van ons
De luchtverdediging
land
Napels-Batavia
Meêleven
DE NIEUW-AMSTERDAM
BEHOUDEN THUIS
TREINVERBINDING MET
HET GOOI
ERNSTIG VERKEERS
ONGELUK TE WASSENAAR
ORGANISATIE PARAAT
ZATERDAG 16 SEPTEMBER 1939
VAN WEEK TOT WEEK
Weer luchtpost naar Indië mogelgk
Het oponthoud in de Downs
De Pelikaan in Indië
den
Productiekostenbijslag
Hoe werken paravanes?
Vanuit één centraal
punt béstuurd
De ramp van de
van Ewijck
Motorrijder en een dame in zijspan
op slag gedood
Oogen en ooren zonder ophouden
op het luchtruim gericht
Nadere voorzieningen betreffende
de militaire justitie
De Spoorwegen
verbetering
trachten daarin
te brengen
MaastrichtLuik versperd
Uitbreiding aantal
gewone krijgsraden
Commissarissen Ned. Heide
maatschappij
VRIJWILLIGE VERVROEGDE
OPKOMST
De militairen in de
keuken
Niet van invloed op den prijs
van het brood
I
VERLENGING DISPENSATIE
VERHANDELEN METALEN
Restaurant OORRIUS
In uniform zijn alle menschen
grauw
--
Teraardebestelling, van
hofmeester-milicien
S. C. van Steenkiste
Willem
RADIO-UITZENDING OPENING
STA TEN-GENERAAL
nieuwe
In onze
I
de
ten. Het
leven ging weer zijn
te-
I
den
De dame
Modern luchtafweergeschut staat opgesteld aan onze landsgrenzen
4
bovendien
De paravanen en hun werkwijze zijn vrij een-
De ANWB brengt onder de aandacht
De laatste trein uit
versum
teekent, hetgeen het treffen van maatre
gelen vergemakkelijkt.
a
I»
4
waar-
laatste
res-
op
M. Z. Voorburgwal b. b. Spui, Amsterdam.
KATI OU JOUR bN A LA CARTI
i
ir
den of dat zij
vangen.
Het laaste
acuut, of de
van
hen. die met groote auto's en- wagens gebruik
maken van den weg MaastrichtLuik, dat de
weg bü de Belgische grensovergang Moulingen
door de militairen zoodanig versperd is. dat het
onmogelijk is daar met groote vrachtauto's te
passeeren.
In verschillende dagbladen is gepubliceerd, dat
men zich voor vrijwillige vervroegde opkomst
moet wenden tot den minister van Defensie door
middel van een request.
In afwijking daarvan wordt thans medege
deeld, dat nog nader zal worden bekend ge
maakt of en wanneer vervroegde inlijving zal
kunnen plaats vinden. Op het oogenbilk bestaat
geen gelegenheid daartoe en dienen verzoeken
van die strekking achterwege te blijven.
Zoolang het niet mogelijk is de thulskee-
rende Indië-vliegtuigen te laten doorvlie
gen tot Nederland, zal Napels als voor-
looplg eindpunt der Indië-route dienst doen.
Zoowel in Napels als in Batavia zijn op het
oogenbilk drie Indië-vliegtuigen gestatlon-
neerd
Het spreekt vanzelf, dat de KLM. haar
pogingen voortzet om vergunning te krijgen
de Indië-HJn weer tot Nederland door te
trekken Het is echter wel aannemelijk dat
zoolang deze vergunning niet is verleend,
de dienst tweemaal per week tusschen Na
pels en Batavia zal worden waargenomen.
Vrijdagavond omstreeks kwart voor 9 is
een seer ernstig verkeersongeluk op den
Rijkssiraatweg onder de gemeente Wasse
naar gebeurd, waarbij twee personen om het
leven kwamen.
De indeeling der luchtverdedigingskrin-
gen in den lande is zóó. ctet de cirkels en
de actieradius der batterijen, In deze krin-
en opgesteld, elkaar „overlappen". Het ge
heele luchtruim wordt dan ook uiteindeljjk
vanuit één centraal punt beheerscht, waar
door een doeltreffende afweer verzekerd Is.
De binnenkomende meldingen worden op
de hoofdluchtwachtbureaux onmiddellük op
kaarten vastgelegd, zoodat zich de route
der gesignaleerde vliegtuigen duidelijk af-
Wü vernemen nu. dat de directie der Ne-
derlandsche Spoorwegen overweegt voor
het Gooi wat meer te doen en zoo mogelllk
ook hier tot een uurdlenst over te gaan,
waardoor er nog een verbinding na genoemd
tijdstip zou ontstaan. Volgende week heeft
een bespreking plaats omtrent het tijdstip,
waarop in October bü de Spoorwegen de
nieuwe dienstregeling kan worden inge
voerd. waarbij natuurlijk ook de militaire
autoriteiten een woordje zullen meespreken.
Amsterdam naar Hil-
vertrekt bij de huidige dienstregeling
reeds om 22.40 en het Is begrijpelijk, dat vooral
forensen naar een spoedige verruiming van den
dienst op dit traject verlangen.
