terug.
Bovenop het schip bevond zich een twintigtal
mannen, die allen in het water werden geslin
gerd. Stukken ijzer vlogen in het rond en maak
ten vele slachtoffers. Zoo werd de commandant
van de „Van Ewijck". luitenant ter zee eerste
klasse J. E. ten Klooster, door een wegvliegend
stuk ijzer zwaar aan het hoofd gewond. Een
zevental minuten verstreek, voor het schip ge
heel gezonken was De voorsteven verdween het
eerst onder water, de achtersteven bleef een
halven meter boven water uitsteken.
Naar aanleiding van de waarschuwingen van
onzen luchtwachtdienst betreffende vreemde
vliegtuigen, welke het Nederlandsche publiek
af en toe door de radio kan beluisteren, heeft
ons van verschillende kanten de vraag bereikt
of de hiermede gegeven publiciteit eigenlijk wel
raadzaam is en of zij niet noodelooze ongerust
heid kan verwekken.
In verband hiermede wordt van bevoegde zijde
op het volgende gewezen:
Onvermijdelijk is het nu eenmaal, dat deze
waarschuwingen, welke blijkens vorm en in
houd niet bedoeld zijn voor het graote publiek,
doch voor inlichting van de militaire organen
van de luchtverdediging en voor de burgerlijke
organen van de luchtbescherming, door iedereen
kunnen worden opgevangen. Het daaraan ver
bonden nadeel, zooals b.v. dat zulke berichten
zenuwachtige naturen kunnen verontrusten
weegt echter niet op tegen de voordeelen, ook
van preventieven aard, welke voor de handha
ving van onze neutraliteit aan zulk een doel
treffende signa leering van ongewenschte gasten
in de lucht verbonden zjjn.
In enkele Duitsche bladen wordt het voorge-
In enkele Duitsche bladen wordt het voorge
steld. als zou onze neutraliteit bjj herhaling
geschonden zijn door vluchten van Britsche
militaire vliegtuigen over Nederlandsch grond
gebied. waartegen Nederland zich onvoldoende
zou hebben geweerd.
Het initiatief tot het houden van de
spoorwegtentoonstelling werd genomen in
een tijd, toen weliswaar telkens donkere
wolken den internationalen horizon verduis
terden, maar niemand kon. niemand wilde
gelooven, dat de menschheid opnieuw de
ontzettende ramp van een wereldoorlog zou
moeten doormaken. Deze tentoonstelling
neemt wel onder zeer droeve omstandig
heden een aan vang. Hoe gaarne zouden wij
allen hebben gewenscht, dat wjj heden in
een opgewekte stemming bijeen zouden zjjn,
zonder de huiveringwekkende beklemming
van hetgeen om ons heen geschiedt Maar
ondanks dit alles, ondanks de catastrophe,
die over de wereld is losgebarsten, gaat,
moet het leven doorgaan. Daarom is ook
besloten de tentoonstelling, die in de
maanden, toen het nog vrede was, is op
gebouwd. te hougeu.
Behalve de met zes man bemande sloep
van de „Van Ewjjckschoten, sloepen en
Jollen van de andere mijnenvegers te hulp.
De zwaar gewonden werden aan boord van
de Nautilus gebracht, waar zich een dokter
bevond. Het reddingswerk verliep in goede
orde, al speelden zich hartverscheurende
tooneelen af in de nabijheid van het zinken
de schip.
Spr. besloot zijn openingsrede met hulde te
brengen aan de organisatoren, in het bijzonder
aan het groote aantal Jeugdige werkloozen, dat
reeds geruimen tijd met enthousiasme heeft
gearbeid om deze tentoonstelling in te richten
en aan de Nederlandsche Spoorwegen, die èn
personeel èn materieel èn geldmiddelen be
schikbaar stelden.
Moest nu. gezien de tijdsomstandigheden,
het comité de tentoonstelling niet laten
doorgaan? Die gedachte kon bjj ons geen
ingang vinden. Veeleer heeft het comité in
de tijdsomstandigheden een aansporing ge
voeld om het tentoongestelde werk te laten
zien, opdat zij, die het zullen bezichtigen,
met hun gedachten zullen verwijlen bij wat
in de verstreken periode van honderd jaren
door intelligentie, geest- en arbeidskracht,
door ondernemingszin, volharding en doorzet
tingsvermogen in ons Volk tot stand is ge
komen In dezen tijd, waarin rondom ons
weer zooveel vernietigd en vernield wordt,
moge de mensch zich wel dezen spiegel voor-
houdwn.
