De luchtverdediging
van ons
land
Napels-Batavia
Meeleven
DE NIEUW-AMSTERDAM
BEHOUDEN THUIS
TREINVERBINDING MET
HET GOOI
ORGA NISA TIE PARA A T
ERNSTIG VERKEERS
ONGELUK TE WASSENAAR
ZATERDAG 16 SEPTEMBER 1939
VAJV WEEK TOT WEEK
Weer luchtpoet naar Indië mogelyk
Het oponthoud in de Downs
De Pelikaan in Indië
F
den
Productiekostenbijslag
Hoe werken paravanes?
Vanuit één centraal
punt bestuurd
Motorrijder en een dame in eyepan
op slag gedood
Uitbreiding aantal
gewone krijgsraden
Commissarissen Ned. Heide
maatschappij
trachten daarin
te brengen
In uniform zijn alle menechen
grauw
Niet van invloed op den prye
van het brood
VRIJWILLIGE VERVROEGDE
OPKOMST
VERLENGING DISPENSATIE
VERHANDELEN METALEN
I
De militairen in de
keuken
Restaurant DORRIUS
De ramp van de „Willem
van Ewijck”
De Spoorwegen
verbetering
MaastrichtLuik versperd
Teraardebeetelling van
hofmeeeter-milicien
S. C. van Steenkiete
RADIO-UITZENDING OPENING
STA TEN-GENERAAL
Oogen en ooren zonder ophouden
op het luchtruim gericht
Nadere voorzieningen betreffende
de militaire justitie
t
\3
nieuwe
if-
De laatste trein uit
ten. Het leven ging weer zijn
«eer
weer-
te-
I
De dame
Modern luchtafweergeschut staat opgesteld aan onze landsgrenzen
ZOO-
bovendien
op
gei
van
teekent, hetgeen J
gelen vergemakkel'
een
heeft
I
I
I
1°
I
iet treffen van maatre-
jkt.
N. Z. Voorburgwal b. h. Spul, Amsterdam.
MATS DU JOUR IN A LA CARTI
om bij nachtelijk
gesignaleerde
enkele
Trouwens, ook
De ANWB brengt onder de aandacht
hen. die met groote auto’s en wagens gebruik
maken van den weg MaastrichtLuik, dat de
weg bij de Belgische grensovergang Moulingen
door de militairen zoodanig versperd is. dat het
onmogelijk is daar met groote vrachtauto's te
passeeren.
Wü vernemen nu. dat de directie der Ne
derlandsche Spoorwegen overweegt voor
het Gooi wat meer te doen en zoo mogelijk
ook hier tot een uurdignst over te gaan,
waardoor er nog een verbinding na genoemd
tijdstip zou ontstaan. Volgende week heeft
een bespreking plaats omtrent het tijdstip,
waarop in October bij de Spoorwegen de
nieuwe dienstregeling kan wórden inge
voerd. waarbij natuurlijk ook de militaire
autoriteiten een woordje zullen meespreken.
Zoolang het niet mogelijk is de thuiskee-
rende Indlë-vllegtulgen te laten doorvlle-
gen tot Nederland, zal Napels als voor-,
loopig eindpunt der Indië-route dienst doen.
Zoowel in Napels als in Batavia zijn op het
oogenblik drie Indië-vllegtuigen gestatlon-
neerd.
Het spreekt vanzelf, dat de K.L.M. haar
pogingen voortzet om vergunning te krijgen
de Indië-HJn weer tof Nederland door te
trekken. Het is echter wel aannemelijk dat
zoolang deze vergunning niet is verleend,
de dienst tweemaal per week tusschen Na
pels en Batavia zal worden waargenomen.
Amsterdam naar Hil
versum vertrekt bij de huidige dienstregeling
reeds om 22 40 en het is begrijpelijk, dat vooral
forensen naar een spoedige verruiming van den
dienst op dit traject verlangen.
Van deze beslissing hangt af öf er voor het
Gooi incidenteel nog iets gedaan moet worden,
wat b.v_ het geval zou kunnen zijn, wanneer de
wlnterdienst pas eind October ingaat, öf dat de
zoo gewenschte verbetering by de nieuwe
dienstregeling irigelascht kan worden.
Iets positiefs is daaromtrent op heden echter
nog niet bekend.
In verschillende dagbladen is gepubliceerd, dat
men zich voor vrijwillige vervroegde opkomst
moet wcnc'en tot den minister van Defensie door
middel van een request.
In afwijking daarvan wordt thans medege
deeld. dat nog nader zal werden beken^ ge
maakt of en wanneer vervroegde inlijving zal
kunnen plaats vinden. Op het oogenbiik bestaat
geen gelegenheid daartoe en dienen verzoeken
van die strekking achterwege te blijven.
zame contreien, zoo goed als In het hart eener
slapende of zwoegende stad. De luchtwachten
hebben tot taak hetgeen zjj hooren of zien on-
middellljk telefonisch te rapporteeren aan het
Centraal Luchtwachtbureau, waarmee zjj in
directe verbinding staan. De luchtwachten no-
teeren voorts op daartoe bestemde formulieren
alle details van hun waarnemingen: he^ aan
tal vliegtuigen, dat zjj signaleeren, nationali
teit, type, tijdstip van waarneming, vliegrich
ting en -hoogte.