Voor de komende veertien dagen is voor het
verhandelen, verwerken enz. van metalen nog
geen vergunning van het Rjjksbureau noodig
De Minister van Economische Zaken heeft
ter kennis van belanghebbenden gebracht, dat
de directeur van het Rjiksbureau voor metalen
de algemeene dispensatie van het verbod tot
l'oopen verkoopen verwerke.n. bewerken en
chauffeurs onder de wapenen zjjn geroepen er.
hun patroons niet de beschikking over geschikte
plaatsvervangers kunnen krijgen, tengevolge
waarvan zjj van de voorschriften omtrent werk
tijden, diensttijden en onafgebroken rusttijden
ernstige moeilijkheden ondervinden.
zame contreien, zoo goed als In het hart eener
slapende of zwoegende stad. De luchtwachten
hebben tot taak hetgeen zij hooren of zien on
middellük telefonisch te rapporteeren aan het
Centraal Luchtwachtbureau. waarmee zij in
directe verbinding staan. De luchtwachten no-
teeren voorts op daartoe bestemde formulieren
alle details van hun waarnemingen: het aan
tal vliegtuigen, dat zij signaleeren, nationali
teit, type, tijdstip van waarneming, vliegrich
ting en -hoogte.
Op de 51ste algemeene vergadering der Ne
derlandsche Melde maatschappij werden tot
commissarissen gekozen mr. C. T. E. Oraaf van
Lynden van Sandenburg uit Neerlang broek,
mr. P. W. H. Truyen uit Roermond, de heer O
Nobel uit Lutjewinkel (N-H), de heer A. H
Ledeboey uit Enschede en de heer C. I. Korte-
weg uit Smllde.
voudig. Aan den voorsteven van het schip wordt
laag boven water een soort boegspriet bevestigd
---- ----Ij tegen het dompen en zwiepen
i dezen spriet
--tls in zee. aan
Evenals vorige jaren zullen de plechtigheden,
welke bij de opening van de Staten-Oeneraal
op Dfhsdag 19 September a.s. zullen plaats
vinden, met als hoogtepunt de door H M de
Koningin uit te spreken troonrede, over beide
Nederlandsche radio-aenders worden uitge
zonden.
De reportage wordt voor Nederland verzorgd
door de A.V.R.O en de K.R.O en door de
PHOHI voor de Nederlandsche overzeesche ge
westen.
Zoo snel als de meldingen binnen komen, zoo
snel gaan zij ook weer verder: telefonisch, aan
vankelijk ook met behulp van de radio.
Onder het Centraal Luchtwachtbureau
sorteeren hoofdluchtwachtbureaux, welke
hun beurt door middel van de militaire tele
foon of. Indien noodig. de radio in contact
staan met het eigenlijke afweer-apparaat, de
luchtdoel-batterljen, welke in het land staan
opgesteld.
En Inderdaad, lederen nacht weer of feitelijk
permanent is over heel het land de organisatie
van de luchtwacht ingeschakeld In steden en
dorpen en vlakten, In Noord en Zuid, langs de
kusten en aan de grenzen, overal wordt ge
speurd en geluisterd, In torens en op daken
op hooggelegen punten ergens midden in een-
ontgoochellng Zij maakt van lederen mensch
een dichter, en van lederen dichter een bevoor
recht mensch.
Maar dit is nlët haar edelste vermogen ZIJ
breekt ook de kerkerwanden van het eigen
..ik" en stelt den geest In staat, zich als het
Onder zeer groote belangstelling is Vrijdag
middag te Vlisslngen met militaire eer een der
slachtoffers van de ramp van Hr. Ms. „Willem
van Ewijck". de twintigjarige hofmeester-*e-
nalicien 8. C. van Steenkiste, ter aarde be
steld.
Een groote groep marlne-manschappen, onder
wie een deputatie van de geredden van de
„Willem van Ewijck”, volgde de met talrijk--
kransen bedekte baar.
Op de begraafplaats waren oa. aanwezig de
Kapitein-Lult. ter zee W van den Donker, ver
tegenwoordiger van den Minister van Defensie
de Lult, ter zee eerste klasse J. W. C. Calteu
Houwing. namens den Chef van den Marine
staf te 's Gravenhage. de Kap. Lult, ter zee J.
C Cornells, Commandant van Hr. Ms. wacht
schip „Noord-Brabant", tevens als vertegen-
woor<|iger van den commandant der Marine tc
Willemsoord, de Kapitein t. zee A. M. Hekkmg
chef van den Mijnendlenst. de Kapitein t. zee
A. v. d. Sande Lacoste, directeur van het Ne
derlandsche Loodswezen, de Luit. t. zee tweede
klasse N. W. Sluyter, namens den Marine
commandant in Zeeland, en de burgemeester
van Vlissingen, de heer C. A. van Woelderen.
Nadat de militaire eerbewijzen waren ge
bracht. sprak de Kapitein. Luit, ter zee J. C
Cornells, namens
Willemsoord met diepe
van troost tot de familie.