Van het wachtschip ..Koningin Emma
der Nederlanden" waait de vlag halfstok
ten teeken van rouw om den mijnen
veger „Willem van Ewijck"
Hr. Ms. „Willem van Ewijck” werd in 1937
in dienst gesteld. Het schip werd gebouwd bij
P Smit Jr. te Rotterdam en mat ongeveer 500
ton.
De „Willem van Ewijck’’ behoorde tot
serie Van acht mijnenvegers, waarvan er
het oogenbllk vier in Indié zijn.
De voorzitter van het tentoonstellingscomité,
wethouder F. van Meurs. bracht In een har
telijke toespraak woorden van warme hulde aan
allen, die aan de totstandkoming der expositie
hun krachten hebben gegeven. Ook gaf spr. een
uitvoerig overzicht van de wordingsgeschiede
nis, waarbij hjj wees op de prettige samenwer
king tusschen Rijk, gemeente en spoorwegdi
rectie. X
Van alle zijden zoo besloot de heer van
Meurs bleek reeds een verheugende belang
stelling voor deze tentoonstelling te bestaan, die
eenerzjjds het honderdjarige en toch zoo jeug
dige, levenskrachtige, nationale spoorwegbedrijf
betreft, anderzijds ’n voorbeeld is van wat jonge
ren, vaak jarenlang werkloos, vermogen.
Voor de Nederlandsche Spoorwegen hopen
wjj, dat deze tentoonstelling aan de bezoekers
den Indruk zal mogen geven, dat Nederland met
Zijn spoorwegen voor den dag kan komen en ons
bedrijf, wat betreft de veiligheid en het comfort
voor de reizigers, snelheid der treinen en goede
service voor de vervoerders een vooraanstaande
plaats Inneemt, maar bovendien hopen wij, dat
de hier met kleine, losse grepen tentoongestelde
arbeid van tienduizenden spoorwegmannen in
de afgeloopen eeuw de bezoekers zal doen aan
voelen de groote toewijding voor ons bedrijf van
ons personeel, welk personeel altijd en onder
alle omstandigheden voor dit bedrijf klaar
staat en hetwelk als hoofddoel heeft door een
goede service voor onze reizigers en vervoerders
het algemeen belang van Nederland te dienen.
De Bodemproductiewet 1939 geeft de be
voegdheid om bij of krachtens algemeenen
maatregel van bestuur algemeene of bijzondere
voorschriften te geven met betrekking tot de
bodemproductie en de bestemming van den
booem. Een algemeene maatregel van bestuur
als hier bedoeld is in voorbereiding. De te tref
fen maatregelen zullen hiertoe strekken, dat
die gewassen worden geteeld, welke noodig zjjn
tot verzekering van de voedselvoorziening van
mensch en dier.
Zoo sprak Vrijdag de burgemeester van
Amsterdam, dr. W. de Vlugt, tot een groot
aantal genoodigden burgerlijke en militaire
autoriteiten die op het terrein van het
voormalige Paleis voor Volksvlijt aan het Fre-
derikspleln te Amsterdam waren bijeengekomen
ter bijwoning van de opening der groote ten
toonstelling, die hier ter gelegenheid van het
Na verkregen goedkeuring door den minister
van Binnenlandsche Zaken heeft de centrale
propaganda-commlssie dezer dagen de ultkee-
ringen uit de oi>brengst der weldadlgheldspost-
zegels en prentbriefkaarten „Voor het kind”,
welke in Dec./Jan. jj. zijn verkocht, aan dc deel-
gerechtigde vereenigingen toegezonden.
Uitgekeerd werd:
a. aan 27 vereenigingen voor achterlijke kin
deren samen ƒ23.271.05; b. aan 87 vereenigingen
voor zieke en zwakke kinderen samen 47.359.87;
c. aan 248 vereenigingen voor verwaarloosde kin
deren samen 125 424 95; d. aan 13 vereenigin
gen voor gebrekkige kinderen samen 11.07430;
dus aan 375 instellingen voor kinderbescherming
in totaal ƒ207.130.17.