De indeeling der luchtverdedigingskrin-
■riln den lande is zóó, dat de cirkels en
de actieradius der batterijen, In deze krin-
en opgesteld, elkaar „overlappen". Bet ge-
heele luchtruim wordt dan ook uiteindeljjk
vanuit één centraal punt beheerscht, waar
door een doeltreffende afweer verzekerd is.
De Binnenkomende meldingen worden op
de hoofdluchtwachtbureaux onmiddellijk -op
kaarten vastgelegd, zoodat zich de route
der gesignaleerde vliegtuigen duidelijk at-
Op de 51ste algemeene vergadering der Ne
derlandsche MeidemaaUchappy werden tot
commissarissen gekozen mr. C T E. Graaf van
Lynden van Sandenburg uit Neerlangbroek
mr. P. W. H. Truyen uit Roermond de heer G
Nobel Uit Lutjewinke! (N.-H de heer A. H
Ledeboer uit Enschede en de heer C. I. Korte-
weg uit Smilde.
ontgoocheling. Zjj maakt van lederen mensch
een dichter, en van lederen dichter een bevoor
recht mensch.
Maar dit is niet haar edelste vermogen. Zjj
breekt ook de kerkerwanden van het eigen
Al tien nachten lang gaat menig Neder
lander in stad en dorp 's avonds naar bed
met onbestemde gevoelens van onrust,
sinds die nacht van Maandag 4 September
de benauwende gewaarwording gaf, dat
duisteren wolken de oorlog, die buiten de
grenzen bleef, toch in onmiddelljjke nabij
heid brengen.
Het is of het oorlogsmonster in nachteljjk
duister met reusachtige, onzichtbare klau
wen over ons heen reikt, of men zijn adem
tocht voelt als dien van een spookverschij
ning in een bangen droom. Maar degelijk
heeft die eerste oorlogsnacht bewezen, dat
ook het vreedzaam sluimerend Nederland
paraat is. waakzaam op elk uur' en op
iedere plaats, luisterend als met duizenden
ooren, gereed tot afweer, waar dit noodig
en mogelijk is. g
Evenals vorige Jaren zullen de plechtigheden,
welke bjj de opening van de Staten-Generaal
óp Dinsdag 19 September as. zullen plaats
vinden, met als hoogtepunt de door HM. de
Koningin uit te spreken troonrede, over beide
Nederlandsche radio-zenders worden uitge
zonden.
De reportage wordt voor Nederland verzorgd
door de A.VJt.O en de K.R.O. en door de
PHOHI voor de Nederlandsche overzeesche ge
westen.
Het zal .zonder meer duidelijk zyn, dat
onder de tegenwoordige buitengewone om
standigheden niet langer kan worden vol
staan met den eenigen thans bestaanden
krijgsraad voor de landmacht te ’s-Herto-
genbosch. Het ligt daarom in het voorne
men op korten termijn twee andere gewone
krijgsraden in te stellen in beginsel van
een tijdelijk karakter, daar onzeker is, of
niet eerlang krijgsraden te velde zullen
worden benoemd en in ieder geval bij af
loop van de tegenwoordige omstandigheden
de mnitair-rechterlljke organisatie opnieuw
zal moeten worden vastgesteld.
Voor de komende veertien dagen is voor het
verhandelen, verwerken enz. van metalen nog
geen vergunning van het RUksbureau noodig.
De Minister van Economische Zaken heeft
ter kennis van belanghebbenden gebracht, dat
de directeur van het Ryksbureau voor metalen
de algemeene dispensatie van het verbod tot
l-oopen verkoopen verwerken. bewerken en
chauffeurs onder de wapenen ayn geroepen er.
hun patroons niet de beschikking over geschikte
plaatsvervangers kunnen krijgen, tengevolge
waarvan zjj van de voorschriften omtrent werk
tijden, diensttijden en onafgebroken rusttijden
ernstige moeilijkheden ondervinden.
En Inderdaad, lederen nacht weer of feitelijk
permanent is over heel het land de organisatie
van de luchtwacht ingeschakeld in steden en
dorpen en vlakten, in Noord en Zuid, langs de
kusten en aan de grenzen, overal wordt ge
speurd en geluisterd, in torens en op daken
op hooggelegen punten ergens midden in een-
De voorgestelde artikelen beoogen
waarborgen in tweeërlei richting:
1. Door versterking van het juridische ele
ment in de krijgsraden.
2. Door het openen van de mogelijkheid van
appél van de vonnissen van de krijgsraden te
velde In tijd van vrede. In tijd van oorlog is
gelijk beroep om voor de hand liggende rede
nen niet mogelijk.