De chef van den mijnendienst, de Kap. ter
zee A. M. Hekking. gaf namens de overleven
den uiting aan diepen eerbied voor den geval
lene.
Ten slotte sprak de vlootpredlkant, ds. J. v.
d. Giesen, die tevens namens de ouders en broer
van den overledene dankte voor het meeleven
en de bewezen laatste eer.
Al tien nachten lang gaat menig Nedel-
lander In stad en dorp 's avonds naar bed
met onbestemde gevoelens van onrust,
sinds die nacht van Maandag 4 September
de benauwende gewaarwording gaf, dat
duisteren wolken de oorlog, die buiten de
grenzen bleef, toch in onmiddellijke nabij
heid brengen.
Het is of het oorlogsmonster in nachtelijk
duister met reusachtige, onzichtbare klau
wen over ons heen reikt, of men zjjn adem
tocht voelt als dien van een spookverschij-
nlng in een bangen droom. Maar degelijk
heeft die eerste oorlogsnacht bewezen, dat
ook het vreedzaam sluimerend Nederland
paraat is. waakzaam op elk uur en op
iedere plaats, luisterend als met duizenden
ooren. gereed tot afweer, waar dit noodig
en mogelijk is.
De voorgestelde artikelen beoogen
waarborgen i;> tweeërlei richting:
1. Door versterking van het juridische ele
ment in de Krijgsraden.
2. Door bet openen vgn de mogelijkheid .van
appél van de vonnissen van de krijgsraden te
velde m tijd van vrede In tüd van oorlog is
geluk beroep om voor de hand liggende rede
nen ntet mogelük.
BATAVIA. 15 Sept. (Aneta). De laatste
van de serie uit Amsterdam naar Indië ver
trokken KLM.-vliegtuigen, de „Pelikaan" is
vandaag op een extra-vlucht. prompt op het
aangekondlgde tijdstip op Tjllllitan aange
komen.
De gezagvoerder, de heer Scholte. verklaarde
een vlotte reis te hebben gehad en betrekkelUk
weinig moeilijkheden te hebben ondervonden.
De Nederlandsche kleuren, die aanvankelijk
op den kop der vliegtuigen waren aangebrncht.
zjjn hiervan weder verwijderd, aangezien deze
kleuren. In plaats van een herkenningst-v-ken
te zijn, gebleken zijn in de lucht verwarrend te
werken
De aanvragen van passagiers waren gedurende
de geheele reis talrijk.
Te Singapore was het rustig Enkele formali
teiten waren verscherpt. o.a die ten aanzien
van het geldverkeer Langs de geheele route is
het nog steeds alleen mogelijk tusschen zons
opgang en zonsondergang te vliegen.
Onder de nieuwe omstandigheden, waarbij
gevlogen wordt op het traject Batavia-Napels,
denkt de heer Scholte volgende week Zaterdag
weer terug te keeren.
De ..Pelikaan" bracht met deze reis ongeveer
200 kg post mede.
yan deze beslissing hangt af óf er voor het
Gooi incidenteel nog Iets gedaan moet worden,
wat b.v. het getal zou kunnen zijn, wanneer de
winterdienst pas eind October ingaat, óf dat de
zoo gewenschte verbetering bij de nieuwe
dienstregeling ingelascht kan worden.
Iets positiefs is daaromtrent op heden echter
nog niet bekend.
Zooals Wl) reeds hebben medegedeeld,
zullen de uitvarende Nederlandsche koop
vaardijschepen worden voorzien van bescher
mingsmiddelen tegen het mijnengevaar.
De Kon. Marine stelt daartoe tegen den
kostenden prijs zg paravanes ter beschikking
van de reederljen. Onze oorlogsschepen zfln
reeds met deze apparaten een Duitsche
vinding uitgerust.
Het zal zonder meer duidelijk zun, dat
onder de tegenwoordige buitengewone om
standigheden niet langer kan worden vol
staan met den eenlgen thans bestaanden
krijgsraad voor de landmacht te 's-Herto-
genbosch. Het ligt daarom in het voorne
men op korten termijn twee andere gewone
krijgsraden in te stellen in beginsel van
een tijdelijk karakter, daar onzeker is, of
niet eerlang, krijgsraden te velde zullen
worden benoemd’ en in ieder geval bu at-
loop van de tegenwoordige omstandigheden
de milltair-rechterlljke organisatie opnieuw
zal moeten «-orden vastgesteld.
een ander,
ons zelf zjjn om
of in zijn geluk, dat wij dan heelemaal door
voornemen maakt de vraag
processueele waarborgen voor
verdachten bij de krijgsraden te velde en
de temporaire krijgsraden kunnen worden
versterkt. Het behoeft geen betoog, dat een
krachtige, doch tevens rechtvaardige jus
titie voor den goeden geest in de weer
macht van het hoogste belang Is.
Marinecommandant te
ontroering woorder.
In verband met oe onzekere vaart en het op
onthoud van ruim drie dagen in Engeland, was
er voor deze aankomst groote belangstelling.