Met inbegrip van het aandeel ad 5.387.96
toekomende aan het kinderfonds P.T.T. is dus
212518.13 aan de Nederlandsche misdeelde
jeugd ten goede gekomen.
In een der militairé tehuiaen van Den
Helder hing Vrijdagavond boven de inge
lijste foto van den mijnenveger „Willem
van Ewijck' een rouwlint; een stille hulde
van kameraden aan ben. die aan boord van
dezen oorlogsbodem als slachtoffers van
de mobilisatie van 1939 bjj de vervulling
van hun plicht het leven lieten.
Jn onschuld was van dezelfde verdachte zui
verheid als de kunst: klaar, doorzichtig, stra
lend in het licht der sou, maar die twee
handen kunt gjj daarbij niet vergeten. De we
tenschap? Ze wordt een aanfluiting van den
geest, wanneer gij bedenkt, dat zij moet dienen
om in het laboratorium de explosieve stoffen
en de gassen te vervaardigen, van welker gevol
gen zij u daarna in het ziekenhuis zal gena
zen En de schoonheid der natuur? Ieder land
schep is goed voor slagveld, iedere boom kan
tot versperring dienen, ieder struikgewas is
geschikt om geschut te maskeeren. Ieder idyl
lisch dorpje met zonnige boerderijtjes en een
ranken kerktoren, een molentje, een herberg
met een uithangbord, een dorpspomp op het
marktplein, een hoefstal onder lindeboomen.
heet, zoodra het daarop aankomt, een vijande
lijke stelling en God behoede er de moeders,
die een kind verwachten!
Toch moet gU in deze wereld leven, voort
leven. Gij kunt niet vermoeden, hoe lang de
beproeving zal duren, noch hoe zij eindigen zal.
Gij kunt u allen voorhouden, dat ook dit wel
weer voorbij zal ggan. te zijner tijd Dan zal
misschien blijken of het ergens goed voor ge
weest is. Misschien ook niet. De gedachte, dat
de menschen er beter of wijzer door zullen wor
den. kpnden de idealisten van 1914 tot 1918
koesteren, maar wie rich de ervaring van toen
nog eenigermate herinneren. laten zich van
daag niet door mooie phrasen verschalken en
1 ebben hoogstens een beetje vertouwen in de
aoogenaamde .opmerkelijke kalmte”, waar
mede de troepen ten oorlog trokken, in tegen
stelling tot -1914. toen ze geestdriftig waren.
Opmerkelijke kalmte van groote menschen-
massa's duurt nooit lang, wanneer er iets
catastrophaals aan de hand is. Maar hoeveel
van die kalmte komt op rekening der propa
ganda? Hoeveel doodvonnissen tegen deserteurs
en weigeraars zjjn er op dit oogenbllk reeds
voltrokken, zonder dat men er iets over hoort?
Wat niet dienstig is voor de propaganda, komt
toch niet door «Deze techniek is veel volmaak
ter dan in 1914. toen de berichtendienst ruwer
was, primitiever, kleuriger en romantischer in
dien gij «rilt, maar bjj dat alles oprechter.
De moderne publiciteit is minder een kunst
der openbaarmaking dah der verzwijging. De
zorg der verantwoordelijken is minder gericht
op de voorlichting dan op de geheimhouding.
Noemt men het percentage dooden en gewon
den, dan verzwijgt men het getaH. waarnaar
deze procenten berekend moeten worden: de
familieleden der” gesneuvelden mogen het
doodsbericht van hun verwant niet eens mede-
deelen aan hun kennissen en het Is strikt ver
boden, te rouwen! .Wie iets weet, mag vooial
niets vertellen.
Wat voor rin heeft het dan, te luisteren naar
de berichten en de verslagen te lezen? Is het
nog ergens goed voor? Of is het geheime deel
neming in het wereldkwaad, de bevrediging
van een duisteren aensatieluM?
Menigeen, die gedurende de laatste week
met spanning de berichten volgde en die niet
geheel onbewust leeft, zal zich deze vraag heb
ben gesteld, en bjj sommigen zal zij een gewe
tensvraag zjjn geworden. Is het goed of is het
verkeerd, zijn geest te laten deelen in den on-
meteljjken onzin van al hetgeen er verteld
wordt, terwijl de kans tot zorgvuldige onder
scheiding van het ware u met welhaast dui-
velschen opzet wordt benomen?