Iemand zit naar de nieuwsberichten van de
radio te luisteren. Hij hoort achtereenvolgens
De paravanen en hun werkwijze zijn vry een
voudig. Aan den voorsteven van het schip wordt
laag boven water een soort boegspriet bevestigd
en door kabels tegen het dompen en zwiepen
stevig vastgezet. Van de punt van dezen spriet
loopen Zijwaarts twee lange kabels in zee. aan
welker uiteinden drljflichamen met vleugels, de
eigenlijke paravanen zijn bevestigd, toegerust
met twee scherpe snljapparaten. Door de vaart
van het schip trekken de paravanen aan en
houden de kabels in gespannen toestand, schuin
weg loopend van de flankenvan het schip in zee
tot op ongeveer twee meter diepte.
Ontmoet het schip verankerde mijnen, dan
vangen de paravaankabels deze op aan de sntf-
kabels. De mijnkabel schuurt langs den para-
vaankabel naar achteren tot hij met het snjj-
apparaat wordt gegrepen en doorgesneden. De
verankerde mijn wordt dan drijvend en wordt
door de boeggolf opzij gezet, zoodat het gevaar
van stooten voor het schip is geweken.
De paravanen worden thans in licentie in
Nederland vervaardigd. De passagiersschepen
onzer koopvaardijvloot krijgen de apparaten het
eerst.
ZooaLs wjj reeds hebben medegedeeld,
zullen de uitvarende Nederlandsche koop
vaardijschepen worden voorzien van bescher
mingsmiddelen tegen het mijnengevaar.
De Kon. Marine stelt daartoe tegen den
kostenden prijs z.g. paravanes ter beschikking
van de reederljen. Onze oorlogsschepen zijn
reeds met deze apparaten een Duitsche
vinding uitgerust
Het laaste voornemen maakt de vraag
acuut, of de processueele waarborgen voor
verdachten bij de krijgsraden te velde en
- de temporalre krijgsraden kunnen worden
versterkt. Het behoeft geen betoog, dat een
krachtige, doch tevens rechtvaardige jus
titie voor èen goeden geest in de
macht van het hoogste belang is.
Onder zeer groote belangstelling is Vrijdag
middag te Vlissingen met militaire eer een der
slachtoffers van de ramp van Hr. Ms. „Willem
van Ewijck". de twintigjarige hofmeester-zee-
milicien S. C. van Steenklste, ter aarde be
steld.
Een groote groep marine-manschappen, onder
Wie een deputatie van de geredden van de
„Willem van Ewjjck". volgde de met talrijke
kransen bedekte baar.
Op de begraafplaats waren o.a. aanwezig de
Kapiteln-Lult. ter zee W. van den Donker, ver
tegenwoordiger van den Minister van Defensie
ae Luit, ter zee eerste klasse J. W. C. Calteu
Houwing. namens den Chef van den Marine
staf te ’s Gravenhage, de Kap. Luit, ter zee J.
C Cornells, Commandant van Hr. Ms. wacht
schip „Noord-Brabant”. tevens als vertegen
woordiger van den commandant der Marine tc
Willemsoord, de Kapitein t. zee A. M. Hekking
chef van den Mijnendienst, de Kapitein t. zee
A. v. d. Sande Lacoste, directeur van het Ne
derlandsche Loodswezen, de Luit. t. zee tweede
klasse N. W. Sluyter, namens den Marine
commandant in Zeeland, en de burgemeester
van Vlissingen. de heer C. A. van Woelderen.
Nadat de militaire eerbewijzen waren ge
bracht, sprak de Kapitein, Luit, ter zee J. C
Cornells, namens den Marinecommandant te
Willemsoord met diepe ontroering woorder.
van troost tot de familie.
De chef van den mijnendienst, de Kap. ter
zee A M. Hekking. gaf namens de overleven
den uitfng aan diepen eerbied voor den geval
lene.
Ten slotte sprak de vlootpredikant. ds. j. v.
d. Giesen, die tevens namens de Ouders en broer
van den overledene dankte voor het meeleven
en de bewezen laatste eer.
Het is onlangs In Utrecht gebeurd, dat een
dame, die een fraaie villa bewoonde, weigerde
een „dood-gewoon” soldaat te huisvesten. De
commandant heeft er haar toen zes gestuurd.
Wellicht daardoor wjjs geworden, heeft een
dame uit Leiden anders gehandeld. Het was ook
haar niet aangenaam, dat een militair beneden
den rang van officier in haar weelderige woning
zou moeten verblijven. Dus t-ad zij in overleg
met het meisje, dat met den naam Kaatje door
het leven ging en dientengevolge huisde de sol
daat in de keuken en sliep in het toch leeg
staande kamertje van het tweede meisje.
Er kwam een dag. dat hij Leiden moest ver
laten. Het afscheid van Kaatje was hartelijk,
waht zij had hem goed verzorgd.
groette hl) niet, want hij had haar nog nooit
gezien.
Dinsdag na zijn vertrek gleed een fraaie li
mousine de laan binnen en stopte met een stil
len zucht voor de woning van de dame. Een
chauffeur in livrei stapte uit met een fraaie tuil
bloemen. De dame, die zich van geen connecties
'met dergeljjke limousine-en-chauffeur-in-llvrel-
bezitters bewust was. snelde naar de deur, doch
moest ervaren, dat de vriéndelijke attentie niet
haar, doch Kaatje gold.