In verband met de aankomst van prins Fel lx
van Luxemburg en kroonprins Jan die de we
reldtentoonstelllng te New York bezochten wa
ren de zaakgelastigde van Luxemburg te Rot
terdam. de heer C van Lede alsook de Itali
aansrhe gezant en diens echtgenoote aanwezig
Voorts kwamen met de ..Nieuw Amsterdam
als passagiers mede, de Amerlkaansche ambas
sadeur te Brussel, mr. Davis, de gezantschaps
secretaris mr. Richardson en een Amerikaan
sc he militaire attaché.
Als eersten begaven zich de offlcleele per
sonen aan boord en kort daarna zetten de vor
stelijke personen voet aan wal. Na even voo:
de wachtende fotografen geposeerd te hebben
spoedden zfj zich naar den uitgang, waar een
auto gereed stond om hen naar hun land teruv
te brengen.
Aangezien kapitein J. J. BUI aan boord bleet
deed een van de directieleden van de Holland-
AmerlkalUn ons een kort verhaal van de voor
naamste gebeurtenissen die op de terugreis van
New York zijn voorgevallen
BU het invaren van het Kanaal ontving de
kapitein van de Engelsche regeering een draad
loos bevel om door te varen tot de Downs en
daar te ankeren. Deze order was niet slechts
voor het Nederlandsche schip bestemd, maar
werd regelmatig aan alle binnenvarende sche
pen doorgegeven.
Dinsdagmorgen in de vroegte gihg men in de
Downs voor anker en kort daarop kwamen de
Engelsche autoriteiten aan boord om de po
ederen te controleeren Alle bescheiden werden
meegenomen voor onderzoek en daarna had men
slechts te wachten.
Woensdag kwamen opnieuw Engelsche auto
riteiten aan boord en werd de bemanning en
een deel van de passagiers ondervraagd. Ook
werd het schip onderzocht. In belde gevallen
traden de Engelschen uiterst correct en zeer
hoffelUk op. Donderdag bleef men voor anker
liggen en kregen zes Engelsche passagiers verlof
om aan wal te gaan. Zü werden met een ma-
rlnebarkas daarheen vervoerd.
^Vrijdag onkvlng men wederom bezoek van
Fmfelsclie autoriteiten, die de 16 Duitsche leden
van de bemanning en een drietal Duitsche oas-
sagiers van boord haalden. Den kapitein wero
echter ultdrukkelUk medegedeeld, dat het met
zeker was. dat deze personen zouden worden ge-»
Interneerd Een besluit daaromtrent was nog niet
genomen, maar omdat de Nederlandsche regee
ring verzocht het schip zoo spoedig mogelUk
vrij te geven, hield men deze Dultschers van
den wal tot over hun lot zou zUn beslist. De
Duitsche passagiers, vUftig In getal, werden
nogmaals ondervraagd en dit alles gescnledde
op zeer correcte wüze. waardoor de passagiers
zoo weinig mogelük hinder ondervonden tUdcns
hun gedwongen verblUf in Engeland. Hierna
kreeg de kapitein toestemming ons te varlrek-
kén en volgens de normale route werd de
rugtocht naar het vaderland aanvaard.
Uit Wassenaar kwam de kapitein EL-H Zöli-
ner op zün motor. In het zUspan was mevrouw
Zonneveld, die ten huize van kap. Zöllner woon
de. gezeten.
Uit de tegenovergestelde richting uit Den
Haag naderde een militaire autocolonne, waar
van de voorste wagen bij de Rust en Vreugd -
laan wilde draaien. Hoewel de soldaten van
dien wanen teekens gaven heeft kapitein Zöll
ner deze blUkbaar niet gezien. Met groote snel
heid reed de kapitein op den dwars over den
weg staanden wagen in met het gevolg, dat ntf"*
en zün medepassagier op slag gedood werden^ 7
De belde lijken zijn per politieauto naar de 1
rouwkamer van het hoofdbureau van politie te
Wassenaar vervoerd. Ook de belde zwaar be
schadigde voertuigen zün naar het hooftfbu-
reau gebracht.
Kapitein Zöllner was 39 jaar oud. gehuwd
en vader van twee kinderen. Hij woonde In
Wassenaar
Tengevolge van dit ongeluk ontstond een
groote verkeersstagnatle. De Wassenaarsche po
litie. bUgestaan door de soldaten van de mili
taire colonne, die uit ongeveer 50 man bestond,
zorgde ervoor, dat het vervoer vrU spoedig weer
normaal liep.
Het is onlangs in Utrecht gebeurd, dat een
dame, die een fraaie villa bewoonde, weigerde
een „dood-gewoon” soldaat te huisvesten. De
commandant heeft er haar 'oen zes gestuurd.