Verkeerd is het zeker, voorzoover het den
mensch nog dieper ontrukt aan zichzelven en
prijsgeeft aan zinlooce emoties, die als -een
prikkeling worden genoten. Ook is het ver
keerd, voorzoover men zich door deze bewuste
propaganda laat opzweepen tot partijdigheid en
haat. Maar het is goed. Indien het stemt tot een
hooger waarheidsbesef, dat aan den greep van
deze leugenachtigheden ontstijgt door helder te
maken, dat deze wereld de vijandin is van den
Licht gewondLuitenant ter zee le kl. F.
H. M. van Straelen, korpl. adelborst W. A.
Moraux, sergt. machinist N. Steenhaard, korpl.
machinist D. Schaatsbergen, korpl. konstabel
mans, Matroos le klasse L. C. van der Blink,
matroos le klasse H de Vries.
Zeer licht gewond werd-'p» stoker 3e klasse
G H. Hejjne.
Licht gewonde miliciens: Matrozen 2e kl.
z. ul J. Dubbel en V. van der Weide, matrozen
3e klasse t. m. W K. Krujjter en D. van den
Heuvel, seiner 3e klasse z. m. E. Stulp, schrij
ver 3e klasse z. m. F. Simons.
Ongedeerd bleven: Luit, ter zee 2e kl. mar.
res. J. P. D. Visser, kwartiermeester J. H 81-
monls. korpl machinist F. J. van der Maas,
korpl. telegrafist C. F B._ van der Krolt, korpl
monteur S. P. Sparenberg. matroos 2e klasse
M. J. Walrave, matrozen 3e klasse W. J.
Loo en I. Hamelink, stoker-olieman 2e kl. z. m
D. M. Goetgeluk, matroos 3e klasse z. m. H
J. Meijer.
De Staatscourant bevat het Koninklijk
besluit van 1 September, waarbij benoemd
worot tot regeer in gscommissa ris voor de
bocemproductieIr. A L. H. Roebroek, dl-
recteur-generaal van den landbouw.
Dit besluit bevat tevens de benoeming van
de commissie voor de bodemproductie, be
doeld in artikel 6 van de Bodemproouctle-
wet 1939.
De regeeringscommissarls voor ce bodem
productie is ambtshalve lid en voorzitter. Tot
leden van de commissie Zijn benoemd:
Jac. Biemond te Bleiswjjk, lid hoofdbestuur
Chr. Boeren- en TuinoersbondIr. J. G. Hejj-
meijer te 's Gravenhage. seer. R K. Ned. Boeren
en Tuindersbond; H. D. louwes te Westpolder
(Ulrum), voorz. Kon. Neet Landbouwcomlte;
Ir. S. L Louwes te ’s Gravenhage, regeerings
commissarls akkerl^puw en de veehouderij; F. V.
Valstar te Naaldwijk, reg.-comm. groenten-,
fruft- en sierteelt; N. P. van der Weijden te
Zevenhoven, lid Tweede Kamer der Staten-
Generaal.
Voorts zjjn bjj genoemo K. B. aan de ver
melde commissie toegevoegd: als adviseerend
lia: dr. C. C. Hulst, econ. adviseur dep. van
Financiën; ir. H. G. A. Leignes Bakhoven te
's Gravenhage. insp. veeteelt- en zul vel wezen;
ir. F. P. Mesu te Bflthoven, dir. cultuur-techn.
dienst; Ir. A. W. van de Plassche te Voorburg,
insp. tuinbouw en tuinboy wonderwijs; ir. C.
Veenstra te Wageniagjzv'insp. landbouw; als
secretaris: mr. J. A. M. Pott te 'sGravenhage.
ref. dep. van Econ. Zaken; als adj.-secretaris:
mr. Joh. van Andel te Voorburg, ambtenaar
dep. van Econ. Zaken.
geest. Men zegt wel eens, dat ook de neutrale
landen strijden, want zjj strijden temidden
van de uitbarsting der hartstochten voor de
cnaandoenlijke. zuivere waarachtigheid. In ze
ker opzicht is dit zoo. maar in een hoogeren
dan politieken zjn. Toeschouwer te zijn by de
ellende, is voor een fijngevoelig mensch een
ellende op zich zelf, maar het is een ellende
met zins besef
Al het gerucht heeft waarde, wanneer het dit
besef by ons vermeerdert. Het kan ons de wc-
leld doen kennen Als kennisbron der objectieve
historische waarheid is zijn betcekenis heel twjj-
fclachtig. zeker voor ongeschoolde beoordee
laars. Maar voor een wijs gemoed draagt alles
bj] tot kennis van de wereld en de ziel. En
□eze kennis, die wjj wel eens houden voor jen
ervulllng van ons wezen, blijkt nu een hev’ge
onvoldaanheid, schrijnend als honger en dors:.