Het bygevoegde kaartje sprak van een dank
baren soldaat en vermeldde bovendien den
naambaron zoo en zoo
De dame is zeer geschrokken.
Vrijdagavond is het vlaggeschlp van de
Nederlandsche koopvaardijvloot, de -Nieuw
Amsterdam" te Rotterdam aangekomen.
Vrijdagavond omstreeks kwart voor 9 is
een zeer ernstig verkeersongeluk op den
Rljksstraatweg onder de gemeente Wasse
naar gebeurd, waarbij twee personen om het
leven kwamen.
Uit Wassenaar kwam de kapitein B. H. Zöll-
ner op zijn motor. In het zijspan was mevrouw
Zonneveld, die ten huize van kap. Zöllner woon
de, gezeten.
Uit de tegenovergestelde richting uit Den
Haag naderde een militaire autocolonne, waar
van de voorste wagen bij de Rust en Vreugd-
laan wilde draaien. Hoewel de soldaten van
dien wagen teekens gaven heeft kapitein Zöll
ner deze blijkbaar niet gezien. Met groote snel
heid reed de kapitein op den dwars over den
weg staanden wagen in met het gevolg, dat hij
en zijn medepassagier op slag gedood werden.
De belde lijken zjjn per politieauto naar de
rouwkamer van het hoofdbureau van politie te
Wassenaar vervoerd. Ook de beide zwaar be
schadigde voertuigen zijn naar het hoofdbu
reau gebracht.
Kapitein Zöllner was 39 jaar oud. gehuwd
en vader van twee kinderen. Hjj woonde in
Wassenaar.
Tengevolge van dit ongeluk ontstond een
groote verkeersstagnatie. De Wassenaarsche po
litie. bijgestaan door de soldaten van de mili
taire colonne, die uit ongeveer 50 man bestond,
zorgde ervoor, dat hqt vervoer vry spoedig weer
normaal liep.
Den imperatieven aard van de bestaande voor
schriften achten de minister van Justitie en
de minister van Defensie, die deze memorie
onderteekend hebben, onwenschelyk. In begin
sel moeten deze krijgsraden, welke een bijzon
dere procesorde medebrengen, slechts bij be
paalde behoefte worden ingesteld.
Onvoorziene omstandigheden voorbehouden
ligt het niet in het voornemen van de regee-
ring om, wordt het wetsontwerp aanvaard, eer
lang de instelling van temporaire krijgsraden
te bevorderen. Anders staat de regeerlng te
genover de krijgsraden te velde. Het ligt in de
bedoeling, als onderdeel van de oorlogsvoorbe
reiding, tot zoodanige krijgsraden te gelegener
tijd over te gaan. Nader zal worden overwogen,
of deze krijgsraden zullen worden Ingesteld
naast de drie dan bestaande gewone krijgsra
den of dat zij deze laatste geheel zullen ver
vangen.
ren yeer vergeten, uit China hoorde men niet
veel meer, en nu kwam er oorlog, zoo dicht
bjj huis, rondom ons! Het was een schok voor
de verbeelding!
ook
„ik" en stelt den geest in staat, zich als het
ware los te maken van de boeien, die hem bin
den aan het al te persoonlijke. In onze ver
beelding kunnen wjj doordringen tot het leven
een ander, en daarbij vergeten, dat wij
Van bevoegde zijde vernemen wy, dat de
Minister van Economische Zaken thans een be
slissing heeft genomen terzake van het in net
voorjaar door de drie centrale landbouworga
nisaties gedane verzoek om een tegemoetko
ming in de schade, welke de telers van win
tertarwe door het uitvriezen van die tarwe in
den winter van 1938 1939 hebben geleden.
De beslissing op dit verzoek werd destijds
aangehouden, omdat de omvang en de gevolgen
van het uitvriezen van tarwe eerst later In h^t
seizoen konden worden beoordeeld
Nu gebleken is. dat de productiekostèft
de tarwe ten gevolge van de vorstschade
zeer zijn gestegen, dat een tegemoetkoming
redelijk kan worden geacht, heeft de minister
besloten een productiekostenbijslag van f 1.
per 100 K.G. te verleenen. De telers zullen dus
f 11 per 100 K.G. ontvangen. nJ. f 10 richt
prijs. vermeerderd met f 1 productiekostenbU-
slag.
Ter voorkoming van misverstand wordt nog
gemeld, dat deze maatregel op den prijs van
het brood geen Invloed heeft.
De eerste werking van den schok ging voor
bij en het gezond verstand hernam zijn rech
ten. Het leven ging weer zjjn gewonen loop.
Het zal helaas langzamerhand alleen een beet
je duurder worden, dit gewone leven.... En
tenslotte weet men nooit
Onderwijl is er in Duitschland een nieuwe
onderscheiding ingesteldeen eerekruis voor
wie éénmaal gewond wordt, een ander voor wie
tweemaal gewond wordt, nog een ander voor
wie driemaal gewond wordt, en eindelijk een
voor wie vier- of méér-dan-vier-maai gewond
wordt!