Wellicht daardoor wüs geworden, heeft een
dame uit Leiden anders gehandeld. Het was ook
haar niet aangenaam, dat een militair beneden
den rang van officier in haar weelderige woning
zou moeten verblUven. Dus fad zij in overleg
met het meisje, dat met den naam Kaatje door
het leven ging en dientengevolge huisde de sol
daat in de keuken en sliep in het toch leeg
staande kamertje van het tweede meisje
Er kwam een dag, dat hü Lelden moest ver
laten. Het afscheid van Kaatje was hartelük.
want zü had hem goed verzorgd
groette hü niet, want hü had haar nog nooit
gezien
Dinsdag na zUn vertrek gleed een fraaie li
mousine de laan binnen en stopte met een stil
len zucht voor de woning van de dame. Een
chauffeur in livrei stapte uit met een fraaie tuil
bloemen. De dame, die zich van geen connecties
met dergelUke Umouslne-en-chauffeur-ln-llvrel-
bezitters bewust was. snelde naar de deur, doch
moest i^ptren. dat de vrlendelUke attentie niet
haar, doch Kaatje gold.
Het bugevoegde kaartje sprak van een dank
baren soldaat en vermeldde bovendien den
naam: baron zoo en zoo....
De dame is zeer geschrokken.
BU de Tweede Kamer is Ingediend een
wetsontwerp, bevattende nadere voorzienin
gen betreffende de militaire justitie.
Aan de memorie van toelichting is het vol
gende ontleend:
Het wetsontwerp stelt, met het oog op de te
genwoordlge buitengewone omstandigheden
nadere voorzieningen voor betreffende de mili
taire justitie. Het betreft alleen de landmacht
daar gelüke voorzieningen bü de zeemach’
deels niet noodig zün. deels niet mogelUk.
Het ontwerp beoogt drieërlei:
1. Het openen van de mogelükheid om. ter
voorziening in de thans ontstane behoefte, tv
delük meerdere gewone krügsraden bü de lahd-
macht in te stellen.
2. Het wijzigen van de Imperatieve voorschrif
ten omtrent instelling van krügsraden te velde
en van temporaire krijgsraden.
3 De versterking van de processueele
borgen voor verdachten bü de beide
soorten krijgsraden.
Vrijdagavond is het vlaggeschip van de
Nederlandsche koopvaaraüvloot. de „Nieuw
Amsterdam" te Rotterdam aangekomen
en door kabels I
stevig vastgezet. Van de punt vui
loopen zijwaarts twee lange kabëls
welker uiteinden drijflichamen met vleugels, de
eigenhjke paravanen zün bevestigd, toegerust
met twee scherpe snüapparaten. Door de vaart
van het schip trekken de paravanen aan en
houden de kabels in gespannen toestand, schuin
wegloopend van de flanken van het schip in zee
tot op ongeveer twee meter diepte.
Ontmoet het schip verankerde münen, dan
vangen de paravaankabels deze op aan de snü-
kabels. De münkabel schuurt langs den para-
vaankabel naar achteren tot hü met het snjj-
apparaat wordt gegrepen en doorgesneden. De
verankerde mün wordt dan drijvend en wordt
door de boeggolf opsqj gezet, zoodat het gevaar
van stooten voor het schip is geweken.
De paravanen worden thans in licentie in
Nederland vervaardigd. De passagiersschepen
onzer koopvaardüvioot krijgen de apparaten bet
eerst.
Iemand zit naar de nieuwsberichten van de
radio te luisteren. HU hoort achtereenvolgens
(het is maar een verhaaltje!), dat tienduizend
Chineezen zün omgekomen in een grooten veld-
sjag en dat een hevige overstrooming in Voor-
Indlë reeds meer dan duizend slachtoffers ge
maakt heeft; bü een uitbarsting van den Vesu
vius zün vierhonderd menschen omgekomen:
een spoorwegongeluk in Frankrük heeft aan twee
en twintig menschen het leven gekost. En bü
een aanrüding in de Kerkstraat is een slagers
jongen. H„ die klaarblükelijk verkeerd uitweek,
van zün fiets geslingerd. HU is met een zware
hersenschudding opgenomen In het ziekenhuis
Zijn toestand Is bedenkelük.
Onze luisteraar, zoo wil de anecdote, heeft al
dit nieuws rustig aangehoord, maar na het
laatste bericht is hü ontzet uft zün leunstoel
gesprongen, de gang ingerend, en nu staat hü
onder aan de trap te roepen: „Vrouw. vrou«'
er is een ongeluk gebeurd hier In de Kerkstraat
Misschien hebt gij deze anecdote al hooren
vertellen. Ze krügt zoetjesaan recht op pensioen
Het is echt „een oude mop” en wü wilden haar
maar zoo kort mogelük weergeven de ware
verteller maakt er een heel hulselük drama van
om u' aan haar bestaan te herinneren. Het
is ons minder te doen om de anecdote zélf dar.
om de aardigheid van deze anecdote.