De ware kennis van wereld en ziel is de kennis
van haar onderlinge ongenoegzaamheid. Wie
wereld en ziel doorgrondt, begrijpt, dat zij el
kander niet kunnen bevredigen, doch dat zi'
hun bevrediging, hun vrede, verwachten van
een verlossing. Zjj hongeren van nature naar
een Ridder der wereld.
Als resultaat van dit ondersoek is da
Britsche regeering lot de overtuiging ge
komen. dat op den heenweg niet één
Britach vliegtuig over het grondgebied van
Nederland vloog. Geen enkel Brltsch vlieg
tuig is op den heenweg over de Zuidelijke
route gevlogen en de Britsche luchtvaart
autoriteiten sjjn derhalve tot de overtui
ging gekomen, dat vliegtuigbewegingen bo
ven Limburg in de richting van Duitsch
land alleen betrekking kunnen hebben
op de hichtmacht van een
heid.
Als resultaat van een grondig en nauw
keurig ondersoek is echter gebleken. dat
één Britsche piloot, die verder dan de an
deren in Duitschland was doorgedrongen,
in strijd met zjjn opdracht, over Nederland
(ongeveer in de richting van Amsterdam)
terugkeerde, als gevolg van tekort aan
benzine.
De lichtgewonden werden via de Nautilus aan
boord van <-e „Jan van Gelder” genomen. Een
der inmiddels gearriveerde watervliegtuigen
pikte den bedlende-zeemilicien Jan Bosch op,
doch deze bleek reeds te zijn overleden. Te
kwart over vier kwamen de booten met hun
droeven last te Den .leider aap, waar aan den
steiger van de Texelsche boot werd gemeerd.
Het is gebleken, dat ne familieleden van de
meeste opvarenden muiten Den Helder woon
achtig zjjn.
In Den Helder heeft men groote deernis met
ue familie» van de slachtoffers. Groote con
sternatie heerschte er, toen men het bericht
van de ramp ontving
zoo
van
vu-
geschonden
recht, zich te verliezen in meegevoel met dc
onschuldigen, die vernietigd worden? Ware het
met beter, dat de radio maar zweeg, dat de
kranten maar niet verschenen, dat de onrust
wekkende bulletins uitbleven, dat de toch al
bjjna ondraaglijke spanning niet uur aan uur
door geruchten werd verhevigd? Of moeten
wy integendeel deze felle berichtgeving aan
vaarden als een noodzakelijke paedagogle Jes
gemoeds en zelfs betreuren, dat de oorlog
voerende mogendheden in deze eerste krügs-
week zoo betrekkelijk spaarzaam zlin geweest
met mededeelingen van de fronten? Worden
wjj door de kennis van de feiten alleen ver
ontrust, of daarenboven gelouterd? Heeft het
tin, dat wij deze dingen vernemen en weten, of
is het alleen maar gruwelijk en zinloos? Suc
cessen worden gemeld en weersproken; de
stijl der legerberlchten is bij alle zakelijke ob
jectiviteit sluw en berekend, geheel beheerscht
ooor de ideeën-propaganda. die meer dan ooit
den oorlog van de wapenen begeleidt: niets var.
hetgeen wordt medegedeeld is vrjj van strek
king en stemming. Van weerszijden tracht men
door welbewuste agitatie de gedachte te ver
spreiden. dat de krijgsverrichtingen het karak
ter voeren van een heiligen strijd omwille der
rechtvaardigheid. Hoe is het mogelijk, zich
voor deze suggesties Ontvankelijk te stellen en
daarbij hef hoofd koel te houden? Met bitter
heid heriifnert men zich den zoo kort geleden
gévoerden Spaanschen broederkrjjg met net
ironische naspel van het Dultsch-Russische
pact, dat alles vernietigt, wat talrijke Sjjan-
jaarden aan belde zijden als een Ideaal hebben
beschouwd of tenminste voor een redplank van
de volksvrijheid en van de vaderlandsche cul
tuur hebben gehouden. Het walglngwekkende
besef, te lesen in een wereld van leugen, wordt
door de tegenstrijdige oorlogsgeruchten zóó
verscherpt, dat men onwillekeurig zoekt, zich
te ontdoen van het vuil en naar verstrooiing
grijpt om de werkelijkheid te kunnen vergeten.