Meer dan viermaal gewond! Daar houdt de
fantasie zoetjes aan op. nietwaar? Daar komt
ze te staan tegenover de werkelijkheid, zooals
wjj dat noemen. Het overdenken van zulke
eenvoudige berichten is een goede leerschool
der verbeelding. Men wordt dan bjj zichzelf
gewaar, hoe moeilijk het „meeleven" is!
A. v. D.
te luisteren. Hfj hoort achtereenvolgens van ®rn ander, en daarbij vergeten, dat wij
(het is maar een verhaaltje!), dat tienduizendK’ns zUn om ons te verplaatsen in zjjn leed
of In zjjn geluk, dat wjj dan heelemaal door
voelen als ware het ons eigen verdriet en on
ze eigen vreugde.
Soms wordt de verbeelding hiertoe geweld
dadig aangezet. Zoo was het by den luisteraar
uit de anecdote, toen hy over de Kerkstraat
hoorde. „De Kerkstraat! Maar dat is hier! Dat
is vlakby! En daar is een ongeluk gebeurd?
O God. o God. die arme Jongen! Die slagers
jongen! En hoe zou hy het nu maken? Toch
naar is dat. zoo vlakby. een ongeluk! Een her
senschudding! Mijn achterneef heeft ook eens
een hersenschudding gehad, en toen dachten
ze. dat hy dood zou gaan, maar het kwam
toch nog terecht. Het is nu maar te hopen,
dat het met dien Jongen ook terecht komt.
Zoo'n joflge Jongen. Maar die Jongens zyn
ook dlkwyis roekeloos. En die chauffeurs ky-
ken slecht uit....” enz. enz. (De rëst kunt gij
aanvullen, lezer! Gy*kent de normale werking
van de verbeelding in zulke gevallen).
Zoo hebben ook de eerste oorlogsgeruchten
onze verbeelding overrompeld, en als geweld
dadig geschokt. De jammeren van Spanje wa-
By de Tweede Kameris Ingediend een
wetsontwerp, bevattende nadere voorzienin
gen betreffende de militaire justitie.
Aan de memorie van toelichting is het vol
gende ontleend:
Het wetsontwerp stelt, met het oog op de te-
gen woord ige buitengewone omstandigheden,
nadere voorzieningen voor betreffende de mili
taire justitie. Het betreft alleen de landmacht,
daar geiyke voorzieningen by de zeemach»
deels niet noodig zyn, deels niet mogelyk.
Het ontwerp beoogt drieërlei:
1. Het openefi van de mogelijkheid om, ter
voorziening in de thans ontstane behoefte’ ty-
deljjk meerdere gewone krijgsraden by de land
macht in te stellen.
2. Het wyzigen van de imperatieve voorschrif-
ten omtrent Instelling van krijgsraden te veld»
en van temporaire krijgsraden.
3. De versterking van de processueele waar- i
borgen voor verdachten by de beide laatste
soorten krijgsraden.
Zoo snel als de meldingen binnen komen, zoo
snel gaan zij ook weer verder: telefonisch, aan
vankelijk ook met behulp van de radio.
Onder het Centraal Luchtwachtbureau res-
sorteeren hoofdluchtwachtbureaux, welke op
hun beurt door middel van de militaire tele
foon of. indien noodig, de radio in contact
staan met het eigenlijke afweer-apparaat, de
luchtdoel-batterljen, welke in het land staan
opgesteld.
De hoofdluchtwachtbureaux vanwaar on
onderbroken de waakzaamheid en eventueel de
werkzaamheid der luchtverdediging worden ge
leld. vormen als het ware centra van reus
achtige spinnewebben door onzichtbare dra
den verbonden met het definitieve element, de
luchtdoelartillerie. welke binnen bepaalde krin
gen rondom die centra staan opgesteld.
BATAVIA. 15 Sept. (Aneta). De laatste
van de serie uit Amsterdam naar Indië ver
trokken K.L.M.-vliegtuigen, de ..Pelikaan", is
vandaag op een extra-vlucht. prompt op het
aangekondigde tydstlp op jTJilllitan aange
komen.
De gezagvoerder, de heer Scholte, verklaarde
een vlotte reis te hebben gehad en betrekkelyk
weinig moeilijkheden te hebben ondervonden.
De Nederlandsche kleuren, die aanvankeiyk
op den kop der vliegtuigen waren aan<ebracht,
zjjn hiervan weder verwyderd. aangezien deze
kleuren, in plaats van een herkenningsteeken
te zyn, gebleken zyn in de lucht verwarrend te
werken.
De aanvragen van passagiers waren gedurende
de geheele reis talryk.
Te Singapore was het rustig. Enkele formali
teiten waren verscherpt. o.a. die ten aanzien
van het geldverkeer. Langs de geheele route is
het nog steeds alleen mogelijk tusschen zons
opgang en zonsondergang te vliegen.
Onder de nieuwe omstandigheden, waarbij
gevlögen wordt op het traject Batavla-Napels,
denkt de heer Scholte volgende week Zaterdag
weer terug te keeren
De ..Pelikaan" bracht met deze reis ongeveer
200 kg. post mede.