Waarin ligt de aardigheid van dit verhaaltje,
waarmede gü In gezelschappen zeker succes zult
hebben, indien gü het aardig opdiicht voor
menschen. die het nog niet gehoord hebben, of
zich zoo houden? Die münheer uit de Kerk
straat luistert onbewogen naar tienduizend
doode Chineezen, duizend doode Voor-Indiërs.
vierhonderd doode Italianen, twee en twintig
doode Franschen en wordt uit' deze onaandoen-
lükheid gewekt door het ongeluk van den sla
gersjongen H., dien hü ook niet kent, en die
nog niet eens dood Is. maar die nu toevallig
werd aangereden in de Kerkstraat, .Jiler in de
Kerkstraat", dat wil zeggen: de Kerkstraat van
onzen luisteraan die deze straat kent, er zich
thuis voelt, er „iets mee te maken heeft", zooals
dat heet. De slagersjongen is hem persoonlijk
even vreemd als de tienduizend Chineezen. de
duizend Voor-Indiërs enzoovoorts. maar de
Kerkstraat is hem bekend. Zün fantasie heeft
er beslag op gelegd. En daarom is dit ongeluk
werkelijk een ongeluk voor hem. terwül al die
duizendtallen Chineezen, Voor-Indiërs, Italianen
en Franschen hem „niet aangaanof tenminste
niet zóó". Maar het ongeluk in de Kerkstraat
vervult hem geheel, en hü moet de straat op
om daar meer over te hooren. Dat gaat hem
wél aan! Dat raakt zün gevoel.
Nu vraagt men zich toch af. hoe het „gevoel"
van dezen münheer in elkaar zit! Nietwaar? En
van den anderen kant moet men toegeven, dat
het geval van dezen münheer. al klinkt het dan
in deze anecdotische samenstelling erg humo
ristisch, toch etgenlük niet zoo ongewoon is er.
dat het ons allen op zün tüd in meerdere of
mindere mate overkomt. Er staan lederen och
tend en lederen avond ongelukken in de krant
en ze gebeuren in alle hoekep van de wereld.
Verbeeld u, dat men zich al die rampen moest
aantrekkenZe zeggen ons eerst iets, wanneer er
eenig verband is tusschen de slachtoffers en
«iszelf. hoe verwüderd dit verband ook weze.
Wü denken, dat ons gevoel dit verband legt.
Boms Is het. ook' zoo. b.v. wanneer wü de ver
ongelukten persoonlük hebben gekend en be
mind. Maar meestal is het gevoel hier niet de
beslissende factor Wü noemen het maar ons
gevoel. Het is echter dat verwaarloosde, door
gaans slecht opgevoede, altüd geheimzinnige
onderdeel van ons geestelük wezen: de verbeal-
dle hier in werkelükheid wordt geraakt.
een
heeft
Den imperatieven aard van de bestaande voor
schriften achten de minister van Justitie en
de minister van Defensie, die deze memorie
onderteekend hebben, onwenschelük. In begin
sel moeten deze krügsraden, welke een büzon-
dere procesorde medebrengen, slechts bü be
paalde behoefte worden ingesteld.
Onvoorziene omstandigheden voorbehouden
ligt het niet in het voornemen van de regee
ring om, wordt het wetsontwerp aanvaard, eer-
Iqpg de instelling van temporaire krügsraden
te bevorderen Anders staat de regeering te
genover de krügsraden te velde. Het ligt in de
bedoeling, als onderdeel van de oorlogsvoorbe
reiding, tot zoodanige krüggraden te gelegener
tüd over te gaan. Nader zal worden overwogen,
of deze krügsraden zullen worden ingesteld
naast de drie dan bestaande gewone kriigsra-
deze laatste geheel zullen ver
ding.
Wanneer een feit niet tot onze verbeelding
■preekt, heeft het voor ons geen beteekenis.
Maar wanneer er een ongeluk gebeurt in de
Kerkstraat, in onze eigen Kerkstraat, die1 wü
zoo goed kennen, en die alleen reeds l>ü het
hooren van den naam duidelijk voor onzen
geest ligt, zie. dan gaat dat ongeluk ons aan,
dan wordt ons gevoel er door aangegrepen, dan
kan het ons dagenlang bezighouden. Want dan
heeft het gesproken tot onze verbeelding.
Onze gevoelswereld is maar zoo ruim als onze
verbeelding haar veroorlooft te zün en de men-
«chen, die wü „benepen” noemen of „bekrom-
"penzün menschen met dicht bü elkander lig
gende verbeeldlngs-grenzen. Zü kunnen zich
moeilük in de wereld van een ander verplaat
sen. Zü hebben daar geen fantasie genoeg voor.