Laat de radio zwijgen, leg de krant ter zijde,
maar uit het oude boek, dat gij ter hand
neemt om u van deze moderne wereld te zui
veren, klinkt nu ineens gij had het vroeger
nooit zoo gehoord de stem van dezelfde
walging op. of van dezelfde leugen. Gij ont
moet dezelfde verkommerde menschen met de
zelfde kwellende begeerten, dezelfde diepe on
betrouwbaarheid van gemoed, dezelfde onnoo-
zele gehechtheidaan de dingen, die hen on
gelukkig maken. Neem een ander boek, en nog
een ander: Gij kunt de wereld niet ontvluchten,
overal kreunt haar onophoudelijke wanhoop en
het wordt u te moede, als «as zelfs het schoon
ste, dat de wereldlitteratuur voortbracht, slechts
een sinister voorspel van het eeuwige tand
geknars der verdoemden. Ook de groote geeste
lijke schrijvers, die altijd het vermogen béza
ten, u te vertroosten door hun wijsheid, hun
mildheid, hun bijna reeds verworven zalig
heid, zeggen u in deze stemming slechts, dat zij
de wereld verachtten, afgrondelijk-diep cn
met kwellende a'alging. omdat er in deze we
reld geen ware eerlijkheid, geen ongerepte
schoonheid, gëën algeheele zuiverheid bestaat.
Alles is aangetast. Alles is bezoedeld. Alles is
vuil. Hoe hebben zij geworsteld om zich er aan
te onttrekken! Hoe hebben zjj eronder geleden,
dat het niet ging. „De wereld wil mij achterna,
al waar ik ga. of sta. of ook mijn oogen sla”
deze weemoedige klacht van Guido Gezelle is
ven de bitterheid der heiligen vervuld. En wan-
reer gij op het oogenbllk, onder deze indruk
ken, denkt aan de lieftallig-idyllische uitbeel
ding van het hemelsche, zooals dat huiverde
in het gemoed van kinderlijke vromen, wordt
ook dit u te veel en gij komt er tegen in op
stand. Zij waren zoo lief en zoo naïef niet, deze
zoogenaamde eenvoudigen denkt gij deze
Gerardus Majella en Stanislaus Kozstka en
Aloysius van Gonzaga en Johannes Berchmans
en Thérèse van Lisieux en Koenraad van Parz-
ham. Zij ook waren grimmige haters van de
wereld of dragers van haar onmetelijke droef
heid. Het is een sprookje, dat er lieve, ongerep
te, zuivere menschen zouden bestaan, denkende
wezens van louter beminnelijkheid. Er waren
leugenaars en belogenen, vroeger en nu. En wat
hersens genoeg had om dit in te zien bij vol-
ooenden adel van gemoed om het niet te ver
dragen. is door walging en wanhoop ver
schroeid.
Was het voor hen nog een versterving, te
vasten, toen alle brood smaakte naar het ver
derf van de wereld? Was het nog moed, zich
terug te trekken, toen iedere ontmoeting de
walging vermeerderde? Laat het zijn, dat zjj
voor het geluk der deugd een hoogen prijs be
taalden, alle andere vreugde zou hun toch ver
gald zijn door hun ondraaglijk scherp besef
van de voosheid en bedorvenheid der wereld.
„Bedorvenheid”. Gjj hebt er wellicht nooit zoo
over nagedacht, maar voor hen was dit woord
zwaar van realiteit. Het was nauwelijks sen
beeldspraak. Zij voelden de aanraking met de
wereld precies zoo griezelig, zoo weerzinwek
kend als wjj de aanraking met voedsel, dat
bezig is te verrotten.
En gij benijdt hun hun walging!