Ergens binnen derf luchtvèrdedigingskring
staan de batteryen. dag en nacht tot afweer ge
reed. De bedieningsmanschappen zjjn in ploe
gen verdeeld, zoodat één derde onmiddellyk ac
tief kan zijn en nog een derde binnen weinige
ocgenblikAen. Elke battery staat in voortdu
rend telefonisch contact met het' hoofdlucht-
wachtbureau. terwyl ook een radio-apparaat op
den commandopost aanwezig is om mededeelin-
gen, door den aether overgebracht, op te van
gen. zooals bekend wordt thans, als gevolg van
daartoe uitgeoefenden aandrang, de radio zoo
veel mogelyk uitgeschakeld.
Zoeklichten staan gereed
duister hun felle bundels
vliegtuigen te richten, waarna binnen
seconden het salvo vuur volgt,
wanneer de vliegtuigen niet zichtbaar zyn öf
by nevel of bewolking jn elk geval buiten het
bereik der het luchtruim afspeurende licht
bundels zullen blyven. wordt toch door de af-
weerbatteryen op het gehoor af in de richting
oer waargenomen vliegtuigen geschoten. Dit is,
hy het signaleeren der, begunstigd door bewol
king. op groote hoogte overtrekkende vreemde
vliegtuigen in de eerste oorlogsnachten dan ook
herhaaldeiyk gebeurd.
De moderne luchtdoelbattery kan zeer snel
.tot actie komen. Het vuurleidingstoestei van 'n
714 c.M. T. L. luchtdoelbattery b.y. maakt
binnen enkele oogenblikken electrlsch zlin be
rekeningen; één seconde is noodig voor het
tampeeren der af te schieten brisantgranaten
zoodat zy op de gewenschte hoogte ontploffen
en het volgend moment zijn de drie vuurmon
den gereed om gelyktydig electrlsch hun 25 a
30 schoten per minuut te lossen. De benoodigde
e'.ectrische kracht wordt geleverd door een eigen
dynamo, zoodat men onafhankelijk is van het
plaatseiyk stroomnet. Verder beschikt een bat
tery uiteraard over haar eigen lulsterapparaten
die voortdurend op het luchtruim zijn gericht.
Tot de uitrusting van eeA batterij behooren
voorts luchtdoel-mitrailleu$s. die onmiddellijk in
cctie komen by eventueele steek vluchten der
vliegers, die aan het hooggerichte vuur trach
ten te ontkomen.
Zoo is de luchtafweer tn Nederland bii dag
en nacht paraat. Oogen en ooren zlin zonder
ophouden gericht op de Hollandsche lucht;
binnen enkele seconden kan het defensieve ap
paraat worden ingeschakeld en op doeltreffen
de wyze in actie komen.
Chineezen zyn omgekomen in een grooten veld-
slag en dart een hevige overstrooming in Voor-
Indlë reeds meer dan duizend slachtoffers ge
maakt heeftby een uitbarAing van den Vesu
vius zyn vierhonderd menschen omgekomen;
een spoorwegongeluk in Frankrijk heeft aarr twee
en twintig menschen het leven gekoët. En by
een aanrijding in de Kerkstraat is een slagers
jongen. H.. die klaarblykeiyk verkeerd uitweek,
van zyn fiets geslingerd. Hy is met een zware
hersenschudding opgenomen in het ziekenhuis.
Zjjn toestand is bedenkeiyk.
Onze luisteraar, zoo wil de anecdote, heeft al
dit nieuws rustig aangehoord, maar na het
laatste bericht is hy ontzet uit zyn leunstoel
gesprongen, de gang ingerend, en nu staat hy
onder aan de trap te roepen: „Vrouw, vrouw,
er is een ongeluk gebeurd hier in de Kerkstraat!"
Misschien Jiebt gy deze anecdote al hooren
vertellen. Ze krijgt zoetjesaan recht op pensioen
Het iAecht „een oude mop” en wy wilden haar
maar zoo kort mogelyk weergeven de ware
verteller maakt er een heel huiselijk drama van
om u aan haar bestaan te herinneren. Het
is ons minder te doen om de anecdote zélf dar.
om de aardigheid van deze anecdote.
Waarin ligt de aardigheid van dit verhaaltje,
waarmede gij in gezelschappen zeker succes zult
hebben, indien gy het aardig opdischt voor
menschen, die het nog niet gehoord hébben, of
zich zoo houden? Die mynheer uit de Kerk
straat luistert onbewogen naar tienduizend
doode Chineezen, duizend doode Voor-Indiërs,
vierhonderd doode Italianen, twee en twintig
doode Franschen en wordt uit deze onaandoen-
Ujkheid gewekt door het ongeluk van den sla
gersjongen H„ dien hy ook niet kent, en die
nog niet eens dood is, maar die nu toevallig
werd aangereden in de Kerkstraat, „hier in de
^Kerkstraat”, dat yil zeggen: de Kerkstraat van
onzen luisteraar, die deze straat kent, er zich
thuis voelt, er .Jets mee te maken heeft", zooals
dat heet. De slagersjongen is hem persoonlyk
even vreemd als de tienduizend Chineezen, de
duizend Voor-Indiërs enzoovoorts, maar de
Kerkstraat is hem bekend, zyn fantasie heeft
er beslag op gelegd. En daarom is dit ongeluk
werkelyk een ongeluk voor hem, terwyi al die
duizendtallen Chineezen, Voor-Indiërs, Italianen
en Franschen hem „niet aangaan", of „tenminste
niet zóó". Maar het ongeluk in de Kerkstraat
vervult hem geheel, en hy moet de straat op
om daar meer over te hooren. Dat gaat hem
wél aan! Dat raakt zyn gevoel.