Over iets wat henzelf betreft kunnen zulke be
krompen menschen dagenlang piekeren en zeu
ren. maar de groote dingen van ziel en wereld
gaan langs hen heen. Een gebroken theepot ver
oorzaakt dieper smart bü hen dan een gebroken
heelal. Wanneer hun poes 's avonds niet thuis
is. zün zü heviger teleurgesteld dan wanneer een
Europeesche mogendheid haar woord breekt,
want tenslotte is het hun eigen poes, nietwaar,
en de mogendheid van een ander. Zü hebben
hun eigen klein gedachtenkringetje en daar
draaien zü»in rond. Het omsluit alleen de din
gen, waar zü belang T>ü hebben en de dingen,
waaraan zü ergernis nemen, omdat zü zelf zoo
braaf zün of zich daarvoor houden. In diepste
wezen is Kun ergernis altüd heel innig verbon
den met hun belang en wanneer zü zich giftig
maken over de spilzucht van de buurvrouw, die
nu al weer een nieuwen wintermantel heeft ge
kocht verleden jaar September ook al, en
toen had ze gr toch heusch nog een, die menig
een met een groot er inkomen haar zou benü-
den dan spreekt in die giftigheid het ge
krenkte belang mee, want de buurvrouw met
haar nieuwen mantel zal zich laten opmerken,
maar wie zuinig is en wie degelük leeft, met een
Wintermantel, die er vüf jaar tegen kan, die
wordt niet geëerd! En al w^len zü dat nooit
ronduit bekennen: bekrompen menschen achten
het wel degelük een groot belang, dat zü geëerd
zullen worden. Het is juist zoo verkeerd, dat de
buurvrouw de aandacht trekt. Hunzelf kwam
dat voorrecht toe. En daarom maken zü zich zoo
boos.
Deze menschen hebben werkelük een heel
slecht opgevoede verbeelding. Wanneer gü den
binnenkant van hun hoofd zoudt kunnen fil
men, zoodat de beelden zichtbaar werden, die
in den loop vah eenige uren aan hun geest voor-
bütrekken, dan zou dat filmpje niets anders
vertoonen dan de wanstaltige cancatuur van
hun goede kennissen, die zü benüden en des
wege gaarne alle onheil toedenken. En het zou
nauwelüks iets vertoonen van de groote dingen,
die gaande zün in de wereld. Indien er al mede-
Ulden en medeleven bespeurbaar is in zulke ge
borneerde geesten, dan is het uitsluitend die
portie medelijden en medeleven, waarmede zü
den Indruk kunnen wekken, dat zü goedhartig
Precies het medelüden, dat zü noodig heb
ben om hun stand op te houden. Maar in het
middelpunt hunner belangstelling voor anderen
zü altüd zelf. Hun medelüden is een sple-
«JJtje der üdelheid, waarin zü hun eigen gezicht
bAüken om met welbehagen waar te nemen.
d*t de trekken van de naas;enllefde er op ge
rékend staan. Deze menschen zün tevreden met
l chzelf en verder met niets op de wereld.
Hoewel zü het niet weten, en gü het hun voor-
nooit moogt vertellen, zün zü stakkerds. Zü
t fbben werkelük geen fantasie genoeg en dit is
éj*n erg in het geestelük verkeer als het in den
sjgffelüken omgang is, geen geld genoeg te heb-
want zooals het geld alle deuren opent In
de wereld der materie, zoo opent de verbeelding
•dlo deuren in de wereld vgn den geest. De ver
beelding stelt In staat, te vluchten uit de el
lende.
ZU opent de troostpoort van de illusie en
*°ert u de wereld van de geestelüke weelden
binnen, wanneer alles op de zichtbare wereld
h mishaagt en tegenstaat. Zü schenkt u de
hoogere werkelükheid van den droom in plaats
de lagere werkelükheid der altüddurende
Ergens binnen den luchtverdedigtngskring
staan de batterüen. dag en nacht tot afweer ge
reed. De bedienlngsmanschappen zün in ploe
gen verdeeld, zoodat één derde onmiddellük ac
tief kan zijn en nog een derde binnen weinige
oogenbllkken. Elke batterij staat in voortdu
rend telefonisch contact met het hoofdlucht-
wachtbureau. terwül ook een radio-apparaat op
den commandopost aanwezig is om mededeelin-
yen. door den aether overgebracht, op te van
gen. zooals bekend wordt thans, als gevolg van
daartoe uitgeoefenden aandrang, de radio zoo
veel mogelük uitgeschakeld.
Zoeklichten staan gereed
duister hun felle bundels
vliegtuigen te richten, waarna binnen
seconden het salvo vuur volgt,
wanneer de vliegtuigen niet zichtbaar zün of
bü nevel of bewolking in elk geval buiten het
bereik der het luchtruim afspeurende licht
bundels zullen blüven. wordt toch door de af-
weerbatterüen op het gehoor af in de richting
oer waargenomen vliegtuigen geschoten. Dit is,
bü het signaleeren der, begunstigd door bewol
king. op groote hoogte overtrekkende vreemde
vliegtuigen in de eerste oorlogsnachten dan ook
herhaaldelük gebeurd.
De moderne luchtdoelbatterü kan zeer snel
tot actie komen. Het vuurleidingstoestel van 'n
"'.4 c.M. T. L. luchtdoelbatterü b.v. maakt
binnen enkele oogenblikken electrisch zün be
rekeningen; één secoarie is noodig voor het
tampeeren der af te schieten brisantgranaten
zoodat zü op de gewenschte hoogte ontploffen
en het volgend moment zün de drie vuurmon
den gereed om gelüktüdig electrisch hun 25 k
30 schoten per minuut te lossen. De benoodigde
e'.ectrische kracht wordt geleverd door een eigen
dynamo, zoodat men onafhankelijk is van het
plaatselük stroomnet. Verder beschikt een bat-
terü uiteraard over haar eigen lulsterapparaten.
die voortdurend op het luchtruim zün gericht.