Het minder de onrust, die u in deze da
gen overmeestert, dan het besef van radelooze
schaamte, algeheelen afkeer, griezeling. Gij
zoudt met deze heele vuiligheid niets te maken
willen hébben. Zij staat u pertinent tegen, en
gjj kunt haar niet ontvluchten. De kunst, de
wetenschap, de schoonheid der natuur zijn niet
sterk genoeg om u heelemaal te ontheffen van
dezen afschuw. De kunst, die allertrouwste ge
zellin van t geestesleven, bjj wie gjj altijd weer
het laatste sprankje adel van den mensch te
rug vindt en die u voorheen zelfs in uw wan
hoop nooit geheel in den steek liet, wordt on
der deze verbijstering even onverdraagbaar als
al de rest. Zjj Ijjkt nu maar een uitvlucht. Het
water, waarin Pilatus zich de handen waschte
De regeeringspersdlenst deelt mede, dat van
de Britsche regeering antwoord is binnenge
komen op de nota der Nederlandsche regee
ring met betrekking tot het zich bewegen van
Britsche legervliegtuigen benen Nederlandsen
grondgebied in den nacht van 3 op 4 Sep
tember j.l. In dit antwoord deelt de Britsché
regeering mede, dat deze aangelegenheid,
welke zjj beschouwt als een kwestie van het
allergrootste belang, onmiddellijk en grondig
is onderzocht door de Britsche luchtvaartautori
teiten.
Als een golf van emotie verspreidde het
nieuws van de ramp zich door Den Helder en
bet was moeilijk, om positieve gegevens te
krijgen, te meer daar de marine-directie zich
in diep stilzwijgen hulde en men op ce ge-
iuchlen van nieuwsgierigen san de buitenha
ven, welke geruchten weldra sensaticneele vor
men begonnen aan te nemen, moeilijk kon
afgaan.'
Van iemand, die van nabij by de ramp be
trokken was. vernamen wij enkele bijzonder
heden van het vreeselyk gebeuren. waar’ an
hij een sober, onopgesmukt verhaal gaf.
We waren op de plaats aldus vertelde onze
zegsman, waar we de vorige week een dertig
tal mijnen gelegd hadden Deze mijnen moes
ten nu geveegd werden, d w z. opgeruimd,
omdat de zeegaten tusschen de eilanden vrij
gemaakt moesten worden voor de scheepvaart
naar de richting Delfzijl, waar aan den bui
tenkant de Engelschen mijnen hebben gelegd,
zoodat de vaarweg buitenom geblokkeerd is.
We hadden ongeveer een tiental mijnen on
schadelijk gemaakt, toen sommigen aan boord
van den mijnenveger meenden te constatee-
ren. dat de „Van Ewijck” zeer dicht by Let
mijnenveld gekomen was. De „Van Ewijck"
had even stil gelegen. om den divisle-com-
mandant. luitenant ter zee le klasse F. H. M
van Straelen. die bevel over de vijf mijnen
vegers voerde aan boord»te nemen.
Luitenant ter zee le klasse J. E. ten
Klooster.
Luitenant ter zee 3e klasse marine re-
O
serve G Anema.
Adj. onderoft. machinist B. C. de Bruin
Bedlende-zeemilicien J Bosch.
Bootsman G. J. van Dort
Sergt. machinist J. J. de Smit
Korporaal machuiist M. F. Poortvliet
Korporaal torpedomaker J. C. Blomlewe
Matroos le klasse P. Boone
Matroos 2e klasse H. J. Gillesen
Stoker-olieman L. P. Soede
Stoker-olieman ^A. Veckuijlen
Stoker le klasse G. de Boom
Stoker le klasse W. F. H Verhoeff
Stoker 2e klasse F. G. Boone
Stoker 3e klasse B W van Bockel
Stoker 3e klasse A F J. Cadot
Aspirant-kwartiermeester z. m.
Hofman
Korporaal-machinist z. m J. Oudshoorn
Matroos 3e klasse z. ni. J. Buljs-
Matroos 3e klasse z. m F. G. Stobbelaar
Bediende 2e klasse z. m. J. van Belzen
Bediende 2e klasse z. m J. de Waal
Hofmeester 3e klasse z. m. 8. C. vijn
Steenkiste
Kok 2e klasse z. m. A. Bejjer
Kok 3e klasse z. m. A. V. Lohman
Stoker olieman le klasse z. m. M. Moer-
mond
Stoker 3e klasse z. m. J. van den Beucken
Stoker 3e klasse z. m H. H. A. Peters
Ziekenverpleger 2e klasse z. m. J. Krul