Nu vraagt men zich toch af, hoe het „gevoel"
van dezen mijnheer in elkaar zit! Nietwaar? En
van den anderen kant moet men toegeven, dat
het geval van dezen mynheer, al klinkt het dan
in deze anecdotische samenstelling erg humo
ristisch, toch eigenlyk niet zoo ongewoon is en
dat het ons allen op zyn tyd in meerdere of
mindere mate overkomt. Er staan iederen och
tend en iederen avond ongelukken in de krant
en ze gebeuren in alle hoeken van de wereld.
Verbeeld u. dat men zich al die rampen moest
aantrekkenZe zéggen ons eerst iets, wanneer er
eenig verband is tusschen de slachtoffers en
onszelf, hoe verwyderd dit verband ook weze.
Wij denken, dat ons gevoel dit verband legt.
Soms is het ook zoo, b.v. wanneer wy de ver
ongelukten persoonlyk hebben gekend en be
mind. Maar meestal is het gevowt*hier niet de
beslissende factor. Wij noemen het maar ons
gevoel. Het is echter dat verwaarloosde, door
gaans slecht opgevoede, altyd geheimzinnige
onderdeel van ons geestelyk wezen: de verbeel
ding, die hier in werkelijkheid wordt geraakt.
Wanneer een feit niet tot onze verbeelding
spreekt, heeft het voor ons geen beteekenis.
Haar wanneerer een ongeluk gebeurt in de
Kerkstraat, in onze eigen Kerkstraat, die wy
zoo goed kennen, en die „alleen reeds by het
hooren van den naam duidelyk voor onzen
geest ligt, zie, dan gaat dat ongeluk ons aan,
dan wordt ons gevoel er door aangegrepen, dan
kan het ons dagenlang bezighouden. Want dan
heeft het gesproken tot onze verbeelding.
Onze gevoelswereld is maar zoo ruim als onze
verbeelding haar veroorlooft te zyn en de men
schen, die wy „benepen” noemen of „bekrom
pen", zyn menschen met dicht bij elkander lig
gende verbeeldings-grenzen. Zij kunnen zich
- moeliyk in de wereld van een ander verplaat
sen. Zij hebben daar geen fantasie genoeg voor.
Over iets wat henzelf betreft kunnen zulke be
krompen menschen dagenlang piekeren en zeu
ren, maar de groote dingen van ziel en wereld
gaan langs hen heen. Een gebroken theepot ver
oorzaakt dieper smart by hen dan een gebroken
heelal. Wanneer hun poes ’s avonds niet thuis
is, zyn zy heviger teleurgesteld dan wanneer een
Europeesche mogendheid haar woord breekt,
want tenslotte is het hun eigen poes, nietwaar,
en de mogendheid van een ander. Zij hebben
hun eigen klein gedachtenki :ngetje en daar
draaien zy in rond. Het omsluit alleen de din
gen, waar zy belang by hebben en^fie dingen,
waaraan zy ergernis nemen, omdat zij zelf zoo
braaf zyn of zich daarvoor houden. In diepste
wezen is hun ergernis altyd neel innig verbon
den met hun belang en wanneer zij zich giftig
maken over de spilzucht van de buurvrouw, die
nu al weer een nieuwen wintermantel heeft ge
kocht verleden jahr September ook al, en
toen had ze er toch heuseh nog een, die menig
een met een groot er inkomen haar zou beny-
den dan spreekt in die giftigheid het ge-
krenk.te belang mee. want de buurvrouw met
haar nieuwen mantel zal zich laten opmerken,
maar wie zuinig is en wie degelyk leeft, met een
wintermantel, die er vyf Jaar tegen kan, die
wordt niet geëerd! En al willen zy dat nooit
ronduit bekennen: bekrompen menschen achten
het wel degelyk een groot belang, dat zij geëerd
zullen worden. Het is juist zoo verkeerd, dat de
buurvrouw de aandacht trekt. HunZelf kwam
dat voorrecht toe. En daarom maken zy zich zoo
boos.