Tot de uitrusting van een batterij behooren
voorts luchtdoel-mltrailleurs. die onmiddellük in
c.ctle komen bü eventueele steekvluchten der
iliegers. die aan het hoog gerichte vuur trach
ten- te ontkomen.
Zoo is de luchtafweer in Nederland bit dag
en nacht paraat. Oogen en ooren ziin zonder
ophouden gericht op de Hollandsche lucht;
binnen enkele seconden kan het defensieve ap
paraat worden ingeschakeld en op doeltreffen
de wüze in actie komen.
voelen, als ware het ons eigen verdriet en on
ze eigen vreugde.
Soms wordt de verbeelding hiertoe geweld
dadig aangezet Zoo was het bü den luisteraar
uit de anecdote toen hü over de Kerkstraat
hoorde „De Kerkstraat! Maar dat is hier! Dat
is vlakbü! En daar Is een ongeluk gebeurd?
O God. o God die arme Jongen! Die slagers
jongen! En hoe zou hü het nu maken? Toch
naar Is dat. zoo vlakbü. een ongeluk! Een her
senschudding! Mijn achterneef heeft ook eens
een hersenschudding gehad, en toen dachten
ze, dat hü dood zou gaan, maar het kwam
toch nog terecht. Het "is nu maar te hopen,
dat het met dien jongen ook terecht komt.
Zoo'n jonge jongen. Maar die jongens zün
ook dikwüls roekeloos. En die chauffeurs kij
ken slecht uit...." enz. enz. (De rest kunt gü
aanvullen, lezer! Gü kent de normale werking
van de verbeelding in zulke gevallen).
Zoo hebben ook de eerste oorlogsgeruchten
onze verbeelding overrompeld, en als geweld
dadig geschokt. De jammeren van Spanje wa
ren weer vergeten, uit China hoorde men niet
veel meer, en nu kwam er oorlog, zoo dicht
bij huis, rondom ons! Het was een schok voor
de verbeelding!
De eerste werking van den schok ging voor
bij en het gezond verstand hernam zün rech
ten. Het leven ging weer zün gewonen loop
'«nszamerhand alleen een beet-
levenEn
je duurder worden, dit gewone
tenslotte weet men nooit
Onderwijl is er In Duitschland een nieuwe
onderscheiding ingesteldeen eerekruls voor
wie éénmaal gewond wordt, een ander voor wie
tweemaal gewond wordt, nog een ander voor
Wie driemaal gewond wordt, en elndelük een
voor wie vier- of méér-dan-vierXnaal gewond
wordt.
Meer dan viermaal gewond! Daar houdt de
fantasie zoetjes aan op. nietwaar? Daar komt
ze te staan tegenover de werkelükheid. zooals
wij dat noemen Het overdenken van zulke
eenvoudige berichten is een goede leerschool
der verbeelding Men wordt dan bü zichzelf
gewaar, hoe moeilük het „meeleven" is!
A. v. D.
De hoofdluchtwachtbureaux vanwaar on
onderbroken de waakzaamheid en eventueel de
werkzaamheid der luchtverdediging worden ge
leid, vormen als het ware centra van reus
achtige spinnewebben door onzichtbare dra
den verbonden met het definitieve element, de
luchtdoelartlllerie, welke binnen bepaalde krin
gen rondom die centra staan opgesteld.
„ik" en stelt den geest In staat.
ware los te maken van de boelen, die hem bin
den aan het ai te persoonlüke. In onze ver
beelding kunnen wü doordringen tot het leven
van een ander, en daarbü vergeten, dat wij
ons te verplaatsen in zijn leed
Van bevoegde züde vernemen wü. dat de
Minister van Economische Zaken thans een be
slissing heeft genomen terzake van het in net
voorjaar door de drie centrale landbouworga
nisaties gedane verzoek om een tegemoetko
ming In de schade, welke de telers van win
tertarwe door het uitvriezen van die tarwe in
den winter van 1938 1939 hebben geleden.
De beslissing op dit verzoek werd destüds
aangehouden, omdat de omvang en de gevolgen
van het uitvriezen van tarwe eerst later in het
seizoen konden worden beoordeeld.
Nu gebleken is. dat de productiekosten van
de tarwe ten gevolge van de vorstschade zoo
zeer zün gestegen, dat een tegemoetkoming
redelük kan worden geacht, heeft de minister
besloten een productiekostenbüslag van f 1.
per 100 KG te verleenen. De telers zullen dus
f 11 per 100 KG. ontvangen, nJ. f 10 rlcht-
prüs. vermeerderd met f 1 productiekostenbü
slag.
Ter voorkoming van misverstand wordt nog
gemeld, dat deze maatregel op den prüs van
het brood geen invloed heeft.
om bü nachtelük
op gesignaleerde
enkele
Trouwens, ook