Deze menschen hebben werkelyk een heel
slecht opgevoede verbeelding. Wanneer gy den
binnenkant van hun hoofd zoudt kunnen fil
men. zoodat de beelden zichtbaar werden, die
in den loop van eenige uren aan hun geest voor
bijtrekken, dan zou dat filmpje niets anders
vertoonen dan de wanstaltige cancatuur van
hun goede kennissen, die zy benyden en des
wege gaarne alle onheil toedenken. En het zou
nauwelyks iets vertoonen van de groote dingen,
die gaande zyn in de wereld. Indien er al mede-
Ujden en medeleven bespeurbaar Is jn zulke ge
borneerde geesten, dan Is het uitsluitend die
Portie medelydfn en medeleven, Waarmede zy
den indruk kunnen wekken, dat zy goedhartig
*Un, Precies het medeiyden, dat zy noodig heb
ben om hun stand op te houden. Maar in het
middelpunt hunner belangstelling voor anderen
staan zy altyd zelf. Hun medelyden is een spie
geltje der ydelheid. waarin zy hun eigen gezicht
bekyken om met welbehagen waar te nemen. I
dat de trekken van de naastenliefde er op ge-
teekend staan. Deze menschen zyn tevreden met
zichzelf en verder met niets op de wereld.
Hoewel zy het niet weten, en gy het hun voor-
*1 nooit moogt vertellen, zyn zy stakkerds. Zy
hebben werkelyk geen fantaste genoeg en dit is
even erg in het geestelyk verkeer als het in den
stoffeiyken omgang is, geen geld genoeg te heb
ben, want zooals het geld alle deuren opent in
wereld der materie, zoo opent de verbeelding
~re deuren in de wereld van den geest. De ver
beelding stelt In staat, te vluchten uit de el
lende.
ZU opent de troostpoort van de illusie en
°ert u de wereld van de geestelyke weelden
binnen, wanneer alles op de zichtbare wereld
b mishaagt en tegenstaat, zy schenkt u de
“hogere werkeiykheid van den droom in plaats
?&n de lagere werkeiykheid der altyddurende
In verband met de onzekere vaart en bet op
onthoud van ruim drie dagen in Engeland, was
er voor deze aankomst groote belangstelling.
In verband met de aankomst van prins Felix
van Luxemburg en kroonprins Jan. die de we
reldtentoonstelling te New York bezochten, wa
ren de zaakgelastigde van Luxemburg te Rot
terdam, de beer C. van Lede, alsook de Itali-
aansche gezant en diens echtgenoote aanwezig
Voorts kwamen met de „Nieuw Amsterdam”
als passagiers mede, de Amerikaansche ambas
sadcur te Brussel, mr. Davis, de gezantschaps
secretaris mr. Richardson en een Amerikaan
sche militaire attaché.
Als eersten begaven zich de officleele per
sonen aan boord en kort daarna zetten de vor-
stelyke personen voet aan wal. Na even voor
de wachtende fotografen geposeerd te hebben,
spoedden zy zich naar den uitgang, waar een
auto gereed stond om hen naar hun land terug
te brengen.
Aangezien kapitein J. J. Bijl aan boord bleef,
deed een van de directieleden van de Holland-
Amerikalyn ons een kort verhaal van de voor
naamste gebeurtenissen, die op de terugreis van
New York zyn voorgevallen
By het invaren van hjt Kanaal ontving de
kapitein van de Engelsche regeerlng een draad
loos bevel om door te varen tot de Downs en
daar te ankeren. Deze order was niet slechts
voor het Nederlandsche schip'bestemd, maar
werd regelmatig aan alle binnenvarende sche
pen doorgegeven.
Dinsdagmorgen in de vroegte ging mejl*Tn de
Downs voor anker en kort daarop kwgmen de
Enge’.sche autoriteiten aan boord om de pa
pieren te controleeren. Alle bescheiden werden
meegenomen voor onderzoek en daarna had men
slechts te wachten.
Woensdag kwamen opnieuw Engelsche auto
riteiten aan boord en werd de bemanning en
een deel van de passagier^ ondervraagd. Ook
werd het schip onderzocht. In belde gevallen
traden de Engelschen uiterst correct en zeer
hoffeiyk op. Donderdag bleef men voor anker
liggen en kregen zes Engelsche passagiers verlof
om aan wal te gaan. Zij werden met een ma-
rtnebarkas daarheen vervoerd.
Vrlfdag ontving men wederom bezoek van
Engelsche autoriteiten, die de 16 Duitsche leden
van de bemanning en een drietal Duitsche oas-
saglers van boord haalden. Den kapitein wera
echter uitdrukkeiyk medegedeeld, dat het niet
zeker was, dat deze personen zouden worden ge
ïnterneerd. Een besluit daaromtrent was nog niet
genomen, maar omdat de Nederlandsche regee*
ring verzocht het schip zoo spoedig mogelyk
vry te geven, hield men deze Duitschers aan
den wal tot over hun lot zou zyn beslist. De
Duitsche -passagiers, vyftig in getal, werden
nogmaals ondervraagd ëh dit alles gescnledde
op zeer correcte wyze. waardoor de passagiers
zoo weinig mogelyk hinder ondervonden tydens
hun gedwongen verbiyf In Engeland. Hierna
kreeg de kapitein toestemming om te vertrek
ken en volgens de normale route werd de
rugtocht naar het vaderland aanvaard.
